Ağabeyim Ağa Cevanşir

Aghabeyim ağa Javanshir
Aghabeyim agha Javanshir, 1956
Doğum	1780 Hankendi, Karabağ Hanlığı, Azerbaycan
Ölüm	1832 Tahran

Kariyeri
Dalı	Şiir

Ağabeyim Ağa Cevanşir^[1] (Azerice: Ağabəyim ağa Cavanşir) Azerbaycanlı bir şair, Karabağ'ın ikinci hanı İbrahim Halil Han'ın kızı, İran şahı Fath-Ali Shah Qajar'ın eşi ve şair Khurshidbanu Natavan'ın teyzesi. Ağabacı takma adıyla şiirler yazdı.^[2]^[3]^[4]

Gençliği

Ağabeyim ağa, gençliğinde kuzeni Muhammed Bey'e âşık olmuştur. Muhammed Bey, babasının hanlık ordusundan sorumluydu. Evlilik sorununun çözümü için Şuşa'ya İbrahim Halil Han'a dönen Muhammed Bey, o gün bir seyahate çıkması gerekiyordu. Agabeyim ağa bu vesileyle şunları yazdı:

Əfsus ki, yarım gecə gəldi, gecə getdi,
Heç bilmədim ömrüm necə gəldi, necə getdi...

Ne yazık ki benin yarim gece geldi ve gitti,
Hiç fark etmedim hayatım nasıl başladı bitti.

Ağa Mohammad Şah Qajar'ın 1797'de Karabağ'da öldürülmesinden sonra, İbrahim Khalil Han, siyasi ilişkilerin normalleşmesini sağlamak için kızı Aghabeyim ağa ile yeni şah, Ağa Muhammed Şah'ın yeğeni Fath-Ali Şah ile evlendi ve onu Tahran'a gönderdi.^[]

Kraliçe olarak hayatı

Fatih Ali Şah'ın eşleri hareme girdiklerinde şahın zengin salonundan herhangi bir elbiseyi seçme hakkına sahipti. Agabeyim ağa, Şah'ın annesinin elbisesinin de orada olduğunu biliyordu. Bu nedenle salona getirildiğinde hemen o elbiseye gitti ve giydi. Agabeyim ağayı annesinin elbisesinin içinde gören Fatih Ali Şah şaşırmış ve ona hiç dokunmamıştı.

Agabeyim ağa, zekası nedeniyle şah tarafından beğenildi ve onu valide sultan olarak atadı ve ona incilerle dolu muhteşem bir elbise hediye etti.

Agabeyim ağa vatan hasreti çekiyordu ve acısını şiirlerinde ifade etti:^[5]

Mən aşiqəm, Qarabağ,
Şəki, Şirvan, Qarabağ.
Tehran cənnətə dönsə,
Yaddan çıxmaz Qarabağ

Ben aşığım sana Karabağ,
Şaki, Şirvan, Karabağ.
Tahran cennete dönüşse
Unutamam seni Karabağ.

Aghabeyim ağa Tahran'da, 1832 yılında öldü ve İran'ın Kum şehrine gömüldü.

Sanatta Agabeyim Ağa

2008 yılında, İbrahim Halil Han döneminde Karabağ Hanlığı'nın tarihini anlatan "Hükmüdarın kaderi" adlı bir film çekildi. Agabeyim Ağa'nın rolünü Günaş Aliyeva oynadı.

Kaynakça

^ "Vatan işte bu çiçektir". Oda TV. 2 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Ağabəyim ağa Cavanşir". Adam.az. 17 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2011.
^ "Ötən günlərdən səhifələr". 525-ci qəzet. 31 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.
^ War Against Azerbaijan – Targeting Cultural Heritage. 2007. ISBN 978-9952-8091-4-5. 9 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2010.
^ "Ayrılığın hekayəti". 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.

İlgili Araştırma Makaleleri

Kaçar Hanedanı, İran'daki Azerbaycan Türklerinin Kaçar boylarından olan Kovanlı kolu tarafından kurulmuş ve 1794 ile 1925 yılları arasında hüküm sürmüş bir İran Devletidir.

Karabağ Hanlığı, 1748-1805 yılları arası bugünkü Azerbaycan topraklarında yer almış ve İran'ın Kaçar Hanedanı egemenliği altında fiilen bağımsız olmuş Azeri feodal devletidir.

Revan Hanlığı, merkezi günümüzdeki Erivan şehrini başkent olarak seçen ve 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren hanlıktır.

Karadağ Hanlığı, 1747 yılında bugün İran'a bağlı Azerbaycan bölgesindeki Karadağ (Karacadağ) topraklarında kurulmuş feodal devlettir. Karadağ kelimesi büyük dağ veya dağlık yer anlamına gelmektedir. Hanlığın başkenti Ahar şehri olup bir ara Kürdeşt'e taşınmıştır. Hanlığın batısında Hoy Hanlığı, doğusunda Lenkeran Hanlığı, kuzeyinde Karabağ Hanlığı, güneyinde Tebriz Hanlığı ve Erdebil Hanlığı vardır.

İsmail Han, Karadağ Hanı. 1782 ile 1783 yılları arası ve 1791 ile 1797 yılları arası Karadağ Hanlığı yapmıştır. Soyu Tokmaklı oymağından gelmektedir.

Bakü Hanlığı, 1718-1806 yıllar arasında Azerbaycanın doğusunda hüküm süren bir hanlık.

Urmiye Hanlığı, 18. yüzyılın ortaları ve 1868-1869 yılları arası, merkezi Urmiye şehri olan, Güney Azerbaycan'ın batısındaki en nüfuzlu Azeri hanlıklarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Ağa Muhammed Şah</span> Türk Kaçar Hanedanının kurucusudur.

Ağa Muhammed Şah, Kaçar Aşireti'nin reisi; 1794-1925 yılları arasında İran'a hakim olan Kaçar Hanedanı'nın kurucusudur. Aslen Kaçar kabilesinden Koyunlu kolunun aşiret reisiydi. Ağa Muhammed Han 1789'da İran Şahı olarak tahta çıktı, ancak Mart 1796'ya kadar resmen taç giymedi, 1794'te Zend hanedanlığından Lotf Ali Han'ı öldürmesiyle tahta çıktı. 17 Haziran 1797'de suikasta kurban gitti ve yeğeni Feth Ali Şah Tahta çıktı. Ağa Muhammed Han'ın Saltanatında başkenti Tahran yaparak İran'ın tekrar merkezi otoriteye kavuşmasını sağladı. Gürcistan'ın bağımsızlık ilan etmesiyle Tiflis'e şiddetli bir saldırı düzenleyerek 15,000 Gürcü esir İle İran'a geri döndü.

<span class="mw-page-title-main">Feth Ali Şah</span>

Feth Ali Şah, Kaçar Hanedanı'ndan olup 1797-1834 yılları arasında İran'da hüküm süren ikinci şah. Yönetimi sırasında Kuzey Kafkasya'yı Gülistan ve Türkmençay Antlaşması'yla geri alınamayacak şekilde Rusya'ya bırakmıştır. Feth Ali Şah Tarihçi Joseph M. Upton'a göre, "uzun sakalıyla, ince beliyle, evlatlarıyla İranlılar arasında meşhurdur." Feth Ali Şah'ın saltanatının sonlarında, ekonomik sıkıntılar, askeri ve teknolojik yükümlülük İran'ı parçalanmanın eşiğine getirdi, ölümünden sonra yaşanan taht mücadelesiyle çözülme hızlandı.

Cevad Han veya Cevad Han Ziyadoğlu-Kaçar Kaçar hanedanından büyük bir Azerbaycan generali, İran devletinin ordu komutanı, devlet adamı, Gence Hanlığı'nın son hükümdarıdır. Gence şehrini 1786'dan beri yöneten Cevad Han Ziyadoğlu, 3-4 Ocak 1804 gecesi General Pavel Sisianov önderliğinde şehri uzun süre kuşatan işgalci Rus birlikleriyle yapılan kanlı savaşta kahramanca şehit düştü.

Penah Ali Han, Azerbaycan'ın Terter şehrinde doğan Karabağ Hanlığı'nın kurucusu ve ilk hanıdır.

Molla Penah Vâkıf, Azeri şair, Karabağ Hanlığı başveziri.

İbrahim Halil Han, Karabağ Hanlığı hanı. Azerbaycan Türk'ü Cevanşir ailesinden Penah Ali Han'ın oğludur.

Karabağ Han Sarayı veya Penah Ali Han Sarayı, Şuşa'nın tarihi merkezinde bulunan ve Karabağ Hanlığı'nın kurucusu Penah Ali Han'ın ikametgâhı olmuş bir saraydır. Oğlu İbrahim Halil Han, ailesi ve ayanlarıyla birlikte Penah Ali Han sarayının yakınına, aynı dönemde inşa edilen İbrahim Halil Han sarayında yaşamışlardır. İbrahim Halil Han'ın en büyük oğlu Muhammed Hasan Ağa ise Şuşa ovasının güneydoğusundaki sarp kayalık üzerine inşa edilen Muhammed Hasan Ağa Sarayı'nda yaşamıştır. Bu saraylardan başka, han aile üyelerine ait; hanın kızı olan Nateva'nın sarayı ve Karabüyük Hanım Sarayı vardır. Karabağ Han Sarayı'nın adı bu sarayların her birine çeşitli kaynaklarda atfedilse de, Karabağ hanlarının ana siyasi ikametgâhı ilk Karabağ Hanı Penah Ali Han'ın sarayıdır.

Mehdikulu Han Cevanşir, Karabağ Hanlığı'nın sonuncu ve dördüncü hanı. Karabağ Hanı olan İbrahim Halil Han ve eşi Hurşid Beyüm'ün oğludur.

Karabağnameler Karabağ Hanlığı'nın tarihinden bahs eden ve genellikle XIX. yüzyıl'da yazılmış tarihî eserler türüdür.

Muhammed Hasan Ağa Karabağ Hanlığının ve Rus İmparatorluğunun generali, Karabağ Hanlığının hanı, tümgeneral ve şair Caferkulu Ağa Cevanşirin babası, ünlü Azerbaycanlı hanende Han Şuşinskinin büyükbabası.

Kürekçay Antlaşması, Karabağ Hanlığı'nın Rus İmparatorluğu'na entegrasyonunu onaylayan sözleşmedir. İmza töreni 14 Mayıs 1805'te Gence'ye yakın Kürekçay Nehri kıyısında bir Rus askeri kampında gerçekleşmiştir. Anlaşma İbrahim Halil Han ve Rus Başkomutanı General Pavel Tsitsianov tarafından imzalanmıştır.

Caferkulu Han Muhammed Hasan Ağa oğlu Sarıcalı-Cevanşir Azerbaycanlı bir şair ve halk figürüydü, Rus Ordusunun tümgeneraliydi.

Ebü'l-Feth Han Cevanşir Azerbaycan etnik kökenine sahip İranlı bir soyluydu.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.