İçeriğe atla

Açintya Bheda Abheda

Anlaşılamaz Farklılık ve Özdeşlik (Sanskrit: अचिन्त्यभेदाभेद, IAST: acintyabhedābheda), ruhların Tanrı'yla nitel anlamda aynı, nicel anlamda farklı olduğunu savunan Vedantik ekoldür.[1] Sanskrit karşılığı Açintya Bheda Abheda ifadesidir; açintya 'kavranılamaz/anlaşılamaz', bheda 'fark', abheda 'farksız' anlamına gelir.

Makale serilerinden
İnançlar & Uygulamalar
Metinler
İlgili Konular
  • Ülkelere göre Hinduizm
  • Liderler
  • Mandir
  • Kast sistemi
  • Mantra
  • Terminoloji
  • Hindu festivalleri
  • Murti

Gaudiya Vaişnavizmi'nde yaratılan (Jiva, ruh) ve yaratan (Krişna, Tanrı'nın kendisi) arasındaki ilişkiyi açıklamak için kullanılır.[2][3] Bu felsefenin Gaudiya geleneğinin kurucusu olan Çaitanya Mahaprabhu tarafından öğretildiği ve diğer Vaişnava geleneklerinden ayırdığına inanılır.

Felsefe

achintya-bheda-abheda tattva teolojik görüşü Tanrı'nın yaratılanlarla aynı anda hem bir hem de farklı olduğunu savunur. Tanrı'nın yaratılanları aşkın bir şahsi formu olduğu kabul edilmekle birlikte yaratılanların Tanrı'yla asla ayrık olmadığı düşünülür. Tanrı, zamandan bağımsız biçimde (her an) yaratılanlar üzerinde yüce hükme sahiptir.

Bu anlayışı açıklamak için Güneş ve güneş ışığı benzetmesi sıklıkça kullanılır. Güneş ve güneş ışığı nitel anlamda birbiriyle aynıdır ve aynı gerçeklikte bulunurlar, ancak bir odaya düşen güneş ışığıyla güneş arasında nicel anlamda sonsuz fark bulunmaktadır. Tıpkı bu analojide olduğu gibi Tanrı (Krişna) ile ruh (Jiva) niteliksel olarak özdeş olsa da, Tanrı ruhtan sonsuz kat yüce kabul edilir.

Achintya Bheda Abheda'nın temeli, 'dasa mula' adı verilen on temel prensibe dayanmaktadır.[4]

  1. Kutsal metinler (amnaya) Anlaşılmaz Farklılık ve Özdeşlik'i onaylamış ve belirtilen dokuz konu öğretilmiştir.
  2. Krişna (Tanrı), Yüce Mutlak Hakikattir.
  3. Krişna, Mutlak Varlık'tır ve dolayısıyla tüm varoluş Krişna'da tekil bir şekilde barınmaktadır.
  4. Krişna tüm lezzetin, niteliğin veya ruhsal coşkunun/duyguların kaynağıdır.
  5. Jivaların (bireysel ruhların) hepsi Rab'bin ayrık parçalarıdır.
  6. Benliğin kendisi olmayan ve dolayısıyla benliği aşkın konseptlere (örn. beden, üniversite, araba, prestij) illüzyon nedeniyle kendini koşullayan benlikler (özgürleşmemiş jivalar), marjinal doğaları gereğince maddenin tesiri altındadır.
  7. Özgürleşmiş jivalar maddenin tesirinden bağımsızdır.
  8. Jivalar ve maddi dünya, Rab'den hem farklıdır hem de onunla özdeştir, zira ikisi de Rab'den yayılır.
  9. Saf adanmışlık özgürlüğe ulaşmanın tek yoludur.
  10. Saf Krişna sevgisi bireyin asli Nihai Hedefidir.

Farklı dinlerdeki tezahürler

İslam

İslam dininin kutsal kitabı olan Kuran-ı Kerim'de de ruhun Allah'tan kaynaklanıp yayıldığı ifade edilmiştir.

"...Allah insana Kendi Ruhundan üfledi." Kuran, Secde 9[5]

İbn Sina ve Fârâbî gibi İslam alimleri, tüm yaratılışın Mutlak Bir olan Allah'tan kaynaklanıp O'ndan yayıldığını savunmuştur. Bu anlayışa 'sudûr' adı verilir.[6][7]

Ayrıca Bakınız

Kaynakça

  1. ^ Gupta, Ravi M. (2007). Caitanya Vaisnava Vedanta of Jiva Gosvami's Catursutri tika. Routledge. ISBN 978-0-415-40548-5. pp. 47-52
  2. ^ Kaviraja, K.G. Sri Caitanya-caritamrita. Bengali text, translation, and commentary by AC Bhaktivedanta Swami Prabhupada. Bhaktivedanta Book Trust. Madhya 20.108-109 11 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "It is the living entity's constitutional position to be an eternal servant of Krishna because he is the marginal energy of Krishna and a manifestation simultaneously one with and different from the Lord, like a molecular particle of sunshine or fire."
  3. ^ Kṛṣṇa Upaniṣad 1.25: ...na bhinnam. nā bhinnamābhirbhinno na vai vibhuḥ
  4. ^ Thakura, B. (1993). Jaiva dharma: The universal religion (K. Das, Trans.). Los Angeles, CA: Krishna Institute.
  5. ^ "Secde Suresi 9. Ayet". www.kuranmeali.com. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2024. 
  6. ^ "SUDÛR". TDV İslâm Ansiklopedisi. 28 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2024. 
  7. ^ Turner, Jamie B.; Doko, Enis (2023). Classical Theism: New Essays on the Metaphysics of God (İngilizce). Routledge. s. 165. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Tanrı ya da ilah, Klasik teistik inanç sistemlerinde Mutlak Varlık, Mutlak Benlik ve tüm varoluşun temel kaynağı olarak görülen varlık. Tek tanrılı inançlarda evrenin tek yaradanı ve yöneteni olarak kabul edilir. Çok tanrılı inançlarda genelde ilahların cinsiyeti bulunur ve eril olanlarına tanrı, dişi olanlarına tanrıça denir. Tektanrılı ve henoteistik inançlardaki Tanrı kavramını tanımlamak için ise sadece tanrı sözcüğü kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Hinduizm</span> Hindistan merkezli bir din

Hinduizm, çok kapsamlı inanç ve yaşam felsefesinin toplamıdır. Özellikle Hindistan, Nepal ve Bangladeş'te yaygındır. Günümüzde yaklaşık 1.25 milyar izleyeni ile Hristiyanlık ve İslam'dan sonra üçüncü sırada yer alan Hinduizm inancının neredeyse tüm takipçileri Hindistan ve çevresinde bulunmaktadır. Budizm ve Zen Budizmi gibi çeşitli ekoller Hinduizm'den kaynaklanıp ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Teslis</span> Baba, Oğul ve Kutsal Ruh üçlüsün­den oluşan Tanrı inancını ifâde eden kavram

Teslis, Kutsal Üçleme ya da Üçlü Birlik, tek olan Tanrı'nın Kutsal Kitap'ta kendisini bildirdiği her biri eşit yücelikte, özünde tek, ezeli ve ebedi olan üç benliğini konu edinen ve Hristiyan kiliselerinin çoğunluğu tarafından inanılan ana akım Hristiyan dininin merkezindeki inanç esasıdır. Baba Tanrı, Oğul Tanrı ve Kutsal Ruh üç farklı benlik (hipostaz) olarak aynı özü paylaşmaktadırlar (Homoousia). Tek öz Tanrı'nın birliğini üç benlik ise Tanrı'nın kimliğini anlatmaktadır ve benliklerin hem birbirinden farklılıklarını hem de özde çözülmez birliklerini ifade eder. Böylece tüm yaratım ve lütuf süreci Tanrı'nın üç ilahi benliğinin ortak eylemi olarak görülür. Her benlik, Üçlü Birlik'te kendilerine özgü nitelikleri tezahür ettirir ve böylece her şeyin "Baba'dan çıkıp gelmiş" "Oğul aracılığıyla" ve "Kutsal Ruh'un gücüyle" gerçekleştiğini kanıtlar.

Vişnu, Vaişnavizm'de Mutlak Varlık, Nihai Benlik; Yüce Tanrı. Vişnu veya Yüce Tanrı'nın en yüce varoluşsal konumu Hindu kutsal metinlerinden Yajurveda, Rigveda ve Bhagavad Gita'da bildirilir.

Düalist kozmoloji veya Düalizm, genellikle birbirine karşı çıkan iki temel kavramın var olduğuna dair ahlaki veya ruhsal inançtır. Hem geleneksel dinler hem de kutsal kitap dinleri dahil olmak üzere çeşitli dinlerden çeşitli görüşleri kapsayan şemsiye bir terimdir.

Krişna Vaişnavizm'de varlığın Nihai Kaynağı ve Dayanağı olarak kabul edilen Yüce Tanrı'dır. Vişnu ve Krişna'nın her ikisi de Yüce Tanrı'ya işaret eder ve aynı tek kişiyi temsil eder, ancak hangi suretin Tanrı'nın esas sureti olduğu Vaişnavalarca tartışılmıştır. Bazı Vaişnava geleneklerinde Krişna Yüce Tanrı'nın dünyadaki sekizinci sureti olduğu kabul edilirken Gaudiya Vaişnavizmi'nde Krişna'nın Yüce Tanrı'nın esas ismi ve sureti olduğu olduğu, Vişnu dahil diğer tüm suretlerin temeli olduğuna inanılmıştır.

İlahi aşk — Dini ya da spirtüalist yönelişlerle kişinin, maddesel dünyaya ait varlıklara olan sevgisinin kaynağına dönerek ilahi olana dair hissettiği yüce bağlılık; İslam dünyasında Aşk-ı ilahi olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Aşk</span> aşırı sevgi ve bağlılık duygusu

Aşk, kişilerarası ilişki veya bir başka varlığa duyulan derin sevgidir. Bunun daha derini ise TDK sözlüğüne göre "güçlü sevgi, güçlü aşk" veya aşırı ve güçlü tutku, istek anlamına gelen hem ruhen hem de bedenen aşık olmayı kapsadığı düşünülen "sevda"dır. Bunun umutsuz, güçlü ve insanı hasta edecek derecede saplantılı haline ise "kara sevda" adı verilmektedir. Çeşitli kültürlerde aşk, en yüce erdem veya iyi alışkanlıktan, en derin kişiler arası sevgiden en basit zevke kadar bir dizi güçlü, olumlu duygusal ve zihinsel durumları kapsar. Cinsel veya romantik bir ilişki olursa, partnerlere aşıklar/sevgililer de denir. Bununla birlikte aşk ile ilgili tam bir evrensel tanıma kültürel farklılıklar nedeniyle ulaşılamakta zorlanılmaktadır. En yaygın olarak aşk, güçlü bir çekim ve duygusal bağlanma hissi anlamına gelir.

Bhagavad Gita, kısaca Gita, kutsal bir Hindu metni, ve edebiyat tarihindeki ve felsefedeki en önemli metinlerden biri kabul edilir. Kabaca Bhagavat Gita'da 700 vecize vardır ve Mahabharata destanının bir parçasıdır. Bhagavat Gita'daki öğretmen, Hindularca Tanrı'nın tezahürü olarak görülen ve Bhagavan, ilahi olan, olarak hitap edilen Krişnadır.

<span class="mw-page-title-main">Hare Krişna</span>

Hare Krişna mantrası veya Mahā-mantra, on altı kelimeden oluşan bir Vaişnava mantrasıdır. Gaudiya Vaişnava teolojisine göre, kişinin gerçek bilinçsel konumu ve varoluşsal amacı saf Tanrı (Krişna) sevgisidir. 1960'lardan bu yana A. C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada ve Uluslararası Krişna Bilinci Topluluğu sayesinde, Hindistan'ın dışında da çok bilinen bir mantra haline gelmiştir.

Hinduizm mezheplerinin başlıca akımları Şaivizm, Şaktizm, Vişnuizm ve Smartizm'dir.

Bhakti yoga, herhangi bir kişisel tanrıya karşı sevgi dolu adanmaya odaklanan Hinduizm içindeki ruhsal bir yol veya ruhsal uygulamadır. Hinduizmde Mokşa'ya giden birkaç yoldan biridir, diğer yollar Cnana yoga, Karma yoga ve Kriya yogadır.

Vaişnavizm, Şaivizm, Şaktizm ve Smartizm ile birlikte başlıca Hindu mezheplerinden biridir. Vişnu'yu tanrılar dahil tüm ruhların ve varlıkların kaynağı, kökeni ve dayanağı olan Mutlak Şahıs (Paramātman) ve Mutlak Varlık (Parabrahman) olarak betimlediği için Vaişnavizm olarak adlandırılır. Vaişnavizm'in temel metinleri arasında Vedalar, Upanişadlar, Bhagavad Gita, Pancharatra (Agama) metinleri, Naalayira Divya Prabhandham ve Bhagavata Purana yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Çaitanya Mahaprabhu</span>

Çaitanya Mahaprabhu öğrencileri ve çeşitli kutsal metinler tarafından Radha ve Krişna'nın ortak avatarı olarak kabul edilen bir 15. yüzyıl Vaişnava azizi.

<span class="mw-page-title-main">Klasik teizm</span> Tanrıyı Mutlak Varlık ve Mutlak Benlik olarak tanımlayan felsefe

Klasik teizm veya klasik tanrıcılık; Tanrı'nın diğer tüm varlıkların kaynağı ve kökeni olan tekil Mutlak Varlık, Mutlak Benlik ve Nihai Kişi olarak nitelendirildiği teizm biçimidir.

<span class="mw-page-title-main">Gaudiya Vaişnavizmi</span> Vaişnav Hindu mezhebi

Gaudiya Vaişnavizmi veya Çaitanya Vaişnavizmi, Çaitanya Mahaprabhu'nun (1486–1534) öğretisini esas alan bir Vaişnav Hindu mezhebidir. "Gaudiya", Bengal'in Gaura veya Gauḍa bölgesini ifade eder ve Vaişnavizm "Vişnu'ya tapmak" anlamına gelir. Gaudiya Vaişnavizmi Krişnaizm'in, yani Krişna merkezli Vaişnav geleneklerinin bir parçasıdır. Teolojik temeli esas olarak Çaitanya'nın ilk takipçileri olan Sanatana Goswami, Rupa Goswami, Jiva Goswami, Gopala Bhatta Goswami ve birçok farklı figür tarafından yorumlandığı şekliyle Bhagavad Gita ve Bhagavata Purana'ya dayanmaktadır.

Svayam Bhagavan Hinduizm'de Sanskrit bir kavramdır ve Bhagavan'ın monoteistik ve klasik teistik çerçevede tekil Yüce Tanrı'nın mutlak temsiline atıfta bulunur. Kavram genellikle Vaişnavizm, özellikle Gaudiya Vaişnavizmi'nde kullanılır. Bu bağlamda Krişna Svayam Bhagavan olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Hridayananda das Goswami</span>

Hridayananda Das(a) Goswami Amerikalı bir Vaişnavizm dini lideri ve vaizi, Uluslararası Krishna Bilinci Derneği'nin (ISKCON) önde gelen ruhani liderlerinden ve ISKCON kurucusu Bhaktivedanta Swami Prabhupada'nın en seçkin müritlerinden biri, yakın dostu ve bizzat kendisi tarafından görevlendirilen vaiz, guru ve ISKCON Yönetim Kurulunun 1974'ten beri üyesidir.

Jiva, Jivātman veya jīva-bhūta, Hinduizm ve Jainizm geleneklerinde ruh kavramının karşılığıdır. Kelime, Sanskrit fiil kökü olan ve "yaşamak" anlamına gelen jīv'den türemiştir. Jiva kavramı, Bhagavad Gita ve Upanişadlar gibi çeşitli metinlerde tanımlanmıştır.

Hinduizm'de Yüce Tanrı, tanrıların (deva) ve iblislerin (asura) ötesindeki en yüce, Mutlak Varlık (Brahman/Parabrahman) ve Mutlak Benlik olan Nihai Şahıs (Paramatman)'dır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.