İçeriğe atla

Aztek İmparatorluğu

Üçlü İttifak
(Aztek İmparatorluğu)
Ēxcān Tlahtōlōyān
1428-1521
Üçlü İttifak (Aztek İmparatorluğu) bayrağı
Üçlü ittifak devletlerinin glifleri
Üçlü İttifak (Aztek İmparatorluğu) haritadaki konumu
BaşkentTenochtitlan (de facto)
Resmî dil(ler)Klasik Nahuatl dili
Resmî din
Aztek dini
HükûmetŞehir devleti Konfederasyonu
• Huey Tlatoani (İmparator)
Itzcoatl (İlk)
Tarihçe 
• Kuruluşu
1428
• Dağılışı
1521
Yüzölçümü
1520[1]220000 km2
Nüfus
• 16.yüzyıl başları[2] tahminî
5-6 milyon
Öncüller		Ardıllar
Tenochtitlan
Texcoco (altepetl)
Tlacopan
İspanyol İmparatorluğu
Aztek el yazmalarında üçlü itifakın resmedilişi

Aztek Üçlü İttifakı veya Aztek İmparatorluğu, üç Aztek şehrinin ittifakıdır: Tenochtitlan, Texcoco ve Tlacopan. Bu şehir devletleri Meksika'da 1428 yılından 1521 yılına kadar İspanyol konkistador Hernán Cortés önderliğindeki İspanyollar ve yerel müttefikleri tarafından yenilinceye kadar hüküm sürmüştür.

Kuruluşu

Aztek Üçlü İttifakı Tenochtitlan hükümdarı Itzcoatl'ın girişimleriyle 1428 yılında başlamıştır. İttifak olarak adlandırılmasına rağmen Aztek şehirleri arasında yapılan anlaşmada Tenochtitlan en baskın, Tlacopan ise en edilgen şehirdir. Ortak gelirlerin beşte ikisi Teonchtitlan ve Texcoco arasında pay edilirken Tlacopan beşte bir pay almaktaydı.

İspanyolların gelişi

Aztek başkentine saldırmak üzere giden bir İspanyol üç Tlaxcala ve bir yerel esir Chalco şehrinin ele geçirilmesini temsil ediyor. İspanyol asker mızrak, at ve köpeğiyle beraber resmedilmiştir.
Ayrıca bakınız: Tenochtitlan Kuşatması

1520 yılında bölgeye İspanyolların geldiği zaman Tlacopan bağımsız bir şehir devleti olarak yıkılmak üzereydi ve ittifak toprakları Tenochtitlan'dan alınan kararlarla yönetilmekteydi. İttifak en güçlü olduğu dönemde iki okyanus kıyısı arasındaki Meksika topraklarına egemen olduysa da boyun eğdiremediği Tlaxcala federasyonu varlığını sürdürüyordu. Tenochtitlan ve ittifak devletleriyle uzun ve kanlı savaşlar yapmış olan Tlaxcala 1521 yılında Cortes ile müttefiklik yapacaklar ve Aztek İmparatorluğunun çökmesinde pay sahibi olacaklardır.[3]

Sonrası

Tlaxcala önderleri Cortes ile birlikte. Cortes’in ileride eşi olacak olan La Malinche tercüman olarak görev yapmıştır.

Azteklerin ezeli düşmanı olan Tlaxcala, Aztek İmparatorluğunun yıkılmasından sonraki dönemde de İspanyollarla iş birliğine devam edeceklerdir. Tlaxcala ile İspanyolların bu güçlü iş birliğini sağlayan La Malinche Cortes'in eşi olacak ve ondan bir çocuk dünyaya getirecektir.[4]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Taagepera, Rein (September 1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". International Studies Quarterly. 41 (3): 497. doi:10.1111/0020-8833.00053. JSTOR 2600793. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2018. 
  2. ^ "Aztecs". HISTORY (İngilizce). 30 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Tlaxcala İspanyol egemenliği döneminde encomienda sahibi olacak yerel halklardandır.
  4. ^ La Malinche bazı çevrelerce dünyaya getirdiği ilk melez çocuk yüzünden Meksika ulusunun anası olarak anılsa da bazı çevrelerce de halkına ihaneti yüzünden hiç sevilmez ve ismi argoda malinchista olarak hain anlamında kullanılır.

Konuyla ilgili yayınlar

  • Diego Muñoz Camargo. Historia de Tlaxcala. Ed. Dastin 2004. España.
  • Domingo Chimalpahin Cuauhtlehuanitzin. Las ocho relaciones y el memorial de Colhuacan. CNCA. 1998.
  • Hernando de Alvarado Tezozomóc. Crónica mexicana. Col. Crónicas de América. Ed. Dastin. 2002.
  • Fernando de Alva Ixtlilxóchitl. Historia de la Nación Mexicana. Ed. Dastin. España 2002.
  • López Austin, Alfredo, y López Luján, Leonardo. El Pasado Indígena. FCE. 1996.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Meksiko</span> Meksikanın başkenti

Meksiko, Meksika'nın 32 federal yapılanmasından biri, ülkenin başkenti ve nüfus bakımından en büyük şehri. "Alfa" bir küresel şehir olup, Amerika kıtasının en önemli finansal merkezlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Aztekler</span>

Aztekler, Mezoamerika'da bugünkü orta Meksika bölgesinde 14. ve 16. yüzyıllar arasında yaşamış bir Orta Amerika halkıdır. Zengin bir mitoloji ve kültürel mirasa sahip Azteklerin başkenti, günümüzde Meksiko'nun bulunduğu Texcoco Gölü'nün ortasında yer alan Tenochtitlan kentiydi. Aztekler, büyük bir uygarlık kurmuşlardı.

<span class="mw-page-title-main">Hernán Cortés</span>

Hernán Cortés, İspanya adına Meksika'yı işgal eden denizcidir. Hernando veya Fernando olarak da bilinir, ancak tüm mektuplarını Hernán Cortés ismiyle imzalamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tenoktitlan</span>

Tenochtitlan antik Aztek İmparatorluğu’nun başkentidir. Texcoco Gölü'nde bulunan bir ada üzerine inşa edilmiştir. 1520'lerde Hernan Kortez yönetimindeki İspanyol “Conquistador”lar (fatih) tarafından çok büyük oranda tahrip edilen şehrin üzerine, o zaman kurulan Yeni İspanya’nın başkenti olarak Mexico şehri kuruldu. Şehri çevreleyen Texcoco Gölü de belli bir süre sonra büyük bir oranda kurutuldu.

Üçlü İttifak şu anlama gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Tetzkoko</span>

Tetzkoko, Meksika'da Kolomb öncesi Amerika döneminde Aztek şehir devleti. Texcoco Gölü'nün doğu kıyısında yer alıyordu ve Aztek başkenti Tenochtitlan kuzeydoğusundaydı. Şehir günümüzde Meksiko şehrine bağlı Texcoco ilçesindedir. Kolomb öncesi dönemde Texcoco Aztek Üçlü İttifakı üyesi olmuştur. İspanyol konkistadorların Meksika'yı işgal ettikleri dönemde Aztek başkenti Tenochtitlan’dan sonra en önemli ikinci kentti. Bu dönemde 450 hektarlık arazide 24 bin nüfusa sahip olduğu bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tlakopan</span>

Tlakopan, Kolomb öncesi Amerika uygarlıklarındandır, Texcoco Gölü'nün batı kıyısındadır. Aztek Üçlü İttifakı üyesi şehir devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Itzcoatl</span>

Itzcoatl 1427 ila 1440 yılları arasında hüküm süren dördüncü Aztek imparatoru. Onun döneminde Aztekler Tepanek boyunduruğundan kurtularak imparatorluklarının temellerini atmıştır.

<span class="mw-page-title-main">La Malinche</span>

La Malinche Malintzin, Malinali veya Doña Marina, Meksika Körfezi bölgesinden Nahualı kadın, Meksika'nın İspanyol konkistadorlar tarafından ele geçirilmesi sürecinde önemli rol oynamış ve Hernán Cortés'ın çevirmeni, danışmanı ve nikahsız karısı olacaktır. Cortés'den doğan çocuğu Avrupalı ve yerel halkların karışımı olan Mestizoların ilk temsilcisi sayılır. Bugün Meksika'da La Malinche hala çok zıt özellikleriyle gündemde yer alır. Çoğunlukla halkına ihanet eden bir hain olarak değerlendirilse de yeni Meksika ulusunun sembolik anası olarak da değerlendirilmektedir. İsminden türetilen malinchista Meksika'da hain anlamında kullanılmaktadır.

Tlaşkala Kolomb öncesi Amerika’da Orta Meksika bölgesinde yer alan uygarlıktır. Tlaxcala esas olarak dört ayrı şehir devletinin konfederasyonudur. Bu şehirler; Ocotelolco, Quiahuiztlan, Tepeticpac ve Tizatlan şehirleridir. Şehirler sırayla tüm Tlaşkala yönetimini alırlar.

<i>Sharpes Gold</i>

Sharpe's Honour, Bernard Cornwell’in aynı adlı roman dizisinden televizyona uyarlanan Sharpe adlı film dizisinin altıncı bölümüdür. İngiliz ITV kanalında ilk olarak 1995 yılında gösterilen filmde Sean Bean ve Daragh O'Malley başrollerdedir. Diğer bölümlerden farklı olarak konusu Bernard Cornwell tarafından yazılan hiçbir romana dayanmamaktadır.

La Noche Triste, Kolomb öncesi dönemde Meksika bölgesini elinde bulunduran Aztekler ile bölgeyi ele geçirmek için saldıran İspanyol Hernan Cortes önderliğindeki konkistadorlar arasında 30 Haziran 1520 tarihinde yaşanan muharebeyi anlatır. Bu muharebede Aztek başkenti Tenochtitlan'da Aztek imparatoru II. Montezuma'yı rehine tutan İspanyolların imparatoru öldürmesi üzerine ayaklanan Aztekler İspanyollara saldırmış, Cortes önderliğindeki konkistadorlar ve ağırlıklı olarak Tlaxcalalılardan oluşan yerli müttefikleri büyük kayıplar vererek şehri terk etmek zorunda kalmıştır. Muharebenin adı Cortes ve diğerlerinin geride bıraktıkları ganimetler ve kaybettikleri silah arkadaşları için duydukları üzüntüyü tariflemek için kullandıkları tanımdan gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Otumba Muharebesi</span>

Otumba Muharebesi, Otumba yakınlarında Aztekler ile İspanyollar arasında yapılmış bir savaştır. Sayıca az ama silahları daha üstün olan İspanyol ordusu, kendisinden kat kat yüksek mevcuttaki Aztek Ordusuna ezici bir yenilgi yaşatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tapınak Katliamı</span>

Tapınak katliamı, 20 Mayıs 1520 tarihinde Aztek başkenti Tenochtitlan'da İspanyol konkistadorlar tarafından yapılan katliamdır.

<span class="mw-page-title-main">Bernal Díaz del Castillo</span>

Bernal Díaz del Castillo, İspanyol konkistador ve sonraki dönem Guatemala sömürge valisi. Dönemi özellikle sıradan askerin gözünden çok iyi anlatan Historia Verdadera de la Conquista de la Nueva España adlı eserin yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Meksika Vadisi</span> Meksikada vadi

Meksika Vadisi, Meksika'nın orta kısımlarında, kabaca Meksiko ile Meksika eyaleti arasında yer alan vadi. "Sular arasındaki arazi" anlamına gelen antik Aztek terimi Anahuac ile Meksika Havzası ifadesi de Meksika Vadisi'ni tanımlamak için kullanılmaktadır. Meksiko metropoliten bölgesinin çoğunun yer aldığı vadide Meksika, Hidalgo, Tlaxcala ve Puebla eyaleti toprakları da yer alır. Çeşitli dağlar ve yanardağlarla çevrelenmiş olup, Trans Meksika Yanardağ Kuşağı üzerinde yer alır. En düşük rakımı deniz seviyesinden 2.200 metre (7.200 ft) yüksekte olup, çevreleyen dağlardaki en yüksek rakım 5.000 metre (16.000 ft)'yi aşmaktadır. Meksika Vadisi, Kolomb öncesi Amerika'da hüküm süren Teotihuacan, Toltek ve Aztek medeniyetlerinin yerleştiği yerlerdendi.

<span class="mw-page-title-main">Aztek İmparatorluğu'nun İspanyollar tarafından fethi</span>

Aztek İmparatorluğu'nun İspanyollar tarafından fethi, 1519-1530 yılları arasında İspanyol İmparatorluğu'nun rakip yerli devletlerinin desteği ile Aztek İmparatorluğu'nu işgalidir. Bu fetih Amerika kıtasındaki İspanyol kolonileşmesinin en önemli olaylarından biri olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Texcoco Gölü</span>

Texcoco Gölü, Meksika'daki Meksika Vadisi'nde, günümüzde ülkenin başkenti Meksiko ile Meksika eyaletinin bulunduğu bölgede yer alan kurumuş bir göldür.

<span class="mw-page-title-main">Tenoştitlan Kuşatması</span>

Tenoştitlan Kuşatması, Aztek İmparatorluğu'nun başkenti Tenoştitlan'ın, İspanyol İmparatorluğu ile müttefikleri tarafından yapılan kuşatmadır. 26 Mayıs-31 Ağustos 1521 tarihleri arasında gerçekleşen kuşatma sonrasında şehir İspanyolların egemenliğine girmiş ve Aztek İmparatorluğu yıkılarak topraklarının İspanyollarca fethi tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bernardino de Sahagún</span> İspanyol misyoner, Fransiskan rahip, gezgin, coğrafyacı ve yazar

Bernardino de Sahagún, İspanyol misyoner, Fransiskan rahip, gezgin, coğrafyacı ve yazar. 1499'da Sahagún, İspanya'da doğdu. 1529'da İspanya'nın Amerika Kıtası'nda yeni sömüregeleri'nden olan Aztekler'in başkenti olan Tenochtitlan'a gitti. Nahuatl Dili ve Edebiyatı'nı öğrendi. Aztek inançları, kültürü ve tarihi üzerine 50 yıldan fazla süre araştırmalar yaparak Florentine Codex adlı derlemeyle Historia general de las cosas de Nueva España adlı yazılı eseri kaleme almıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.