Aziz Ali (Mısırlı)

Aziz Ali (1879, Kahire – 15 Haziran 1965, Kahire), Arap ve Çerkes kökenli Osmanlı subay ve siyâsetçi, İttihat ve Terakki Partisi'nin önde gelenlerinden, Kahtaniye ve el-Ahd Cemiyetlerinin kurucusu.^[1]

1879 yılında Kahire'de doğan Aziz Ali, Orta Asya, Türk ve Çerkez kökenli bir âileye mensuptur. İstanbul'da Mekteb-i Sultânî'de okudu. 1901 yılında Harbiye-î Şahâne'den mezûn oldu. 1904 yılında Erkân-ı Harbiye Mektebi'nden mezun oldu.^[2] Mezun olduktan sonra Makedonya'da görevlendirildi ve bu sırada İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katıldı. 31 Mart Olayı sırasında İstanbul'a yürüyen Hareket Ordusu'nun bir bölüğüne kumanda etmiştir.

II. Meşrutiyet'in kurulmasından sonra 1909 yılında Arap milliyetçiliğini savunan Kahtaniye ve 1913 yılında da el-Ahd cemiyetlerini kurdu. Trablusgarp Savaşı'na katıldı. 1914 yılında Arap milliyetçiliği yapmasından dolayı Enver Paşa ile siyâsî bir ayrılık yaşadılar. Tutuklanarak İstanbul'dan uzaklaştırıldı. Ancak Cemal Paşa'nın araya girmesi sonucu tekrar serbest bırakıldı.

Aziz Ali, bundan sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti'ndeki yerini kaybetti. Kendisini Arap milliyetçiliğine verdi. "Mekke Emini" Hüseyin bin Ali'nin hizmetine girdi. 1916 yılında Osmanlı Devleti'ne karşı yapılan Arap Ayaklanması'nda önemli bir rol oynadı. Hayatının geri kalan döneminde Mısır siyasetinde önemli bir rol oynadı. 1952 yılında Mısır'ın Rusya büyükelçisi olarak görev yaptı. 1953 yılında Mısır'ın cumhurbaşkanlığına aday gösterildi. Ama 1954 yılında siyasetten ayrıldı ve 1965 yılında öldü.

Kaynakça

^ "Aziz Ali el-Mısri ve Osmanlı Devletine karşı Faaliyetleri, Ömer Osman Umar, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 1, Sayfa: 419-436, Elazığ, 2003" (PDF). 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Kasım 2011.
^ "Başbakan Mısri'yi tanıyor mu? OdaTV". 26 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2011.

İlgili Araştırma Makaleleri

İsmail Enver Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında etkin olan Türk asker ve siyasetçi. İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin önemli önderleri arasında bulunmuş, 1913'te Bâb-ı Âli Baskını adı verilen askerî darbeyle cemiyetin iktidara gelmesini sağlamış, 1914'te Almanya ile askerî ittifaka önayak olarak Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesine öncülük etmiş, savaş yıllarında Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili sıfatıyla askerî politikayı yönetmiştir. Bu savaş sırasında meydana gelen Ermeni Kırımı'nı hazırlayanlardan biridir. I. Dünya Savaşı'nın yenilgi ile sonuçlanması üzerine Almanya ve Rusya'da Türk halklarının bir araya getirilmesi amacıyla pek çok mücadelede bulunmuştur. Orta Asya'da Basmacı Hareketi'nin başına geçerek Bolşeviklere karşı savaşmıştır. 4 Ağustos 1922'de bir çatışma esnasında Bolşevikler tarafından öldürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Fethi Okyar</span> 2. Türkiye başbakanı

Ali Fethi Okyar, Türk asker, diplomat ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Said Halim Paşa</span> 213. Osmanlı sadrazamı

Said Halim Paşa,, 12 Haziran 1913 - 3 Şubat 1917 tarihleri arasında, fiili gücün İttihat ve Terakki ve özellikle de Talat Paşa - Enver Paşa - Cemal Paşa üçlüsü elinde olduğu bir dönemde sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Ahmed Cemâl Paşa, Türk siyaset adamı ve asker, İkinci Meşrutiyet döneminde İttihat ve Terakkî Cemiyeti'nin üç liderinden biridir. Özellikle Üç Paşalar İktidarı olarak da bilinen, 1913-1918 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun iç ve dış siyasetinin belirlenmesinde etkin rol oynamıştır. 11 Mart 1914 ve 14 Ekim 1918 tarihleri arasında bahriye nâzırlığı, 7 Aralık 1913 ve 21 Mart 1914 tarihleri arasında ise nâfia nazırlığı görevini üstlenmiştir. I. Dünya Savaşı'nda Suriye-Filistin Cephesi'nin komutanı olarak görev yaptı. 1915 yılında Türklere saldıran çetelere destek Ermenilerin sürgün edilmesini planlayanlardan birisidir.

Mehmed Said Paşa, Osmanlı devlet ve siyaset adamı. II. Abdülhamid saltanatında yedi kez ve İkinci Meşrutiyet döneminde iki kez olmak üzere, toplam dokuz dönemde dokuz yıla yakın sadrazamlık yapmıştır.

Mahmud Şevket Paşa, Osmanlı askeri ve devlet adamı. 31 Mart İsyanı olarak bilinen ayaklanmanın bastırılmasında ve II. Abdülhamid'in tahttan indirilmesinde rol oynamış, V. Mehmed saltanatında 23 Ocak 1913 - 11 Haziran 1913 tarihleri arasında dört ay on dokuz gün sadrazamlık yapmıştır. 11 Haziran 1913 günü suikast sonucu öldürülmüştür.

Ahmed İzzet Paşa ya da Soyadı Yasası sonrası Ahmet İzzet Furgaç, I. Dünya Savaşı'nın son günlerinde sadrazamlık yapmış, Arnavut asıllı Osmanlı asker ve devlet adamıdır.

Ali Rıza Paşa ya da Düztaban Ali Rıza Paşa, Osmanlı Devleti'nin son yıllarında Harbiye Nazırı ve Bahriye Nazırı, Ayan Meclisi üyesi ve 2 Ekim 1919 - 3 Mart 1920 tarihlerinde VI. Mehmed saltanatında ve İstanbul'un işgal altında bulunduğu dönemde Sadrazamlık görevlerinde bulunmuş bir devlet adamı, Osmanlı müşiri.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Meşrutiyet</span> Osmanlı Devletinde ikinci anayasal monarşi dönemi (1908–1920)

İkinci Meşrutiyet, Osmanlı Anayasası'nın, 30 yıl askıda kaldıktan sonra, 23 Temmuz 1908'de yeniden ilan edilmesiyle başlayan ve Mebuslar Meclisinin Sultan Vahdettin tarafından 11 Nisan 1920'de tasfiyesi ile sona eren dönemdir. Bu dönemde parlamenter demokrasi, seçim, siyasi parti, askerî darbe ve diktatörlük olgularıyla tanışılmış, iki büyük savaş yaşanmış ve imparatorluğun dağılmasına tanık olunmuştur.

Ahmed Muhtar, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın Kafkasya cephesi komutanı, asker, gök bilimci, yazar, eğitimci ve devlet adamıydı. 1912 yılında kısa bir süreyle Osmanlı Devleti'nin sadrazamlığını da yapmıştır. Darüşşafaka Cemiyeti'nin kurucularındandır.

Mehmed Talat, Osmanlı Hürriyet Cemiyeti'nin kurucu lideri, İttihat ve Terakki'nin kurucularından ve önde gelen liderlerinden olan Osmanlı devlet adamıdır.

İttihat ve Terakki Cemiyeti, sonraları İttihat ve Terakki Fırkası, Osmanlı İmparatorluğu'nda İkinci Meşrutiyet'in ilanına önayak olup 1908-1918 yılları arasında faaliyet gösteren, 21 Mayıs 1889 tarihinde kurulmuş bir siyasal hareket ve siyasi partidir. Triumvira sistemi ile yönetilen bir meclis yapısında egemenlik sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Tunalı Hilmi</span> TBMM üyesi

Abdullah Hilmi Tunalı, Türk siyasetçi. Meclis-i Mebûsan üyesi ve TBMM I., II. III. Dönem vekili.

Doktor Nâzım veya Selanikli Mehmed Nazım Bey, Türk siyasetçi, hekim, 22 Temmuz 1918-8 Ekim 1918 arası Maârif Nazırı ve 1915-16 dönemi Fenerbahçe SK fahri başkanı. İttihat Terakki Cemiyeti'nin kurucu liderlerinden ve Jön Türk Devrimi'nin öncü isimlerindendir. Askeri Tıbbiye'de okuduğu dönemlerde, daha sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'nun bir dönemine hükmedecek İttihat Terakki Fırkası'nın ve Teşkîlât-ı Mahsûsa'nın kurulmasında, örgütlendirilmesinde ve Osmanlı toplumunda büyük bir dönüşüm sağlayan meşrutiyetin yeniden ilanında oldukça önemli rol almış birkaç yöneticisi arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Yusuf Akçura</span> Türk tarihçi ve milletvekili

Yusuf Akçura veya Kazanlı Yusuf Akçura, , Türk yazar ve siyasetçi. Türkçülük akımının önde gelen temsilcilerindendir. Tatar Türkü'dür.

Ahmet Bedevi Kuran,, Türk yazar ve siyaset adamı.

Bu madde Osmanlı Devleti'nde kurulmuş siyasi partiler hakkındadır.

<span class="mw-page-title-main">Gümülcineli İsmail Bey</span> Osmanlı siyasetçi

Gümülcineli İsmail Bey, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Abdülhamid Zöhravî Efendi</span> Son Osmanlı döneminde Suriyeli gazeteci ve siyaset adamı

Abdülhamid Zöhravî Efendi ya da Abdülhamîd ez-Zehrâvî, (1855-1916), Son Osmanlı döneminde Suriyeli gazeteci ve siyaset adamı.

Miralay Sadık Bey (1860-1940), son Osmanlı döneminde asker ve siyaset adamı.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.