İçeriğe atla

Azerbaycan tiyatrosu

Habib Bey Mahmudbeyov'un önderliğindeki tiyatro topluluğu, 1888
Azerbaycan Devlet Akademik Millî Dram Tiyatrosu

Azerbaycan'da tiyatro sanatının kökleri Azeri halkın yaşamı, şenlik ve düğün gelenekleri, ayrıca bakış açısı ile ilgilidir. Tören, ayin ve oyunlardaki gösteri unsurları bağımsız halk tiyatrosunun oluşmasında önemli rol oynamıştır. Azerbaycan halk tiyatrosu realist özellik taşımıştır. Halk tiyatrosunun repertuvarını belirli etik içerikli küçük performanslar, özellikle de fars, teşkil etmiştir. Azerbaycan tiyatrosu geleneksel halk tiyatro ve batı etkisi altında gelişen profesyonel tiyatro olarak ele alınabilir. Ancak Azerbaycan profesyonel tiyatrosunun oluşumunda halk tiyatrosu önemli rol oynamıştır.

Modern Azerbaycan edebiyatının ve Azerbaycan millî tiyatrosunun kurucusu sayılan Mirza Fetali Ahundov, 1850-1855 yıllan arasında "Hekayeti-Molla İbrahimhelil Kimyager" (1850), "Hekayeti-Müsyö Jordan Hekimi-Nebatat ve Derviş Mesteli Şah Cadügüni-Meşhur" (1850), "Sergüzeşti-Veziri-Hani-Lenkeran" (1850), "Hekayeti-Xırs Quldurbasan" (1851), " Sergüzeşti-Merdi Hesis" (ikinci adı "Hacı Kara", 1852), "Mürafie Vekillerinin Hekayeti" (1855) adındaki 6 komedisini yazdı ve Azerbaycan'da ve İslam dünyasında modern dramatürjinin temelini attı ve hem anadili Azericede ve bir Türk dilinde tiyatroyu ilk yazan kişi oldu. Bu ilk tiyatro eserleri aynı zamanda Azerbaycan edebiyatının ilk dram eserleridir.

Ahundov 'un 23 Mart 1873'te "Hacı Kara" ve "Lenkaran Hanının Veziri" adlı komedi eserlerinin Bakü'de sahnelenmeleri ile Azerbaycan profesyonel tiyatrosunun temeli atılmış oldu. Bu, aynı zamanda profesyonel Azerbaycan tiyatrosunun doğuş günü sayılmaktadır.[1] Yazarın dram yaratıcılığı; Kafkasya, Orta Asya ve Yakın Doğu ülkelerinin edebiyatları için de bir örnek teşkil etti. İlk Osmanlı ve İran tiyatro eserleri Ahundov'un komedilerinden sonra ortaya çıktı. Nihayet, bu komediler Azerbaycan Devlet Akademik Millî Dram Tiyatrosu'nun kuruluşunda ve Azeri halkı arasında çağdaş tiyatro sanatının yayılması için edebî malzeme rolünü oynadı.[2]

Azeri iş insanı ve hayırsever Zeynelabidin Tağıyev'in 1883'te Bakü'de ilk profesyonel tiyatro binasını yaptırmasıyla Azerbaycan'da profesyonel tiyatro sanatının yayılmasında katkısı oldu. Cihangir Zeynalov, Habib Bey Mahmudbeyov, Necefkulu Veliyev gibi ilk Azeri profesyonel tiyatrocular yetişti. Kuba, Nuha (Şeki), Şuşa, Nahçıvan, Gence ve başka şehirlerde profesyonel tiyatro gösterileri sunulmaya başlandı. Hayır derneklerinin bünyesinde tiyatro grupları ve şubeleri kurulmaya başlandı. Şuşa yeni tiyatro merkezine dönüştü. 1883'te Nahçıvan'da ilk tiyatro topluluğu kuruldu. 1895'te "Bakü Artistler Cemiyeti" kuruldu. Azerbaycan'da milliyetçilik akımının yükselişiyle, 1904'te "Müslüman Artistleri Cemiyeti" kuruldu. Cihangir Zeynalov, Hüseyin Arablinski, C. Hacınski, Abbas Rızayev, Mirzaağa Aliyev, Sıtkı Ruhulla ve Hüseynkulu Sarabski, Azerbaycan millî tiyatrosunun en önemli tiyatro sanatçıları olarak ün kazandılar.

İlk bağımsız Azerbaycan devleti olan Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti döneminde (1918-1920) çok sayıda tiyatro grubu kuruldu. 1919'de Azerbaycan Devlet Akademik Millî Dram Tiyatrosu, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti döneminde (1920-1991), 1920'de Azerbaycan Devlet Akademik Opera ve Bale Tiyatrosu, 1927'de Azerbaycan Devlet Genç Seyirciler Tiyatrosu, 1931'de Azerbaycan Devlet Kukla Tiyatrosu, 1938'de Müzikli Komedi Tiyatrosu kuruldu. Sovyet döneminde Adil İskenderov, Abbas Mirza Şerifzade, Sıtkı Ruhulla, Ulvi Receb, Rıza Tahmasib, Merziye Davudova, Alesker Alekperov gibi önemli oyuncular ve yönetmenler yer almıştır. 1991'de Azerbaycan bağımsızlığını elde etmesiyle, 1990'lı yıllarda başta Azerbaycan tiyatrosu maddi zorluk çekmekle birlikte serbestlik kazandı. Ülkede çok sayıda yeni tiyatrolar faaliyete başladı.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 14 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2013. 
  2. ^ "Azerbaycan Türk Edebiyatı 2". 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Şemsi Bedelbeyli</span>

Şəmsi Bədəlbəyli, Sovyet Azeri tiyatro yönetmeni ve oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Nesibe Zeynalova</span>

Nesibe Cihangir kızı Zeynalova, özellikle komedi rolleriyle bilinen Azerbaycanlı oyuncudur.

<span class="mw-page-title-main">Zeynelabidin Tağıyev</span> Azeri iş adamı

Zeynelabidin Tağıyev, Azerbaycan'da, Rus İmparatorluğu'nun ve Dünya'nın ilk petrol sanayiinin doğmasında ve gelişmesinde önemli rol oynamış Azeri iş insanı ve hayırsever.

<span class="mw-page-title-main">Mirza Fetali Ahundov</span> Azerbaycanlı yazar ve filozof

Mirza Fetali Ahundov, modern Azerbaycan edebiyatının kurucusu ve Azerbaycan'ın ilk ateist aydını olan yazar ve filozof.

<span class="mw-page-title-main">Necef Bey Vezirov</span>

Vezirov Necef Bey Fatalı Bey oğlu - Azerbaycan dram yazarı, gazeteçi-yazar, Azerbaycan tiyatrosunun kurucularından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Alesker Alekperov</span> Azeri oyuncu

Alesker Hacıağa oğlu Alekperov, Sovyet Azeri oyuncu.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Devlet Kukla Tiyatrosu</span>

Azerbaycan Devlet Kukla Tiyatrosu, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de bulunan kukla tiyatrosu. Tiyatronun repertuvarı okul çağındaki çocuklar içindir. Fakat 1975 yılından bu yana, yetişkinler için de tiyatro gösterileri düzenlenir. Tiyatronun amacı ve değişmez özelliği, ister çocuklar için veya yetişkinler için olsun, tiyatro oyunlarında hep kuklaların kullanılmasıdır. Kuklaların boyutu birkaç santimetre küçüklüğünden, insan boyutunun birkaç katına kadar olabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Devlet Akademik Millî Dram Tiyatrosu</span>

Azerbaycan Devlet Akademik Millî Dram Tiyatrosu, Azerbaycan'ın ulusal dram tiyatrosudur. Azerbaycan Devlet Akademik Millî Dram Tiyatrosu, başkent Bakü'de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Devlet Akademik Opera ve Bale Tiyatrosu</span>

Azerbaycan Devlet Akademik Opera ve Bale Tiyatrosu, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'deki başlıca opera binasıdır. Azerbaycan Devlet Akademik Opera ve Bale Tiyatrosu, Azərbaycan'ın ulusal opera ve bale tiyatrosudur.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Sani Ahundov</span>

Süleyman Sani Ahundov Çarlık Rusyası ve Sovyet dönemi Azeri şairi ve yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Operası</span>

Azerbaycan Operası, Azerbaycan'daki veya Azeri bestecilere ait opera sanatıdır. Azerbaycan'da opera sanatı 19. yüzyılın ikinci yarısında oluşmaya başladı. Azeri opera geleneğinin kurucusu Ağcabedi'de doğmuş ve Moskova ve daha sonra Sankt-Peterburg Konservatuvarı'nda müzik eğitimi almış Üzeyir Hacıbeyov'dur. Siyasi ve müziksel anlamda milliyetçi olan Hacıbeyov, Batı klasik müziği ve Azeri müziği etkilerini çalışmalarında birleştirmiştir. "Leyla ve Mecnun" adlı operası ilk Azeri operası sayılır. Azerbaycan'da ulusal opera sanatının temeli 12 Ocak 1908 yılında besteci Üzeyir Hacıbeyov'un H.Z. Tağıyev Tiyatrosu'nda sahneleştirilen ve Doğu-Müslüman dünyasının ilk opera eseri olan "Leyla ve Mecnun" operası ile atılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Şevket Memmedova</span> Azərbaycanlı müzisyen ve İlk Azerbaycanlı bayan profesyonel şarkıcı

Şevket Hasan kızı Memmedova, Azeri şarkıcı, oyuncu, kadın soprano ve opera sanatçısıdır. İlk Azeri profesyonel kadın şarkıcı.

Hakikat Ali kızı Rızayeva ; 20 Mayıs 1907, Lenkeran - 2 Ağustos 1969, Bakü), Azeri oyuncu ve halk müziği, opera ve pop şarkıcısı.

<span class="mw-page-title-main">Sakine Ahundzade</span>

Sakine Mirza Heybet kızı Ahundzade Azeri oyun yazarıdır. Azerbaycan edebiyatının bilinen ilk kadın oyun ve drama yazarıdır.

Şuşa Müzikal Drama Tiyatrosu, Azerbaycan'da faaliyet gösteren müzikal drama tiyatrolarından biridir.

Azerbaycan Devlet Müzik Tiyatrosu Bakü'de eski Taghiev Tiyatrosu sahasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mikado Sinematografının binası</span>

Mikado Sinematografının binası veya Azerbaycan Devlet Akademik Rus Dram Tiyatrosu'nun binası - daha önce Aliheydar Kerimov tarafından depo olarak kullanılan, 1916 yılında Çin-Japon tarzında onarılarak sinematograf gibi faaliyet göstermeye başlamıştır. 1917'de Bakü'de ilk kez lise öğrencileri için bu tiyatroda bilimsel ve eğitici temalı sinematografik bir oturum düzenlendi. Binada farklı zamanlarda Pelmel Tiyatrosu, Bakü Özgür Eleştiri-Propaganda Tiyatrosu ve Bakü İşçi Tiyatrosu faaliyet göstermiştir. Binada 1937 yılından beri Samad Vurgun adına Azerbaycan Devlet Akademik Rus Dram Tiyatrosu faaliyet göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tağıyev'in Tiyatrosu</span>

Hacı Zeynelabidin Tağıyev Tiyatrosu veya Tağıyev'in Tiyatrosu Bakü şehrinin ilk tiyatrosudur. 1883 yılında sanayici ve hayırsever Hacı Zeynelabidin Tağıyev tarafından yaptırılmıştır. Bu tiyatronun sahnesinde ulusal oyunlar, operalar ve dünya klasiklerinden eserler sahnelenmiştir. Ocak 1908'de Üzeyir Hacıbeyov'un ilk Azerbaycan milli operası "Leyla ve Mecnun" Tağıyev Tiyatrosu'nda prömiyeri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Safa Cemiyeti</span> Dernek

Safa Cemiyeti — 20. yüzyılın başında Bakü'de faaliyet gösteren hayırsever bir toplum. Derneğin amacı dezavantajlı çocukları eğitime dahil etmek, yoksul nüfusa tıbbi yardım sağlamak ve halkın kültürel düzeyini yükseltmekti.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Devlet Akademik Rus Dram Tiyatrosu</span> Bakü, Azerbaycanda tiyatro

Azerbaycan Devlet Akademik Rus Dram Tiyatrosu, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de Rusça oyunlar sergileyen bir tiyatrodur. Tiyatroda sunulan eserler çoğunlukla Rus yazarlarından ve Rus edebiyatından, geri kalanı ise Azerbaycan edebiyatı'ndan ve Avrupa edebiyatı'ndan klasik ve modern yazarların performanslarıdır. Tiyatro, Azerbaycanlı şair ve oyun yazarı Samed Vurgun'un onuruna adlandırılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.