İçeriğe atla

Azerbaycan iklimi

Azerbaycan'ın Köppen iklim sınıflandırması haritası.

Azerbaycan iklimi, çok çeşitlidir. Azerbaycan'da mevcut 11 iklim bölgesinden dokuzu mevcuttur.[1]

Coğrafya

Azerbaycan, subtropikal bölgenin kuzey ucunda, Kafkasya'nın güneydoğu kesiminde ve İran platosunun kuzeybatı kesiminde yer almaktadır. Karmaşık coğrafi konum ve peyzaj, Hazar Denizi'nin yakınlığı, güneş ışınlarının etkisi, farklı kökenli hava kütleleri vb. İklimsel çeşitliliğe katkıda bulunur.[2][3]

Peyzaj

Baskın olarak dağlık bir ülke olan Azerbaycan; Büyük Kafkasya, Küçük Kafkasya, Taliş ve Kuzey İran Dağları ile çevrilidir. Büyük ve Küçük Kafkasya arasındaki Kur-Araz Ovası, ülkenin doğu kısmındaki Hazar Denizi'ne uzanıyor. Ülkenin kuzeyinde bulunan ve kuzeybatıdan güneydoğuya uzanan Büyük Kafkas Dağları, ülkeyi kuzey soğuk hava kütlelerinin doğrudan etkilerinden koruyor. Bu, ülkenin eteklerinde ve ovalarının çoğunda subtropikal iklimin oluşmasına yol açar. Ülkeyi çevreleyen diğer dağ zincirleri de hava dolaşımını etkiler. Peyzajın karmaşıklığı, iklim bölgelerinin düzgün olmayan bir şekilde oluşumuna neden olur ve dikey iklim bölgeleri oluşturur.

Güneş radyasyonu

Azerbaycan ovaları ve eteklerinde yüksek izolasyon oranları vardır. Güneş, Kur-Araz ovalarında, Apsheron yarımadasında ve diğer düzlüklerde ve eteklerinde yıllık 2.200 ila 2.400 saat, Nahçıvan bölgesindeki Araz nehri çevresindeki ovalarda ise 2.600 ila 2.800 saat arasında parlamaktadır. Dağlık bölgelerde artan bulutluluk nedeniyle, bu alanlar yalnızca 1.900 ila 2.200 saat arasında doğrudan güneş ışığı almaktadır. Parlak güneş, 3.000 metreden (9.800 fit) yükseklikte yılda 2.200 ila 2.500 saat parlıyor. Yıllık toplam radyasyon 128-132 kcal / cm2'ye (118–122 kWh / ft2) eşittir.

Hava kütlelerinin dolaşımı

Azerbaycan'da iklim oluşumu çeşitli hava kütleleri tarafından etkilenir. Kara ve İskandinav kutupsal antisiklonları, ılıman Sibirya antisiklonları ve deniz azorları gibi soğuk hava kütleleri iklimi maksimum düzeyde etkiler. Aynı şekilde, tropikal sıcak hava kütlelerinin yanı sıra Orta Asya antisiklonları ve yerel hava koşulları da etkilidir. Bu hava kütleleri, çeşitli coğrafyaları sayesinde ülkeye farklı şekillerde giriyor.

Kaynakça

  1. ^ "Climate". Water Resources of the Azerbaijan Republic. Institute of Hydrometeorology, Ministry of Ecology and Natural Resources. 24 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2019. 
  2. ^ "Climate". 18 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2019.  State Land and Cartography Committee.
  3. ^ "Azerbaijans.com — Physical Geography – Climate". 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2019. .

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hazar Denizi</span> Dünyanın en büyük gölü

Hazar Denizi dünyanın en büyük gölü veya eksiksiz bir deniz olarak sınıflandırılan dünyanın en büyük iç su kütlesidir. Adını Hazar Kağanlığı'ndan almıştır. Güneydoğu Avrupa ve güneybatı Asya'dadır ve dünyanın en büyük tuzlu su gölüdür. Hem deniz, hem de göl özelliklerini taşımaktadır. Petrol yataklarınca zengindir. Tektonik göllere örnektir. Endoreik bir havza olarak, Avrupa ile Asya arasında, Kafkasya'nın doğusunda, Orta Asya'nın geniş bozkırlarının batısında ve Batı Asya'daki İran platosunun kuzeyinde yer almaktadır. Denizin yüzey alanı 371.000 km2 ve hacmi 78.200 km3'tür. Tuzluluk oranı yaklaşık %1,2 olup, bu oran çoğu deniz suyunun tuzluluğunun yaklaşık üçte biri kadardır. Kuzeydoğuda Kazakistan, kuzeybatıda Rusya, batıda Azerbaycan, güneyde İran ve güneydoğuda Türkmenistan ile sınırlanmıştır. Hazar Denizi çok çeşitli canlı türlerine ev sahipliği yapmaktadır ve en çok havyar ve petrol endüstrileriyle tanınmaktadır. Petrol endüstrisinden kaynaklanan kirlilik ve Hazar Denizi'ne akan nehirler üzerine inşa edilmiş barajlar, denizde yaşayan organizmaları olumsuz etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Babek (rayon)</span>

Babek Rayonu, Azerbaycan'da, Nahçıvan Özerk Cumhuriyetinde rayon. İdarî merkezi Babek kasabasıdır. 1978 yılında kurulmuştur. Adını Azerilerin millî kahramanlarından Babek'ten almıştır. İran ve Ermenistan ile sınırı mevcuttur. Rayon, 1 kasaba ve 39 köye sahiptir. Rayon bünyesindeki en yüksek dağ 2475 m. rakımı olan Buzkov Dağıdır. Babek rayonunda çok sayıda tarihi anıt vardır.

<span class="mw-page-title-main">Füzuli (rayon)</span> Azerbaycan rayonu

Füzuli Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idari bölüm.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya</span> Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asyanın sınırında bulunan bölge

Kafkasya, Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asya'nın sınırında bulunan bölgenin ismi. Kafkas sıradağlarında, Avrupa'nın en yüksek dağı olan ve Kafkas halklarının sözlü edebiyatını oluşturan Elbruz Dağı bu bölgede bulunmaktadır. Kafkasya bölgesi siyasi ve coğrafi olarak Kuzey Kafkasya ve Güney Kafkasya olmak üzere ikiye ayrılır. Güney Kafkasya, bağımsız ve egemen devletlerden oluşmaktadır. Kuzey Kafkasya ise Rusya içinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İklim</span> Belirli bir bölgedeki hava koşullarının uzun dönemler boyunca istatistikleri

İklim, bir yerde uzun bir süre boyunca gözlemlenen sıcaklık, nem, hava basıncı, rüzgâr, yağış, yağış şekli gibi meteorolojik olayların ortalamasına verilen addır. Hava durumundan farklı olarak iklim, bir yerin meteorolojik olaylarını uzun süreler içinde gözlemler. Bir yerin iklimi o yerin enlemine, yükseltisine, yer şekillerine, kalıcı kar durumuna ve denizlere olan uzaklığına bağlıdır. İklimi inceleyen bilim dalına klimatoloji adı verilir. İklim türleri, sıcaklık ve yağış rejimi gibi durumlara bakılarak sınıflandırılabilir. Ancak günümüzde en çok kullanılan sınıflandırma sistemi, aslen Wladimir Köppen tarafından geliştirilmiş olan Köppen iklim sınıflandırmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dağıstan</span> Rusyaya bağlı özerk ülke

Dağıstan, resmî adıyla Dağıstan Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'nın Kuzey Kafkasya kısmında, Hazar Denizi kıyısında bulunan Rusya'ya bağlı, özerk bir cumhuriyettir. Kuzey Kafkasya Federal bölgesinin bir parçasıdır ve Büyük Kafkas Dağları'nın kuzeyinde konumlanır. Rusya'nın en güneyinde yer alan Dağıstan, güney ve güneybatıda Gürcistan ve Azerbaycan ile, batı ve kuzeyde Rusya'ya bağlı cumhuriyetler olan Çeçenistan ve Kalmukya ile kuzeybatıda ise Stavrapol Krayı ile sınır komşusudur. Mahaçkale, başkenti ve en büyük kentidir. Diğer büyük kentleri ise Derbent, Kizlyar, İzberbaş, Kaspiysk, Buynaksk'tır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa coğrafyası</span> Avrupanın fiziksel kara kütlesinin tanımı

Avrupa geleneksel olarak Dünya'daki 7 kıtadan biri olarak düşünülmektedir. Oysa Avrupa ve Asya coğrafi açıdan birbirleriyle bağlantılı kıtalardır ve bazen Avrasya adı altında anılırlar. Avrupa'nın geleneksel tanımına göre Ural Dağları Avrupa'nın doğudaki sınırını oluştururlar. Güneydoğu'daki sınırını Ural Nehri oluşturur. Sınır Hazar denizi, Kafkas Dağlarının zirveleri boyunca devam eder, Karadeniz, İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı'yla belirlenir. Akdeniz Avrupa'nın güney sınırını, Atlas Okyanusu ise batı sınırını belirler. İzlanda Avrupa'dan çok Kuzey Amerika'ya yakın olmakla birlikte Avrupa'nın bir parçası olarak sayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'daki ormanlar</span>

Azerbaycan'da 1.021.880 hektar ormanlarla kaplıdır ve bu ülkenin toplam yüz ölçümünün %11,8'i oluşturur. Azerbaycan'daki ormanların hepsi devlete aittir ve Azerbaycan Cumhuriyeti Ekoloji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın sorumluluğu altındadır. Azerbaycan'daki orman biyomları ılıman yaprak döken ormanlar, ılıman geniş ve iğne yapraklı karışık ormanlar, ılıman iğne yapraklı ormanlar ve riparian ormanlardan oluşur. Uzmanlar 8.-9. yüzyıllarda şimdiki Azerbaycan topraklarının %30-35'i ormanlarla kaplı olduğunu tahmin etmektedir ve ormanların çoğu o zaman olduğu gibi bugün de dağlık bölgelerde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rusya iklimi</span>

Rusya iklimi birkaç belirleyici faktörlerin etkisi altında oluşmuştur. Karasal iklimin hakimiyeti ülkenin muazzam büyüklüğü ve deniz etkisinden çok uzaklarda olması sonucu tundra bölgeleri ve en uç güneydoğusu hariç Avrupa ve Asya Rusya'sında yaygındır. Hint Okyanusu'ndan gelen sıcak hava kütlelerinin akışını engelleyen güneyindeki dağlar, batısındaki ve kuzeyindeki düzlükler Arktik ve Atlantik etkilere açık bir ülke yapar.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan coğrafyası</span> Asya kıtasında bir ülke

Azerbaycan, Avrasya'nın Kafkasya bölgesinde yer almaktadır. Üç fiziksel özellik Azerbaycan'da belirgindir: Kıyıları doğuda doğal bir sınır oluşturan Hazar Denizi; kuzeydeki Büyük Kafkas dağları; ve ülke merkezindeki geniş düzlüklerdir. Azerbaycan, eski Sovyetler Birliği'nin arazi alanının %0,4'ünden daha az, toplamda 86.600 kilometrekare toplam alana sahiptir. Üç Transkafkasya devletinden Azerbaycan en büyük toprak alanına sahiptir. Özel idari alt bölümler, Azerbaycan'ın geri kalanından bir Ermeni bölgesi şeridiyle ayrılan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve tamamen Azerbaycan'da bulunan Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Hazar ova çölü</span>

Hazar ova çöl ekolojik bölgesi, kuzey bölgesindeki Volga ve Ural Nehri deltaları da dahil olmak üzere Hazar Denizi'nin kuzey ve güneydoğu kıyılarını kapsayan bir ekolojik bölgedir. Bölge nispeten düşük miktarlarda yağış almasına rağmen, yaban hayatı nehir haliçleri ve denizin kendisi tarafından desteklenmektedir. Sulak alanlar, kuş yuvalama ve göçmen dinlenme için uluslararası öneme sahip bir alandır. Ekolojik bölge Palearktik biyocoğrafik bölgesi ve Çöller ve Xeric Çalılıkları biyomundadır. 103.200 milkare (267.300 km2) bir alana sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Bastak Tabiatı Koruma Alanı</span>

Bastak Tabiatı Koruma Alanı, Rus Uzak Doğusu'ndaki Amur Nehri havzasında bulunan bir Rus 'zapovednik'idir. Koruma alanının toprakları Bureya Masifi'nin güneydoğu mahmuzlarını ve Sredneamurskaya ovalarının kuzey eteklerini kapsamaktadır. Koruma alanı Birobidzhansky Bölgesi'ndeki Birobican şehrinin yaklaşık 10 km kuzeyinde yer almaktadır ve Yahudi Özerk Oblastı'ndaki tek ulusal koruma alanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bogdo-Baskunçak Tabiatı Koruma Alanı</span>

Bogdinsko-Baskunçakski Tabiatı Koruma Alanı, yarı kurak bir bölgede Rusya'nın en büyük drenajsız tuz gölü olan Baskunçak Gölü ve Hazar Depresyonu'nun en yüksek noktası ve "şarkı söyleyen kayalara" ev sahipliği yapan Big Bogdo Dağı'na ev sahipliği yapan bir Rus 'zapovednik'idir. Volgograd ve Astrahan'ın yaklaşık ortasında, Volga'nın kuzeybatıdan Hazar Denizi'ne aktığı Volga Nehri Deltası'nın yaklaşık 200 km kuzeyinde yer almaktadır. Hazar Denizi'nin yaklaşık 20 km doğusunda Kazakistan sınırı bulunmaktadır. Baskunçak yüzyıllardır Rusya'nın tuz ihtiyacının giderildiği bir nokta olmuştur. Koruma alanı, kuzey Sibirya ile kışlama bölgeleri arasındaki kuş göç yolu üzerinde önemli bir alandır. Koruma alanı Astrahan Oblastı'nın Ahtubinski Bölgesi'nde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Abşeron Yarımadası</span>

Abşeron Yarımadası, Azerbaycan'da bir yarımadadır. Yarımada, ülkenin en büyük ve en kalabalık şehri Bakü'nün ve ayrıca onun uydu şehirleri Sumgayıt ve Hırdalan'ın ev sahibidir.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan coğrafyası</span>

Kazakistan, Orta Asya ve Doğu Avrupa'da 48°K 68°D koordinatlarında yer almaktadır. Yaklaşık 2.724.900 km2 bir alana sahip olan Kazakistan, diğer dört Orta Asya ülkesinin toplam büyüklüğünün iki katından ve Alaska'dan %60 daha büyüktür. Ülke güneyde Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan ile; Kuzeyde Rusya; Batıda Hazar Denizi; Doğuda ise Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ile sınır komşusudur.

<span class="mw-page-title-main">Kur-Araz Ovası</span>

Kura-Aras Ovası, Kura-Aras veya Kura-Aras Havzası Orta-güney Azerbaycan'da Kura Nehri ve Aras Nehri vadileriyle tanımlanan geniş bir çöküntüdür. Hazar Denizi'nin batı kıyısında yer alır ve Aral-Hazar çöküntüsünün bir parçasıdır. Kuzey'den Büyük Kafkasya, Batı'dan Küçük Kafkasya ve Güney'den Talış Dağları ile sınırlandırılmıştır. İsim, bölgedeki iki nehrin isimlerinden türemiştir: Kura ve Aras.

<span class="mw-page-title-main">Lenkeran Ovası</span>

Lenkeran Ovası, Güney Azerbaycan'da Hazar Denizi kıyısındaki dar bir ova şerididir. Kendi içinde Aral-Hazar Çöküntüsünün bir uzantısı olan Kura-Aras Ovası'nın güneye doğru uzantısıdır. Adını Lenkeran şehrinden almıştır.

Azerbaycan, çok elverişli doğa koşullarına ve zengin doğal kaynaklara sahip bir ülkedir. Karlı tepeler, yüksek dağlar, verimli topraklar, geniş ovalar, Okyanus Seviyesi Altındaki En Alçak Arazi Noktaları cumhuriyetin ana peyzaj oluşumları arasındadır. Bu karmaşık peyzaj dokusu, doğal koşullarda - iklim, toprak-bitki örtüsü ve su kaynakları - çeşitliliğe neden olmuştur. Bu da, bölgedeki nüfus ve çiftliklerin dengesiz dağılımına ve üretimin farklı türlerde uzmanlaşmasına yol açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan coğrafyası</span>

Gürcistan, Kafkasya bölgesinde yer alan bir ülkedir. Batı Asya ve Doğu Avrupa'nın kesişme noktasında yer alır, batıda Karadeniz, kuzeye Rusya, güneyde Türkiye ve Ermenistan ve doğuda Azerbaycan ile sınırlanmıştır. Gürcistan 69,700 kilometrekare (26,911 sq mi) bir alanı kaplamaktadır.

Azerbaycan'ın florası veya Azerbaycan'ın bitki örtüsü, Azerbaycan'da bulunan bitkileri, ağaçları, çiçekleri ifade eder.