Dağlık Karabağ, Güney Kafkasya'da, Küçük Kafkas Sıradağları'nda Azerbaycan'a ait ancak uzun yıllar Ermeni işgali altında kalmış tarihi bölge. 2020 yılında Dağlık Karabağın bir bölümü 2. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan tarafından geri alınırken kalan kısmı Rus barış güçleri denetiminde Ermeni kontrolünde bırakan 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes anlaşması ile Ermenistan hükûmeti yenilgiyi resmen kabul etmiştir. Günümüzde Anti Terör Operasyonu sonrası Ermeni kontrolünde kalan kısımlar da Azerbaycan kontrolüne geçmesiyle bölgenin tamamı Azerbaycan hakimiyeti altındadır. 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası, 90'lı yılların başında bölgeden zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların dönüşü peyderpey sağlanırken aynı savaş ve 2023 yılındaki Anti Terör Operasyonu sonrası bölgede yaşayan Ermenilerin neredeyse hepsi Ermenistan'a göç etmiştir.
Laçın Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idarî bölümlerden birisidir. Rayonun merkezi Laçın şehridir.
Karabağ, aşağıdaki anlamlara gelebilir:
- Karabağ, Kafkaslar'daki tarihî ve coğrafi bir bölge.
- Karabağ Hanlığı, 1747-1805 arası Karabağ ve çevresinde de facto bağımsız olan, feodal yapıdaki Türk-İslam devleti.
- Karabağ Komitesi, Dağlık Karabağ'ın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne katılması için çabalayan bir Ermeni siyasi grup.
- Karabağ halısı, Karabağ'a özgü motiflerin işlendiği yöresel halı.
- Karabağ atı, dağ-stepte yarış koşan ve gezintide de kullanılan bir at türü.
- Karabağ, Azerbaycan'nın en üst futbol ligi olan Azərbaycan Premyer Liqası'nda oynayan bir futbol takımı.
Hankendi veya Stepanakert Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde bir hayalet şehirdir. 2023 Azerbaycan harekâtına kadar şehir, ayrılıkçı Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin kontrolü altındaydı ve başkenti olarak işlev görüyordu. Şehir, Karabağ dağ sırasının doğu yamaçlarında, Karkar Nehri'nin sol kıyısında, bir vadi içinde yer almaktadır.
Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasını isteyen Ermeniler ile bunu kabul etmeyen Azeriler arasında başlayan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmaya dönüşen Şubat 1988-Mayıs 1994 tarihleri arasında süren savaştır. Savaş öncesinde ve etnik çatışmaların sıcak savaşa dönüşmesi sonrasında Sumqayıt Pogromu, Kirovabad Pogromu, Bakü Pogromu gibi pogromlar, Hocalı Katliamı, Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı ve Maragha Katliamı gibi katliamlar yaşanmıştır.
Dağlık Karabağ Cumhuriyeti veya 2017-2023 yılları arasındaki resmî ismiyle Artsah Cumhuriyeti, Güney Kafkasya'da, Azerbaycan'ın uluslararası tanınmış sınırları içinde de facto devletti. Azerbaycan Devleti'nin 2023 yılında egemenliğini tesis etmesinin ardından lağvedilmiştir.
Ermenistan tarihi, günümüzdeki Ermenistan Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kalan bölgelerin tarih öncesi zamanlardan günümüze kadar süregelen tarihidir. Antik Ermenistan tarihsel olarak Ermeni krallığı olarak biliniyordu. İmparatorluk Büyük Dikran hükümdarlığı altında zirveye ulaştı. Ermenistan, MS 300 yılında dünyada Hıristiyanlığı kabul eden ilk ülke oldu.
Ağdere Rayonu veya eski adlarıyla Cerabert Rayonu ve Mardakert Rayonu, Azerbaycan'da rayondur. 1930-1991 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'na bağlı idi. 1992-2023 yılları arasında sınırları içerisinde Azerbaycan'ın Kelbecer, Terter ve Ağdam rayonları bulunmakta idi.
Dağlık Karabağ Özerk Oblastı, 1923'te Sovyetler Birliği'nin Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde kurduğu özerk oblasttı. Başkenti Stepanakert şehriydi. Oblastın lideri, Azerbaycan Komünist Partisi Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi Komitesinin Birinci Sekreteriydi. Nüfusun çoğunluğunu etnik Ermeniler oluşturuyordu.
Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin silahlı gücüydü. 2023 Dağlık Karabağ çatışmalarının ardından 20 Eylül 2023'te lağvedildi.
Laçın Koridoru Ermenistan ve Dağlık Karabağ'ı birbirine bağlayan bir dağ yoludur. Bu iki bölge arasındaki tek yol olarak Laçın Koridoru, sıkça Dağlık Karabağ sakinleri için bir "yaşam hattı" olarak tanımlanmıştır. Koridor, de jure olarak Azerbaycan'ın Laçın rayonu sınırlarında yer alsa da, 2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması gereği Rus barış gücünün kontrolündedir. Koridorun bölgesine 2022 yılına kadar Zabuh, Sus köyleri ve Laçın şehri dahildi. Ancak, 26 Ağustos 2022'de bu yerleşim birimleri Azerbaycan kontrolüne geçti. Dört gün sonra Zabuh, Sus ve Laçın yerleşimlerini baypas eden yeni bir güney rotası kullanıma açıldı ve bu yol Mets Şen/Böyük Kaladeresi ve Hin Şen/Kiçik Kaladeresi köylerinden geçti.
Seyran Muşegi Ohanyan, Ermeni asker ve siyasetçi. 14 Nisan 2008 tarihinden 3 Ekim 2016 tarihine kadar kadar Ermenistan Savunma Bakanı olarak görev yaptı. Birinci ve İkinci Karabağ savaşlarına katılmıştır. 2000-2007 yılları arasında sözde Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin Savunma Bakanı olarak görev yaptı.
Büyük Ermenistan veya Birleşik Ermenistan, Ermenilerin anavatanı olarak kabul edilen, tarihsel olarak Ermenilerin çoğunlukta olduğu ve bir kısmında hâlâ Ermenilerin çoğunluk olarak yaşadığı Ermeni Yaylası'ndaki bölgelere atıfta bulunan etno-milliyetçi ve irredantist kavramdır. Ermenilerin tarihi topraklarının birleştirilmesi olarak görülen ve 20. yüzyıl boyunca Ermeni düşünürlerce yaygın olan fikir başta Ermeni Devrimci Federasyonu, ASALA ve Miras olmak üzere çeşitli milliyetçi örgüt ve partilerce savunuldu.
Ermenistan-Türkiye sınırı, Ermenistan ile Türkiye arasındaki 328 km uzunluğundaki kara sınırıdır. Türkiye'nin en uzun dördüncü sınırı olup Kars Antlaşması ile günümüze kadar gelmiştir.
Ermenistan ile Azerbaycan arasında, büyük ölçüde süregelen, fakat Azerbaycan ordusunun 27 Eylül 2020 tarihinde başlattığı Karabağ operasyonu ile alınan, Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle diplomatik bir ilişki yoktur. Komşu halklar, 1918-1921 yılları arasında, çökmüş Rus İmparatorluğu'ndan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti olarak kazandıkları kısa bağımsızlıkları sırasında resmi hükûmet ilişkilerine sahiptiler; bu ilişkiler Rus Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği tarafından işgal edilip ilhak edilene kadar vardı. Geçen yüzyılda ülkeler tarafından yürütülen bir savaş nedeniyle -biri 1918'den 1921'e, diğeri 1988'den 1994'e kadar- iki ülke gergin ilişkilere sahipti.
Dağlık Karabağ çevresinde Ermenistan tarafından işgal edilmiş Azerbaycan toprakları, de jure Azerbaycan'a ait olan ve Dağlık Karabağ Savaşı'nın sona ermesiyle birlikte Ermenistan ve uluslararası alanda tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin askerî kuvvetleri tarafından işgal edilmiş, eski Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın dışında yer alan topraklardır. Günümüzde eski Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın bir bölümünü içeren Kelbecer rayonu dışında tüm rayonlar, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin eski rayonlarıyla aynıdır.
2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması, 10 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan ile Ermenistan arasında yapılan ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nı sona erdiren bir ateşkes antlaşmasıdır. Antlaşma, Ermenistan'ın teslim olduğunu duyurmasının ardından 9 Kasım'da Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından imzalandı ve Dağlık Karabağ bölgesindeki tüm çatışmalara 10 Kasım 2020 tarihinde Moskova saati ile 00:00 itibarıyla son verildiği açıklandı. Tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Arayik Harutyunyan da çatışmaların sona ermesini kabul etti.
Zengezur Koridoru veya Nahçıvan Koridoru, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nın Azerbaycan tarafından kazanılmasının ardından Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanan ateşkes antlaşmasının 9. maddesi gereğince Azerbaycan ile eksklav parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında bağlantıyı kuracak olan koridordur. Koridor Ermenistan topraklarında inşa edilecektir. Koridorun güvenliği Rusya Federasyonu Federal Güvenlik Servisi Sınır Muhafıza Servisi tarafından sağlanacaktır.
9 Kasım 2020'de Rus Mil Mi-24 helikopteri 2020 Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından düşürüldü. Helikopter taşınabilir hava savunma sisteminin ateşi sonucu Ermenistan sınırları içinde, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin yakınlarına düştü. Saldırı sonucunda mürettebattan ikisi öldü, biri yaralandı. Azerbaycanlı yetkililer kısa süre sonra bir özür bildirisi yayınlayarak saldırının yanlışlıkla gerçekleştiğini belirttiler.
Ermenistan'da Azerbaycan karşıtlığı veya Ermenistan'da Azeri karşıtlığı, Azerbaycan halkına karşı hoşgörüsüzlük ve ırkçılıktır. 2013 yılında yapılan bir ankette, Ermenilerin %63'ü Azerbaycan'ı "Ermenistan'ın en büyük düşmanı" olarak tanımladı.
