İçeriğe atla

Azerbaycan'daki ormanlar

Kuba Rayonunda Kafkasya geniş ve iğne yapraklı karışık orman.
Azerbaycan'da orman dağılımı.
Lerik Rayonunda Hazar Hirkan geniş ve iğne yapraklı karışık orman.

Azerbaycan'da 1.021.880 hektar ormanlarla kaplıdır ve bu ülkenin toplam yüz ölçümünün %11,8'i oluşturur. Azerbaycan'daki ormanların hepsi devlete aittir ve Azerbaycan Cumhuriyeti Ekoloji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın sorumluluğu altındadır.[1] Azerbaycan'daki orman biyomları ılıman yaprak döken ormanlar, ılıman geniş ve iğne yapraklı karışık ormanlar, ılıman iğne yapraklı ormanlar ve riparian ormanlardan oluşur. Uzmanlar 8.-9. yüzyıllarda şimdiki Azerbaycan topraklarının %30-35'i ormanlarla kaplı olduğunu tahmin etmektedir ve ormanların çoğu o zaman olduğu gibi bugün de dağlık bölgelerde bulunmaktadır.[1]

Ülkenin toplam yüz ölçümüne ve oranına göre orman örtüsünün oldukça seyrek olmasının yanı sıra, orman örtüsü düzensiz bir şekilde ülke genelinde yayılır. Alçak bölgelerde orman örtüsü çok seyrektir ve bu bölgelerin çoğunda ağaçların ve dolayısıyla ormanların oluşması için gerekli olan yağış miktarının az olmasından da kaynaklanır; birçok dağlık bölgede ise orman örtüsü özellikle yağışlı bölgelerde çok daha yaygındır.[1]

Ülkede ormanların %49'u Büyük Kafkas Dağlarında, %34'ü Küçük Kafkas Dağlarında, %15'i Talış Dağları-Lenkeran Ovasında, %2'si Kür-Araz Ovasında ve %0,5'i Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nde bulunmaktadır.[1]

Azerbaycan'da ormanlar iki büyük ekolojik bölgeye ayrılır: Büyük Kafkas Dağları ve Küçük Kafkas Dağlarında bulunan Kafkasya geniş ve iğne yapraklı karışık ormanlar ve Talış Dağları-Lenkeran Ovasında bulunan Hazar Hirkan geniş ve iğne yapraklı karışık ormanlar.

Biteyi

Azerbaycan ormanları endemik ağaç ve çalı türleri bakımından çok zengindir ve Pliyosen ve Pleistosen çağlarında Azerbaycan'ın ovaları ve Talış Dağları buzullar tarafından kaplanmamasından dolayı, birçok bitki türü soyu tükenmekten kurtulmuş ve bugüne kadar ulaşmıştır.

Ormanlarda yaklaşık 453 ağaç ve çalı türü bulunmaktadır ve bunlardan 153 ağaç ve çalı türü endemiktir. Ağaç türleri arasında Hirkan şimşiri (Buxus hyrcana), Kafkas armutu (Pyrus communis subsp. caucasica), Gülibrişim (Albizia julibrissin), Kestane yapraklı meşe (Quercus castaneifolia), İspir meşesi (Quercus macranthera), Sivri meyveli dişbudak (Fraxinus angustifolia subsp. oxycarpa), Adi dişbudak (Fraxinus excelsior), Adi gürgen (Carpinus betulus), Doğu gürgeni (Carpinus orientalis), Doğu kayını (Fagus orientalis), Kara hurma (Diospyros lotus), Kafkas Gladiçyası (Gleditsia caspica), Kafkas kızılağacı (Alnus subcordata), Sakallı kızılağaç (Alnus glutinosa subsp. barbata), Ak kavak (Populus alba) Caucasian wingnut (Pterocarya fraxinifolia), İran demir ağacı (Parrotia persica), Gürgen yapraklı zelkova (Zelkova carpinifolia), Tavşanmemesi (Ruscus aculeatus), İran akçaağacı (Acer velutinum), Beşparmak akçaağaç (Acer cappadocicum), Dağ karaağacı (Ulmus glabra), Kafkas ıhlamuru (Tilia dasystyla subsp. caucasica), Kiraz (Prunus avium), Ak üvez (Sorbus torminalis), Anadolu kestanesi (Castanea sativa), Doğu Karadeniz göknarı (Abies nordmanniana), vs. bulunmaktadır.

İşletme ve koruma

Azerbaycan'daki tüm ormanlar devlete aittir ve Azerbaycan Cumhuriyeti Ekoloji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın sorumluluğu altında olup, orman arazisi kullanımı kanunla sınırlıdır ve endüstriyel kerestecilik yasaktır. Azerbaycan Cumhuriyeti "Orman Yasası" ve "Çevre Koruma Yasası" ülkede ormanların korunması ve yönetimini düzenleyen temel hukuki belgelerdir.[2]

2003 yılında ormanların korunması, onarılması ve ormanların genişletilmesi için "Azerbaycan Cumhuriyeti'nde Ormanların Restorasyonu ve Genişletilmesi İlişkin Ulusal Program" uygulamaya konuldu. Bu programla ormanlarda onarım çalışmaları yürütülmüştür ve çok sayıda ağaç dikilmiştir. Öyle ki, yoğun ağaç dikimiyle yeni ormanlar oluşturularak, ülkedeki orman örtüsü 2008 yılına gelindiğinde 10.740 hektar arttı.[2]

Sorunlar

Azerbaycan ormanları çeşitli sorunlarla karşı karşıyadır. Bunlar çevre bilinci eksikliği yüzünden yerel halkın orman alanlarını yanlış kullanması, iklim değişikliğinin ormanlar üzerindeki olumsuz etkisi ve ormanların koruması ile ilgili mevcut yasaların yetersiz uygulanması ile bağlantılıdır.[2]

Ermenistan'ın ülke topraklarının %20'sini (Dağlık Karabağ ve çevresindeki bölgeler) işgal etmesi, özellikle dağlık alanlarda bulunan ormanlarda büyük bir hasara yol açtı. Ermenistan işgali altında 246 bin hektar orman arazisi tahrip edilmiştir. Bu arazilerdeki değerli ağaç cinslerinin kesilmesi, ormanların biyoçeşitliğini tehlikeye sokmuştur.[2]

Bir başka kritik sorun biyoçeşitliliğe zarar veren ve ekonomik ve sosyal kayıplara neden olan, yakacak odun ihtiyacı için yasadışı ağaç kesimidir. Yasadışı ağaç kesimi ülkenin bağımsızlığından bu yana Azerbaycan ormanları için bir sorun olmaya devam etmektedir.[2]

Birçok bölgede yasaların yetersiz uygulanması, özellikle orman kenarında ve yakınlarında bulunan köylerin yakacak odun ihtiyacını yasadışı olarak kestiği ağaçlardan elde etmeleri, ormanlar için önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Ayrıca küresel iklim değişikliğinin etkilerinden dolayı artan uzun kuraklık dönemleri ve uzun sıcak hava dalgaları ile yaz aylarında orman yangınlarında bir artış gözlenmektedir.[2]

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Forests of the Republic of Azerbaijan (Azerbaycan Cumhuriyeti'ndeki Ormanlar)". Azerbaycan Cumhuriyeti Ekoloji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.  (İngilizce)
  2. ^ a b c d e f "Forests of Azerbaijan (Azerbaycan'daki Ormanlar)". ENPI. 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2016.  (İngilizce)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Orman</span> büyük bir alandaki yoğun ağaç topluluğu

Orman, belirli yükseklikteki ve büyüklükteki çeşitli ağaçlar, çalılar, otsu bitkiler, mantarlar, mikroorganizmalar, böcekler ve hayvanlar bütününü içeren, topraklı alanda genellikle doğal yollardan oluşmuş bir kara ekosistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Ilıman kuşak iklimleri</span> Iklim türü

Ilıman kuşak iklimi, tropikal bölgeler ile tundralar arasında kalan bölümde görülen iklim çeşididir. İklim özelliklerinin çeşitliği ve aşırı sıcak veya soğuk olmayışı en önemli özelliğidir. Dünya'nın yüzde 15'ini oluşturan bu kuşakta toplam nüfusun %48'i yaşar. Ekonomik ve teknolojik açıdan en güçlü ülkeler bu kuşak üzerinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Tayga</span>

Tayga Yakutça "orman" sözcüğünden gelir. Bu sözcük Ruslar tarafından kuzey yarımkürede, özellikle Sibirya'da tundranın bittiği yerlerde başlayan soğuk, bataklık ve ormanlık bölgeleri tanımlamak için Altay dili Şor lehçesindeki tayγa kökenli taĭgá terimi kullanılmıştır. Avrupa ve Kuzey Amerika'daki buna benzer bölgeler için de tayga ismi kullanılmaya başlanmıştır. Ama tayga günümüz kullanımında artık yalnızca orman anlamına gelmez; Kuzey Yarımkürede tundranın güneyinde oluşmuş bir bitki örtüsü sınırının adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Anadolu Dağları</span>

Kuzey Anadolu Dağları ya da Pontus Alpleri, Anadolu'nun kuzeyini kıyıya paralel, birkaç sıra halinde kuşatan sıradağlarıdır. Orojenez sonucu oluşan bu kıvrım dağları batıdan doğuya şöyle sıralanır: Köroğlu Dağları, Ilgaz Dağları, Küre Dağları, Canik Dağları, Köse Dağları, Giresun Dağları, Doğu Karadeniz Dağları, Mescit Dağı, Yalnızçam Dağları, Tecer, Mercan, Allahuekber Dağları. Erzurum-Kars yaylasında Palandöken Dağları ile Doğu Anadolu Dağları birleşir.

<span class="mw-page-title-main">Stavropol Krayı</span> Rusyada bir Çerkes krayı

Stavropol Krayı,, Rusya'nın güneybatı kesiminde bölge (kray).

<span class="mw-page-title-main">Okyanusal iklim</span> iklim türü

Batı rüzgârlarının etkisiyle ılıman kuşak karalarının batı ve çok daha seyrek olarak doğu kıyılarında görülür. Avrupa'nın batısı ve kuzeybatısı, Kanada'nın batısı, Şili'nin güneybatısı, Güney Afrika'nın güneydoğusu, Avustralya'nın güneydoğusu ve Yeni Zelanda başlıca görüldüğü yerlerdir. Türkiye'de ise Karadeniz kıyılarında ve Kuzey Anadolu Dağları'nın Karadeniz'e bakan yamaçlarında görülür.

<span class="mw-page-title-main">Hirkan Millî Parkı</span>

Hirkan Millî Parkı, Azerbaycan'da millî park. Yüzölçümü 427.97 km²'dir.

<span class="mw-page-title-main">Abhazya coğrafyası</span>

Abhazya Güney Kafkasya bölgesinde yer almaktadır. De facto olarak bağımsız bir cumhuriyettir ama çoğunlukla uluslararası tanımlamalarda Gürcistan içinde bir özerk cumhuriyet olarak kabul edilmektedir. Abhazya Cumhuriyeti adını taşıyan bu yönetim bazı ülkeler tarafından tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kaçkar Dağları Millî Parkı</span>

Kaçkar Dağları Millî Parkı büyük bölümü Rizenin Çamlıhemşin ilçesinde, bir bölümü Erzurum ve Artvin illerine uzanan millî park. 51.550 hektarlık mili park Fırtına Deresi ile Hemşin Deresi arasında yer alan Kaçkar Dağları üzerinde kurulmuştur.

Sandıklı Ovası, Ege Bölgesi'nde, Afyonkarahisar ilininnde, kuzeybatı yamacında Sandıklı ilçesinin bulunduğu tektonik ovadır.

<span class="mw-page-title-main">Hazar Hyrkania karma ormanları</span>

Hazar Hyrkania Karma Ormanları ekolojik bölgesi, ılıman geniş yapraklı ve karışık orman biyomunda, İran ve Azerbaycan sınırları içinde ve Hazar Denizi'nin güney kıyılarına yakın 55.000 kilometrekare bir alanı kapsayan ve içinde yemyeşil ovaların ve dağ ormanlarının bulunduğu bir alandır. Orman, adını antik Hyrcania bölgesinden almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Acameti İdari Koruma Alanı</span>

Acameti İdari Koruma Alanı, Gürcistan'ın Zestafoni Belediyesi ve Bağdati Belediyesi'nde yer alan korunan bir alandır. Ünlü Acameti meşelerini ve diğer yerel florayı koruma amacıyla kurulmuştur. Bazı ağaçlar 120 ila 200 yaşlarındadır. Koruma alanı ayrıca yerel faunayı da koruma amacı gütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Lenkeran Ovası</span>

Lenkeran Ovası, Güney Azerbaycan'da Hazar Denizi kıyısındaki dar bir ova şerididir. Kendi içinde Aral-Hazar Çöküntüsünün bir uzantısı olan Kura-Aras Ovası'nın güneye doğru uzantısıdır. Adını Lenkeran şehrinden almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya karma ormanları</span>

Kafkasya karma ormanları, Kafkas Dağları, Küçük Kafkas sıradağları ve Karadeniz'in doğu ucundaki Kuzey Anadolu Dağları'nda konumlanmış geniş yapraklı karma ormanlardan oluşan ekolojik bölgedir.

Azerbaycan faunası veya Azerbaycan hayvanlar alemi, Azerbaycan'da belirli bir toprak veya su alanında yaşayan farklı hayvan türlerinin çeşitliliğini ifade etmektedir.

Azerbaycan'ın florası veya Azerbaycan'ın bitki örtüsü, Azerbaycan'da bulunan bitkileri, ağaçları, çiçekleri ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Fatih Sultan Mehmet Tabiat Parkı</span> Tabiat Parki (05.01.0091)

Fatih Sultan Mehmet Tabiat Parkı İstanbul ilinin Sarıyer ilçesinde bulunan bir tabiat parkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bentler Tabiat Parkı</span> Tabiat Parki (05.01.0053)

Bentler Tabiat Parkı, İstanbul ilinin Sarıyer ilçesinde bulunan bir tabiat parkıdır. Bentler, "barajlar" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Anadolu kozalaklı ve yaprak döken ormanları</span>

Kuzey Anadolu kozalaklı ve yaprak döken ormanları, Türkiye'nin Kuzey Anadolu bölgesinde yer alan ılıman iğne yapraklı ormanlar ekolojik bölgesidir.

<span class="mw-page-title-main">Ilıman iğne yapraklı orman</span>

Ilıman iğne yapraklı orman, Dünya Doğayı Koruma Vakfı tarafından tanımlanan ılıman bir orman türüdür. Ilıman iğne yapraklı ormanlar ağırlıklı olarak yazların sıcak ve kışların serin olduğu bölgelerde bulunur ve bitki türleri bakımından farklılık gösterir. Bazılarında iğne yapraklı ağaçlar hakimdir, diğerleri ise öncelikle geniş yapraklı yaprak dökmeyen ağaçlara veya her iki ağaç türünün bir karışımına ev sahipliği yapmaktadır. Ayrı bir habitat türü olan tropikal iğne yapraklı ormanlar, daha tropikal iklimlerde görülür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.