İçeriğe atla

Azerbaycan'da ulaşım

Demiryolu ve karayolu ağının gösterildiği Azerbaycan'ın jeopolitik haritası.

Azerbaycan'da ulaşım, bu ülkenin kamusal ve özel ulaşım sistemiyle ilgilidir.

Azerbaycan'ın önemli uluslararası trafik yollarının kavşağında bulunması, İpek Yolu ve Güney-Kuzey koridoru üzerinde yer alması ülke ekonomisi için ulaşım sektörünün stratejik önemini artırmaktadır.[1] Ülkedeki ulaşım sektörü, karayolları, demiryolları, hava ve deniz taşımacılığını içerir.

Azerbaycan hammadde taşımacılığında da önemli bir ekonomik merkezdir. Mayıs 2006'da faaliyete başlayan 1.774 kilometre uzunluğundaki Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı (BTC), Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye topraklarından geçmektedir. BTC, yılda 50 milyon ton kadar ham petrol taşımak için tasarlanmıştır ve Hazar Denizi'ndeki petrolü küresel pazara aktarmaktadır.[2] Ayrıca 2006 yılı sonunda faaliyete başlayan, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye topraklarından geçen Güney Kafkasya Boru Hattı ise Şahdeniz doğal gazını Avrupa pazarına ek gaz olarak sunmaktadır.

Yapımı devam eden Bakü-Tiflis-Kars demiryolu, Türkiye'nin İstanbul Boğazı'ndaki Marmaray projesini de hayata geçirilmesiyle birlikte Avrupa demiryollarını Kazakistan ve Çin demiryolları bağlantıları ile Asya demiryollarına bağlayacaktır.[3]

Ulaşım çeşitleri

M2 duble yolu.
Azerbaycan Demiryolları haritası (güncel).
Lenkeran Havalimanı.
Bakü Uluslararası Deniz Ticaret Limanı.
Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı (BTC) haritası.

Karayolları

  • Toplam: 52,942 km[4]
  • Dünyadaki sıralaması: 74[4]
  • Kaplamalı: 26,789 km[4]
  • Kaplamasız: 26,153 km[4]

Demiryolları

  • Toplam: 2,918 km[4]
  • Dünyadaki sıralaması: 59[4]
  • Standart ayar: 2,918 km 1.520-m ayarı[4]
  • Elektrikli hatlar: 1,278 km[4]
  • Çift hatlar: 815 km[4]

Havalimanları

  • Toplam: 37[4]
  • Dünyadaki sıralaması: 108[4]
  • Kaplamalı pisti olan havalimanları: 30[4]
    • 3,047 metrenin üstünde: 5[4]
    • 2,438'den 3,047 metreye: 5[4]
    • 1,524'ten 2,437 metreye: 13[4]
    • 914'ten 1,524 metreye: 4[4]
    • 914 metrenin altında: 3[4]
  • Kaplamalı pisti olmayan havalimanları: 7[4]
    • 914 metrenin altında: 7[4]
  • Helikopter pistleri: 1[4]

Su yolları

  • Ticaret filosu: 90[4][5]
    • Genel kargo gemileri: 37[4]
    • Ham petrol tankerleri: 47[4]
    • Kimyasal tankerler: 1[4]
    • Diğer tankerler: 2[4]
    • Ro-ro gemileri: 3[4]
    • Yolcu-kargo gemileri: 8[4]
    • Feribot: 1[4]
  • Dünyadaki sıralaması: 53[4]
  • Limanlar: 5[4]

Boru hatları

  • Doğal gaz: 3,890 km[4]
  • Ham petrol: 2,446 km[4]
  • Yoğuşmuş: 89 km[4]

Kaynakça

  1. ^ Ziyadov, Taleh. "The New Silk Roads" (PDF). Central Asia-Caucasus Institute Silk Road Studies Program. 25 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2015. 
  2. ^ Baran, Zeyno (2005). "The Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline: Implications for Turkey" (PDF). The Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline: Oil Window to the West. The Central Asia-Caucasus Institute, Silk Road Studies Program. ss. 103-118. 27 Şubat 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2007. 
  3. ^ "Baku-Tbilisi-Kars Line, International". 26 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2010. 
  4. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag "Azerbaijan". CIA World Factbook. 2013. 10 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Azerbaycan ticaret filosunun büyük bir bölümü açık denizlerde bulunmaktadır, kalan bölümü ise açık denizlerle irtibatı olmayan ve Azerbaycan'ın kıyısı bulunduğu Hazar Denizi'nde bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hazar Denizi</span> Dünyanın en büyük gölü

Hazar Denizi dünyanın en büyük gölü veya eksiksiz bir deniz olarak sınıflandırılan dünyanın en büyük iç su kütlesidir. Adını Hazar Kağanlığı'ndan almıştır. Güneydoğu Avrupa ve güneybatı Asya'dadır ve dünyanın en büyük tuzlu su gölüdür. Hem deniz, hem de göl özelliklerini taşımaktadır. Petrol yataklarınca zengindir. Tektonik göllere örnektir. Endoreik bir havza olarak, Avrupa ile Asya arasında, Kafkasya'nın doğusunda, Orta Asya'nın geniş bozkırlarının batısında ve Batı Asya'daki İran platosunun kuzeyinde yer almaktadır. Denizin yüzey alanı 371.000 km2 ve hacmi 78.200 km3'tür. Tuzluluk oranı yaklaşık %1,2 olup, bu oran çoğu deniz suyunun tuzluluğunun yaklaşık üçte biri kadardır. Kuzeydoğuda Kazakistan, kuzeybatıda Rusya, batıda Azerbaycan, güneyde İran ve güneydoğuda Türkmenistan ile sınırlanmıştır. Hazar Denizi çok çeşitli canlı türlerine ev sahipliği yapmaktadır ve en çok havyar ve petrol endüstrileriyle tanınmaktadır. Petrol endüstrisinden kaynaklanan kirlilik ve Hazar Denizi'ne akan nehirler üzerine inşa edilmiş barajlar, denizde yaşayan organizmaları olumsuz etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı</span> Petrol boru hattı

Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı, 1.768 km uzunluğunda, Azerbaycan Bakü yakınlarındaki Sangaçal Terminali'nden gelen petrolü, Türkiye Akdeniz kıyısında Ceyhan deniz terminaline; Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye üzerinden geçerek taşıyan petrol boru hattı.

<span class="mw-page-title-main">Gemi</span> Ulaşım aracı

Gemi dünya denizlerini, okyanuslarını, nehir, göl ve diğer yeterince derin su yollarını dolaşan, mal ve yolcu taşıyan veya savunma, araştırma ve balıkçılık gibi özel görevleri yapan büyük bir deniz taşıtı’dır. Gemiler genellikle boyut, şekil, yük kapasitesi ve amaca göre teknelerden ayrılır. Yelken çağı'nda "gemi", en az üç Kabasorta arma‘lı direkleri ve tam cıvadra yelken planıyla yelkenli gemi olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Boru hattı taşımacılığı</span>

Boru hattı taşımacılığı malı borular yardımı ile nakletme işidir. Genellikle sıvı ve gaz maddeler taşınır fakat pnömatik borularda kapsüllere konulan katı maddeler hava basıncı kullanılarak da taşıma yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Mavi Akım</span>

Mavi Akım Rusya'dan Türkiye'ye doğal gaz nakletmek için Karadeniz geçişli büyük boru hattıdır. Boru hattı merkezi Hollanda olan Rus Gazprom ve İtalyan ENI ortaklığıyla kurulan Blue Stream Pipeline B.V. tarafından inşa edilmiştir. Blue Stream Pipeline B.V. boru hattının deniz bölümünün ve Beregovaya kompresör istasyonunun sahibidir, Gazprom boru hattının Rus topraklarında kalan bölümünün işletmesini üstenmiş olup Türk topraklarında bulunan bölümün işletmesi ise Türk enerji şirketi BOTAŞ tarafından gerçekleştirilmektedir. Gazprom'un boru hattını inşa etmesindeki amacı Rus gaz iletim hatlarını artırmak ve Türkiye'nin üçüncü ülkelerle enerji anlaşmaları yapmasına engel olmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı</span> şirket

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Türkiye'de bir petrol şirketidir.

<span class="mw-page-title-main">Kargo gemisi</span> bir limandan diğer bir limana kargo, mal ve malzeme taşıyan gemi

Kargo gemisi veya şilep, bir limandan başka bir limana kargo, mal veya malzeme taşıyan herhangi bir gemi veya tekne türüdür. Binlerce kargo taşıyıcısı her yıl dünyanın deniz ve okyanuslarında sefer yapmaktadır; Uluslararası ticaret hacmini genişletmektedirler. Kargo gemileri genellikle belirli bir görev amacıyla tasarlanmış; yükleme ve indirme yapmak için vinç veya başka makinelerle donatılmıştır.

Independenta tanker kazası ya da Independenta faciası, 15 Kasım 1979 tarihinde ham petrol yüklü bir tanker gemisi ile bir kuru yük gemisinin çarpışması sonucu İstanbul Boğazı'nda meydana gelen kaza. Ham petrol yüklü Independenta isimli gemi, 27 gün süren büyük bir yangına ve çevre felaketine yol açtığı için kaza geminin ismiyle anılmaktadır. Kazada 43 gemi mürettebatı ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Sengeçal</span> Azerbaycandaki bir şehir

Sangaçal Karadağ rayonu, Bakü, Azerbaycan'da bir şehirdir. Nüfusu 4,108 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan ekonomisi</span>

Azerbaycan, doğal kaynakları, gelişmiş sanayisi ve coğrafyası itibarıyla önemli bir ülkedir. Azerbaycan'da özellikle büyük petrol ve doğalgaz rezervleri bulunmaktadır. Hacim ve çeşit bakımından hammadde yatakları ile dünyanın sayılı ülkelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kosova'da ulaşım</span>

Kosova'da ulaşım, bu ülkenin kamusal ve özel ulaşım sistemiyle ilgilidir. Kosova'nın 2008 yılından itibaren gelişen tanınma sürecinin dünya çapında tamamlanmaması sebebiyle, ülkedeki ulaşım durumu siyasi konulara da bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Petrol endüstrisi</span>

Petrol endüstrisi, petrol sanayi veya petrol ve doğal gaz endüstrisi, küresel olarak petrol ve petrol ürünlerinin aranması, çıkarılması, rafine edilmesi, taşınması ve pazarlanması süreçlerini kapsayan terimdir. Sektörün en büyük hacme sahip ürünleri arasında mazot ve benzin bulunmaktadır. Petrol ayrıca ilaçlar, solventler, gübre, pestisit ve plastik gibi birçok kimyasal ürün içinde ham madde niteliği taşımaktadır. Petrol endüstrisi upstream, midstream ve downstream şeklinde üç ana bileşene ayrılmaktadır. Midstream yani orta kısım işlemler genellikle downstream kategorisine dahil edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bakü-Supsa Petrol Boru Hattı</span>

Bakü-Supsa Petrol Boru Hattı, Azerbaycan, ham petrolünü, Gürcistan Karadeniz kıyısındaki Supsa terminaline kadar ulaştıran 833 km uzunluğundaki petrol boru hattıdır. Azeri-Çıralı-Güneşli alanlarının petrollerini taşıyan hattı BP işletmektedir. Günde 100.000 varil pertol taşıyabilmektedir. Yıllık taşıma kapasitsi 7 milyon varildir.

<span class="mw-page-title-main">Bakü-Novorossiysk Petrol Boru Hattı</span>

Bakü-Novorossiysk boru hattı Bakü yakınlarındaki Sangachal Terminali'nden Rusya'nın Karadeniz kıyılarındaki Novorossiysk terminaline 1.330 kilometre (830 mi) uzanan uzun bir petrol boru hattıdır. Boru hattının Azerbaycandaki kısmı, Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) tarafından işletilmektedir ve Rus kısmı ise Transneft tarafından.

<span class="mw-page-title-main">Sangaçal Terminali</span>

Sangaçal Terminali Azerbaycan'ın başkenti Bakü'nün 45 kilometre (28 mi) güneyinde Hazar Denizi kıyısında bulunan bir doğal gaz işleme ve petrol üretim tesisinden oluşan bir sanayi kompleksidir.

Azerbaycan'da genel yatırım ortamı, yaşanan zorluklara rağmen büyümeye devam etmektedir. Son yıllarda ülke, küresel pazara daha tam entegre olma ve yabancı yatırımı çekmek için çaba sarf etti.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'daki boru hatları</span>

Azerbaycan, petrol endüstrisinin ilk başladığı yerlerden biridir ve tarihi, 19. yüzyılın sonlarından petrolün servetiyle bağlantılıdır. Azerbaycan'daki ana boru hattının toplam uzunluğu 4.600 kilometre (2.900 mi) idir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da maden endüstrisi</span>

2005 yılı itibarıyla Azerbaycan; alüminyum, kurşun, demir ve çinko dâhil olmak üzere bir dizi metal ve endüstriyel mineral üretti.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da petrol endüstrisi</span>

Azerbaycan'daki petrol endüstrisi yaklaşık 873.260 varil (138.837 m3) günlük petrol ve 2013 itibarıyla yılda 29 milyar metreküp gaz üretmektedir. Azerbaycan, petrol endüstrisinin doğum yerlerinden biridir. Tarihi petrol servetiyle bağlantılıdır. Dünyadaki en önemli petrol ve gaz üreticisi olmaya adaydır.

Kazakistan'ın geniş toprakları 2,700,000 km²'yi bulmaktadır. Kazakistan'da nüfus yoğunluğu düşük olup, sanayi ve tarım merkezleri yayılmıştır ve dünya pazarlarına uzaktır.