İçeriğe atla

Azerbaycan'da insan hakları

Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası'nın uyarlanmasından sonra (1995), Azerbaycan'da yasal reformlar kapsamında demokratik ilkelere ve uluslararası hukukun gerekliliklerine uygun olarak yeni yasal düzenlemeler ve değişiklikler yapılmıştır. Genel olarak, Azerbaycan Anayasasında temel insan ve sivil hakları ve özgürlükleri ile ilgili 48 madde bulunmaktadır. Anayasanın 3. bölümü özellikle Azerbaycan vatandaşlarının insan hakları, mülkiyet hakları, eşitlik hakları, fikrî mülkiyet hakları, medeni haklar, sanıkların hakları, grev hakkı, sosyal güvenlik hakkı, oy kullanma hakkı ve ifade, vicdan ve düşünce özgürlüğü haklarını kapsamaktadır. 28 Aralık 2001 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti Millet Meclisi, Azerbaycan Cumhuriyeti İnsan Hakları Komisyonu adında bir kurumun kurulması için anayasa kanununu kabul etti ve 5 Mart 2002'de cumhurbaşkanı bunun uygulanması, yasal çerçevesinin oluşturulması ve işleyişi hakkında bir kararname imzaladı.[1]

Medya özgürlüğü

Ağustos başında Azerbaycan'da medya sansürü kaldırıldı. Sovyet döneminden miras alınan "Glavlit" olarak da bilinen Basında Devlet Sırrının Korunması Dairesi, söz konusu tarihte Azerbaycan Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in emriyle kaldırılmıştır. Buyruk ile askeri sansür emri (1992) ve tüm bilgilerin üzerindeki kontrol kararı (1993) kaldırıldı.[2] Azerbaycan, Freedom House tarafından yıllık basın özgürlüğü anketinde 100 üzerinden 79 puanla 'özgür olmayan' ülkeler kategorisinde yer almıştır.[3]

Yetkililer, ülke içindeki medya özgürlüğünü kısıtlamak için bir dizi tedbir kullanıyorlar. Muhalefet ve bağımsız medya kuruluşları ve gazetecilerin matbaalara ve dağıtım ağlarına erişimi sınırlıdır, kendilerini hakaret suçlaması ve sakat cezalarla karşı karşıya bulabilirler ve uydurma suçlamalardan hapis cezası da dahil olmak üzere sindirme taktiklerine maruz kalabilirler.[4]

Çoğu Azerbaycanlı, bilgileri istemeden de olsa hükûmet yanlısı ve sıkı hükûmet kontrolü altındaki ana akım televizyondan alıyor. Sivil toplum kuruluşu olan "Gazeteciler Özgürlüğü ve Güvenliği Enstitüsü (IRFS)" 2012 raporuna göre, Azerbaycan vatandaşları Azerbaycan'la ilgili insan hakları konularında nesnel ve güvenilir haberlere erişememekte ve halk kamu yararına olan konularda yetersiz bilgilendirilmektedir.[5]

Azerbaycanlı yetkililer birkaç önemli gazeteciyi hapsetti. Bağımsız bir medya kuruluşu olan Turan haber ajansının direktörü Mehman Aliyev'i hapsettiler. "25 Ağustos 2017'de Bakü'deki bir mahkeme, Aliyev'i, aleyhindeki soruşturma sırasında üç ay boyunca tutuklu yargılanmasına hükmetti."[6] Ancak, 16 gün sonra - 11 Eylül 2017 tarihinde, Bakü Temyiz Mahkemesi, ilk derece mahkemesinin kararını iptal etti ve Aliyev'i serbest bıraktı. Avrupa Gazeteciler Federasyonu gibi çeşitli uluslararası kurumlar Aliyev'in serbest bırakılmasını memnuniyetle karşıladı.[7]

Gazetecileri Koruma Komitesi, birçok gazeteciye yönelik suçlamaların "uydurma" ve "siyasi" olduğunu belirtti.[8] 2014 yılı sonunda sekiz gazeteci parmaklıklar ardında kaldı.[9] Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri gibi uluslararası örnekler, Azerbaycan makamları tarafından hapse atılan gazetecilerin yargılanması ve yaygın suçlardan mahkûm edilmelerine yönelik gerekçeleri tutarlı bir şekilde reddetti.[10] Gazeteciler için hapishane koşulları, rutin kötü muamele ve tıbbi bakım reddi gibi pek çok sebepten ötürü korkunç olduğu bildiriliyor.[9]

Kaynakça

  1. ^ "Legal basis of the Commissione's activity" (İngilizce). 18 April 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2019. 
  2. ^ Agentliyi, Azadİnform İnformasiya. "1998-ci ilin bu günü - Azərbaycanda senzura ləğv edildi - Publika - Xəbərlər - Azadİnform İnformasiya Agentliyi". www.azadinform.az. 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2018. 
  3. ^ Azerbaijan - Freedom House 8 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Freedom House. Retrieved 4 August 2013
  4. ^ 10 Most Censored Countries 25 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. CPJ. Retrieved 20 February 2013
  5. ^ "Semi-annual Azerbaijan freedom of expression report, January 01 – July 01, 2012" 23 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF; 3,0 MB). Retrieved 21 February 2013
  6. ^ "Azerbaijan: Independent News Director Jailed". 15 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020. 
  7. ^ "Azerbaijan: EFJ/IFJ welcome release of Mehman Aliyev and Alexander Lapshin". 22 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 April 2020. 
  8. ^ "In Azerbaijan, crackdown on press as contest nears". Committee to Protect Journalists. 2 April 2012. 10 April 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 April 2012. 
  9. ^ a b Freedom House, Azerbaijan 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2015 Press Freedom report
  10. ^ Parliamentary Assembly of the Council of Europe, The Protection of media freedom in Europe 2 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..Background report prepared by Mr William Horsley, special representative for media freedom of the Association of European Journalists

İlgili Araştırma Makaleleri

Gazetecilik, olayların, olguların, fikirlerin ve insanların etkileşimi üzerine toplumu en azından bir dereceye kadar doğru bilgilendiren raporların araştırılması, yayınlanması ve dağıtımıdır. Bir isim olarak gazetecilik mesleği, bilgi toplama yöntemleri ve editoryal edebi tarzlar için geçerlidir. Gazetecilik mesleğini yapan kişilere gazeteci denir.

<span class="mw-page-title-main">Haydar Aliyev</span> 3. Azerbaycan cumhurbaşkanı

Haydar Alirıza oğlu Aliyev Azerbaycanlı siyasetçi, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin üçüncü cumhurbaşkanı, Nahçıvan Yüksek Meclisi'nin 3. Başkanı. Aynı zamanda Azerbaycan'ın görevdeki cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in babasıdır. Azerbaycan'ın "ümummilli lider" ve "ulu önder" unvanlarını taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İlham Aliyev</span> 4. Azerbaycan cumhurbaşkanı

İlham Haydar oğlu Aliyev, Azerbaycanlı siyasetçi ve iş insanıdır. 2003'ten itibaren Azerbaycan'ın dördüncü ve mevcut cumhurbaşkanıdır. Önceki Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in oğludur. Ayrıca Yeni Azerbaycan Partisinin genel başkanlığını yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Freedom House</span> kâr amacı gütmeyen araştırma kuruluşu

Freedom House, 1941 yılında kurulmuş, merkezi Washington'da olan ve belli ülkelerde şubeleri bulunan demokrasi, siyasi özgürlük ve insan hakları konusunda araştırma ve savunuculuk yapan bir sivil toplum kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">Basın özgürlüğü</span> Çeşitli medya aracılığıyla iletişim ve ifade özgürlüğü

Basın özgürlüğü, haber, fikir ve düşünceleri, çoğaltıcı araçlarla, serbestçe açıklayabilmek özgürlüğüdür. Bilgi ve düşünceleri serbest olarak toplayıp, yorum ve eleştiri yaparak çoğaltabilmek ve bunları serbest olarak yayımlayıp dağıtabilmek haklarını içerir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da LGBT hakları</span>

Azerbaycan'da LGBT hakları, Azerbaycan sınırları içerisindeki eşcinsel bireylerin yaşam biçimidir. Azerbaycan'da LGBT bireyler için hiçbir yasal güvence bulunmamakla birlikte ülke genelinde homofobik yaklaşım bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de tutuklanan gazeteciler listesi</span> gözaltındaki gazetecilerin listesi

Türkiye'de pek çok gazeteci, ülkenin çeşitli yerlerindeki hapishanelerde tutuklu bulunmaktadır. Alttaki tabloda şu an tutuklu, aranan veya serbest bırakılan gazetecilerin listesidir. Avrupa Konseyi'nin kamuoyuna açıkladığı bir rapora göre "Türkiye dünyada en fazla gazetecinin hapiste olduğu ülkedir". Raporda ayrıca 2018 sonu rakamlarıyla Avrupa Konseyi üyesi ülkelerde cezaevinde olan 130 gazeteci den 110'u Türkiye'de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mihriban Aliyeva</span> Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Yardımcısı

Mihriban Arif kızı Aliyeva, 21 Şubat 2017 itibarıyla Azerbaycan Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı yardımcısı ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in eşi. Yeni Azerbaycan Partisi Genel Başkan Yardımcısı. Mihriban Aliyeva aynı zamanda Haydar Aliyev vakfının başkanı ve UNESCO iyi niyet elçisidir.

Çoğu Azerbaycanlı, çeşitli bilgiyi zorunlu olarak hükûmet yanlısı ve hükûmet kontrolü altındaki televizyondan yayınlarından alıyor. Bir STK olan "Gazeteciler Özgürlüğü ve Güvenliği Enstitüsü (IRFS)" 2012 raporuna göre Azerbaycan vatandaşları Azerbaycan'daki insan hakları konuları ile ilgili nesnel ve güvenilir haberlere erişememekte ve halk kamu yararına olan konularda yetersiz bilgilendirilmektedirler. Yetkili güçler, ülke içindeki medya özgürlüğünü kısıtlamak için bir dizi kısıtlama getirmektedirler. Muhalefet, bağımsız medya kuruluşları ve gazetecilerin matbaalara ve dağıtım araçlarına erişimleri sınırlıdır. Bu kişiler uydurma suçlamalardan dolayı hapis cezası dahil olmak üzere hükûmetin susturma taktiklerine maruz kalabilmektedirler.

Maldivler, uluslararası basın özgürlüğü endekslerinin ortasından ilk üçte birine kadar sıralanmakta ve büyük ölçüde özgürlüğü göstermektedir. Bununla birlikte, medyada din üzerine tartışmalar sıkı bir şekilde sınırlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Devlet Güvenlik Hizmeti</span>

Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Güvenlik Hizmeti, Azerbaycan'nın iç istihbarat teşkilatıdır. 2015 yılında eski Millî Güvenlik Bakanlığı'nın lağvedilip ikiye ayrılması sonucu kurulmuş olup iç istihbarat ve istihbarata karşı koyma görevlerinden sorumludur. Merkezi başkent Bakü'de Parlamento Caddesi üzerinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">2020 Bakü Zafer Geçidi</span> Askeri zafer geçidi

2020 Bakü Zafer Geçidi, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'deki Azatlık Meydanı'nda 10 Aralık 2020'de düzenlenen askerî geçit töreni. Azerbaycan'daki resmî makamlarca Vatanseverlik Savaşı olarak nitelendirilen 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nın Azerbaycan'ın zaferiyle sonuçlanması onuruna düzenlendi. Geçit, savaş sırasında askerî teçhizat, insansız hava araçları ve uçakların yanı sıra Ermeni savaş ganimetleri ve Türk askerleri ve subayları ile birlikte askerî teçhizat, insansız hava araçları ve uçaklarla birlikte yürüyen 3.000 askerî personelle yapıldı. Yakındaki Bakü Körfezi'nde jetler ve helikopterler tarafından şehrin üzerinde manevralar yapıldı. Azerbaycan'ın savaştaki kilit müttefiklerinden olan Türkiye cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Bakü'ye devlet ziyareti kapsamında askerî geçit törenine de katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Füzuli Operasyonu</span>

Füzuli Operasyonu, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ile Ermeni Silahlı Kuvvetleri arasında Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Füzuli Rayonu ve Füzuli şehrinin kontrolü için 27 Eylül'de başlayan ve 17 Ekim 2020'ye kadar devam eden, İkinci Karabağ Savaşı'nın bir parçası olan operasyondur.

<span class="mw-page-title-main">Resul Caferov</span>

Resul Caferov Azeri avukat ve önde gelen insan hakları savunucusu.

<span class="mw-page-title-main">Eynulla Fetullayev</span>

Eynulla Fetullayev Azeri gazeteci ve haftalık bağımsız Rusça yayın yapan Realny Azerbaijan ve Azerice günlük yayın yapan Gündəlik Azərbaycan gazetelerinin genel yayın yönetmeni. Azerbaycan'da hükûmetin politikalarını eleştirdiği ve Hocalı katliamı hakkındaki yorumları nedeniyle dört yıl hapis yattı. Cezası Sınır Tanımayan Gazeteciler, Uluslararası PEN Kulübü ve Gazetecileri Koruma Komitesi tarafından kınandı ve Uluslararası Af Örgütü onu bir vicdan mahkûmu ve 2011'de davasını "öncelikli dava" olarak nitelendirdi.

Gazetecileri Koruma Komitesi, Amerika'nın kâr amacı gütmeyen sivil toplum kuruluşudur. Merkezi New York'tur. Komite basın özgürlüğünü destekliyor ve gazetecilerin haklarını savunuyor. American Journalism Review kuruluşu bu organizasyonu gazeteciliğin kızıl hacı olarak adlandırdı.

<span class="mw-page-title-main">Susuzluk Olayı</span>

Susuzluk Olayı, Susuzluk kazası veya Susuzluk köyü yakınlarında patlama, 4 Haziran 2021'de Azerbaycan'ın Kelbecer Rayonu'na bağlı Susuzluk köyü yakınlarında gerçekleşen mayının patlaması. Patlama sonucu Azerbaycan Televizyonu operatörü Sirac Abışov, Azerbaycan Devlet Haber Ajansı muhabiri Muharram İbrahimov ve Kelbecer Rayonu Yürütme Gücü Başkanı Susuzluk Köyü İdari Bölgesi Temsilci Yardımcısı Arif Aliyev hayatını kaybetmiştir. Ayrıca 4 kişi çeşitli derecelerde yaralanmıştır. Bu, İkinci Karabağ Savaşı zamanı gazeteci ölümü ile sonuçlanan ilk olaydı.

2017 Alhanlı saldırısı veya Alhanlı faciası, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından 4 Temmuz 2017'de saat 20.40 sıralarında Azerbaycan'ın işgal altındaki topraklarında konuşlanmış Ermeni silahlı kuvvetleri birlikleri tarafından Azerbaycan'ın Füzuli Rayonu'na bağlı Alhanlı köyünde bir eve 82 ve 120 mm'lik havan ve bomba atarlarla gerçekleştirilen saldırıdır.

18 Mart 2009 yılında Azerbaycan'da anayasa referandumu yapıldı. 29 değişiklik içeren anayasa değişikliği teklifinde, cumhurbaşkanlığı için dönem sınırın kalkmasını öngören ve basın özgürlüğünü kısıtlayıcı maddelerin olması tartışmalara yol açtı. Seçmen katılımın 71.08% olduğu oylamada anayasa değişikliği 89.45% oy oranıyla kabul edilmiştir.

Azerbaycan Devlet Haber Ajansı, Azerbaycan merkezli bir haber ajansıdır. Ajans, 1 Mart 1920 tarihinde Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti döneminde kurulmuştur. Ajansın merkezi Bakü'de yer almaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.