İçeriğe atla

Azerbaycan'ın idari bölümleri

Azerbaycan'ın bölgeleri
1. Bakü
2. Nahçıvan
3. Abşeron-Hızı
4. Dağlık Şirvan
5. Gence-Daşkesen
6. Karabağ
7. Kazah-Tovuz
8. Kuba-Haçmaz
9. Lenkeran-Astara
10. Merkezi Aran
11. Mil-Mugan
12. Şeki-Zakatala
13. Doğu Zengezur
14. Şirvan-Salyan

Azerbaycan, coğrafî durum, ekonomik şartlar ve kamu hizmetlerinin gerekleri göz önünde bulundurularak meydana getirilmiş olup Azerbaycan'daki en büyük idarî birim, özerk cumhuriyettir. Azerbaycan'ın sonraki idarî birimleri "şehirler” ve “rayonlar" olarak belirlenmiştir. Şehirler ve rayonlar, Türkiye'deki illere tekâbül eder. Azerbaycan'daki bazı şehirler direkt olarak merkezî yönetime bağlıdır. Bu şehirler, ekonomik ve kalkınma açısından daha gelişmiş olduğu için Türkiye'deki büyükşehirlere denk gelir. Şehirler de şehir rayonlarına bölünmüştür. Şehir rayonları, Türkiye'deki ilçelere tekâbül eder.

İdari birimler

Azerbaycan'da:

  • 1 özerk cumhuriyet
  • 66 rayon (il)
  • 11 büyükşehir
  • 12 şehir rayonu (ilçe)
  • 262 kasaba
  • 1.724 köy idari birimi
  • 4.246 köy

vardır.

Azerbaycan'ın yönetim birimleri

Tarihi

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti döneminde ülke 18 kazaya bölünmüştü. Azerbaycan'ın işgali ile kazalar feshedilerek yerine önceleri vilayetler 1929'dan sonra ise Sovyet sisteminde idari birim olan rayonlar kuruldu. Ayrıca Azerbaycan SSC'de 7 Haziran 1923'te Dağlık Karabağ Muhtar Vilayeti oluşturulmuş, 26 Kasım 1991'de feshedilmiştir. 1923'te Kürdistan Kazası kurulmuş, 1929'da feshedilmiştir.

Dağlık Karabağ bölgesi günümüzde Azerbaycan'ın rayonları Hocavend, Şuşa, Hocalı, Kelbecer'in doğu kısmı ve Terter'in batı bölümünü oluşturmaktadır. Sovyetler Birliği döneminde bölge Dağlık Karabağ Özerk Oblastı olarak biliniyordu ancak 26 Kasım 1991'de Azerbaycan SSC Parlamentosu, Dağlık Karabağ Muhtar Vilayeti'nin özerk statüsünü kaldırdı.

1991'de Azerbaycan Cumhuriyeti kurulduktan sonra rayon idari birimleri kalmış, zamanla bazılarında değişiklikler yapılmıştır.

13 Ekim 1992'de Ağdere Rayonu feshedilerek Terter, Ağdam, Kelbecer arasında bölünmüştür.[1][2]

2008'de Hanlar Rayonu adı Göygöl Rayonu, 2010'da Deveci Rayonu ismi Meclis tarafından Şabran Rayonu olarak değiştirilmiştir.

2014'te Bakü'nun Hazar Rayonu'na dâhil olan Pirallahı adasında Pirallahı Rayonu (ilçe) kurulmuştur.

2019'da Azerbaycan Mimarlar İttifakı başkanı Elbey Kasımzade'nin teklifi, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in onayı ile Bakü'nün Merkezi Rayonu kurulması ileri sürülmüştür. 2021'e kadar kurulması planlanan merkezî rayon, Bakü'nün 4 rayonunu (ilçesini) ihtiva edecektir: Nerimanov Rayonu, Nesimi Rayonu, Nizami Rayonu, Yasamal Rayonu.

2 Nisan 2022 tarihinde Gence'nin rayonları olan Nizami ve Kepez Rayonu feshedilmiştir.

Büyükşehirler

  1. Bakü (Plaka no.: 10, 90, 99)
  2. Gence (Plaka no.: 20)
  3. Nahçıvan (Plaka no.:70, 85)
  4. Hankendi (Plaka no.: 26)
  5. Lenkeran (Plaka no.: 42)
  6. Mingeçevir (Plaka no.:45)
  7. Naftalan (Plaka no.: 46)
  8. Sumgayıt (Plaka no.: 50)
  9. Şeki (Plaka no.: 55)
  10. Şirvan (Plaka no.: 18)
  11. Yevlah (Plaka no.: 66)

Rayonlar (iller)

  • Abşeron (Plaka no: 01)
  • Ağcabedi (Plaka no: 04)
  • Ağdam (Plaka no: 02)
  • Ağdaş (Plaka no: 03)
  • Ağstafa (Plaka no: 05)
  • Ağsu (Plaka no: 06)
  • Astara (Plaka no: 07)
  • Balaken (Plaka no: 08)
  • Berde (Plaka no: 09)
  • Beylegan (Plaka no: 11)
  • Bilesuvar (Plaka no: 12)
  • Cebrail (Plaka no: 14)
  • Celilabad (Plaka no: 15)
  • Daşkesen (Plaka no: 16)
  • Füzuli (Plaka no: 19)
  • Gedebey (Plaka no: 21)
  • Goranboy (Plaka no: 22)
  • Göyçay (Plaka no: 23)
  • Göygöl (Plaka no: 25)
  • Hacıgabul (Plaka no: 24)
  • Haçmaz (Plaka no: 27)
  • Hızı (Plaka no: 29)
  • Hocalı (Plaka no: YOK)
  • Hocavend (Plaka no: 28)
  • İmişli (Plaka no: 30)
  • İsmayıllı (Plaka no: 31)
  • Kelbecer (Plaka no: 32)
  • Kürdemir (Plaka no: 33)
  • Kah (Plaka no: 34)
  • Kazah (Plaka no: 35)
  • Kebele (Plaka no: 36)
  • Kobustan (Plaka no: 37)
  • Kuba (Plaka no: 40)
  • Kubatlı (Plaka no: 39)
  • Kusar (Plaka no: 38)
  • Laçın (Plaka no: 41)
  • Lerik (Plaka no: 43)
  • Lenkeran (Plaka no: 42)
  • Masallı (Plaka no: 44)
  • Neftçala (Plaka no: 46)
  • Oğuz (Plaka no: 48)
  • Saatlı (Plaka no: 49)
  • Sabirabad (Plaka no: 54)
  • Salyan (Plaka no: 52)
  • Samuh (Plaka no: 51)
  • Siyezen (Plaka no: 53)
  • Şabran (Plaka no: 17)
  • Şamahı (Plaka no: 56)
  • Şemkir (Plaka no: 57)
  • Şuşa (Plaka no: 58)
  • Terter (Plaka no: 59)
  • Tovuz (Plaka no: 60)
  • Ucar (Plaka no: 61)
  • Yardımlı (Plaka no: 65)
  • Yevlah (Plaka no: 66)
  • Zagatala (Plaka no: 62)
  • Zengilan (Plaka no: 64)
  • Zerdab (Plaka no: 63)

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti: (Plaka no: 85)

  • Babek (Plaka no: 67)
  • Culfa (Plaka no: 72)
  • Kengerli (Plaka no: YOK)
  • Ordubat (Plaka no: 69)
  • Sederek (Plaka no: YOK)
  • Şahbuz (Plaka no: 71)
  • Kelbecer (Plaka no: 68)

Şehirler

Her rayonun (il) merkezinde aynı isimde şehirler bulunmaktadır. Bu şehirler; büyükşehirlerden farklı olarak merkezî hükûmete değil, bulunduğu ile bağlıdır.

Her ilde genel olarak bir şehir bulunmaktadır. Şehirlerin çoğu bulunduğu ille aynı isimdedirler.

Ek olarak aşağıdaki şehirler de vardır.

  • Delimammadli (Goranboy rayonunda)
  • Askeran (Hocalı rayonunda)
  • Göktepe (Celilabad rayonunda)
  • Horadiz (Füzuli rayonunda)
  • Hırdalan (Abşeron rayonunda)
  • Hudat (Haçmaz rayonunda)
  • Kovlar (Tovuz rayonunda)
  • Liman (Lenkeran rayonunda)

Şehir rayonları (İlçeler)

Bakü'nün ilçeleri:

  1. Binegedi
  2. Hatai
  3. Hazar
  4. Karadağ
  5. Nerimanov
  6. Nesimi
  7. Nizami
  8. Sabuncu
  9. Sebail
  10. Surahanı
  11. Pirallahı
  12. Yasamal

Kaynakça

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Goranboy (rayon)</span> Azerbaycan rayonu

Goranboy Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idarî bölümlerden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Hocalı (rayon)</span>

Hocalı Rayonu, Azerbaycan'da rayon (il) olarak adlandırılan birinci derece idarî bölümlerden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Laçın (rayon)</span>

Laçın Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idarî bölümlerden birisidir. Rayonun merkezi Laçın şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Terter (rayon)</span>

Terter -, Azerbaycan'da rayon. Merkezi Terter şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Kelbecer (rayon)</span> Azerbaycanda rayon

Kelbecer Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idari bölümlerden birisidir. 8 Ağustos 1930 tarihinde rayon statüsü almıştır. 1992 yılında Azerbaycan parlamentosunun kararıyla eski Ağdere (Mardakert) rayonunun 20 köyü Kelbecer rayonuna katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> 1988-1994 yılları arasında Karabağ bölgesinde Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanmış askeri bir çatışma

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasını isteyen Ermeniler ile bunu kabul etmeyen Azeriler arasında başlayan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmaya dönüşen Şubat 1988-Mayıs 1994 tarihleri arasında süren savaştır. Savaş öncesinde ve etnik çatışmaların sıcak savaşa dönüşmesi sonrasında Sumqayıt Pogromu, Kirovabad Pogromu, Bakü Pogromu gibi pogromlar, Hocalı Katliamı, Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı ve Maragha Katliamı gibi katliamlar yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mardakert Rayonu</span> Dağlık Karabağ Özerk Oblastına bağlı eski rayon

Ağdere Rayonu veya eski adlarıyla Cerabert Rayonu ve Mardakert Rayonu, Azerbaycan'da rayondur. 1930-1991 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'na bağlı idi. 1992-2023 yılları arasında sınırları içerisinde Azerbaycan'ın Kelbecer, Terter ve Ağdam rayonları bulunmakta idi.

<span class="mw-page-title-main">Hadrut</span> Azerbaycanın Hocavend ilinde kasaba

Hadrut, Azerbaycan'da Hocavend rayonuna bağlı kasaba. Eski adı "Ağoğlan" olan kasabanın adı Farsça'da "iki çayın arası" demektir. Sovyetler Birliği döneminde oluşturulan Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nda Hadrut rayonunun merkeziydi. Bu rayon, Azerbaycan'ın bağımsız olup bölgemin özerkliğini sonlandırmasıyla lağvedilerek Hocavend rayonuyla birleştirilmiştir. Hadrut da bu kapsamda Hocavend rayonuna bağlı bir kasaba olmuştur. 1993'ten itibaren bölge Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin desteğindeki Ermeni güçlerinin işgalindeydi. 2. Karabağ Savaşı sırasında, 9 Ekim 2020'de, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından geri alındı.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'daki şehirler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Azerbaycan'da 77 tane şehir bulunmaktadır. Azerbaycan'ın başkenti Bakü ülkenin en büyük şehridir. Azerbaycan'da 11 şehir, başkent Bakü de dahil, büyükşehir statüsündedir.

<span class="mw-page-title-main">Kelbecer</span> Azerbaycanda şehir

Kelbecer Azerbaycan'da bir şehir.

<span class="mw-page-title-main">Hocalı</span> Azerbaycanda şehir

Hocalı (Azerice: Xocalı), Azerbaycan'da bir şehir. Hocalı Rayonu'nun idarî merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Sabuncu Rayonu</span>

Sabuncu, Azerbaycan'ın başkenti Bakü şehri içindeki bölge. 2013 tarihinde nüfus sayısı 231.271 kişi olmuştur. Toplam alan sahası 240 km²dir. Eski ismi Lenin olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Neriman Nerimanov</span> Nariman Narimanov

Neriman Nerimanov, Azerbaycanlı Bolşevik devrimci, yazar, yayıncı, politikacı ve devlet adamıydı. Kızıl Ordu'nun Azerbaycan'ı işgalinden sonra, Mayıs 1920'de kurulan Sovyet Azerbaycanı hükûmetinin başına geçti ve bu görevini yaklaşık bir yıl sürdürdü. Daha sonra Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti yürütme konseyi başkanlığına seçildi. Ayrıca 30 Aralık 1922'den öldüğü güne kadar Sovyetler Birliği Merkez Yürütme Kurulunun parti başkanı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nizami Rayonu (Gence)</span>

Nizami, Azerbaycan'ın Gence şehri içindeki bölge. Eski adı Gence rayonu olmuş, 7 Şubat 1991 tarihinden Nizami rayonu ismini almıştır. 2 Nisan 2022 tarihinde feshedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Askeran (şehir)</span> Azerbaycanda şehir

Askeran - Azerbaycan'ın Hocalı ilinin idari biriminde şehir (ilçe).

Sugovuşan, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Terter Rayonuna bağlı bir köydür. Terter nehrinin sol yakasının 30 kilometre kuzey-batısında yer almaktadır. Köyde bir ortaokul ve Terter nehri üzerine kurulan Sugovuşan barajı bulunmaktadır.

Elmir Arzu oğlu Mammadov, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri askeri ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşı şehidi.

Zaur Cavanşir (Mammadov) ; Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinin Tümgenerali, 2020 Karabağ Savaşının komutanlarından biri, "Vatan Savaşı Kahramanı".

<span class="mw-page-title-main">Bahar Muradova</span>

Bahar Avaz kızı Muradova - Azerbaycan Cumhuriyeti Aile, Kadın ve Çocuk Problemleri üzere Devlet Komitesi Başkanı, Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi eski Başkan Yardımcısı, Azerbaycan Cumhuriyeti Millî Meclisi 2., 3., 4. ve 5. dönem milletvekili.

Babek Matlab oğlu Samidli, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri albayı, 1. Kolordu'nun eski komutan yardımcısı ve Azerbaycan'ın millî kahramanı.