Azatlı köle bir bedel karşılığında ya da bedelsiz olarak, sahibi tarafından özgür bırakılmış olan köledir.
Özgür bırakma işi, çoğunca tanıklar önünde yazılı ya da yazısız bir akt (karar) ile gerçekleştirilirdi. Çerkeslerde azatlı köleler çoğunca demokratik kuralların geçerli olduğu, kölelik sisteminin bulunmadığı ya da köle sayısının az olduğu Abadzeh, Şapsığ, Natuhay gibi yörelere gider, oralarda boğaz tokluğuna hizmetçilik ya da ırgatlık yaparlardı.
Ansiklopedi veya diğer adıyla bilgilik, birçok bilginin sistematik ve çoğu zaman alfabetik bir sıra ile düzenlenmesinden elde edilen tarafsız bir başvuru kaynağı yayın olan bir referans çalışma türü.
MS 1, bir yıldır.
Kölelik, bir insanın başka birinin malı ve mülkü olması. Başka bir kişinin malı ve mülkü olan kişiye köle, memlûk veya kul; köle sahibine ise efendi veya mevla denir.
Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomisinin ve geleneksel toplumunun yasal ve önemli bir parçasıydı. Köle edinilen ana kaynaklar Güney Avrupa, Doğu Avrupa, Balkanlar ve Kafkasya'daki savaşlar, siyasi olarak organize edilmiş köleleştirme seferleri ve Afrika'dan getirilen siyahilerin satıldığı köle ticaretiydi. Büyük askeri seferlerin ardından köle satış fiyatlarının düştüğü bilinir. Osmanlı İmparatorluğu'nun idari ve siyasi merkezi olan İstanbul'da, 16. ve 17. yüzyıl nüfusunun yaklaşık beşte biri kölelerden oluşuyordu. Bu yüzyılların gümrük istatistikleri, İstanbul'un Karadeniz'den yaptığı ilave köle ithalatının 1453'ten 1700'e kadar toplam 2,5 milyon civarında olabileceğini gösteriyor.
Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Alman filozof.
Batı Çerkesleri ya da Batı Adığeleri, Kuzey Çerkesleri veya Adigeyler, Adigeler, Çerkeslerin bir kolu olan ve Rusya'ya bağlı Adigey Cumhuriyeti ile Krasnodar Krayı ile Çerkes Sürgünü'nde Çarlık Rusyası döneminde Kafkasya'dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına sürülüp tehcir ettirilen ve bugün Türkiye, Ürdün, Suriye ve İsrail gibi ülkelerde yaşayan Kuzey Kafkas halkı. Adigeler, Adigey Cumhuriyetinin 447.109 (2002) olan toplam nüfusunun % 24.2'sini oluşturur.
Epaphroditos ya da Epaphroditus, Roma İmparatoru Nero'nun sekreteri ve azatlı kölesi. 9 Haziran 68 tarihinde İmparatorun kendisini öldürmesine yardım etmekle itham edilmiştir. Daha sonra Nero'nun hayatını korumakta başarısız olduğu gerekçesiyle Domitian tarafından sürgüne gönderilmiş ve ardından idam edilmiştir.
Marcus Antonius Pallas Roma İmparatorları Claudius ve Neron'un saltanatları sırasında sekreter olarak görev yapmış olan Yunan azatlı köle. Küçük kardeşi Marcus Antonius Felix, Yahudiye eyaleti procurator'u olarak görev yapmıştır. Tacitus'a göre, Pallas ve Felix Arkadya'nın Yunan krallarının soyundan geliyordu.
Officium, Antik Roma'da, "hizmet", "görev bilinci", "nezaket", "seremoni" ve benzer anlamlarda kullanılan Latince kelime.
İç güveyi, maddi açıdan daha güçlü olan tarafın kadın olması durumunda, erkek tarafından evliliğin kadının mevcut evinde sürdürülmesi halidir. Birçok toplumda görülebilen bir evlilik çeşitidir. Ancak Adigeler (Çerkesler) arasında görülen iç güveyi evlilik, sosyolojik anlamdaki bu durumdan farklıdır. Bu evlilik türü Adigelerde toplumsal dayanışma kimliğindedir ve gelenek halini almıştır. Daha çok, genç yaşta dul kalmış çocuklu ve yalnız kadınlar, çok yoksul ya da Azatlı köle erkekleri evlerine kabul etmiş ve evlenmişlerdir. Bu tür evlilik yapan erkeğe tlekhehaj denilmiştir.
Freetown, Sierra Leone'nin en büyük şehri ve başkentidir. 2004 yılı nüfus sayımına göre 772.873 olan şehir nüfusunun bugün 1.070.000 aştığı sanılmaktadır. Sierra Leone yarımadasının batı bölgesinde, Afrika'nın Atlas Okyanusu'nda yer alan en önemli limanıdır. Freetown, hükûmet binalarına ev sahipliği yapmasının yanı sıra, ülkenin finans, eğitim, ulaşım, iletişim, kültür merkezi ve en büyük limanıdır.
Haiti Devrimi (1791–1804) Batı yarımküredeki en başarılı Afrikalı köle ayaklanmasıdır. Devrim sonucunda Haiti siyahlar tarafından yönetilen tarihteki ilk cumhuriyet olmuştur. Devrim sırasında Haiti'nin adı Saint-Domingue idi ve bir Fransız kolonisiydi. Devrim sürecinde Afrika kökenli halk kendisini Fransız egemenliğinden ve köleliğin boyunduruğundan kurtarmıştır. Kölelik dönemi sırasında yüzlerce köle isyanı olmuş olmasına rağmen bulunduğu ülkeyi tamamen özgürleştiren tek başarılı isyan Haiti Devrimidir.
Azteklerde kölelik, Aztek toplumunda köle önemli bir sınıfı temsil eder.
Kanayan Kansas, Kanlı Kansas ya da Sınır Savaşı, 1854 ve 1858 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri'nin Kansas Bölgesi ve Missouri Eyaleti'nin batıdaki sınır kasabalarında gerçekleşen, kölelik karşıtı "Free-Stater" ve kölelik destekçisi "Border Ruffian" unsurları içeren bir dizi şiddet olayıdır. Çatışmaların merkezinde Kansas'ın Birlik'e bir özgür eyalet olarak mı veya bir köle eyaleti olarak mı katılacağı sorusu yer alıyordu. Dolayısıyla Kanayan Kansas, ABD'de kölelik sorunu üzerinde Kuzeyliler ve Güneyliler arasında bir nevi vekil savaşı oldu. "Kanayan Kansas" terimi New York Tribune gazetesinden Horace Greeley tarafından icat edildi; kapsadığı olaylar Amerikan İç Savaşı'na doğrudan önsezi yarattı.
12 Yıllık Esaret, David Wilson'ın 1853 tarihli aynı adlı köle anlatısından uyarlanmış 2013 İngiliz-Amerikan yapımı tarihsel epik dram filmidir. Film New York Eyaletinde özgür bir siyahi olarak doğmuş olan ve 1841 yılında Washington DC'de kaçırılıp köle olarak satılan Solomon Northup'un 12 yıl boyunca köle olarak geçirdiği yaşamı anlatmaktadır. Film Northup'un 1853 yılında aynı isimle yazdığı Twelve Years a Slave isimli anılarına dayanılarak sinemaya uyarlanmıştır. Anılarını yayınlamadan önce Northup 12 yıl boyunca, Louisiana eyaletinde tarlalarda köle olarak çalışmıştır. Northup'un anılarının ilk bilimsel baskısı, 1968 yılında Sue Eakin ve Joseph Logsdon'un eş editörlüğünde gerekli izinler alınmasının ardından redakte edilerek, doğruluğu kanıtlandıktan sonra basılmıştır.
Senetli kölelik, özellikle gençlerin Yeni Dünya'ya geçiş karşılığında belirli bir süre, bir işveren için çalışmak zorunda olduğu çalışma rejimiydi. Başta Kuzey Amerika olmak üzere 18. yüzyılda Britanya İmparatorluğu sömürgelerinde çok yaygındı. Britanya ve Almanya'daki yoksul gençler için bir fırsat olarak değerlendirilmiştir. Belirli bir süre zorunlu çalışmanın ardından kişi istediği yerde çalışma hakkını kazanabiliyordu. İşyeri sahibi patron gençleri geldikleri gemi kaptanından satın almaktaydı. Gelişen imalat sanayisinin yanı sıra çiftliklerde yoğun bir işgücü talebi bulunmaktaydı. Her iki taraf da sözleşmenin şartlarını yerini getirmekle mesuldü, bu konuda Amerikan mahkemeleri yetkiliydi. İşyerinden kaçanlar yakalanıp geri getirilirdi. 17 ve 18. yüzyılda Amerikan sömürgelerine gelen beyazların neredeyse yarısı bu şekilde senetli köleydi. İngiltere ve Fransa çocuk yaşta yoksul gençleri kaçırıp Karayipler'de senetli köle olarak satan suç örgütleri mevcuttu, sözleşmeleri alınıp satılarak sürekli el değiştiren bu çocukların bazıları özgürlüklerine hiç kavuşamazdı.
Antik Yunanistan'da kölelik, o dönemde diğer toplumlardaki kölelik kadar yaygın bir durumdu. Eski Yunanistan'daki bazı yazarlar köleliği doğal ve hatta gerekli görmüşlerdir. Bu paradigma, Sokratik diyaloglarda özellikle sorgulamıştır; Stoacılar, kayıtlara göre köleliği kınayan ilk kişilerdir.
Yeraltı Demiryolu, 19. yüzyılın başından ortasına kadar Amerika Birleşik Devletleri'nde kurulan ve Afrikalı-Amerikalı köleler tarafından köleliğin kaldırıldığı özgür eyaletlere, Kanada'ya ve Nova Scotia'ya kölelik karşıtları ve kölelik karşıtlığına sempati duyanlar yardımıyla kaçmak için kullanılan gizli yollar ve güvenli evler ağıydı. Bu terim aynı zamanda kaçakçılara yardım eden, siyah ve beyaz, özgür veya köle, tüm kölelik karşıtları için de kullanılmaktadır. Meksika'ya veya denizaşırı ülkelere çeşitli diğer yollar da bulunmaktaydı. 1763-83 yılları haricinde İspanyol toprakları olan Florida'ya, güneye doğru giden daha erken bir kaçış yolu, 17. yüzyılın sonlarından Florida'nın 1821'de ABD toprağı olmasına dek kullanılmıştır. Kaçak köleler, Florida'nın el değiştirmesinin ana nedeni idi. Bununla birlikte, şu anda genel olarak Yeraltı Demiryolu olarak bilinen ağ, 1700'lerin sonlarında kuruldu ve kuzeydeki özgür eyaletler ve Kanada'ya doğru uzanarak 1850-1860 arasında doruğa ulaştı. Bir tahmin 1850'de 100.000 kölenin Yeraltı Demiryolu aracılığıyla kaçtığını belirtmektedir.
Yazılım kategorileri, yazılım gruplarıdır. Yazılımın bu kategoriler açısından anlaşılmasını sağlamaktadırlar. Farklı sınıflandırma şemaları, yazılımların farklı yönlerini dikkate alır.
