İçeriğe atla

Azas (sum)

Azas beldesi
Азас сумузу (Tıva Türkçesi)
Азасский сумон (Rusça)
Üst idare Toju kojuunu
Üst idare Toju kojuunu
Ülke Tuva
KojuunToju kojuunu
sumAzas sumu
İdare
 • yöneticiAldın-Kıs Baraan
Yüzölçümü
 • Toplam27,21 km²
Nüfus
 • Toplam1.412
Zaman dilimiUTC+07.00 (DAZD)

Azas sumu (Tuva Türkçesi:Азас сумузу) — Tuva Cumhuriyeti'nde Toju kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.[1][2][3]

Beldenin tek nüfuslu yerleşim yeri ve yönetim merkezi — Adır Kejig köyüdür.

Sözkökü ve Söz tanımı

Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır. Tıva'da köy ve kasaba türü yerleşimler için ködee suur denilmektedir. İlçe, belediye, belde türüne karşılık olarak ise sum, rayon adlandırmaları kullanılır. Tıva'da eski dönemlerden kalma idari birim adları halen kullanılmaktadır. Eskiden bu adlandırmalar şöyle idi.

  • 10 ailelik yer — arban,
  • 150 kişi üzeri — sumon(sum,sumu),
  • 2 ve daha fazla sum — hoşun (kojuun).

Şimdi Tıva Cumhuriyeti'nde idari bölge birimleri ve belediyeleri (kırsal yerleşim statüsünde) sumu, sumon olarak adlandırılıyor.

Tarih

Yöre Toju Tıvalarının tarihi mekanıdır. Toju halkı kendisine Tuga, Tuĥa (туга, туха) demektedir.

1949'da, ren geyiği hayvancılığı konusunda uzmanlaşmış "Sovyet Tuva" (daha sonraki adı "Toora-Hem" Kolhoz) kolektif çiftliği kuruldu.

Adır-Kejig Ortaokulu 1951 yılında açıldı. Şimdi yaklaşık 200 Adırkejigli var. Toju Tıvalarının eşsiz kültürünün korunması için 2500 kişilik küçük bir halkın gönüllü temsilcileri var. Vatanseverlik ruhuyla yetiştiriliyorlar.

Adır-Kejig'te Ak, Kol, Baraan sülaleleri yaşamaktadır. Moskova'da 2014 yılında 9'uncu Kuzey, Sibirya ve Uzak Doğu "Göçebe Kuzey" Yerli Halkları Festivali'nde Tojuların heyetinde Adır-Kejig okulunun dans grubu da yer almıştır.

Coğrafya

Yerleşim yeri, Toju havzasında Toora-Hem akarsuyu yakınında yer almaktadır. Kuzeybatısında Çedi-Höl adında bir göl vardır.

Sokakları

Azas, Ançı, Arat, Torluk, Malçın, Serekey, Çadamba.

Mesafe

Kojuun merkezi Toora-Hem ile: 8 km.

Tıva Cumhuriyetinin başkenti Kızıl ile: 147 km.

En yakın yerleşim yerleri

Toora-Hem 8 km, Saldam 9 km, İy 19 km.

İklim

Toju kojuunun tüm bölgesi gibi Kuzey Bölgesi iklimi görülür.

Nüfus

Toplam Nüfusu 2002[4] yılında 1119 iken 2020 yılı — 1412kişi.[5]

Yıllara göre kişi sayısı:

200220102011201220132014201520162017201820192020
12021203121312381277130613491359139013961412

Altyapı

eğitim

«Ödügen» Yatılı Okulu

«Raduga» Anaokulu

Adır-Kejig Orta Öğretim Okulu

kültür

Okul müzesi; Toju Türklerinin tarihi geçmişini yansıtan renkli öğeler bulunmaktadır.

idari faaliyetler

Köy yönetimi.

Belde yönetimi.

tarım

ren geyiği hayvancılığı

Ulaşım

Yerel otoyol vardır.

Kaynakça

  1. ^ ""Tuva Cumhuriyeti'nin idari-toprak yapısı hakkında" kanun". 24 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "OKATO ( общероссийский классификатор административно-территориальных образований)-Rusya'da idari bölümler". 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2021. 
  3. ^ "24 Aralık 2010 268 sayılı Tuva Cumhuriyeti Kanunu - "Tuva Cumhuriyeti belediyelerinin statüsü hakkında"". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Nüfus verileri". 13 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "2020 yılı Nüfus sayımı". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Toju (il)</span>

Toju İli — Tuva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biridir. İdari bölgenin yönetim merkezi — Toora-Hem. Öbür yerleşimler — Saldam, Adır-Kejig, Çazılar, İy, Irban, Sıstıg-Hem.

<span class="mw-page-title-main">Toora-Hem</span>

Toora Hem — Tıva Cumhuriyeti Toju İli'nin idari merkezi. Nüfus 2.233 kişidir (2002).

<span class="mw-page-title-main">Kara-Höl sumu</span>

Kara-Höl sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Baytayga kojuununa bağlı kırsal yerleşim durumunda bir belediye idari birimidir. Belde, belediye anlamında sum sözü kullanılmakta olup sumun idari merkezi de Kara-Höl köyüdür. 2020 yılı nüfusu 1348 kişidir. İdari merkez ve beldenin tek yerleşim yeri Kara-Höl'dür.

Hemçik sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Baytayga kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Handagaytı(sum)</span>

Handagaytı sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dus-Dag (sum)</span>

Dus Dag sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Saglı (sum)</span>

Dus Dag sumu ,Kızıl Tey (Кызыл-Тей) — Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Sınır bölgesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Solçur (sum)</span>

Solçur sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Sınır bölgesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sarıg-Höl(sum)</span>

Sarıg-Höl sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Çaa-Suur (sum)</span>

Çaa-Suur sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Sınır bölgesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Irban (sum)</span>

Irban sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Toju kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Çazılar (sum)</span>

Çazılar sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Toju kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Balıktıg (sum)</span>

Balıktıg sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Kargı (sum)</span>

Kargı sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Şınaa (sum)</span>

Şınaa sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Emi (sum)</span>

Emi sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Sarıg-Sep (sum)</span>

Sarıg-Sep sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Kaa-Hem kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Beldir Çazı</span>

Beldir Çazı — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı Kargı beldesinin yönetim merkezi olan köy.

<span class="mw-page-title-main">Ottuk Daş, Tere Höl kojuun</span>

Ottuk Daş — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı Emi beldesinin yönetim merkezi olan köydür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.