İçeriğe atla

Azak Deniz Muharebesi

Azak Deniz Muharebesi
Osmanlı-Kazak mücadelesi

Osmanlı Donanmasının Karadeniz'de Kazaklarla mücadelesi
TarihKasım 1614
Bölge
Sonuç Kesin Osmanlı zaferi
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğuDon Kazakları
Komutanlar ve liderler
Şakşakî İbrahim Paşa ??
Güçler
60 şayka ve kadırga 40-50 şayka
Kayıplar
Hafif Ağır

Azak Deniz Muharebesi, Osmanlı-Kazak mücadelesinde evre.

Osmanlı donanmasının Karadeniz filosu komutanı Şakşakî İbrahim Paşa Sinop'u bastıktan sonra esirlerle dönen Kazak filosunu Kasım 1614'te Don nehrinin Azak Denizi'ne döküldüğü yerde mağlup etti.

Muharebe öncesi

Kaptan-ı derya Kayserili Halil Paşa komutasındaki Osmanlı donanması 1614 yılında Akdeniz'de faaliyet icra edip Malta, Trablusgarp ve Mani'de başarılar kazanırken Osmanlılar hiç beklemedikleri bir yerden darbe yediler. Nitekim, Don Kazakları Ağustos 1614'te Azak Denizi üzerinden Karadeniz'e açılarak Sinop'a ulaştılar ve şehrin kalesine ansızın taarruz ettiler. Surları ve burçları aşan Kazaklar, içeriye girerek evleri ve konakları ateşe verdiler. Pek çok kişiyi katledip, şehri yağma ve talan ettiler. Şehre büyük zarar veren Kazaklar yağmaladıkları malları beraberlerine alarak geri dönüşle geçtiler.

Sinop Baskını o zamana kadar Karadeniz'i bir Türk gölü olarak gören Osmanlıları şaşkınlığa uğrattı ve Sadrazam Nasuh Paşa'nın gözden düşmesine neden oldu. Zira, Nasuh Paşa Sinopluların Padişaha gönderdikleri şikayetnâmeyi örtbas etmeye çalışmış, Padişahın sorusu üzerineyse vakayı önemsiz bir olaymış gibi yansıtmıştı.[1] Ancak, Nasuh Paşa'yla ihtilaflı olan Şeyhülislam Hocazade Mehmed Efendi Padişaha gerçekleri ayrıntıları ile açıkladı.[2] 17 Ekim 1614 tarihinde I. Ahmed Cuma selamlığına çıkmadı ve Saray çevresinde koruma önlemleri aldırdı. Sadrazam ikametgâhı olan Paşakapısı'na ise Bostancıbaşı Ohrili Hüseyin Ağa ve silahlı 100 kadar bostancı gönderildi ve Sadrazam Nasuh Paşa Bostancıbaşının eliyle boğulup idam edildi.[3]

Muharebe

Baskın haberinin duyulması üzerine, Osmanlılar Tuna ve Karadeniz sahillerini korumakla görevli Şakşakî İbrahim Paşa komutasındaki 60 parçalık filoyu 24 Ekim'de Karadeniz'e gönderdiler.[4] İbrahim Paşa, Kazak filosunu aramaktansa Azak Denizi'ne girerek filosunu geri döneceklerini bildiği Don ağzına demirletti.

Buna mukabil Kazaklar, Kasım başında bölgeye ulaştıklarında İbrahim Paşa'nın pususundan haberdar olarak bir kısım şaykalarını karadan kızaklar vasıtasıyla nehrin yukarısına çıkarmaya çalıştılar. Denizdeki şaykalar Osmanlı filosunun, karaya çıkanlar ise Kırım atlılarının taarruzuna uğradı. Çarpışmalarda birçok Kazak öldürülürken, bir bölümü de esir alındı. İbrahim Paşa bu sayede Sinop baskınında yağma edilen malları, kadınları ve çocukları kurtarmayı başardı ve esirlerin 20'sini de zaferinin nişanesi olarak İstanbul'a getirdi.[5]

Muharebe sonrası

Osmanlı donanmasının bu zaferi Kazakların Osmanlılarda şaşkınlık yaratan Sinop Baskınında verdikleri hasarların telafi edilmesi açısından önemliydi.

Buna mukabil, Kazakların gelecekteki taarruzları için yeterli önlemler de alınamadı. Nitekim, Kazakların Don nehrindeki geçiş yolunun iki yakasına kale inşası için bir hatt-ı hümayun gönderilmişse de Rumeli Beylerbeyi Ahmed Paşa bu işi gerçekleştiremeden geri çağrıldı.

Kaynakça

  1. ^ Naima Mustafa Efendi, (H.1281-1283) Tarih-i Naima, İstanbul c.2 s.123 (Osmanlıca)
  2. ^ Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.365-367
  3. ^ Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul: Oğlak Yayınları ISBN 975-329-2999 s.205
  4. ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.8, s.157
  5. ^ "Osmanlı Tarih Yazarlarına Göre Sultan I. Ahmed Devri Deniz Muharebeleri (1603-1617)", Dr. Ali Sinan Bilgili, Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sy.26, Erzurum (2004), s.244

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Ahmed</span> 21. Osmanlı padişahı (1691–1695)

II. Ahmed, 21. Osmanlı padişahı ve 100. İslam halifesidir.

<span class="mw-page-title-main">Nasuh Paşa</span> 54. Osmanlı sadrazamı

Gümülcineli Damat Nasuh Paşa, I. Ahmed saltanatında, 5 Ağustos 1611 - 17 Ekim 1614 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kösem Sultan</span> Osmanlı İmparatorluğunun Saltanat Naibi Sultan I.Ahmedin nikâhlı eşi, IV. Murad ve I. İbrahimin validesi ve torununun (IV. Mehmed) saltanatını gören tek Valide Sultandır

Mahpeyker Kösem Sultan, Osmanlı İmparatorluğu tarihinin en güçlü kadın figürlerinden birisi, Sultan I. Ahmed'in nikâhlı eşi ve IV. Murad ve İbrahim'in annesidir. Osmanlı tarihinin en güçlü ve etkili kadınlarından biri ve aynı zamanda sonradan Kadınlar Saltanatı olarak adlandırılan dönemin merkezi bir figürü oldu. Naip olarak, Osmanlı İmparatorluğu'nu yaklaşık 20 yıl boyunca etkin bir şekilde yönetti.

Topal Recep Paşa IV. Murad saltanatında 10 Şubat 1632 - 18 Mayıs 1632 tarihleri arasında dört ay on beş gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Nikris (gut) hastalığından muzdarip olan Topal Recep Paşa aksak yürüyüşü dolayısıyla Topal ismini almıştı.

Sultanzade Civankapıcıbaşı Mehmed Paşa Osmanlı Padişahı Sultan İbrahim saltanatında 31 Ocak 1644 - 17 Aralık 1645 tarihleri arasında bir yıl on ay on yedi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Deli Hüseyin Paşa Osmanlı padişahları IV. Murad, Sultan İbrahim dönemlerinde Kaptan-ı Deryalık, IV. Mehmed döneminde de 28 Şubat 1656 - 5 Mart 1656 tarihleri arasında altı gün sadrazamlık yapmış; çeşitli eyalet valiliği, uzun yıllar Girit Serdarlığı ve üç kez Kaptan-ı deryalık dahil yüksek devlet görevlerinde bulunmuş bir Osmanlı devlet adamı ve askeridir.

Hoca İbrahim Paşa III. Ahmed saltanatında, 6 Nisan 1713 - 27 Nisan 1713 tarihleri arasında yirmi bir gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

Koca Derviş Mehmet Paşa veya Bıyıklı Koca Derviş Mehmet Paşa,, IV. Mehmed saltanatı döneminde 21 Mart 1653 - 28 Kasım 1654 tarihleri arasında bir yıl yedi ay sekiz gün sadrazamlık yapmış bir Çerkes asıllı Osmanlı devlet adamıdır. Öncesinde iki kez, 1649-1650 ve 1652-1653 dönemlerinde, kaptan-ı deryalık yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı-Kutsal İttifak savaşları</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Kutsal İttifak (Habsburg İmparatorluğu, Polonya-Litvanya, Venedik, Rusya) arasında yapılan ve ittifakın zaferiyle sona eren bir dizi savaş (1683-1699)

Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları (1683-1699), Osmanlıların II. Viyana Kuşatması'nda başarısızlığa uğramasından cesaret alan bir grup Avrupa ülkesinin Kutsal İttifak adı altında birleşip Osmanlılara karşı giriştikleri ve bu ülkelerin Macaristan, Ukrayna ve Dalmaçya'da hâkimiyet kurup Balkanlar'daki Osmanlı hâkimiyetine büyük darbe vurmaları ile sonuçlanmış bir savaşlar dizisidir. Osmanlı tarihinde Felaket Seneleri veya Küçük Kıyamet olarak da geçer. Avrupa tarihinde ise genelde Büyük Türk Savaşı olarak bahsedilir.

Murtaza Paşa, 17. yüzyıl'ın ikinci yarısında görev yapmış ünlü bir Osmanlı paşasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Azak Kalesi</span>

Azak Kalesi, Azak Denizi'nde Don Nehri'nin Karadeniz'e döküldüğü noktada kurulan, 17. ve 18. yüzyıllarda Osmanlı Devleti ve Rusya Çarlığı arasında birçok mücadeleye sahne olmuş kale. Günümüzde kalenin kalıntısı Rusya'nın Rostov Oblastı'na bağlı Azak şehrinin limanın güneyinde ve şehir merkezi olan Petrovskaya Meydanı'nın kuzeybatısında bulunmaktadır. Azak şehri de yanı başındaki Rostov-na-Donu şehrinin ve limanının gelişmesiyle geçmişteki önemini yitirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Azak</span> Rusyada şehir

Azak Rusya'nın Rostov Oblastı'na bağlı il ve ilin merkezi şehir. Coğrafi konumu nedeniyle değerli olan Azak Kalesi ile bilinir.

Canım Hoca Mehmed Paşa Osmanlı denizcisi. III. Ahmed saltanatında 18 Aralık 1714 - 14 Şubat 1717 döneminde; I. Mahmud saltanatında Haziran 1731 - Kasim 1731 ve 7 Mayıs 1733 - 14 Kasım 1736 dönemlerinde kaptan-ı derya görevi yapmıştır. Diğer kale muhafızlığı görevlerinde de bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İskender Paşa (Özi beylerbeyi)</span> Osmanlı kumandanı

İskender Paşa Osmanlı Kumandanı ve Özi'nin beylerbeyidir. 1620 yılındaki Cecora Savaşı'nda İskender paşa Lehistan-Litvanya Birliği'ne karşı Osmanlı ordusu ile Eflak birliklerini (13,000-22,000) yöneterek galip geldi.

<span class="mw-page-title-main">Karaharman Deniz Muharebesi</span>

Karaharman Deniz Muharebesi, Osmanlı Devleti'nin Karadeniz sahillerini yağmalayan Kazaklar'a karşı 1625 yılında yürüttüğü ve Osmanlı Donanması'nın zaferiyle sonuçlanan deniz harekâtı.

<span class="mw-page-title-main">Çehrin Kuşatması (1678)</span>

Çehrin Kuşatması, 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı'nda evre.

<span class="mw-page-title-main">Azak Seferi (1641-1642)</span>

Azak Seferi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kazaklar ve Rusya Çarlığı ile askerî mücadelelerinde evre.

<span class="mw-page-title-main">Çoçka Burnu Muharebesi</span>

Çoçka Burnu Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kazaklarla askerî mücadelelerinde evre.

<span class="mw-page-title-main">Temrük Muharebesi</span>

Temrük Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kazaklarla askerî mücadelelerinde evre.

Bu sayfada 1806 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan olaylar yer alır.