Ayşe Zarakol

Ayşe Zarakol, dünya düzeni, egemenlik ve Doğu-Batı ilişkileri üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Türk uluslarararası ilişkiler profesörü, öğretim üyesi ve yazar.^[1] Cambridge Üniversitesi Siyaset ve Uluslararası Çalışmalar Bölümü'nde Uluslararası İlişkiler Profesörü^[2] ve Emmanuel College'da Siyaset Araştırmacısı olarak uluslararası politika dersleri vermektedir.^[3]

Zarakol, Ankara'da doğdu. Babası karikatürist ve yönetmen Cihan Zarakol^[4], annesi ise tanınmış halkla ilişkiler danışmanı Necla Zarakol'dur.^[5] Ayrıca kendisi Türkiye'de büyük bir gazetenin ilk kadın genel yayın yönetmeni olan Nurcan Akad'ın da yeğenidir. Baba tarafından gazeteci Ragıp Zarakolu'nun akrabasıdır.

Zarakol, İstanbul'da doğdu. 1995 yılında Üsküdar Amerikan Lisesi'nden mezun olup Middlebury College'a kaydoldu ve 1999 yılında siyaset bilimi diplomasının yanında klasik dönem çalışmalarından da yandal derecesi aldı.^[6] 2007'de Wisconsin-Madison Üniversitesi'nden siyaset bilimi alanında yüksek lisans ve doktara yaptı, burada Michael Barnett ile çalıştı. Mezuniyetinden sonra Virginia'da Washington&Lee Üniversitesi'nde yardımcı doçent olarak beş yıl boyunca siyaset derdi verdi. Washington'da Dış İlişkiler Konseyi'nde Uluslararası ilişkiler araştırmacısı olarak bir yılını geçirdikten sonra 2013 yılında Cambridge Üniversitesi'nde çalışmaya başladı, günümüzde hala burada çalışmaktadır.^[7]

Zarakol evli ve bir çocuk annesidir.

Zarakol'un uluslararası ilişkilere katkıları iki ana başlık altında toplanmaktadır. İlk çalışmaları 19. yüzyıldan itibaren Doğu ve Batı arasındaki sosyal hiyerarşilere odaklanmıştır. Erving Goffman'ın geliştirdiği sosyolojik "stigma" (toplumsal damgalanma) kavramını uluslararası ilişkilere uygulayan ilk uluslararası ilişkiler akademisyenlerinden biridir. Uluslararası ilişkilerde ontolojik güvenlik teorisine yaptığı katkıların yanı sıra uluslararası düzende tanınmanın oynadığı rol üzerine yaptığı çalışmalarla da tanınmaktadır.

İlk kitabı Yenilgiden Sonra: Doğu Batı ile Yaşamayı Nasıl Öğrendi 2011 yılında yayımlanmıştır. Kitapta, uluslararasında mağlup ve Batılı olmayan olarak tanımlanan güçlerin (Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Türkiye, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Japonya ve Soğuk Savaş'tan sonra Rusya) uluslararası düzene dahil edilmesi konusuna odaklanılmıştır.

Son zamanlarda Zarakol, özellikle uluslararası düzenin Avrupalı aktörler tarafından nasıl yaratıldığına dair daha geleneksel Vestfalyan anlatıya alternatif açıklamalar geliştirmesi açısından tarihsel uluslararası ilişkiler dönüşüne önemli bir katkıda bulunmuştur. Son kitabı Before The West, 13. ve 17. yüzyıllar arasındaki Doğu dünya düzenlerine, bazı yönlerden modern uluslararası düzenle karşılaştırılabilir düzenlere odaklanmaktadır. Moğol İmparatorluğu'nun Asya için siyasi açıdan birleştirici bir an olduğunu ve tıpkı Roma İmparatorluğu'nun Avrupa için olduğu gibi sonraki yüzyıllara uzanan bir mirasa sahip olduğunu savunuyor. Bu kitap aynı zamanda daha geniş bir egemenlik tanımı geliştirmekte ve uluslararası krize ilişkin çağdaş tartışmalara önemli müdahalelerde bulunmaktadır. Batı'dan Önce altı kitap ödülü kazanmıştır.

Zarakol ayrıca Foreign Policy, Project Syndicate veya London Review of Books blogu gibi yayın organlarında genel okuyucu kitlesi için Türkiye hakkında zaman zaman yazılar yazmaktadır.^[8][9][10]

Ayşe Zarakol, 2023 yılında Koç Üniversitesi Rahmi M. Koç Bilim Madalyası ödülünü kazanmıştır.^[11][12][13]

• Yenilgiden Sonra: Doğu Batı ile Yaşamayı Nasıl Öğrendi, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, çev. Barış Cezar, 2012.
• Hierarchies in World Politics Edited. Cambridge Studies in International Relations. Cambridge:Cambridge University Press
• Before the West: The Rise and Fall of Eastern World Orders, LSE International Studies Book Series.Cambridge: Cambridge University Press

** Ayse Zarakol **