Ayla-Axum amforaları

Ayla-Axum amforaları, antik Kızıldeniz ticaretinde kullanılmış, Etiyopya kökenli olduğu bilinen bir amfora çeşididir.

1990'lardan bu yana yapılan araştırmalar, bu amfora tipinin Bizans ya da erken İslam dönemine has olabileceği şüphesini de uyandırmaktadırlar. Bu sebeple literatürde bazen "Akabe Amforaları" olarak da geçer. Bu tip amforalar Alman Etiyopya Araştırma Seferi dahilinde Eritre, Matara^[1] ve Etiyopya, Aksum'da^[2] kayda geçirilmiştir. Adulis'te bulunan örneklerin bazıları Asmara Ulusal Müzesinde sergilenmektedir.^[3]

Diğer buluntu yerleri arasında kesin bir biçimde 5. yüzyıla tarihlenen Mısır, Berenike buluntuları^[4] ve bir batıkta ele geçen Ürdün, Akabe buluntuları^[5] sayılabilir. Akdeniz'de de tabakalar halinde İspanya ve Kartaca ele geçen amforalar özellikle Türkiye'de 6. yüzyıl İskandil Burnu batığında gün yüzüne çıkartılmışlardır.^[6] En büyük buluntu topluluğu ise Yemen'de bulunmaktadır.

Literatür

Anfray, F. 1990. Les Anciens Ethiopiens: Siecles d'Historie. Paris: Armand Colin Editeur.
Hayes, J. W. 1996. "The Pottery", in S. E. Sidebotham and W. Wendrich (eds.) Preliminary Report of the Excavations at Berenike (Egyptian Red Sea Coast) and Survey of the Eastern Desert, pp. 147–178. Leiden: School of Asian, African, and Amerindian Studies.
Keay, S. J. 1986. Late Roman Amphorae in the Western Mediterranean. BAR International Studies, volume 196.
Melkawi, A. – Khairah, ʿA. – Whitcomb, D. 1994. "The Excavation of two Seventh Century Pottery Kilns at Aqaba," Annual Dept. Ant. Jordan 38, 447–468.
Paribeni, R. 1907. "Richerche Nel Luogo Dell'Antica Adulis", in Monumenti Antichi, volume XVIII. Milan: Reale Accademia dei Lincei.
Pedersen, R. K., & Brandmeier, R. (2016). "Nabataean Seafaring and the Search for Shipwrecks in the Red Sea." In N. I. Khairy (Ed.), Studies on the Nabataean Culture II (pp. 11–24). Amman, Jordan: Deanship of Academic Research, University of Jordan.
Pedersen, R.K. 2008. "The Byzantine-Aksumite period shipwreck at Black Assarca Island, Eritrea". Azania XLIII: 77-94
Pedersen, R. K. 2000. ‘Under the Erythraean Sea: An Ancient Shipwreck in Eritrea’, The INA Quarterly 27.2/3: 3-12. Institute of Nautical Archaeology.
Raith, M. – Hoffbauer, R. – Euler, H. – Yule, P. – Damgaard, K.2013. "The View from Ẓafār –An Archaeometric Study of the Aqaba Late Roman Period Pottery Complex and Distribution in the 1st Millennium CE", Zeitschrift für Orient-Archäologie, 6, 320–350, 978-3-11-019704-4.
Yule, P. (ed.), 2013. "Ẓafār, Capital of Ḥimyar, Rehabilitation of a ‘Decadent’ Society, Excavations of the Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg 1998–2010 in the Highlands of the Yemen", Abhandlungen Deutsche Orient-Gesellschaft, vol. 29, Wiesbaden 2013, ISSN 0417-2442, 978-3-447-06935-9.
Zahn, R. 1913. "Die Kleinfunde", in D. Krencker (ed.) Deutsche Aksum Expedition, volume 2, pp. 199–231. Berlin: Georg Reimer.

Dipnotlar

Kaynakça

^ Anfray 1990: 118.
^ Zahn 1913: 208.
^ Paribeni 1907: 551.
^ Hayes 1996: 159-61.
^ Pedersen 2008; Pedersen 2000.
^ Keay 1986: 356, 358, 471.

İlgili Araştırma Makaleleri

İtalya, resmî adıyla İtalyan Cumhuriyeti, Güney Avrupa'da, büyük ölçüde İtalya Yarımadası üzerinde yer alan bir ülke. Akdeniz'in en büyük iki adası Sicilya ve Sardinya da İtalyan topraklarıdır. Yüzölçümü 301.340 km² olan ülkenin kuzeyde Alpler bölgesinde Fransa, İsviçre, Avusturya ve Slovenya'yla kara sınırı vardır. Bağımsız iki Avrupa ülkesi olan Vatikan ve San Marino da İtalya'nın yarımadadaki toprakları içine sıkışmış anklav ülkelerdir. İtalya'nın ayrıca biri İsviçre (Campione), diğeriyse Tunus (Lampedusa) tarafından kara ve deniz sınırlarıyla kuşatılmış iki eksklavı bulunur. Nüfusu 58 milyon olan İtalya, Avrupa Birliği'nin en kalabalık üçüncü ülkesidir. Başkenti ve en büyük şehri Roma, yüzyıllar boyunca Batı uygarlığının merkezi olmuş, mimaride barok üslûbunun doğuşuna tanıklık etmiş ve eskiden beri Katolik Kilisesi'nin merkezi olmuştur.

Mısır, resmî olarak Mısır Arap Cumhuriyeti, Afrika'nın kuzeydoğu köşesi ile Asya'nın güneybatı köşesinde Sina Yarımadası'nı kapsayan kıtalararası bir ülkedir. Kuzeyinde Akdeniz, kuzeydoğusunda Filistin'in Gazze Şeridi ve İsrail, doğusunda Kızıldeniz, güneyinde Sudan ve batısında Libya ile komşudur. Kuzeydoğudaki Akabe Körfezi, Mısır'ı Ürdün ve Suudi Arabistan'dan ayırmaktadır. Kahire, Mısır'ın başkenti ve en büyük şehridir. İkinci büyük şehri olan İskenderiye ise Akdeniz kıyısında önemli bir sanayi ve turizm merkezidir. Yaklaşık 100 milyon nüfusuyla Mısır, dünyanın en kalabalık 14'üncü, Afrika'nın ise en kalabalık üçüncü ülkesidir.

Afrika, yüzölçümü ve nüfus yoğunluğu açısından dünyanın en büyük ikinci kıtasıdır. Kendisine bitişik kabul edilen adalar ile birlikte 30,8 milyon km²'lik alanı ile dünya yüzölçümünün %6'sını ve dünya üzerindeki toprakların %24,4'ünü kapsar. 1 milyar kişilik nüfusuyla dünya nüfusunun %15'ini barındırır. Afrika, kuzeyde Akdeniz, güneyde Hint Okyanusu, batıda Atlas Okyanusu, doğuda Sina Yarımadası, Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı ile çevrelenmiştir. Madagaskar'ı ve çeşitli takımadaları bünyesinde barındırır. Kıtada 54 adet diplomatik olarak tanınmış bağımsız devlet, dokuz bölge ve 3 adet de sınırlı tanınmış devlet bulunur.

İskitler veya yayıldıkları doğu bölgelerindeki isimleri ile Sakalar, MÖ 8. yüzyıl ile MS 3. yüzyıl arasında Avrupa'nın doğusu ile Orta Asya'da, Tanrı Dağları ve Fergana Vadisi'ni de içine alan bölgelerde yaşamış, Tuva ve (Altay-Sayan) kökenli, Doğu Avrasya-Batı Avrasya kültür ve genetik bileşenlerini içerdiği varsayılan heterojen göçebe halktır. İskitler için tarih boyunca Grek kaynaklarında Skuthēs (Σκύθης), Asur kaynaklarında Aşguzai, Fars kaynaklarında Sakā ve Çin kaynaklarında Sai tabirleri kullanılmıştır.

Yemen, resmî adıyla Yemen Cumhuriyeti, Orta Doğu'da yer alan bir ülke. Kuzeyinde Suudi Arabistan, kuzeydoğusunda Umman ile komşudur. Batısını Eritre ve Cibuti, güneybatısını Somali çevreler. Yemen; 555.000 km² yüz ölçümüne sahiptir ve 1.200 km uzunluğunda sahil şeridiyle Arap Yarımadası'nın güney ucunda yer almaktadır. Güneyinde Hint Okyanusu'nun uzantısı Aden Körfezi, kuzeyinde Kızıldeniz, güneybatısında ise bu ikisini ayıran Babülmendep Boğazı bulunmaktadır. Yemen'in Umman Denizi ile Kızıldeniz'de en büyükleri Haniş ve Sokotra olmak üzere 200'e yakın adası bulunmaktadır. En büyük şehri ve başkenti San'a'dır. 2022 yılı itibarıyla Yemen'in nüfusunun yaklaşık 31 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Yemen; Arap Birliği, Birleşmiş Milletler, Bağlantısızlar Hareketi ve İslam İşbirliği Teşkilatı üyesidir.

Fenikeliler, Antik Çağ'da yaşamış Sami dillerine mensup bir dil konuşan Akdenizli kavimdir. Bereketli Hilal'in Akdeniz'e bakan kıyılarında gelişen bu uygarlık, talassokrasik bir yapıda şekillenmiştir. Fenikeliler, Doğu Akdeniz'den tüm Akdeniz kıyılarına hatta Atlas Okyanusuna yayılarak en bilineni Kartaca olan çeşitli şehir devletleri kurmuştur.

İnsan ya da modern insan, primatların en yaygın türüdür. İki ayaklılığı ve yüksek zekâsıyla karakterize edilen büyük insansı maymun olan insan, çeşitli ortamlarda gelişip son derece karmaşık araçlar geliştirmiş, karmaşık toplumsal yapılar ve medeniyetler oluşturmuştur. İnsanlar son derece sosyaldir; tek bir insan, ailelerden ve yaşıt gruplarından şirketlere ve siyasi devletlere kadar iş birliği yapan, farklı ve hatta rekabet eden sosyal grupların çok katmanlı bir ağına ait olma eğilimindedir. Bu nedenle, insanlar arasındaki sosyal etkileşimler, her biri insan toplumunu destekleyen çok çeşitli değerleri, sosyal normları, dilleri ve gelenekleri oluşturmuştur. İnsanlar aynı zamanda son derece meraklıdır: Olguları anlama ve etkileme arzusu, insanlığın bilim, teknoloji, felsefe, mitoloji, din ve diğer bilgi çerçevelerindeki gelişimini motive etmiştir; insanlar aynı zamanda antropoloji, sosyal bilimler, tarih, psikoloji ve tıp gibi alanlar aracılığıyla da kendilerini incelerler.

Shetland, İskoçya'nın 32 idarî yönetim biriminden biridir. Bir takımada olan Shetland, Orkney Adaları'nın ve İskoçya anakarasının kuzeydoğusundadır. Adaların bütünü yaklaşık olarak 1.466 km²dir. Takımadaların en büyüğü olan Mainland, İskoçya'nın en büyük üçüncü adası olduğu gibi Büyük Britanya'yı da çevreleyen en büyük üçüncü adadır. Adalarda toplam 26.000 kişi yaşamaktadır ve nüfus yoğunluğu 15/km²dir.

I. Haile Selassie ; Amharca ha.ɪlɜ sɨlːase ;

Cemal Abdünnâsır Hüseyin, 1954'ten 1970'teki ölümüne kadar Mısır'ın ikinci cumhurbaşkanı olarak görev yapan Mısırlı bir subay ve politikacıydı. Nâsır, 1952 Mısır Devrimi'ne öncülük etti ve ertesi yıl geniş kapsamlı toprak reformlarını başlattı. 1954'te bir Müslüman Kardeşler üyesinin suikast girişiminin ardından örgüte baskı uyguladı. Kendisine karşı yapılan bir suikast girişimine adı karışan Devlet Başkanı Muhammed Necib'i ev hapsine aldı ve idari görevi üstlendi. Haziran 1956'da resmen başkan seçildi.

Türkiye Cumhuriyeti, bulunduğu konum nedeniyle Avrupa ve Asya'yı birbirine bağlamaktadır. Türkiye, hem bulunduğu konum, hem de dünya siyasetindeki aktif rolü sebebiyle dünyada diplomatik ağı en geniş ülkelerden birisidir. Türkiye dış ilişkiler konusunda birçok ülkeye, ülkelerin kalkınması için Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı ile yardım etmektedir. Türkiye aynı zamanda birçok ülkenin eğitiminin gelişmesi ve yardım ettiği ülkelerin vatandaşlarının daha iyi eğitim alması için Türkiye Maarif Vakfı ve Türkiye Bursu ile yardımlarda bulunmaktadır. Türkiye neredeyse bütün Afrika ülkelerinde Türkiye Bursu vermektedir.

Azerbaycan, Avrasya'nın Kafkasya bölgesinde bir ülke. Doğuda Hazar Denizi, kuzeyde Rusya'nın Dağıstan bölgesi, kuzeybatıda Gürcistan, güneybatıda Ermenistan ve Türkiye ve güneyde İran ile sınırlıdır. Azerbaycan Cumhuriyet'nin yaklaşık 10 milyona yaklaşan nüfusunu bir Türk etnik grubu olan Azerbaycanlılar ve çeşitli diğer etnik gruplar oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Eriha</span> Bir yerleşim yeri

Eriha Filistin Ulusal Yönetimi'nin Batı Şeria bölümünde Ürdün Nehri yanında yer alan bir yerleşim yeridir. Eriha valiliği'nin merkezidir ve Fetih partisi tarafından yönetilir. 2007 yılı itibarıyla 18,346 nüfusa sahiptir. 1517-1918 yılları arasında Osmanlı hakimiyeti altında olan şehir, 1949'dan 1967'ye kadar Ürdün tarafından işgal edildi ve 1967'den itibaren İsrail işgali altında tutuldu; 1994 yılında idari kontrol Filistin Yönetimi'ne verildi. Dünyanın en eski yerleşim bölgelerinden biri olduğuna inanılmaktadır ve dünyanın bilinen en eski koruyucu duvarına sahip şehridir. Şehrin, dünyanın en eski taş kulesine sahip olduğu da düşünüldü, ancak Tel Karamel, Suriye'deki kazılarda daha eski taş kuleler keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Aksum Krallığı</span> Günümüzdeki Kuzey Etiyopya ve Eritrenin Tigray Bölgesinde hüküm sürmüş devlet

Aksum Krallığı, Günümüzde kuzey Etiyopya ve Eritre'de Tigray Bölgesi'nde yer alan kadim krallıktır. Aksum imparatorlar, güçlü krallıklardı ve kendilerini kralların kralı, Aksum, Himyar, Raydan, Saba, Salhen, Tsiyamo, Beca ve Kuş'un kralı haline getirdiler. Aksumitler tarafından yönetim M.S. 100 ile M.S. 940 yılları arasındaydı. Siyaset, Aksum kentinde yoğunlaşmıştı ve M.Ö. 4. yüzyılda ön-Aksumit Demir Çağı döneminden başlayarak büyüdü, M.S. 1. yüzyılda öne çıktı. Aksum, Roma İmparatorluğu ile Kadim Hindistan arasındaki ticari rotada önemli bir oyuncu oldu. Aksumit hükümdarlarının kendi Aksumit para birimlerini bastırmaları azalan Kuş Krallığı üzerindeki hegemonyalarını belirlemeleri yanında ticareti de kolaylaştırdı. Ayrıca Arap Yarımadası'ndaki krallık siyasetine düzenli olarak müdahil oldular ve nihayetinde bölge üzerindeki yönetimi Himyar Krallığı'nın fethi ile genişlettiler. Maniheizm peygamberi Mani Aksum'u Pers, Roma ve Çin yanında zamanının dört büyük gücünden biri olarak görüyordu.

<span class="mw-page-title-main">Kaleb</span>

Kaleb ya da Ella Asbeha antik Aksum Krallığı'nın en önemli necaşilerinden biridir. Yaklaşık milattan sonra 517 yılından ölümüne değin Aksum tahtında kalan Kaleb, Güney Arabistan'a yaptığı büyük sefer ile bilinmektedir.

Afrika usulü kırmızı sırlı seramik, bir terra sigillata kategorisidir. MS 1. yüzyılın ortalarından 7. yüzyıla kadar Afrika Proconsularis eyaletinde üretilmiştir.

Franchthi Mağarası veya Frankhthi Mağarası, Yunanistan'ın güneydoğusundaki Argolis'teki Kiladha köyünün karşısında, Argolic Körfezi'ndeki Kiladha Koyu'na bakan bir arkeolojik sit alanıdır.

Adulis Kızıldeniz'de Zula Körfezi'nde antik bir şehirdi. Massawa'nın yaklaşık 40 km güneyinde yer alan antik şehrin kalıntıları günümüz Eritresinin Zula şehrinde yer almaktadır. Damot ve Aksum imparatorluklarının bir parçası olarak olarak görülen bu liman şehri, bir ticaret merkeziydi. Lüks malları ve ticaret yolları ile Antik Yunanistan ve Bizans İmparatorluğu'na yakındı.

<span class="mw-page-title-main">Ölü Deniz Transform Fayı</span>

Ölü Deniz Transform Fayı (DST), bazen Ölü Deniz Çöküntüsü ve Ölü Deniz Fay Zonu olarak da anılır, Maraş üçlü ekleminden kuzey ucuna uzanan bir dizi faydır. Kızıldeniz Çöküntüsü. Fay sistemi, batıda Afrika levhası ile doğuda Arap levhası arasındaki dönüşüm sınırını oluşturur. İki plakanın göreli hareketlerini gösteren, sol yanal yer değiştirme bölgesidir. Her iki plaka da genel bir kuzey-kuzeydoğu yönünde hareket eder, ancak Arap Plakası daha hızlı hareket ediyor ve bu da yaklaşık 107 km güney ucundaki fay boyunca gözlenen sol yanal hareketlerle sonuçlanır. Akabe Körfezi, Lut Gölü, Taberiye Gölü ve Hula havzalarını oluşturan bir dizi çöküntüye veya çek-ayır havzalarına katkıda bulunan dönüşümün güney kesiminde bir genişleme bileşeni de mevcuttur. Kısalmanın bir bileşeni Lübnan sınırlayıcı virajı etkileyerek Bikâ Vadisi'nin her iki yanında yükselmeye yol açar. Fay sisteminin en kuzeyinde, Ghab çek-ayır havzasını oluşturan yerel bir transgerilim vardır.

Geometrik sanat, büyük ölçüde vazo resimlerindeki geometrik motiflerle karakterize edilen bir Yunan sanatı evresidir ve Yunan Karanlık Çağı'nın sonlarına doğru ve biraz sonrasında, y. M.Ö. 1050–700 yılları arasında gelişmiştir. Merkezi Atina'daydı ve buradan stil, Ege'nin ticaret şehirlerine yayıldı. Yunan Karanlık Çağları'nın yaklaşık MÖ 1100'den 800'e kadar sürdüğü düşünülmektedir ve Knodell'in (2021) Knodell'in (2021) Prehistorik Demir Çağı olarak adlandırdığı Protogeometrik dönemden Orta Geometrik I dönemine kadar olan evreleri içerir. Vazoların Yunan toplumunda çeşitli kullanımları veya amaçları vardı; bunların arasında cenaze vazoları ve sempozyum vazoları da bulunuyordu, ancak tabii ki bunlarla sınırlı değildi.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.