İçeriğe atla

Ayetullah Bey

Şevkipaşazade Ayetullah Bey
Ayetullah Bey, 1913
2. Fenerbahçe Spor Kulübü Başkanı
Görev süresi
1908-1909
Yerine geldiğiZiya Songülen
Yerine gelenTevfik Taşçı
Kişisel bilgiler
Doğum Şevkipaşazade Mehmed Ayetullah
1888
Boyacıköy, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 16 Mart 1918 (30 yaşında)
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Defin yeri Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul
Bitirdiği okul Saint-Joseph Fransız Lisesi
Mesleği Osmanlı Bankası memuru

Mehmed Ayetullah Bey (1888 - 16 Mart 1918[1]), Çerkes asıllı[2][3] Türk futbolcu. Ziya Songülen ve Necip Okaner ile birlikte Fenerbahçe Spor Kulübü'nü kuran 3 kişiden birisidir. Fenerbahçe'nin 2 numaralı üyesi ve 2. Başkanıdır.[4]

Yaşamı

Ayetullah Bey

1888 yılında İstanbul'un Boyacıköy semtinde dünyaya gelen Şevkipaşazade Ayetullah Bey, Hareket Ordusu komutanlarından Ferik Şevki Paşa ve Müveddet Hanım'ın oğludur. Çerkeslerin Ubıh boyunun Anzork sülalesine mensuptur.[3] Fenerbahçe'nin kurulduğu sırada Osmanlı Bankası'nda memur olan Ayetullah Bey, Fenerbahçe Spor Kulübü'nün ilk genel sekreteri olmuş ve 20 yaşındayken tarihler 1908-1909 yıllarını gösterdiğinde de kulübün başkanlık görevini üstlenmiş bir spor adamıdır. Ayrıca tarihteki ilk Fenerbahçe takımında kaleci ve defans oyuncusu olarak da görev almıştır. Kadıköy'ün Moda semtinde bulunan Saint-Joseph Fransız Koleji'nden[5][6][7][8] mezun olan Ayetullah Bey, mezuniyetinin ardından İstanbul Su İşleri'nde çalışmıştır. Kadıköylü arkadaşları Ziya Songülen ve Necip Okaner ile birlikte; birkaç yıldır hedefledikleri futbol takımı kurma arzularını sonuçlandırarak 1907 (1323 Rumi) yılı baharında Fenerbahçe futbol takımının kuruluşunda adı geçenlerden biri oldu. Kulübün kuruluşunda ilk etapta "genel sekreter" görevini üstlendi.

1 numaralı kurucu üye ve ilk başkan olan Nurizade Ziya Bey'in, 1908 yılında gerçekleşen II. Meşrûtiyet devrimiyle beraber cemiyet oluşturmaya dair yasağın kalkmasının ardından, arkadaşları ile Union Club adı altında İstanbul'daki dönemin birçok futbol takımını içerecek federatif bir lig oluşturma hamlesine giriştiğinden dolayı, Fenerbahçe'nin yönetimindeki görevlerinden çekilmiş olmasıyla birlikte, Fenerbahçe'nin başkanlık görevi de 1908 yılında Ayetullah Bey'e düşmüştür. Kurucu başkan Nurizade Ziya Bey’in kulüple olan bağı zayıfladığından, ekonomik yönden de sıkıntı yaşayan ve hatta kapanma aşamasına kadar gelen Fenerbahçe'nin, komşu semt kulüpleriyle birleşerek güçlenmeyi hedeflediği, 11 Eylül 1908 tarihinde Moda'da bulunan Mühürdar gazinosunda Anadolu Üsküdar ve Kadıköy Pazaryolu kulüpleriyle yapılan görüşmelerde, adı geçen bu kulüplerin yöneticilerinin Fenerbahçe'nin adı üzerinde de pazarlığa başlamaları üzerine Ayetullah Bey "Fransa Kralı XIV. Louis; 'L'état, c'est moi, yani Devlet ben'im" demişti. Ben de Fenerbahçe ben'im diyor ve bu pazarlığı kabul etmiyorum!" diyerek kulübün adının ve kimliğinin, kuruluşundan henüz yaklaşık iki yıl sonra tarihe karışmasını engellemiştir.[8][9] Başkanlığı döneminde Ayetullah Bey, saygılı ancak bariz bir otorite ile birlikte Fenerbahçe içerisinde etkinlik göstererek, kapanmanın eşiğine gelen kulübü çok kısa sürede toparlayıp, ayağa kaldırarak; Fenerbahçe Spor Kulübü'nü tarihe armağan etmeyi başarmıştır.

Fenerbahçe'nin kuruluş yıllarında henüz bir lokali yokken, bütün spor malzemeleri, futbolcuların kıyafet ve formaları da 1907 yılından 1910 yılına değin Ayetullah Bey'in Kadıköy, Moda semtindeki Devriye Sokak'ta bulunan 43 numaralı evinde korunurdu.[3] Türkiye'deki 1912-13 yıllarında ortaya çıkan ilk izcilik hareketinde ilk oymak beylerinden olan Ayetullah Bey, I. Dünya Savaşı sonlarında iki yıl ülkeyi kasıp kavuran İspanyol Nezlesi felaketinin kurbanlarından biri olarak, 16 Mart 1918 tarihinde, henüz 30 yaşındayken ölmüştür. Kabri, Karacaahmet Mezarlığı'ndadır.[3]

Kaynakça

  1. ^ Tercüman Spor Ansiklopedisi, 1st ed., s.v. “Ayetullah Bey.”
  2. ^ "Mehmed Ayetoullah Chevki". Osmanlı Bankası Arşivi. SALT Research Archives. 2 Mayıs 1997. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2018. 
  3. ^ a b c d Dağlaroğlu Rüştü, "1907-1987 Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi", Ofset Matbaa-Yayıncılık, İstanbul, 1987, sy. 28
  4. ^ "Fenerbahçe Tarihi | Tarihçe". fenerbahce.org. 23 Mayıs 2017. 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008. https://www.fenerbahce.org/kurumsal/detay.asp?ContentID=2 1 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Açıklama: "İçinde bulundukları tarihin de desteğinden güç alan Kadıköy’lü gençlerden, Hariciye Nazırı Asım Paşa ve Server Paşa’ların torunu Londra Sefareti Başkatibi Mehmed Nuri Efendi|Nuri Bey’in oğlu Ziya(Songülen) Bey ile Harekat Ordusu Feriki (tümgeneral) Şevki Paşa’nın oğlu Ayetullah Bey ve de ünlü edebiyatçı Sami Paşazade Sezai Bey’in yeğeni Enver Necip (Okaner) Bey, Necip Bey’in Moda Beşbıyık sokak 3 numaralı evinin selamlık katında yaptıkları bir görüşme sonucunda kuracakları takımın ilk fikir harcını atıyorlardı..."
  5. ^ "Fenerbahçe'yi, Saint-Joseph Öğrencileri Kurdu". T-24 Gazetesi. 3 Haziran 2018. 13 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2015. 
  6. ^ "Fenerbahçe'yi Saint-Joseph'liler Kurdu". Cumhuriyet Gazetesi. 12 Ocak 2017. 1 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2015.  Açıklama: "Fenerbahçe'nin üç tane kurucusu var: Necip Okaner, Ayetullah Bey ve Nurizade Ziya Bey. Fenerbahçe'yi bu isimler kurmuştur. Yerleri yurtları her şey bellidir."
  7. ^ "Fenerbahçe'yi, Fenerbahçeliler Kurdu". Takvim Gazetesi. 16 Ocak 2015. 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2015.  Açıklama:" Galip Kulaksızoğlu ve Ayetullah Bey, Saint Joseph'lidir... Zaten Fenerbahçe'yi de St. Josephliler kurmuştur.."
  8. ^ a b "Fenerbahçe Destanı, Saint-Joseph Lisesi'nde Sergilendi". 1907 Fenerbahçe Derneği. 23 Aralık 2013. 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2013.  Açıklama: "Gösteriyi izlerken, Fenerbahçe'nin ilk başkanı ve 1 no’u kurucu üyesi ve ilk futbol takımı oyuncularından Sn. Ziya Songülen, 2 no’lu üye Sn. Ayetullah Bey, 5 no’lu üye Sn. Galip Kulaksızoğlu ve 6 no’lu üye Sn. Mustafa Elkatipzade’nin aynı zamanda dönemin Saint Joseph Lisesi öğrencileri olduğunu ve yine 4 no’lu kurucu üye Sn. Enver Yetiker’in ise dönemin edebiyat ögretmeni olduğunu iftiharla göreceksiniz."
  9. ^ "Üsküdar'a Gazel". Burhan Felek. Fenerbahçe Tarihi. 26 Haziran 2021. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2023. 

Dış bağlantılar

  • Ayetullah Bey, Spor Ansiklopedisi, Tercüman Futbol, 1. cilt. sf 117-118
Sportif görevi
Önce gelen:
Ziya Songülen		2. Fenerbahçe SK Başkanı
1908-1909 		Sonra gelen:
Tevfik Taşçı

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fenerbahçe SK</span> Türk spor kulübü

Fenerbahçe Spor Kulübü, 1907 yılında Ziya Songülen, Ayetullah Bey, Necip Okaner, Asaf Beşpınar ve Enver Yetiker tarafından İstanbul'un Kadıköy ilçesi, Moda semtinde kurulan spor kulübü. İlk renkleri sarı-beyaz olup, 1908 yılından itibaren, kurucuları tarafından sarı lacivert olarak değiştirilmiştir. Fenerbahçe, 1924 yılından beri düzenlenen Türkiye Ligi şampiyonalarında toplamda 28 şampiyonluk ile en çok şampiyon olan Türk futbol takımıdır. Türkiye'nin en eski, başarılı ve en çok taraftara sahip kulüplerinden biri olan Fenerbahçe'nin etkin şubeleri futbol, basketbol, voleybol, atletizm, boks, espor, kürek, masa tenisi, yelken ve yüzmedir.

<span class="mw-page-title-main">Fuat Hüsnü Kayacan</span>

Fuad Hüsnü Kayacan, Türk asker, futbolcu, hakem ve teknik direktör.

<span class="mw-page-title-main">Ziya Songülen</span> Fenerbahçe SK kurucusu ve ilk başkanı

Nurizade Ziya Songülen, Şevkipaşazade Ayetullah ve Necip Okaner ile birlikte Fenerbahçe Spor Kulübü'nü kuran üç kişiden biridir. Kulübün ilk başkanı ve 1 numaralı üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Necip Okaner</span> Türk asker, sporcu ve akademisyen

Enver Necip Okaner Türk asker, sporcu ve akademisyen. Ziya Songülen ve Şevkipaşazade Ayetullah ile birlikte Fenerbahçe Spor Kulübü'nü kuran 3 kişiden birisidir ve kulübün 3 numaralı üyesi olup, Fenerbahçe'nin tarihteki ilk takım kaptanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Server Paşa</span>

Mahmud Server Paşa, Adliye, Dahiliye, Hariciye Nazırı, Şura-yı Devlet Reisliği ve Ayan Meclisi Reisliği görevlerinde bulunmuş Osmanlı bürokrat.

<span class="mw-page-title-main">Bedii Yazıcı</span>

Bedii Yazıcı, Türk futbolcu ve spor yöneticisi.

<span class="mw-page-title-main">Hamit Hüsnü Kayacan</span> Türk doktor, müzik ve spor adamı

Hamit Hüsnü Kayacan, Türk doktor, eski spor ve müzik adamı. Harbiye Nazırı Hüseyin Hüsnü Paşa'nın oğludur ve ayrıca Türkiye'nin ilk futbolcusu kabul edilen Fuat Hüsnü Kayacan'ın ağabeyidir. Fenerbahçe Spor Kulübü'nün 8. Başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tevfik Taşçı</span> Türk futbolcu

Tevfik Haccar Taşçı, Fenerbahçe'nin 5 numaralı kurucu üyesi ve 1909-10 yılında kulübün başkanlığında bulunmuş spor adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Üsküdar Anadolu SK</span> Türk spor kulübü

Üsküdar Anadolu Spor Kulübü, 1908 yılında İstanbul'un Üsküdar ilçesinde kurulan spor kulübüdür. İstanbul Süper Amatör Lig'de mücadele etmektedir. Anadolu Üsküdar 1908 ile aynı takım değildir karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Galip Kulaksızoğlu</span> Türk futbolcu

Galip Kulaksızoğlu, Fenerbahçe'nin ilk kadrolarında yer alan Türk futbolcu ve spor kulübü yöneticisi. 1910 yılında Fenerbahçe'de futbolculuk, teknik direktörlüğün yanında bir de başkanlık yapmıştır. Aynı zamanda Moda Denizcilik Kulübü müdürü idi.

<span class="mw-page-title-main">Asım Mehmed Paşa</span>

Asım Mehmed Paşa (Nurizade) valilik, Şûrâ-yı Devlet başkanlığı ve çeşitli hükûmet görevlerinde bulunmuş bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Elkatipzade</span> Türk futbolcu ve spor kulübü yöneticisi

Mustafa Elkatipzade, Türk spor yöneticisi. Fenerbahçe'nin tarihteki 3. teknik direktörüdür. Ayrıca Türk futbolundaki ilk altyapı sistemini oluşturan isimdir. Fenerbahçe Spor Kulübü iki numaralı üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Hassan Sami Kocamemi</span> Türk futbolcu

Hassan Sami Kocamemi,, Türk futbolcu ve iktisatçı. Fenerbahçe'nin 6 numaralı kurucu üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Asaf Beşpınar</span> Türk futbolcu ve Fenerbahçe Spor Kulübünün kurucu üyesi

Asaf Beşpınar, Hint kökenli Osmanlı futbolcu, makine mühendisi ve armatör. Fenerbahçe Spor Kulübü'nün 4 numaralı kurucu üyesidir.

Şevkati Hulusi Bey, Yanyalı Hulusizade Şevkati Bey olarak da tanınır. Türk futbolcudur. Fenerbahçe'nin 8 numaralı kurucu üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Sabri Çerkes</span> Türk futbolcu

Sabri Çerkes, Fenerbahçe’de 1907-1917 yılları arasında 10 sezon boyunca savunma mevkiinde görev almış, Çerkes asıllı Osmanlı eski futbolcudur. Fenerbahçe’nin 9 numaralı üyesidir.

Fenerbahçe 1908-09 sezonu, Fenerbahçe'nin tarihindeki 3. sezonudur. Bu sezonda Fenerbahçe Futbol Takımı; ilk kez İstanbul Futbol Ligi'nde mücadele etmiş ve bu sezonu 2. sırada tamamlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Enver Yetiker</span>

Enver Kemal Yetiker Türk öğretmen, gümrük müfettişi ve Fenerbahçe Spor Kulübü'nün kurucu üyesi.

<span class="mw-page-title-main">Fenerbahçe (futbol takımı) 1907-08 sezonu</span> Fenerbahçe futbol takımının ikinci sezonu

Fenerbahçe 1907-08 sezonu, Fenerbahçe'nin tarihindeki ikinci sezonudur. Bu sezonda Fenerbahçe, yerel takımlarla (özel) dostluk müsabakalarında mücadele etmiş, İstanbul Futbol Ligi'ne katılmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">1909 Fenerbahçe İlk Marşı</span> Fenerbahçe SK ilk marşı

1909 İlk Marş, Fenerbahçe'nin kurucusu ve ilk başkanı Nurizade Ziya Songülen'in isteğiyle, İstanbul'daki ilk orkestranın kurucu şefi olan Osmanlı Ermenisi müzisyen Krikor Sinanyan tarafından bestesi ve güftesi oluşturulmuş Fenerbahçe'nin, tarihteki ilk marşıdır. Bahsi geçen bu marş, Türk futbol tarihinde bir takıma bestelenmiş ilk marştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.