İçeriğe atla

Aydın mutfağı

Aydın mutfağı Aydın ili ve ilçelerinin sofra ve yemek kültürlerini tanımlamak için kullanılır. Zeytinyağlı ve ot yemekleri ağırlıklıdır. İzmir mutfağı ve Yunan mutfağına benzerlik gösteren yemekleri mevcuttur.

Aydın mutfağının ana unsuru zeytinyağıdır. Aydın'ın Türkiye'nin yağlık zeytin üretiminin yaklaşık %20'sinin karşılamasından[1] da anlaşılacağı üzere zeytinyağı hem şehrin ekonomisinde hem de yemek kültüründe önemli yer tutmaktadır. Bölgede yetişen memecik zeytini,[2] memecik zeytinyağı,[3] Yamalak sarısı zeytini[4] tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.

Sebze yemekleri

Sarmaşık, ebegümeci, şevketi bostan, ısırgan, turp otu, hardal otu, kenker, sirken, kedirgen, arapsaçı, iğnelik gibi otlar zeytinyağı ile hazırlanarak servis edilir. Yaz aylarında bamya, börülce, patlıcan, biberli yemekler; kış aylarında da kereviz, pırasa, enginar gibi sebzeler yemeklerde oldukça kulllanılır.

Et yemekleri

Et yemekleri; kebaplar, köfteler, tencere yemekleri ve ekmek dolması, keşkek,[5] paşa böreği, topalak, yuvarlama gibi hazırlanırken et kullanılan yemekler sınıfındaki yemeklerdir. Hazırlanırken genelde kuzu ya da sığır eti kullanılmaktadır. Bazı bölgelerinde oğlak ya da keçi eti de kullanılmaktadır. Kebaplara Ortaklar çöp şiş, Dalama tandırı[6], oğlak çevirme kebabı[7]; köftelere de Çine köftesi[8] örnek verilebilir. Ayrıca İncirliova deve sucuğu da tescilli ve coğrafi işaretlidir.[9]

Çorbalar

Hamur çorbası, börülceli tarhana çorbası, kulak çorbası gibi yöresel çorbalar bulunmaktadır.

Hamurişleri

Pideler oldukça yaygındır. Kıymalı, yumurtalı peynirli, yuvarlak kıymalı ve tahinli olmak üzere dört farklı şekilde yapılır. Nazilli pidesi,[10] Karacasu pidesi,[11] Söke pidesi,[12] Söke tahinli pidesi,[13] ve Yenipazar pidesi[14] tescilli ve coğrafi işaretlidir. Yine ot ve/veya peynir kullanılarak yapılan börekler ve mücverler bulunmaktadır. Nohut mayası ile yapılan tatlı maya ile ekmek ve simit çeşitleri yapılır.

Salatalar ve mezeler

Bölgede yetişen otlarla çiğ ya da haşlanarak hazırlanan salatalar zeytinyağlı olarak servis edilir. Sarımsağın zeytinyağı ile ağartılmasıyla yapılan börülce teretoru, pancar teretoru, patlıcan-biber teretoru oldukça yaygındır.

Tatlılar

En önemli ayırt edici özelliği bal kabağının 3 mm civarı dilimlenmesiyle hazırlanan, ceviz ve tahin ile servis edilen Aydın kabak tatlısı tescilli ve coğrafi işaretlidir.[15]

Kaynakça

  1. ^ "19.10.2022 Aydın Ticaret Borsası'nda Zeytin ve Zeytinyağı Sektörünün Sorunları Konuşuldu". Aydın Ticaret Odası. 12 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2023. 
  2. ^ "Memecik Zeytini". Türk Patent ve Marka Kurumu. 12 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2023. 
  3. ^ "Memecik Zeytinyağı". Türk Patent ve Marka Kurumu. 12 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2023. 
  4. ^ "Yamalak Sarısı Zeytini". Türk Patent ve Marka Kurumu. 12 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2023. 
  5. ^ "Dedebağ Keşkeği / Karacasu Keşkeği". Coğrafi İşaret Platformu. Türk Patent ve Marka Kurumu. 10 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2024. 
  6. ^ "Dalama Tandırı". Türk Patent ve Marka Kurumu. 1 Kasım 2017. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2024. 
  7. ^ "Olukbaşı Oğlak Çevirme Kebabı". Coğrafi İşaret Platformu. Türk Patent ve Marka Kurumu. 10 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2024. 
  8. ^ "Çine Köftesi". Coğrafi İşaret Platformu. Türk Patent ve Marka Kurumu. 25 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2024. 
  9. ^ "İncirlioca Deve Sucuğu". Türk Patent ve Marka Kurumu. 20 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2023. 
  10. ^ "Nazilli pidesi". Coğrafi İşaret Platformu. Türk Patent ve Marka Kurumu. 18 Kasım 2020. 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2024. 
  11. ^ "Karacasu Pidesi". Coğrafi İşaretler Portalı. Türk Patent ve Marka Kurumu. 12 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024. 
  12. ^ "Söke pidesi". Coğrafi İşaret Platformu. Türk Patent ve Marka Kurumu. 31 Ekim 2022. 10 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2024. 
  13. ^ "Söke tahinli pidesi". Coğrafi İşaret Platformu. Türk Patent ve Marka Kurumu. 18 Ocak 2024. 2 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2024. 
  14. ^ "174 Sayılı Resmi Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Bülteni". Coğrafi İşaret Platformu. Türk Patent ve Marka Kurumu. 3 Haziran 2024. 10 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2024. 
  15. ^ "Aydın Kabak Tatlısı". Coğrafi İşaretler Portalı. Türk Patent ve Marka Kurumu. 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cağ kebabı</span> Erzurumda meşhur olan Türklere ait bir şişli et yemeği

Cağ kebabı, oğlak veya kuzu etinden yapılan Türk mutfağında bir çeşit kebaptır. Geleneksel olarak Erzurum'un Oltu ilçesinde yapılan cağ kebabı, önceden terbiye edilmiş etin yatık bir şişe geçirilip odun ateşi üzerinde pişirilmesiyle hazırlanır. Cağ adı verilen şişler kullanılarak servis yapıldığından bu adı almıştır. Günümüzde Türkiye'nin birçok yerinde yapılıp tüketilmektedir. Hazırlanan parça etler, bu malzemeye eklenen soğan, reyhan, tuz ve karabiber gibi baharatlar ile birlikte iyice yoğrulur. Daha lezzetli olması istenirse hazırlanan et 24 saat serin ortamda veya buzdolabında dinlendirilir ve bu süre sonunda cağ kebabı pişirilmeye başlanabilir. Et yatık biçimde odun ateşinin kızgın közüne 10–15 cm yüksekte pişirilir ve döner bıçağı ile birer porsiyon kesilip cağ, bico üzerinde ızgaraya konulur. Burada biraz daha pişirilir.

<span class="mw-page-title-main">Keşkek</span> Türkiyenin çeşitli yörelerinde yapılan geleneksel yemek

Anadolu'nun yörelere göre farklılık gösteren, genellikle düğün ve bayramlarda yapılan, temel olarak yarma buğday ve etten oluşan geleneksel bir yemektir.

<span class="mw-page-title-main">Tahinli pide</span> tahin içeren tatlı pide

Tahinli pide, bir içli pide türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Kâğıt kebabı</span>

Kâğıt kebabı hazırlanan kebabın yanmaz kâğıdın içine konulmak suretiyle bir miktar daha pişirilmesiyle yapılır. Kâğıt kebabın lezzetli olması için yağsız kuzu etinin ince dilimler hâlinde kesilmesi ve uzun süre hafif ateşte pişirilmesi gerekir. Kâğıt kebabın kalitesini pişirilme süresi belirler. Kâğıt ne kadar yanmaz olursa olsun fırında fazla kalmamalıdır. Kâğıt bir süre sonra kokusunu yemeğe vermeye başlar.

<span class="mw-page-title-main">Ayranaşı</span> yoğurt, yarma ve nohut ile yapılan soğuk çorba

Ayranaşı, Mastuva veya Mastava bir çeşit yemektir.Evliya Celebi Seyahatnamesinde mastaba aşı veya mastaba çorbası olarak adı geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İçli köfte</span> dışı bulgur içi kıyma dolgulu olan, kızartılmış veya haşlanmış topak

İçli köfte ya da oruk, bulgurun hamur hâline getirilerek içinin doldurulması suretiyle yapılan, Orta Doğu mutfağında bir yemektir.

<span class="mw-page-title-main">Pide</span> fırında yapılan geleneksel bir ekmek

Pide, Türk ve Orta Doğu mutfaklarında yaygın olan, Balkan mutfaklarında da görülebilen yassı bir ekmek çeşididir.

<span class="mw-page-title-main">Gözleme</span> Türk mutfağından hamur işi

Gözleme ince olarak açılmış yufkanın çeşitli iç malzemelerle doldurulduktan sonra, sac üzerinde odun ateşinde pişirilmesiyle hazırlanan bir çeşit aperatif Türk böreğidir. Abhaz mutfağında velibah olan çeşidi vardır.Gjomleze olan bir çeşidi Kuzey Makedonya'da yapılmaktadır.Zuraced ve chudu çeşidi Osmanlı mutfağında ve Dağistan mutfağında yapılmaktadır. Kırım Tatar mutfağında cantık çeşidi yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İçli pide</span> içli pide

İçli pide, pide hamuru üzerine kavurma, kıyma, peynir veya başka bir malzeme konarak fırında pişirildiğinde başlı başına tüketilebilen bir yemek olma özelliğini kazanır. Pideler hazırlanmasında kullanılan içe veya ait olduğu yöreye göre çeşitli adlarla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Ciğer kebabı</span> Türkiyenin güney illerinde sıklıkla yapılan bir kebap türü

Ciğer kebabı, menşei Diyarbakır,Gaziantep ve Şanlıurfa olan fakat Türkiye'nin güney illerinde sıklıkla yapılan bir kebap türü. Ayrıca Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır illerinde sabahları kahvaltı olarak da tüketimi söz konusudur.

Tandır kebabı tandırda pişirilen kebap çeşididir.

Coğrafi işaret, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından Türkiye'deki yöresel ürünlerin geleneksellik ve kalite bakımından değerlendirilmesi sonucu bu ürünlere verilen tescil işaretidir. 10.01.2017 Tarih ve 29944 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanan 6769 No'lu Sınai Mülkiyet Kanunu'nda yer verilmiş şartlara uygun olduğu belirlenen çeşitli yöresel ürünler coğrafi işaret tescili alabilir. Coğrafi işaret ile tescillenebilecek ürünler gıda ve tarım ürünlerinin yanı sıra maden, sanayi ürünleri ile el sanatları ürünleri olarak sıralanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tas kebabı</span> Türk mutfağından sulu et yemeği

Tas kebap veya tas kebabı, Türk mutfağında yer alan etli bir sulu yemektir. Macar yemeği gulaş ile karşılaştırılabilir. Basılı ilk yemek kitabı Melceü’t-Tabbâhîn'de tas kebabı tarifi vardır.

Şerbetli pide, Aksaray yöresine özgü bir pide türüdür. Şerbetli pide, Türk Patent ve Marka Enstitüsü tarafından tescillenmiş. Tescilin ardından, "coğrafi işaretli" geleneksel ürünler listesine eklenmiştir. Aksaray geleneksel mutfak kültürünü temsil eden yemeklerden biridir.

Küşleme kebabı küşleme kullanılarak yapılan kebaptır.Kuzu bonfile olarak da bilinin küşleme, bir kuzudan her biri yaklaşık iki parmak kalınlığında ve sadece 2 parça halinde çıkarılabilen ve yaklaşık 17–18 cm uzunluğunda ve 150-200 g ağırlığında olan bir et türüdür. Küşleme kuzu sırtının ortasından, bel kemiğinin iki tarafından çıkarılır. Yağsızdır ve sinirsiz olması nedeniyle son derece yumuşaktır.

Cağırtlak kebabı tercihen erkek koyundan akciğer, karaciğer, yürek, böbrek ve yağ olarak çöz yağı veya kuyruk yağının terbiye edilmeden bir şişe sırasıyla tek tek dizilerek mangalda pişirilmesiyle elde edilen kebaptır.

<span class="mw-page-title-main">Kuru dolma</span>

Kuru dolma, kurutulmuş sebzelerin içerisine bulgur ya da pirinç başta olmak üzere yöresine göre değişen diğer iç malzemeleri konarak yapılan bir yemektir. Zeytinyağlı kuru dolma ya da kıymalı kuru dolma şeklinde farklı çeşitleri vardır.

Aksaray tahinlisi, bir çeşit çörektir. Malzemeleri hamuru için, buğday unu, kepekli buğday unu, su, beyaz toz şeker, tuz, kuru maya, tereyağı veya zeytinyağı, tahin, süt kullanılır. İç harç için ise tahin, zeytinyağı, tereyağı kullanılır.

Kazan kebabı, bir kebap türüdür.

<span class="mw-page-title-main">İzmir mutfağı</span>

İzmir mutfağı İzmir ili ve ilçelerinin sofra ve yemek kültürlerini tanımlamak için kullanılır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.