İçeriğe atla

Aydın Arıt

Aydın Arıt (d. 1928, İstanbul - ö. 9 Aralık 2003, Göztepe, İstanbul), Türk tiyatro oyunu ve roman yazarı, roman çevirmeniydi. Kentli insanın her türlü halini anlatan, toplumsal düzen eleştirisinden çok kişilerin ruhsal durumlarına odaklanan oyunlar yazdı. Ayrıca üç roman yazdı, birçok polisiye romanı Türkçeye çevirdi.

Yazarlık öncesi hayatı

Arıt, petrol mühendisi Ahmet Bey ile Kâmuran Hanım'ın oğlu olarak 1928'de İstanbul'da dünyaya geldi. Ailesi, Çerkes Sürgünü sonrasında Türkiye'ye yerleşmiş, Abhaz-Adıge kökenli bir aileydi.[1] Babasını küçük yaşta kaybetti. Annesinin başka biriyle evlenmesi sonrasında halasının yanında büyüdü.[2] Amcası yazar Fikret Arıt idi. Ayrıca Halil Kut Paşa eniştelerinden biriydi.

Robert Koleji'den mezun olduktan sonra, Amerika'ya gitti. Burada bir anlık kararla, kıyıdaki bir Türk şilebine gemici olarak katıldı ve iki yıl boyunca dünyayı dolaştı. Afrika'da sıcak çarpması sonucu geçici körlük yaşadı, uzun süre hastanede tedavi gördü.[3] 1951'de yeniden görebilmeye başlayınca Türkiye'ye döndü.

Yazarlığı

Arıt geri döndükten sonra garsonluk, işçilik, büfecilik, gazetecilik gibi işlerde çalıştı. Bir süre sansür kurulunda çevirmenlik yaptı, filmlere altyazı hazırladı.[3] Arıt bu dönemde küçük hikâyeler ve radyo oyunları ile yazarlığa başladı. 1958'de Yeni İstanbul Gazetesi'nde önce Son Penaltı isimli öyküsü, ardından tefrika halinde Siyamlı İkizler romanı yayınlandı. Sapıklar isimli romanı Ceylan Matbaası tarafından 1959'da basıldı. Maj Sjöwall ve Per Wahlöö'nün Martin Beck polisiye dizisine ait pek çok romanı Türkçeye çevirdi. Bunlar 1970'lerde Milliyet Yayınları tarafından yayınlandı. Ayrıca Çin Masalları üst başlığıyla çevirdiği İyi Geceler, Oduncunun Dileği ve Papatya Masalı Cem Yayınları tarafından 1984'te basıldı.

Arıt 1960'larda toplumu ve dönemi yansıtan tiyatro oyunları yazmaya başladı. Tek perdelik Bal Sineği oyunu ilk defa 3 Ekim 1965'te Ankara Oda Tiyatrosu'nda sahnelendi.[3] Bu oyun daha sonra 1975'te Devlet Tiyatroları tarafından sahnelendi, 1988'de ise aynı adla TV filmi olarak çekildi. 1965'te ayrıca Arıt'ın Turistik Oyun isimli radyofonik oyunu da seslendirildi. Arıt 1966'da TRT Radyo Oyunu Yarışması'nda İşlerde Bozukluk ile birincilik, Beberuhiler ile mansiyon kazandı. Beberuhiler oyununu daha sonra Aya Bir Yolcu adıyla iki perdelik sahne oyununa dönüştürdü. Bu oyun 4 Şubat 1967'den itibaren Bursa Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu'nda sahnelenmeye başladı.[3] Arıt'ın Uçamayan Kuşlar Tutulur isimli oyunu 1973-74 sezonunda Yeni Sahne'de oynandı. Arıt bu oyunla Ankara Sanat Sevenler Derneği'nin en iyi oyun yazarı ödülünü aldı. Arıt 1976'da Beşgen, 1979'da Güneşi Parlatanların Gölgesinde oyunlarını yazdı. Sonuncusu aynı yıl Cem Yayınları tarafından basıldı ve yazarın ölümüne kadar yayımlanmış tek oyunu olarak kaldı. Bunların dışında 9 oyun daha yazan Arıt'ın 14 oyunu ölümünden sonra Mitos Boyut Yayınları tarafından basıldı.

Çocuk oyunları da yazan Arıt'ın Kuş adlı oyunu, 1970'te TRT Sanat Ödülleri Yarışması'nda başarı ödülü kazandı. Muhsin Ertuğrul'ın İstanbul Şehir Tiyatroları'nın yönetimine dönmesi sonrasında tecrübeli yazarlardan çocuk oyunu istemesi üzerine[3] Arıt, Masal Masal Matitas'ı yazdı ve oyun 1974-75 sezonunda Şehir Tiyatroları'nda sahnelendi. Arıt çocuklar için bir de Bostan isimli radyofonik oyun yazdı.

Eserleri

Oyunları

Romanları

  • Siyamlı İkizler (1958'de tefrika olarak, 2006'da kitap olarak yayınlandı)
  • Sapıklar (1959, yeniden basımı 2005)
  • Gemi (2004'te ölümünden sonra yayınlandı)

Çevirileri

Ödülleri

  • 1966 - Sanat Sevenler Derneği - Övgüye Değer Görülenler - Bal Sineği
  • 1966 - TRT Radyo Oyunu Yarışması
    • İşlerde Bozukluk - birincilik
    • Beberuhiler - mansiyon
  • 1970 - TRT Sanat Ödülleri Yarışması Başarı Ödülü - Kuş
  • 1974 - Sanat Sevenler Derneği - En İyi Yerli Oyun Yazarı Ödülü - Uçamayan Kuşlar Tutulur

Kaynakça

  1. ^ Birleşik Kafkasya Derneği[] web sitesindeki Aydın Arıt biyografisi
  2. ^ "Bir Düş Gezgini Aydın Arıt", Aziz Erhan, Yeni Tiyatro Dergisi, Sayı:1 - Eylül-Ekim 2007
  3. ^ a b c d e "Aydın Arıt'la Yeniden Buluşurken", Sema Göktaş, Yeni Tiyatro Dergisi, Sayı:1 - Eylül-Ekim 2007

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Oğuz Atay</span> Türk yazar (1934–1977)

Oğuz Atay, Türk roman, öykü ve oyun yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Başar Sabuncu</span> Türk yazar, yönetmen, çevirmen, sahne tasarımcısı ve oyuncu

Fuat Başar Sabuncu, Türk oyun ve senaryo yazarı, tiyatro ve sinema yönetmeni, çevirmen, sahne tasarımcısı, oyuncu.

<span class="mw-page-title-main">Ferhan Şensoy</span> Türk oyuncu ve yazar

Osman Ferhan Şensoy, Türk tiyatro, sinema ve televizyon oyuncusu; roman, deneme, günlük, televizyon dizisi ve film senaryoları yazarı, şair ve Ortaoyuncular tiyatro topluluğunun kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Oktay Arayıcı</span>

Oktay Arayıcı Türk oyun yazarı, senarist, radyo programcısı.

Ülkü Ayvaz Türk yazardır. Evli ve bir çocuk babası. Tiyatro oyunları kadar, sade anlatımıyla günlük yaşamın ayrıntılarını işlediği öyküleri ile de dikkati çeker. İstanbul Davutpaşa Lisesi'nden mezun olan sanatçı; Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü'nü bitiren yazar İstanbul Devlet Tiyatrosu'nda hâlen dramaturg olarak görev yapmaktadır. Tiyatro oyunları yanında radyofonik oyunlar ve öykü kitapları da yayınlanmıştır. Eserleri çeşitli ödüller kazanan sanatçının değişik yapıtları çeşitli dillere çevrilmiş, oyunları Devlet ve özel tiyatrolar ile yurtdışında Rusya, Makedonya ve Almanya'da sahnelenmiştir. İlk kez 2011-2012 sezonunda sahnelenen Külhanbeyi Müzikali ile 16. Afife Tiyatro Ödülleri'nde Cevat Fehmi Başkut Özel Ödülü kazanmıştır. Yazar, TRT için 'Çocuklarla Başbaşa' ile 'Gençlerle Başbaşa' programlarına dramalar yazmıştır. (1986-). İstanbul Devlet Tiyatrosu için "Sanat İnsanları" etkinliğine de, tiyatronun sanatçılarının rol aldığı şu sahne belgesel-sahne senaryolarını yazdı: Adalet Ağaoğlu, Aziz Nesin, Can Yücel, İlhan Selçuk, Mehmed Kemal, Vedat Günyol, Turhan Selçuk, Necati Cumalı, Lütfi Ö. Akad, Salah Birsel...

Dostlar Tiyatrosu, İstanbul'da kurulu bir tiyatro topluluğu.

Işık Yenersu, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu ve seslendirme sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Vasıf Öngören</span> Sanatçı

Vasıf Öngören, Türk bir oyun yazarı, yönetmen ve oyuncuydu. Oyunlarında yabancılaşma, toplumsal değerler, sınıfsal çelişkiler, ekonomik ve siyasi sorunlar gibi konuları işledi. Epik tiyatro türünde yazdığı Asiye Nasıl Kurtulur? oyunu ile tanınırlık kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Yılmaz Onay</span> Türk yazar

Yılmaz Onay,, Türk tiyatro yönetmeni, oyun yazarı, çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Tuncer Cücenoğlu</span>

Tuncer Cücenoğlu, Türk oyun yazarı, öğretim üyesi ve çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Güngör Dilmen</span>

Güngör Dilmen Kalyoncu, Türk oyun yazarı, dramaturg.

<span class="mw-page-title-main">Asuman Korad</span>

Asuman Korad, asıl adı Hilal Asuman Düzgünoğlu, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu, yönetmen ve eğitimci.

Hasan Erkek Türk oyun yazarı ve yazardır.

Yahya Akengin, Türk şair ve yazardır. Hisarcılar akımının temsilcilerinden biridir.

Gökhan Erarslan, Türk oyun yazarı ve tiyatro yönetmenidir.

Özen Yula,, Türk tiyatro yazarı dır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Sami Özbudak</span>

Ahmet Sami Özbudak Türk tiyatro yönetmeni, oyun ve roman yazarıdır.

Zeynep Kaçar, Türk oyuncu ve yazardır.

Sevgi Sanlı Türk oyun yazarı, çevirmen, eleştirmen.

1973-1974 Dönemi Sanat Kurumu Ödülleri, Sanat Kurumu Derneği tarafından 1973-1974 döneminde tiyatro alanında verilen ödüllerdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.