İçeriğe atla

Ayaşlı ile Kiracıları

Ayaşlı ile Kiracıları
YazarMemduh Şevket Esendal
TürRoman
Yayım1934

Ayaşlı ile Kiracıları Memduh Şevket Esendal'ın kitap olarak yayımladığı ilk romandır. Önce Vakit gazetesinde tefrika edilmiş; 1934'te kitap olarak yayımlanmıştır.

Türk edebiyatının en önemli yapıtlarından biri sayılır.[1] Eser, 1942'de CHP Roman Yarışması'nda beşincilik ödülü almıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında yaşanan toplumsal değişiklikleri yansıtan, yalın dille kaleme alınmış bir romandır.

Milli Eğitim Bakanlığının 100 Temel Eser listesinde yer alır.

Konu

Bir banka memuru, Cumhuriyet'in ilk yıllarının Ankara'sında dokuz odalı bir apartman dairesine taşınır. Bu daire, bir köy beyinin oğlu olan Ayaşlı İbrahim Bey tarafından devletten kiralanmıştır ve çeşitli sebeplerle Ankara'ya gelenlere oda oda kiralanır. Pansiyon olarak kabul edilebilecek bu mekanda çok sayıda insan bir arada yaşamaktadır. Anlatıcı rolünü üstlenen banka memuru, rastlantı sonucunda taşındığı bu mekanda birlikte yaşadığı kişileri ve tanık olduğu olayları anı biçiminde anlatır.

Anlatıcı, bu mekânda yaşayan kişileri yakından tanıdıkça ortama dedikoduculuk, çıkarcılık, bencillik, sorumsuzluk, paraya ve kumara düşkünlüğün hakim olduğunu görür ve rahatsızlık duyar. Dairedekilerin hemen hepsi pansiyonerlerden Turan Hanım'ın odasında kumar oynamak veya kumar oynayanları seyretmek için toplanmaya başar. Turan Hanım, İskender Bey ve İffet Hanım, kumarda baş rolü oynar, diğerleri onlara para kaptırır. Turan Hanım, dairenin merkezi haline gelirken İffet Hanım bir salon kadınına dönüşür. Turan işleri büyütüp ayrı bir evde kumarhane kurduğunda pansiyonda kumarhane işletme işini İffet üstlenir ancak daireye kumar için dışarıdan gelip gidenlerden biri ile ilişkiye girip zührevi bir hastalığa yakalanınca kumar işini yürütemez. Pansiyonun hizmetçisi Halide de gayri-meşru bir ilişkiden hamile kalmıştır ve çocuğunu doğurmaya karar vererek pansiyondan ayrılır. Pansiyonda yaşayanlar ölme, öldürülme, tutuklanma, boşanma gibi sebeplerle dört bir yana dağılırken Anlatıcı, pansiyonerlerden Hasan Bey’in Ayvalık’ta yaşayan kızı Selime ile mutlu ve saygın bir evlilik yapar, birlikte Adana'ya giderler. Ayaşlı, apartman katını devletten yeniden kiralamaktan vazgeçer; kocası tarafından terkedilen Faika Hanım ile ayrı bir eve taşınır. Ayaşlı, kısa bir süre sonra öldüğünde daha önce felç geçirerek ölen Hasan Bey'in yanındaki bir mezara defnedilir.

Karakterler

Romanda Anlatıcı dışında romana anlamsal katkıda bulunan 36 karakterin adı geçer. 18'i pansiyonda yaşayan, 18'i ise dışarıdan kimselerdir.[1]

  • Halide, pansiyonun hizmetçisi. Dürüst, samimi ama görgüsüz bir kişi.
  • Ayaşlı İbrahim Bey, Kastamonulu yaşlı bir tüccar. Çalışkan, paraya düşkün, cahil, yer yer şefkatli yer yer acımasız biri.
  • Fuat, İstanbullu genç bir şoför. Faika'nın kocası.
  • Fuat'ın annesi, İstanbullu yaşlı ev kadını .Geçmişe özlem duyan, dedikoducu, kötü niyetli.
  • Faika, Ankaralı genç bir ev kadını. Fuat'ın karısı, Ayaşlı'nın üvey kızı.
  • Haki, bir devlet dairesinde memur. Ahlâki değerleri düşük biri.
  • Turan, Hâki'nin kumarbaz eşi. Romanın anlatıcı ile de cinsel ilişkisi olur.
  • Şefik Bey, İstanbullu yaşlı bir tercüman. Korkak, yalancı, sorumsuz, tembel bir kişilik.
  • Hasan Bey, kendisini içkiye vermiş Trakyalı bir iş adamı. Anlatıcı'nın hemşehrisi. Duygusal, dürüst, yardımsever birisi.
  • İskender, Rusya'da eğitim görmüş Hemşinli bir fabrikatör. Eğlenceye, kumara düşkün, hırslı, kibirli biri. Uyuşturucu satar, başı sık sık polisle derde girer.
  • Abdülkerim, Buharalı bir tüccar. İş zekası gelişmiş ancak sorumsuz, duygusuz bir kişilik
  • İffet, İstanbullu genç bir ev kadını. Abdülkerim'in karısı. Zayıf karakterli, sevgisiz, rahatına düşkün.
  • Hüseyin Bey, Vanlı bir çiftçi. İnatçı, zeki, bilgili, çalışkan biri.
  • Raife, Halide'den sonra pansiyonda hizmetçilik yapan yaşlı İstanbullu kadın. Kötü niyetli, dedikoducu, ikiyüzlü biri.
  • Ziynet, İzmirli genç bir kadın. Pansiyonda hizmetçilik yapan üçüncü kadındır. Temiz, konuşkan, gözüaçık, akıllı biri.
  • Doktor Fahri, Anlatıcının en yakın dostu, sırdaşı.
  • Selime, Hasan Bey'in iyi eğitimli, kendisiyle barışık dul kızı.
  • Rasim, Maliye'de çalışan genç, iyi eğitim görmüş, Halide'yi hamile bırakan genç.
  • Makbule Hanım, Ayaşlı'nın randevu evi işleten karısı.
  • Anlatıcı, yoksul bir çiftçi ailesinden gelme genç, aydın bankacı. Romanda adı verilmez.

Uyarlamalar

Eser, 1989'da TV dizisi olarak uyarlanmış ve yönetmen Tunca Yönder tarafından çekilmiştir. Dizi, TRT'de yayımlandı.

Kaynakça

  1. ^ a b "Ayşe Gözcü, Ayaşlı ile Kiracıları'nda Anlatıcı Sorunsalı, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Haziran 2004" (PDF). 25 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Mart 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zübeyde Hanım</span> Mustafa Kemal Atatürkün annesi (1857–1923)

Zübeyde Hanım, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün annesi.

<i>Kuyucaklı Yusuf</i> 1937de yayımlanan bir Sabahattin Ali romanı

Kuyucaklı Yusuf, o zamana kadar bir öykü yazarı olarak tanınan Sabahattin Ali'nin 1937 yılında kaleme aldığı ve yayımladığı ilk romanıdır. Romanın baş kahramanı olan Yusuf, Türk edebiyatının en romantik karakterlerinden birisi olarak kabul edilir. Roman, Millî Eğitim Bakanlığı’nın ortaöğretim öğrencilerine tavsiye ettiği "100 Temel Eser" listesinde yer almaktadır.

<i>Cevdet Bey ve Oğulları</i>

Cevdet Bey ve Oğulları, Orhan Pamuk'un ilk kez 1982'de yayımlanmış; bir tüccar ailesinin 1905'ten 1970'e kadar yaşadıklarını ve bu hikâye etrafında Türkiye Cumhuriyeti'nin toplumsal, ekonomik ve kültürel tarihinin de anlatıldığı ilk romanıdır. Romanın ilk baskısı Karacan Yayınları tarafından basılmıştır.

<i>Handan</i> (roman) roman

Handan, Halide Edib Adıvar'ın mektupları bir araya toplayıp oluşturduğu eseridir. İlk olarak 1912 yılında yayımlanmıştır. Türk edebiyatında kadın psikolojisini anlatan ilk eserdir.

<i>Araba Sevdası</i>

Araba Sevdası, Recaizade Mahmud Ekrem'in 1896 yılında Servet-i Fünûn mecmuasında resimli olarak tefrika edildikten sonra 1897'de kitap halinde yayımlanan romanıdır. Eser Türk edebiyatında ilk realist roman örneği olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Halide Edib Adıvar</span> Türk yazar, öğretmen ve politikacı (1884–1964)

Halide Adıvar, Türk yazar, siyasetçi, akademisyen ve öğretmen. Halide Onbaşı olarak da tanınır.

<i>Sessiz Ev</i>

Sessiz Ev, Orhan Pamuk'un Cevdet Bey ve Oğulları'ndan sonra yayımladığı ikinci romanıdır (1983). Roman, üç kardeşin babaannelerini ziyaret etmek üzere gittikleri İstanbul yakınlarındaki Cennethisar Kasabası'nda geçirdikleri bir haftayı anlatır.

<i>İntibah</i> 1876da basılmış Namık Kemal romanı

İntibah ya da diğer adıyla Sergüzeşt-i Ali Bey, Namık Kemal'in, Gazimağusa'da sürgündeyken yazdığı, ilk kez 1876'da yayımlanan bir romanı. Romanda iyi yetişmiş Ali Bey'in, uygunsuz bir kadın olan Mahpeyker'e aşık olması ve bu aşkın Ali Bey'e maddi ve manevi olarak yıkım şeklinde sonuçlanması anlatılır. Ali Bey olayın farkına varana kadar iş işten çoktan geçmiştir.

Halide Pişkin, Türk oyuncudur. Cumhuriyet döneminin ilk Türk kadın tiyatro sanatçılarından biriydi.

Aşk-ı Memnu, 4 Eylül 2008 ile 24 Haziran 2010 tarihleri arasında Kanal D'de yayımlanan romantik ve drama türündeki Türk televizyon dizisidir. Başrollerini; Beren Saat, Kıvanç Tatlıtuğ, Selçuk Yöntem, Nebahat Çehre ve Zerrin Tekindor paylaşmaktadır. Dizi, final bölümüyle Türk dizi tarihinin en yüksek izlenme oranına sahip dizi olarak tarihe geçmiştir. Kerem Çatay tarafından yaratılan dizi İstanbul'da aynı evde yaşayan iki insanın yasak aşkını ve etraflarındaki hayatı konu alır. Dizi, Halid Ziya Uşaklıgil'in 1899 yılında yayımlanan aynı adlı romanından uyarlanmıştır. Aşk-ı Memnu, 2008 yılının en popüler ve en çok izlenen drama dizilerinden biri olmuştur. Final bölümünde dizi, izleyicilerin yaklaşık %73,7'sini ekran başına çekmiştir. 2 sezondan oluşan dizi 24 Haziran 2010 tarihinde yayımlanan 79. bölümü ile final yaparak sona erdi. Her yaz sezonunda Kanal D'de yayımlanmasıyla popülaritesini koruyan ve çok izlenen Aşk-ı Memnu, Türk televizyon tarihinin en çok tekrarı yayımlanan televizyon dizilerinden biridir. Dizi, babasının ölümünden sonra Adnan Bey ile evlenen Bihter Yöreoğlu'nu ve eşinin manevi yeğeni Behlül ile yaşadığı yasak aşk üzerinde yoğunlaşır. Bihter ve henüz üniversitede okuyan eğlence düşkünü Behlül'ün, Adnan Bey'den ve evde yaşayan diğer insanlardan gizli bir ilişkisi olur. Onların hayatlarına ve yaşadıkları dramatik olaylara Mademoiselle De Courton (Deniz), Firdevs Yöreoğlu, Peyker Önal, Nihal Ziyagil ve Bülent Ziyagil ile diğerleri de dâhil olur.

<i>İffet</i> (film, 1982) film

İffet, yönetmenliğini Kartal Tibet'in yaptığı ve Müjde Ar, Faruk Peker, Savaş Başar, Ergün Uçucu ve Damla Çoşkunoğlu gibi isimlerin rol aldığı 1982 yapımı dramatik sonuçlu bir Türk filmidir.

<i>Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat</i> Şemsettin Saminin romanı

Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat Tanzimat Edebiyatı'nın birçok türünde eserler vermiş yazarlarından Şemsettin Sami tarafından kaleme alınmış bir romandır. Kasım 1872'den 1873 yazına değin Hadîka gazetesinde yayınlanmış, ilk 1875'te kitap hâlinde basılmıştır. Acıklı bir aşk hikâyesini anlatan bu eser, Batı edebiyatı tarzında yazılmış ilk Türkçe romanlardan biri ve Osmanlıca harflerle basılmış ilk romandır..

Ayaşlı ve Kiracıları 1989 yılında TRT 1 kanalında yayımlanmış, Memduh Şevket Esendal'ın eserinden televizyona uyarlanmış, Tunca Yönder ve Handan İpekçi'nin yönetmenliğini üstlendiği senaryosunu Turgut Yasalar'ın yazdığı Macera dizisi.

Üç Kadın, 2005 yılında TRT 1'de yayımlanmış, Atıf Yılmaz, Oğuz Yalçın ve Çiğdem Sezgin'in yönetmenliğini üstlendiği, Makbule Kosif ile Nuran Devres'in senaryosunu yazdığı dram türündeki Türk televizyon dizisi. Dizi Atıf Yılmaz'ın son projesi olarak da bilinir.

<i>Deli Zamanlar</i>

Deli Zamanlar, Sevinç Çokum'un 2000 yılında çıkan ve Karanlığa Direnen Yıldız kitabının devamı niteliğindeki romandır. Yayınlandığı sene Karaman 723. Dil Bayramı Armağanı'nı kazanmıştır.

<i>Müsâmeretnâme</i> Emin Nihat Beyin kaleme aldığı hikâye kitabı

Müsâmeretnâme, Emin Nihat Bey tarafından yazılmış ve Türk hikâyeciliğinin ilk örneklerinden biri olarak kabul edilen eserdir. 1871-1875 yılları arasında yayımlanan ve toplamda yedi hikâyeden oluşan eser, kış gecelerinde bir araya gelen dostların iyi vakit geçirmek ve eğlenmek üzere gençliklerinde başlarından geçenlerle ilgili anlatımlarına dayanmaktadır. Müsâmeretnâme hakkında ilk değerlendirmeleri Ahmet Hamdi Tanpınar XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi adlı çalışmasında yapmıştır. Mustafa Uzun eseri sadeleştirerek Gece Hikâyeleri: Müsâmeretnâme adıyla günümüz Türkçesine çevirmiştir; bugüne kadar yeni harflere birden fazla aktarımı yapılmıştır. Çerçeve anlatının kullanıldığı Müsâmeretnâme'de Decameron ile Binbir Gece Masalları'ndan izler mevcuttur.

<i>Import Export</i> Avusturya filmi

Import Export, yönetmenliğini Ulrich Seidl'in yaptığı 2007 yapımı Avusturya filmi. 2007 Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye adayı olan film, Erivan Uluslararası Film Festivali'nde Altın Kayısı kazanmıştı. Yapım, 16mm film ile, 2005-Mayıs 2007 döneminde Viyana, Ukrayna, Romanya, Çekya ve Slovakya'da çekildi. Hikâye, daha iyi bir hayat arayışıyla Batı'ya giden Ukraynalı bir hemşire ile aynı tarihlerde aynı amaçla, Doğu'ya giden Avusturyalı işsiz bir güvenlik görevlisinin yolculuğunu takip etmektedir.

İffet Halim Oruz, Türk şair, yazar ve kadın hakları savunucusu.

<i>Bayan McGintynin Ölümü</i> İngiliz yazar Agatha Christie tarafından 1952 yılında yayınlanan polisiye romanı

Bayan McGinty'nin Ölümü İngiliz dedektif romanları yazarı Agatha Christie'nin 1952 yılında yazdığı bir romandır. Romanda dedektif Hercule Poirot'tur. Romanda ayrıca Agatha Christie'nin sürekli kahramanlarından Ariadne Oliver ve Agatha Christie'nin son dönem romanlarında adı geçen Başmüfettiş Spence de vardır.

Asılacak Kadın, yazar Pınar Kür tarafından kaleme alınan, 1979 yılında yayımlanan romandır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.