İçeriğe atla

Avusturya faşizmi

Avusturya faşizmi, 1920'li ve 1930'lu yıllarda faşizmin Avusturya yorumudur.

Avusturya Hristiyan Sosyal Partisi'nin taraftarları, 1934.

Avusturya'da faşizm her şeyden önce Heimwehr adı verilen paramiliter gruplar tarafından temsil ediliyordu. Bu gruplar 1918'de kurulan 1. Cumhuriyet'in demokratik ilkelerine karşı mücadele veriyorlardı. Othmar Spann'ın ve İtalyan faşizminin etkisinde bu paramiliter gruplar anti-parlamenter, görünüşte anti-kapitalist bir devlet iktidarını savunuyorlardı (18 Mayıs 1930'da ilan edilen Korneuburg Yemini). Bu programın kimi parçaları şansölye Engelbert Dollfuß tarafından 1 Mayıs 1934'te ilan edilen Mayıs Anayasası'na alındı. Bu anayasa aracılığıyla Avusturya ruhani-otoriter-faşist bir devlet biçimine dönüştü. Dollfuß baskıcı bir rejim uyguladı ve önce komünist sonra da sosyalist örgütlenmeleri ve sendikaları yasakladı.

Avusturya faşizmini Alman nazizminden ve İtalyan faşizminden ayıran başlıca nokta bir kitle partisi yerine, kimi burjuva ve Katolik gruplara dayanmasıdır. Ayrıca İtalya'daki Mussolini ya da Almanya'daki Hitler gibi karizmatik bir lider Avusturya faşizminde yoktur. Bu farka rağmen 1938'deki Anschluß (Katılma) sonrasında Avusturya faşizmi kolayca Alman nazizmiyle yer değiştirmiştir. Üstelik Heimwehr gruplarının 25 Temmuz 1934'te yapılan nazi darbesi girişimine karşı mücadele etmiş olmalarına karşın nazi iktidarı bu grupları kendi çevresinde tutmayı başarmıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yatıştırma politikası</span>

Yatıştırma politikası uluslararası diplomaside savaşın önlenmesi için saldırgan bir devlete siyasal, maddi veya coğrafi ödünler verilmesini tarif eder. Terim çoğunlukla II. Dünya Savaşı'na giden 1935-1939 döneminde Nazi Almanyası ve Faşist İtalya karşısında bu siyaseti güden Birleşik Krallık hükûmetleri için kullanılır. Başbakanlar Ramsay MacDonald (1929-1935), Stanley Baldwin (1935-1937) ve son olarak Neville Chamberlain (1937-1940) bu siyasetle anılır. İngiltere'nin baskısı altında Fransa da Nazizm ve Faşizmi yatıştırma siyaseti gütmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya'nın ilhakı</span> Führer Adolf Hitlerin 3. Reichı genişletmesinin ilk adımı

Avusturya'nın ilhakı, 12 Mart 1938'de Hitler'in Almanya'yı genişletme çabalarının ilk adımı olmuştur. Avusturya'nın ilhakını, Versay Antlaşması gereği 15 yıldır Milletler Cemiyetinin kontrolünde olan Saar bölgesinin Almanya'ya verilmesi, Çekoslovakya'nın Südetlerinin Almanya'ya hediye edilmesi, Almanya'nın Çekoslovakya'yı işgali ve en sonunda Polonya'nın işgali takip etti.

<span class="mw-page-title-main">Faşizm</span> Aşırı sağcı, otoriter, aşırı milliyetçiliği savunan ideoloji

Faşizm, ilk olarak İtalya'da Benito Mussolini tarafından oluşturulan, otoriter devlet üzerine kurulu radikal bir aşırı milliyetçi politik ideolojidir. İlkeleri ve öğretileri, La dottrina del fascismo adı altında Giovanni Gentile tarafından yazılmıştır. Benito Mussolini'nin kurucusu olduğu Ulusal Faşist Parti'nin İtalya'da iktidara gelmesinin ardından, faşizm birçok milliyetçi ideolojiye örnek olmuştur. Hitler'in nasyonal sosyalizmi ve Franco'nun falanjizmi, faşizmden çok etkilenmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Ulusal Faşist Parti</span> İtalyan politik partisi

Ulusal Faşist Parti, Benito Mussolini'nin faşizmin politik ifadesi olarak 9 Kasım 1921 tarihinde Roma'da kurduğu siyâsî parti. Faşizmi bu zamandan önce Faşist Mücadele Birliklerinin İttifakı isimli teşkilata bağlı Fasci olarak bilinen gruplar temsil ediyordu. Partinin temel politikaları, milliyetçilik, vatanseverlik, cumhuriyetçilik, korporatizm ve popülizm üzerine kuruluydu. Cumhuriyetçi Faşist Parti ile birlikte şu anda İtalya'da anayasa tarafından yeniden kurulması yasaklanan iki partiden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Engelbert Dollfuß</span> 11. Avusturya şansölyesi

Engelbert Dollfuß, Avusturyalı siyasetçi ve şansölye (1932-1934).

<span class="mw-page-title-main">Kurt Schuschnigg</span> 12. Avusturya şansölyesi

Kurt Alois Josef Johann Schuschnigg, Avusturyalı siyasetçi. 1934'te bir suikastta öldürülen Engelbert Dollfuß'un ardından Avusturya şansölyesi oldu.

<span class="mw-page-title-main">Johann Schober</span> 3. Avusturya şansölyesi

Johannes Schober Avusturyalı siyasetçi, dışişleri bakanı ve şansölye.

<span class="mw-page-title-main">Antifaşizm</span>

Anti-faşizm; her türlü faşist ideoloji, politik hareket ve organizasyona karşı olan görüş. Aşırı sol hareketler -anarşizm, sosyalizm ve komünizm gibi- bu hareketin içinde yoğunlukta olur.

İtalyan faşizmi, Ulusal Faşist Parti'nin 1922 ile 1943 yıllarında içerisinde yönettiği İtalya Krallığı'nda, 1943 ile 1945 yılları arasında ise İtalya'nın kuzeyinde kurulan İtalyan Sosyal Cumhuriyeti'nin resmî ideolojisi olarak uygulanmış yönetim sistemidir. "İtalyan faşizmi" kavramı, Benito Mussolini'nin kurucusu olduğu faşizmin İtalya'da uygulandığı dönemi tanımlayıp nazizm, falanjizm ve daha pek çok faşist hareketten ayırmak için kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Heimwehr</span>

Heimwehr, 1920'li ve 30'lu yıllarda Avusturya'da faaliyet göstermiş, Almanya'daki Freikorps'a benzeyen milliyetçi bir silahlı yarı askerî örgüttü. Avusturya tipi faşizmin silahlı temsilciliğini üstlenmiş bu örgüt, Avusturyalı komünistlere karşı mücadele ediyor ve parlamenter sisteme karşı geliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya Komünist Gençliği</span>

Avusturya Komünist Gençliği, Avusturya'da faaliyet yürüten bağımsız Marksist-Leninist gençlik örgütü.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Avusturya Cumhuriyeti</span> Avusturya devlet olma dönemi (1919–1934)

Birinci Avusturya Cumhuriyeti , I. Dünya Savaşı'nın sonunda 10 Eylül 1919'da Saint-Germain Antlaşması'nın imzalanmasından sonra kuruldu ve 1934'te Engelbert Dollfuss ve Anavatan Cephesi'nin diktatörlüğüne dayanarak Austrofascist Avusturya Federal Devleti'nin kurulmasıyla sona eren devlettir. Cumhuriyetin anayasası 1 Ekim 1920'de yürürlüğe girmiş ve 7 Aralık 1929'da değiştirilmiştir. Cumhuriyet döneminde sol ve sağ görüşlere sahip olanlar arasındaki şiddetli çekişmeler giderek daha belirgin hale geldi. Bu da 1927 Temmuz İsyanı'nı ve 1934 Avusturya İç Savaşı'nı başlattı.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya İç Savaşı</span> Savaş

Avusturya İç Savaşı ya da Şubat Ayaklanması, Avusturya'da 12 Şubat ve 16 Şubat 1934 arasında sosyalistler ve Avusturya ordusu arasında dört gün süren çatışmalar için kullanılan bir terimdir. Çatışmalar Linz'de başladı ve esas olarak Viyana, Graz, Bruck an der Mur, Judenburg, Wiener Neustadt ve Steyr kentleriyle aynı zamanda Doğu ve Orta Avusturya'nın bazı diğer sanayi kentlerinde gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Wilhelm Miklas</span> 3. Avusturya cumhurbaşkanı

Wilhelm Miklas, 1928-1938 yılları arasında Anschluss'a kadar Avusturya Cumhurbaşkanı olarak görev yapmış Avusturyalı bir siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">1930'lar</span> onyıl

1930'lar, 1 Ocak 1930'da başlayan ve 31 Aralık 1939'da sona eren, Gregoryen takviminin içinde bulunan bir onyıldır.

<span class="mw-page-title-main">Federal Avusturya Devleti</span> Tek parti faşist diktatörlüğü altında Birinci Avusturya Cumhuriyeti dönemi (1934–1938)

Federal Avusturya Devleti Birinci Avusturya Cumhuriyeti'nin devamı niteliğinde, 1934-1938 yılları arasında Avusturya topraklarında var olmuş ve tek parti tarafından Klerikal faşizm ile yönetilen devlet. Ständestaat kavramı rejim liderleri Engelbert Dollfuss ve Kurt Schuschnigg tarafından savunuldu ve bunun sonucunda ortaya, İtalyan Faşizmi ve Roma Katolikliğinin karışımından meydana gelmiş otoriter hükûmet ortaya çıktı. Devlet Mart 1938'de Almanya'nın Avusturya'yı ilhak etmesiyle (Anschluss) dağıldı. Bu süreçten sonra Avusturya, 1955'te imzalanan ve müttefik devletlerin Avusturya işgalini bitirdiğinin belgesi olan Avusturya Devlet Antlaşmasını imzalayana kadar bağımsızlığını ilan edemeyecekti.

İtalya'da faşizmin sona ermesi veya 25 Temmuz Olayı 1943 yılının bahar aylarında başlayarak birbirinden bağımsız iki ayrı koldan Kont Dino Grandi ve Kral III. Vittorio Emanuele tarafından yürütülen, sonuçta da 24-25 Temmuz 1943 tarihli Büyük Faşizm Konseyi toplantısında Başbakan Benito Mussolini'nin güvensizlik oyu alarak görevden alınmasıdır. Kararın ardından Mussolini hapse atılmış, yeni bir hükûmet kurulmuş ve İtalya Krallığı'nda 21 yıl süren İtalyan faşizmi sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Faşist İtalya (1922-1943)</span> İtalya Krallığının faşist yönetim altında olduğu dönem

Faşist İtalya (1922-1943) Benito Mussolini'nin İtalya Krallığı Başbakanı olduğu 1922-1943 yılları arasında Ulusal Faşist Parti iktidarı altındaki dönemi anlatır. Totaliter bir rejim kuran İtalyan faşizmi ekonomik kalkınma modeli benimsemişse de siyasal muhalefeti ortadan tamamen kaldıracak hamlelerde bulunmuş, geleneksel muhafazakâr değer yargılarını savunmuş Katolik Kilisesi'yle yakın işbirliği yapmıştır. Çeşitli farklı dönemlerden geçen rejim özellikle gerçekleştirdiği emperyalist hamlelerle II. İtalya-Habeşistan Savaşını çıkarmış, Milletler Cemiyeti'nden atılmıştır. Ayrıca Sovyetler Birliği'nde karşı Çelik Pakt'a katılmış, II. Dünya Savaşı'na gidişi hızlandıran hamlelerde bulunmuştur. Dahil olduğu Mihver Devletlerinin II. Dünya Savaşı'nda mağlup olması sürecinde alaşağı olmuştur.

Faşist sembolizm, faşizmin yönlerini temsil etmek için tasarlanmış belirli imge ve sembollerin kullanılmasıdır. Bunlar, tarihsel öneme sahip ulusal sembolleri, amaçları ve siyasi politikaları içerir. En bilinenleri faşizmin orijinal sembolü olan fasces ve Nazizm'in gamalı haçlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kara Cephe (Almanya)</span>

Devrimci Nasyonal Sosyalistlerin Savaş Birliği, daha yaygın olarak Kara Cephe olarak bilinir, Otto Strasser tarafından 1930'da Nazi Partisi'nden (NSDAP) kovulmamak için istifa ettikten sonra kurulan siyasi bir gruptu.