Avustronezyalılar
 Tayvan aborjinleri geleneksel danslarından örnek veriyorlar. | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 | 260.581.000 (2016)[1] |
 | 99.761.000 |
 | 24.000.000'dan fazla (2016)[2] |
 | 19.240.000 (2017)[3] |
 | 4.816.144 |
 | 1.900.000[4] |
 | 1.300.000 |
 | 1.167.242 (2015)[5] |
 | 855.000 (2006)[6][7][8] |
 | 700.000'den fazla[9] |
 | 562.395 (2018)[] |
 | 478.000 (2005) |
 | 456.000 (2005)[10] |
 | 224.000? (2006) |
 | 210.843 |
 | 193.773 (2015) |
 | 162.742 |
 | 155.362 |
 | 140.652 veya 401.162 (tanımlanmasına göre değişiyor)[11] |
 | 105.323 |
 | 93.000 (2017)[12] |
 | 52.344 |
 | 40.189 (2012)[13] |
 | 5.682 |
| Diller | |
| Din | |
Avustronezyalılar veya, Avustronezya dilleri konuşan halklar, Güneydoğu Asya, Okyanusya ve Doğu Afrika'da Avustronezya dillerini konuşan birçok halktan oluşan geniş bir gruptur. Ağırlıklı olarak Austronezya dili konuşan halklar tarafından doldurulan milletler ve bölgeler, toplu olarak Avustronezya olarak bilinir.[14]
Kapsamı
Avustronezyalılar, Tayvan aborjinleri, Filipinliler, Doğu Timor, Endonezya, Malezya, Brunei, Polinezya, Mikronezya ve Madagaskar'daki etnik grupların çoğunluğunu içerir. Singapurluların yanı sıra; Yeni Zelanda, Hawaii ve Şili Polinezyalıları; Avustralya'daki Torres Boğazı Adalıları; Melanezya ve Yeni Gine kıyısındaki Papua olmayan halklar, Komorların Shibushi dilini konuşanlar, Réunion'daki Malagasisi ve Shibushi dilini konuşanları kapsayan geniş bir kümedir. Ayrıca Güney Tayland, Vietnam ve Kamboçya'daki Çamlar ve Myanmar'ın bazı bölgelerinde bulunan insanlar da dahildir.[16][17]
Ayrıca, modern çağda da devam eden göçlerle birlikte, Avustronezya dillerini konuşan kişileri, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Avustralya, İngiltere, Kıta Avrupası, Cocos Adaları, Güney Afrika, Sri Lanka, Surinam, Çin'in Hainan eyaleti, Hong Kong, Makao ve Güneybatı Asya ülkeleri de barındırmaktadır.[18] Etnik Maldivliler, ayrıca Malezya Takımadaları'ndan gelen gen akışıyla Avustralya-Güneydoğu Asya denizleri, bu dilleri konuşan gruplarla genetik bir bağlantıya sahiptir.[19][20]
Kültür
Avustronezya'nın doğal kültürü bölgeden bölgeye değişmektedir. İlk Avustronezya halkları denizi yaşamlarının temel özelliği olarak görüyorlardı. Güneydoğu Asya ve Okyanusya diasporasının ardından, tekneyle diğer adalara göç ettiler. Madagaskar'dan, Güneydoğu Asya'dan Polinezya'ya kadar her Avustronezya kültüründe farklı büyüklük ve biçimlerde tekneler bulunmuştur ve farklı isimlere sahiptirler. Güneydoğu Asya'da, savaşın bir sonucu olarak yaylalarla kafa avcılığı sınırlandırıldı. Mumyalama sadece Filipin yaylalarındaki Avustronezyalılar arasında, Celebes ve Borneo'daki bazı Endonezya gruplarında bulunur.
| Ondalık sayılar | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| PAN, y. M.Ö. 4000 | *isa | *DuSa | *telu | *Sepat | *lima | *enem | *pitu | *walu | *Siwa | *puluq |
| Amis | cecay | tosa | tolo | sepat, spat | lima | enem | pito | falo | siwa | polo' |
| Tao (Yami) | ása | dóa, dadoa, raroa | tílo, atlo | ápat | líma, alima | ánem | píto, apito | wáo, awao | síam, asiam | póo |
| İvatan | asa' | dua, dadwa' | tatdu', atdu' | apat | dima, dadima | anim, anem | pitu', papitu' | wawahu' | siam, sasyam | puho' (asa puho') |
| Çamorro | maisa, håcha | hugua | tulu | fatfat | lima | gunum | fiti | guålu | sigua | fulu, månot |
| Tuwali Ifugao | oha | dua | tulu | opat | lima | onom | pitu | walu | hiyam | pulu (himpulu) |
| Kankanaey | esa | doa, dua | tolo | opat, upat | lima | enem | pito | wao | siyam | po (sinpo, simpo) |
| İlokano | maysá | dua | talló | uppát | limá | inném | pitó | waló | siam | púlo (sangapúlo) |
| Tagalog | isá | dalawá | tatló | ápat | limá | ánim | pitó | waló | siyám | pu (sampu, isang pu) |
| Sebuan | usá | duhá | tuló | upat | limá | unom | pitó | waló | siyám | pulo (napulo) |
| Hiligaynon | isá | duhá | tatló | apat | limá | anum | pitó | waló | siyám | pulo |
| Tausug | isa | duwa | tū, tuw | upat | lima | unum | pitu | walu | siyam | pu (hangpu) |
| Kadazan | iso | duvo | tohu | apat | himo | onom | tu' | vahu | sizam | hopod |
| Dusun | iso | duwo | tolu | apat | limo | onom | tulu | walu | siyam | hopod |
| Lundayeh | aceh | due | telu | apat | lime | enam | tudu | walu | yiwa | puluh |
| Malgaş | iray, isa | roa | telo | efatra | dimy | enina | fito | valo | sivy | folo |
| Endonezyalı | satu, suatu[21] | dua | tiga[22][23] | empat | lima[24] | enam | tujuh | delapan[25] | sembilan | sepuluh |
| Malay | satu, sa | dua | tiga[22] | empat | lima | enam | tujuh | lapan | sembilan | sepuluh |
| Cavalı | siji | loro | telu | papat | limo | nem | pitu | wolu | songo | sepuluh |
| Sundalı | hiji | dua | tilu | opat | lima | genep | tujuh | dalapan | salapan | sapuluh |
| Tetum | ida | rua | tolu | haat | lima | neen | hitu | ualu | sia | sanulu |
| Keili | sa | ru | tel | faak | lim | nean | fit | wau | siuw | vut |
| Kapingamarangi | dahi | lua | dolu | haa | lima | ono | hidu | walu | hiwa | madangaholu |
| Fijili | dua | rua | tolu | vā | lima | ono | vitu | walu | ciwa | tini |
| Tongalı | taha | ua | tolu | fā | nima | ono | fitu | valu | hiva | -fulu |
| Samoalı | tasi | lua | tolu | fā | lima | ono | fitu | valu | iva | sefulu |
| Māorili | tahi | rua | toru | whā | rima | ono | whitu | waru | iwa | tekau (arkaik: ngahuru) |
| Tahitili | hō'ē | piti | toru | maha | pae | ono | hitu | va'u | iva | 'ahuru |
| Marquesan | e tahi | e 'ua | e to'u | e fa | e 'ima | e ono | e fitu | e va'u | e iva | 'onohu'u |
| Hawaii dili | kahi | lua | kolu | hā | lima | ono | hiku | walu | iwa | -'umi |
| Rapa Nui | tahi | rua | toru | ha | rima | ono | hitu | va'u, varu | iva | angahuru |
Din
Başlangıçta yerli dinler baskındı. Mitolojiler, kültüre ve coğrafi bölgelere göre değişiklik göstermektedir, ancak genellikle çok güçlü olarak ilahî olana bir inanç bulunmaktadır. Atalara tapınma, animizm ve şamanizm gibi diğer inançlar da uygulanmaktadır. Günümüzde, bu inançların birçoğu kademeli olarak değişime uğramıştır.
Yerli dinlere örnek olarak, Anito, Gabâ, Sunda Wiwitan, Kejawèn ve Māori dini gösterilebilir. Paskalya Adası'ndaki Moai adı verilen devasa taş heykeller, ölen ataları temsil etmek için inşa edildiklerinden atalara tapınmaya örnek olarak verilebilir.
Sağda: Dudaklarında ve çenesinde geleneksel (tā moko) dövmeleri olan genç bir Maori kadını (y. 1860–1879). Bunlar sosyal statü ve rütbenin yanı sıra güzellik işareti olarak kabul edilen sembollerdir.
Sanat
Avustronezya halkları arasında özellikle çok eski kökenlere sahip olan detaylı dövmeler olmak üzere vücut sanatları yaygındır.[27] Polinezya, özellikle tatoo (dövme) kelimesinin türetildiği kültür bölgelerinden biridir. Ayrıca bu dövmeler, Tayvan, Filipinler, Endonezya ve Malezya'daki Avustronezyalı gruplar arasında da çok belirgin ve yaygın biçimde kullanılmaktadır.[28]
Yeni Zelanda Māorileri arasında, moko olarak adlandırılan dövmeler aslen ciltte, normal uygulamada olduğu gibi delinmek yerine, uhi adlı kemik keskiler kullanılarak beden üzerinde oyulmuştur.[29] Dövmelerde, cilde toz boya ile renk verilmekte ve sıkça helezonik girdap desenlerine yer verilmektedir.[30]
İspanyollar Filipinler'e ilk geldiklerinde, Visayas'ta karşılaştıkları Filipinli yerlilerin tüm vücutlarını kaplayan dövme uygulamalarından dolayı onları Pintados (boyalı olanlar veya dövmeli olanlar) olarak adlandırdılar.[31][32][33] Dövme gelenekleri, çoğunlukla ada yerlilerinin Hristiyanlık ve İslam'a geçişleri sırasında kaybedildi, ancak yine de Luzon ve Mindanao bölgelerindeki yaylalarda yaşayan izole gruplarda uygulanmaya devam edildi. Filipin dövmeleri genellikle geometrik desenler veya stilize hayvan, bitki ve insan figürlerinin tasvirlerinden oluşur.[34][35] Günümüzde Filipinler'de az bulunan geleneksel dövme örneklerinden bazıları Igorot halkının yaşlılarında bulunmaktadır. Örneklerin çoğu, II. Dünya Savaşı sırasında Japonlara karşı yapılan muharebeler sırasındaki savaş istismarlarının kayıtlarında görülmektedir.[36]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Indonesia Population Projection 2010-2035" (PDF) (İngilizce). 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ocak 2019.
- ^ "Population, total". Data (İngilizce). World Bank Group. 2017. 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2018.
- ^ "Malaysia". The World Factbook (İngilizce). Central Intelligence Agency. 7 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2018.
- ^ "Archived copy" (İngilizce). 7 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2013.
- ^ "Archived copy" (İngilizce). 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 July 2016.
- ^ "Archived copy" (İngilizce). 7 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2013.
- ^ "2006 National Census" (İngilizce). 11 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2019.
- ^ "Ethnic Groups" (XLS) (İngilizce). 27 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2019.
- ^ Singapurluların yaklaşık % 13,6'sı Malay kökenlidir. Buna ek olarak, çok sayıda Çin asıllı Singapurlu da Avustronezya melezi kökenine sahiptir. Ayrıca bakınız "Archived copy" (PDF). 4 July 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 April 2007.
- ^ "Archived copy" (PDF) (İngilizce). 3 Nisan 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2007.
- ^ "U.S. 2000 Census" (İngilizce). 18 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2014.
- ^ "Suriname". The World Factbook (İngilizce). Central Intelligence Agency. 5 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2018.
- ^ "A2 : Population by ethnic group according to districts, 2012". Census of Population& Housing, 2011 (İngilizce). Department of Census& Statistics, Sri Lanka. 10 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2019.
- ^ Meacham, William (1984-1985). "On the improbability of Austronesian origins in South China" (PDF). Asian Perspective (İngilizce). Cilt 26. ss. 89-106. 9 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ocak 2019.
- ^ Chambers, Geoff (2013). Genetics and the Origins of the Polynesians (İngilizce). John Wiley & Sons, Inc. doi:10.1002/9780470015902.a0020808.pub2.
- ^ Blust, Robert A. (2013). The Austronesian languages. Asia-Pacific Linguistics (İngilizce). Avustralya Ulusal Üniversitesi. ISBN 978-1-92218-507-5. 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2019.
- ^ Cheke, Anthony (2010). "The timing of arrival of humans and their commensal animals on Western Indian Ocean oceanic islands" (PDF). Phelsuma (İngilizce). Cilt 18. ss. 38-69. 21 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2019.
- ^ Goss, Jon; Lindquist, Bruce (2000). "Placing Movers: An Overview of the Asian-Pacific Migration System" (PDF). The Contemporary Pacific (İngilizce). 12 (2). ss. 385-414. 14 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Ocak 2019.
- ^ Maloney, C. (1980). People of the Maldive Islands (İngilizce). Orient Longman Ltd, Madras. ISBN 0-86131-158-2.
- ^ Duckworth, Wynfrid L.H. (1914). n the Anthropometric Data collected by Professor John Stanley Gardiner, F.R.S., in the Maldive Islands and Minicoy (İngilizce). Cambridge Felsefe Topluluğu.
There were three major sources of immigration into the country. These are... the western shores of the Malay Peninsula, and the islands of the Malaya Archipelago
- ^ The Sanskrit loanword "Ekasila" : "Eka" means 1, "Sila" means "pillar", "principle" appeared in Sukarno's speech
- ^ a b "Telu" (İngilizce). 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2019.
In Kedukan Bukit inscription the numeral tlu ratus appears as three hundred, tlu as three, in the word telu is referred to as three in Malay, although the use of telu is very rare.
- ^ The Sanskrit loanword "Trisila" : "Tri" means 3, "Sila" means "pillar", "principle" appeared in Sukarno's speech
- ^ The Sanskrit loanword: Pancasila is the 5 principles of sukarno explained here: Pancasila, "Panca" means 5, "Sila" means "pillar", "principle".
- ^ Lapan is a known shortage of Delapan.
- ^ Krutak, Lars (2 Mayıs 2006). "Return of the Headhunters: The Philippine Tattoo Revival - The Vanishing Tattoo" (İngilizce). 6 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2019.
- ^ Kirch, Patrick V. (1998). "Lapita and Its Aftermath: the Austronesian Settlement of Oceania". Goodenough, Ward H. (Ed.). Prehistoric Settlement of the Pacific (İngilizce). 86. American Philosophical Society. s. 70. ISBN 0-87169-865-X.
- ^ Bellwood, Peter (2007). Prehistory of the Indo-Malaysian Archipelago (İngilizce). ANU E Press. s. 151. ISBN 978-1-92131-312-7.
- ^ Best, Eldson (Eylül 1904). "The Uhi-Maori, or Native Tattooing Instruments". The Journal of the Polynesian Society (İngilizce). 13 (3). ss. 166-172. 21 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2019.
- ^ Major-General Robley (1896). "Moko and Mokamokai — Chapter I — How Moko First Became Knows to Europeans". Moko; or Maori Tattooing (İngilizce). Chapman and Hall Limited. s. 5. 22 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2019.
- ^ Cummins, Joseph (2006). History's Great Untold Stories: Obscure Events of Lasting Importance (İngilizce). Pier 9, Allen & Unwin. s. 133. ISBN 978-1-74045-808-5. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2019.
- ^ Lach, Donald F.; Van Kley, Edwin J. (15 Aralık 1998). Asia in the Making of Europe, Volume III: A Century of Advance. Book 3: Southeast Asia (İngilizce). Chicago Üniversitesi Yayınları. s. 1499. ISBN 978-0-22646-768-9. 5 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2019.
- ^ Masferré, Eduardo (1999). A Tribute to the Philippine Cordillera (İngilizce). Asiatype, Inc. s. 64. ISBN 978-9-71917-120-1.
- ^ Salvador-Amores, Analyn Ikin V. (2002). "Batek: Traditional Tattoos and Identities in Contemporary Kalinga, North Luzon Philippines". Humanities Diliman (İngilizce). 3 (1). ss. 105-142. 4 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2019.
- ^ Van Dinter; Maarten, Hesselt (2005). The World Of Tattoo: An Illustrated History (İngilizce). Centraal Boekhuis. s. 64. ISBN 978-9-06832-192-0.
- ^ Krutak, Lars (2009). "The Kalinga Batok (Tattoo) Festival" (İngilizce). The Vanishing Tattoo. 6 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2019.
Konuyla ilgili yayınlar
- Bellwood, Peter S. (1979). Man's conquest of the Pacific: The prehistory of Southeast Asia and Oceania (İngilizce). Oxford University Press. ISBN 9780195201031.
- Bellwood, Peter S. (2007). Prehistory of the Indo-Malaysian Archipelago (İngilizce) (3. (gözden geçirilmiş) bas.). ANU E Press. ISBN 978-1-921313-12-7. 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2019.
- Peter Bellwood; James J. Fox; Darrell Tryon, (Ed.) (2006). The Austronesians : historical and comparative perspectives (İngilizce). Australian National University. ISBN 1920942858. Erişim tarihi: 29 Ocak 2019.
- Diamond, Jared M. (1998). Guns, Germs, and Steel (İngilizce). Vintage. ISBN 84-8306-667-X.
- Purissima Benitez-Johannot, (Ed.) (2009). Paths of Origins (İngilizce). ArtPostAsia Books. ISBN 9719429208. 16 October 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 October 2011.
- James J. Fox (2006). Origins, Ancestry and Alliance: Explorations in Austronesian Ethnography (İngilizce). ANU E Press. ISBN 978-1-920942-87-8. Erişim tarihi: 29 Ocak 2019.
Dış bağlantılar
- Cristian Capelli; Wilson, James F.; Richards, Martin; Stumpf, Michael P.H.; Gratrix, Fiona; Oppenheimer, Stephen; Underhill, Peter; Pascali, Vincenzo L.; Ko, Tsang-Ming (2001). "A Predominantly Indigenous Paternal Heritage for the Austronesian-Speaking Peoples of Insular Southeast Asia and Oceania" (PDF). American Journal of Human Genetics (İngilizce). 68 (2). ss. 432-443. doi:10.1086/318205. PMC 1235276 $2. PMID 11170891. 14 Şubat 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 January 2019.
- Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Mundās". Encyclopædia Britannica. 19 (11. bas.). Cambridge University Press.
- "Books, some online, on Austronesian subjects by the Australian National University" (İngilizce). 8 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2019.
- "Austronesian Languages". Encyclopædia Britannica (İngilizce). Erişim tarihi: 29 Ocak 2019.
