Dil, insanlar arasında anlaşmayı ve iletişimi sağlayan doğal bir araç, kendisine özgü kuralları olan ve ancak bu kurallar içerisinde gelişen canlı bir varlık, çok boyutlu kavramlar bütünü; temeli tarihin bilinmeyen dönemlerinde atılmış bir gizli anlaşmalar düzeni, seslerden örülmüş toplumsal bir kurum ve yapıdır.
Ermenice, Ermeniler tarafından kullanılan Hint-Avrupa dil ailesinden bir dildir. Kendi alfabesi ve Doğu Ermenicesi ve Batı Ermenicesi olarak iki lehçesi vardır. Doğu Ermenicesi Ermenistan'ın resmî dilidir. Türkiye'de ve Ermeni diasporasında çoğunlukla Batı Ermenicesi kullanılır. Hint-Avrupa dil ailesi'nin bağımsız bir alt grubudur.
Ukraynaca, Doğu Slav dillerine ait bir dil. Ukrayna'nın resmî dilidir. Türkçede bu dilin adı için Ukrain/Ukrayn millet adından hareketle Ukraince veya Ukraynca kullanımı da vardır.
Sırpça, Slav dillerinin güney grubuna ait, çoğunlukla Sırplar tarafından konuşulan dil. Hırvatça, Karadağca ve Boşnakçanın da dahil olduğu Sırp-Hırvat dili'nin standart bir formu olarak kabul edilmektedir. Sırpça, Sırbistan'ın ve Kosova'nın resmî dilidir. Ayrıca Bosna-Hersek'in 3 resmî dilinden biridir. Dil aynı zamanda Karadağ, Hırvatistan, Makedonya, Romanya, Slovakya ve Çekya'da azınlık dili olarak tanınmaktadır. Yaklaşık 10 milyon Sırp tarafından konuşulmaktadır. Dil, Türkçeden kelimeler almıştır.
Boşnakça, Boşnaklar tarafından kullanılan Sırp-Hırvatçanın standartlaştırılmış bir çeşidi. Boşnakça, resmiyette Bosna Hersek'in ana dili kabul edilen üç dilden birisidir, diğer iki dil ise Hırvatça ve Sırpçadır. Ayrıca Sırbistan, Karadağ, Kuzey Makedonya ve Kosova'da da azınlıkça bilinen bir dildir.
Uygurca veya Yeni Uygurca, Uygurlar tarafından konuşulan, Türk dillerinin Uygur grubunda yer alan bir dil.
Türk İşaret Dili ya da TİD, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'indeki işitme engelliler tarafından kullanılan dildir. Diğer işaret dilleri gibi Türk İşaret Dili de Türkçenin gramer yapısından farklı olarak kendine özgü bir gramer yapısına sahiptir. Türkiye İstatistik Kurumu'nun verilerine göre Türkiye'de 89.043 kişi işitme engelli, 55.480 kişi de konuşma engellidir. 16. ve 17. yüzyıllardan itibaren Osmanlı Devleti'nde sarayda, hamamlarda ve hatta mahkemelerde işaret dilinin kullanıldığına dair kayıtlar mevcuttur. Günümüzde kullanılan Türk İşaret Dilinin Osmanlı'daki işaret dilinin devamı olup olmadığı henüz kanıtlanmış değildir. Ancak II. Abdülhamit zamanında İstanbul'da açılan sağırlar okulu göz önüne alınırsa TİD'in en az 120 yıllık bir tarihi vardır.
İşaret dilleri anlamı karşı tarafa iletmek için görsel kanalı kullanan dillere verilen addır. El işaretlerinin (manual) yanında el dışı işaretler (non-manual) ile ifade edilirler. İşaret dilleri kendilerine ait kelime dağarcığı ve dilbilgisel yapısı olan doğal dillerdir. Evrensel olmamakla beraber, işaret dilleri arasında çarpıcı benzerlikler de bulunur.
Temporal lob, memelilerin beynindeki serebral korteksin dört ana lobundan biridir. Temporal lob, memeli beyninin her iki serebral hemisferindeki lateral fissürün altındadır.
Swift, Apple tarafından iOS ve macOS platformlarına iOS ve Mac uygulamaları geliştirmek için oluşturulan, derlenerek çalışan güçlü ve kullanımı kolay, nesne yönelimli bir programlama dili.
Amerikan İşaret Dili veya ASL, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'daki sağır topluluklarının kullandığı doğal bir işaret dilidir. Lehçeleri ve ASL'den türemiş kreyollar ile birlikte Batı Afrika ve Güneydoğu Asya'daki topluluklarca da kullanılmaktadır. Fransızca işaret dilinin bir kreyolu olduğu düşünülen ASL, Amerika Birleşik Devletleri'nın batısındaki Connecticut'ta yer alan American School for the Deaf adlı sağırlar okulunda dil ilişkisi sonucunda gelişmiştir.
Britanya İşaret Dili veya BSL, Birleşik Krallık'nın batısındaki okullarda işitme engelli çocuklar tarafından geliştirilmiş olan bir işaret dilidir.
Yeni Zelanda işaret dili Yeni Zelanda'nın batısındaki okullarda işitme engelli çocuklar tarafından geliştirilmiş olan bir işaret dilidir.
İrlanda İşaret Dili, TCE veya ISL, İrlanda'daki sağır toplulukları tarafından kullanılan bir işaret dilidir.
Mardin işaret dili, Türkiye'nin Mardin ilinde konuşulan bir işaret dilidir. Başlangıçta tek bir geniş aile içinde en az beş kuşak boyunca konuşulmaktaydı. Tüm konuşucuları günümüzde İzmir veya İstanbul'da yaşamakta olup, genç nesiller Türk İşaret Dili'ni kullanmaya başlamıştır.
Kore İşaret Dili Güney Kore'nin duyma engelli işaret dilidir. Genellikle basitçe 수화 olarak adlandırılır; 手 話; Suhwa, genel olarak imza anlamına gelir. KİD şu anda Korece dışında Güney Kore'deki resmi dillerden biridir.
Osmanlı İşaret Dili, Saray İşaret Dili ya da Harem İşaret Dili, İstanbul'daki Divan-ı Hümayun'da ve Enderun'da kullanılmış olan bir işaret dilidir. Hakkında doğrudan hiçbir şey bilinmese de herhangi bir çetrefillilikteki fikirleri aktarabildiği ve genç nesle fabllar, tarih anlatıları ve dini külliyet aracılığıyla aktarıldığı ifade edilmiştir.
Koko veya Hanabiko, Amerikan İşaret Dilinin (ASL) değiştirilmiş bir versiyonundan birçok el işareti öğrendiği bilinen bir dişi batı ova goriliydi. Koko, San Francisco Hayvanat Bahçesi'nde doğdu ve hayatının çoğunu Woodside, Kaliforniya'da Santa Cruz Dağları'ndaki The Gorilla Foundation'ın koruma alanında geçirdi. "Hanabiko" (花火子) adı Japonca kökenlidir ve "havai fişek çocuk" anlamına gelir. Çünkü Koko'nun doğum tarihi, ABD'nin Bağımsızlık Günü olan 4 Temmuz günüdür. Koko, bir yavru kediyi evcil hayvan olarak benimseyip, ona bir isim verdiğine dair bir rapor üzerine halkın ve bilim dünyasının dikkatlerini üzerine çekti.
Orta Toroslar İşaret Dili, kökeni Türkiye'nin Mersin iline dayanan ve Türk İşaret Dili'nden bağımsız doğal bir köy işaret dili.Toros Dağları üzerindeki üç köyde kullanılan dil literatüre araştırmacı Rabia Ergin tarafından kazandırılmış ve bulunduğu dağ sırasına atfen isimlendirilmiştir. Kendi kendine oluşmuş dilin, bölgedeki sağır bireylerin coğrafi, kültürel veya ekonomik çeşitli sebeplerle başka bir işaret diline ve duymadıkları için konuşulan bir dile yeterince maruz kalmamaları sonucunda oluştuğu düşünülmektedir. Dilin Glottolog kodu cent2319 olmaktadır.
Odizm, sağırlara ve işitme engellilere yönelik ayrımcılıktır. Terim 1975'te Tom L. Humphries tarafından doktora tezinde ortaya atılmış ve yaygın kullanımı Harlan Lane ile birlikte olmuştur. Humphries başta bireysel tutum ve uygulamalar için bu ifadeyi kullandı. Lane ise sağır ve işitme engellilerin ezilmesi şeklinde genişletti.
