İçeriğe atla

Avustralasya saçılma alanı

Avustralasya saçılma alanı. Gölgeli alanlar tektit buluntularını göstermektedir.

Avustralasya saçılma alanı, tektit saçılma alanlarının en genç ve en büyüğü olup, son tahminlere göre Dünya yüzeyinin %10 ila %30'unu kaplayabileceği düşünülmektedir.[1][2][3] Araştırmalar, tektitlerin oluşumuna neden olan çarpmanın yaklaşık olarak 788.000 yıl önce gerçekleştiğini ve muhtemelen Güneydoğu Asya'da meydana geldiğini göstermektedir.[4][5]

Giriş

Yaklaşık olarak 788.000 yıl öncesine dayanan saçılma alanı,[4] Güneydoğu Asya'nın büyük bir kısmını (Tayland, Laos, Vietnam, Kamboçya ve Güney Çin) kapsar. Çarpmadan kaynaklanan malzeme, Filipinler, Endonezya ve Malezya'yı da içerecek şekilde okyanus boyunca uzanmaktadır. Ayrıca, batıda Hint Okyanusu'na, güneyde ise Tazmanya dahil Avustralya'ya kadar uzanır. 1960'lardan beri, saçılma alanının güney Çin'deki Hainan Adası'ndan Avustralya'ya kadar uzandığı ve Dünya yüzeyinin yaklaşık %10'unu kapladığı kabul ediliyordu.[5] Bu oran daha sonra, Afrika ve Tazmanya'daki buluntularla %20'ye çıkarıldı. Tibet'in kuzeyinde, Guangşi'de ve Antarktika'daki ek buluntular, saçılma alanının büyüklüğünü Dünya yüzeyinin yaklaşık %30'una veya yaklaşık 150.000.000 km2 'ye (58.000.000 sq mi) (yaklaşık tüm dünya kara kütlesinin büyüklüğü kadar) çıkardı.[6][7]

Kaynak krater

Mevcut genel kanı, Avustralasya saçılma alanının kaynağı olan çarpma kraterinin Güneydoğu Asya'da bir yerde olduğu yönündedir. Avustralasya saçılma alanının devasa büyüklüğü nedeniyle, kaynak çarpma kraterinin bilinen diğer saçılma alanlarının kaynak kraterlerinden önemli ölçüde daha büyük olması gerektiği savunulmaktadır.[6][8][9][10] Bu kayıp kaynak krater için birçok yer önerilmiştir. Schmidt ve Wasson (1993), Mekong Vadisi'nin altında 14-17 km (8,7-10,6 mi) çapında bir kaynak krater olabileceğini öne sürmüşlerdi.[9] Hartung ve Koeberl (1994), Kamboçya'daki 35 × 100 km (22 × 62 mi) uzunluğundaki Tonlé Sap gölünü önermiş,[10] Glass (1994), kaynak kraterin 32-114 km (20-71 mi) çapında olduğunu ve Kamboçya'da bulunduğunu tahmin etmiş[8] ve Schnetzler (1996) ise güney Laos'ta 35-40 km (22-25 mi) çapında bir yapıyı öne sürmüştür.[11] Daha sonra Glass (1999) da güney Laos'u veya komşu bir bölgeyi olası bir kaynak olarak değerlendirmiştir.[12] Lee ve Wei (2000), Avustralasya saçılma alanı kaynağının Hindiçin'de bulunan büyük bir çarpma krateri olduğu ve çapının 90-116 km (56-72 mi) arasında olabileceği sonucuna varmıştır.[13] Önerilen diğer yerler, Ma ve diğerleri (2001) tarafından güney Laos ile Hainan arasında[14] veya Whymark tarafından iddia edildiği gibi muhtemelen Tonkin Körfezi'ndedir.[15] Daha yakın bir tarihte, 2020 yılında Sieh ve arkadaşları, çeşitli kanıtlara dayanarak kraterin güney Laos'taki Bolaven volkanik alanının altında gömülü olduğunu öne sürdü.[16][17] 1991 yılında Wasson ve arkadaşları, Tayland'ın merkezinde katmanlı tektitler üzerinde çalışmış[18][19] ve fark edilebilir büyük bir kaynak kraterin olmamasını, bölgeye yayılmış küçük, dağınık, çoklu çarpma olaylarının varlığıyla açıklamışlardır. Bu açıklama, özellikle saçılma alanındaki tektitlerin çarpmanın meydana geldiği dönemde Kamboçya kumtaşından farklı bir kimyasal bileşime sahip olmasından kaynaklanan bazı sorunları da beraberinde getirir.[10]

Güneydoğu Asya'da kolayca fark edilebilen bir kaynak kraterin olmaması, kraterin Güneydoğu Asya dışında bir yerde olabileceği öne sürülerek açıklanmaya çalışıldı. Güneydoğu Asya'nın dışında Avustralasya saçılma alanının kaynağı için önerilen bazı yerler arasında, Antarktika'daki Wilkes Toprakları krateri,[20] Kazakistan'daki Zhamanshin krateri[21] ve Sibirya'daki Elgygytgyn krateri bulunmaktadır.[22]

Brunhes-Matuyama kutup değişimi

Çarpmanın, 781.000 yıl önce gerçekleşen Brunhes-Matuyama kutup değişimi'ni tetiklemiş olabileceği öne sürülmüştür.[23] Bu öneri, Brunhes-Matuyama kutup değişimi ile Avustralasya tektitlerinin pelajik derin çökeltilerin çekirdeklerindeki varlığının görünüşte aynı zamanda meydana gelmesi ve Fildişi Sahili saçılma alanı dahil olmak üzere diğer iki saçılma alanı tektitlerinin derin deniz çekirdeklerinde diğer manyetik kutup değişimiyle görünen ilişkisine dayanmaktadır.[24] 1985 yılında Muller ve diğerleri,[25] manyetik kutup değişimlerini çarpma olayına bağlı ve onu takip eden küçük bir buzullaşma ile ilişkili jeomanyetik alan şiddetindeki azalmanın sonucu olarak açıklayan bir jeofiziksel model önerdiler. 1990'ların başında Schneider ve diğerleri,[26] derin deniz çekirdeklerinin ayrıntılı bir izotopik, jeofiziksel ve paleontolojik analizini yaptılar ve Avustralasya çarpma olayının Brunhes-Matuyama kutup değişimi'nden yaklaşık 12.000 yıl önce gerçekleştiğini, çarpma zamanı civarında alan şiddetinin arttığını ve ardından 4.000 yıl boyunca artmaya devam ettiğini tespit ettiler. Ayrıca, Muller ve diğerlerinin 1985 modelinde öngörüldüğü gibi, çarpmayı takiben iklimde fark edilebilir bir soğuma (küçük buzullaşma) belirtisi olmadığını buldular. Aynı zamanda, çarpmadan sonraki kritik bir zamanda aslında buzulların eridiğini tespit ettiler ve bu bulgulara dayanarak, Avustralasya çarpma olayı ile Brunhes-Matuyama kutup değişimi'nin birbirleriyle ilişkili olmadığını savundular.[26] Fildişi Sahili saçılma alanı ile Jaramillo kutup değişiminin başlangıcı arasındaki ilişkiye dair benzer bir çalışma da, daha önce ima edildiği gibi eşzamanlı olmadıklarını ortaya koymuştur. Aralarında 30.000 yıllık bir zaman farkı vardır.[27]

Homo erectus

Çin'in güneyindeki Guangşi Zhuang Özerk Bölgesi

Çin'in güneyindeki Baise, Guangşi'de bu tektitlerle birlikte bulunan arkeolojik eserler, çarpma sırasında ve sonrasında bölgede bir Homo erectus popülasyonunun yaşadığını göstermektedir.[28][29][30][31] Enkaz alanında taş aletler ve muhtemelen çarpma sonucu çıkan yangınların neden olduğu bir kömür tabakası bulunmuştur. Yangınların ardından meydana gelen orman yok oluşunun, bu popülasyonun alet yapımında kullandıkları taşlara erişimini kolaylaştırdığı öne sürülmüştür.[28]

Ayrıca bakınız

  • Avustralit
  • Göktaşı bilimi sözlüğü
  • İndokinit
  • Dünya üzerindeki muhtemel çarpma yapılarının listesi

Kaynakça

  1. ^ Glass, B.P. ve Wu, J., 1993. Coesite and shocked quartz discovered in the, Australasian and North American, microtektite layers. Geology, 21(5), s.435-438.
  2. ^ Prasad, M.S., Gupta, S.M. ve Kodagali, V.N., 2003. Two layers of Australasian impact ejecta in the Indian Ocean?. Meteoritics & Planetary Science, 38(9), s.1373-1381.
  3. ^ Prasad, M.S., Mahale, V.P. ve Kodagali, V.N., 2007. New sites of Australasian microtektites in the central Indian Ocean: Implications for the location and size of source crater. Journal of Geophysical Research: Planets, 112, no. E06007, s.11
  4. ^ a b Jourdan, F., Nomade, S., Wingate, M.T., Eroglu, E. ve Deino, A., 2019. Ultraprecise age and formation temperature of the Australasian tektites constrained by 40Ar/39Ar analyses. Meteoritics & Planetary Science, 54(10), s.2573-2591.
  5. ^ a b Westgate, J.A., Pillans, B.J., Alloway, B.V., Pearce, N.J. ve Simmonds, P., 2021. New fission-track ages of Australasian tektites define two age groups: discriminating between formation and reset ages. Quaternary Geochronology, 66, no. 101113, s.18
  6. ^ a b Povenmire H., Liu W. ve Xianlin I., 1999. Australasian tektites found in Guangxi Province, China. 29 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 30th Annual Lunar and Planetary Science Conference, Houston, Mart 1999, no. 1072, s.1
  7. ^ Soens, B., Van Ginneken, M., Chernonozhkin, S., Slotte, N., Debaille, V., Vanhaecke, F., Terryn, H., Claeys, P. ve Goderis, S., 2021. Australasian microtektites across the Antarctic continent: evidence from the Sør Rondane Mountain range (East Antarctica). Geoscience Frontiers, 12(4), no.101153, s.13
  8. ^ a b Glass, B.P. ve Pizzuto, J.E., 1994. Geographic variation in Australasian microtektite concentrations: Implications concerning the location and size of the source crater. 16 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Journal of Geophysical Research: Planets, 99 no. E9, s.19075-19081.
  9. ^ a b Schmidt G. ve Wasson J., 1993. Masses of the impactor, the Australasian tektites, and size estimates of the main source crater 16 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Meteoritics, 28(3), s.430-431
  10. ^ a b c Hartung J. ve Koberl C., 1994. In search of the Australasian tektite source crater: The Tonle Sap hypothesis. Meteoritics, 29, s.411-416.
  11. ^ Schnetzler C.C. ve Mchone J.F., 1996. Source of Australasian tektites: Investigating possible impact sites in Laos 16 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Meteoritics & Planetary Science, 31, s.73-76
  12. ^ Glass B.P. (1999) Muong Nong-type Australasian tektites: implications regarding the parent material and source area 10 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ninth Annual V.B.m Goldschmidt Conference, Massachusetts, Ağustos 1999.
  13. ^ Lee, M.Y. ve Wei, K.Y., 2000. Australasian microtektites in the South China Sea and West Philippine Sae: implications for age, size and location of the impact crater “Meteoritics & Planetary Science, 35( 6) s.1151-1155.
  14. ^ Ma, P., Tonzola, C., DeNicola, P., Herzog, G.F. ve Glass, B.P., 2001. 10 in Muong Nong-Type Australasian Tektites: Constraints on the Location of the Source Crater. 17 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Lunar and Planetary Science Conference XXXII, no. 1351.
  15. ^ Whymark, A., 2021. A review of evidence for a Gulf of Tonkin location for the Australasian tektite source crater. Thai Geoscience Journal, 2, s.1-29.
  16. ^ Sieh, K., Herrin, J., Jicha, B., Schonwalder Angel, D., Moore, J.D., Banerjee, P., Wiwegwin, W., Sihavong, V., Singer, B., Chualaowanich, T. ve Charusiri, P., 2020. Australasian impact crater buried under the Bolaven volcanic field, Southern Laos. Proceedings of the National Academy of Sciences, 117(3), s. 1346-1353.
  17. ^ Sieh, Kerry; Schonwalder Angel, Dayana; Herrin, Jason; Jicha, Brian; Singer, Brad; Sihavong, Vanpheng; Wiwegwin, Weerachat; Wong, Nathanael; Quah, Jia Yong (12 Aralık 2023). "Proximal ejecta of the Bolaven extraterrestrial impact, southern Laos". Proceedings of the National Academy of Sciences. 120 (50). doi:10.1073/pnas.2310351120. ISSN 0027-8424. PMC 10723122 $2. 
  18. ^ Wasson, J.T., 1991. Layered tektites: A multiple impact origin for the Australasian tektites. Earth and Planetary Science Letters, 102(2), s. 95-109.
  19. ^ Wasson, J.T., Pitakpaivan, K., Putthapiban, P., Salyapongse, S., Thapthimthong, B. ve McHone, J.F., 1995. Field recovery of layered tektites in northeast Thailand. Journal of Geophysical Research: Planets, 100(E7), s. 14383-14389.
  20. ^ Schmidt, R.A., 1962. Australites and Antarctica. Science, 138(3538), s. 443-444.
  21. ^ Glass, B.P., 1979. Zhamanshin crater, a possible source of Australasian tektites?. Geology, 7(7), s. 351-353.
  22. ^ Dietz, R.S., 1977. Elgygytgyn crater, Siberia: Probable source of Australasian tektite field (and Bediasites from Popigai) . Meteoritics, 12(2), s.145-157.
  23. ^ Glass B.P. and Heezen B.C., 1967. Tektites and geomagnetic reversals. Scientific American, 217(1), s. 32-38.
  24. ^ Glass, B.P., Swincki, M.B. ve Zwart, P.A., 1979. Australasian, Ivory Coast and North American tektite strewnfields - Size, mass and correlation with geomagnetic reversals and other earth events. 5 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Lunar and Planetary Science Conference, 10th, Houston, Tex., Mart 19–23, 1979, s. 2535-2545.
  25. ^ Muller, R.A. and Morris, D.E., 1986. Geomagnetic reversals from impacts on the Earth. Geophysical Research Letters, 13(11), s.1177-1180.
  26. ^ a b Schneider, D.A., Kent, D.V. and Mello, G.A., 1992. A detailed chronology of the Australasian impact event, the Brunhes-Matuyama geomagnetic polarity reversal, and global climate change. Earth and Planetary Science Letters, 111(2-4), s.395-405.
  27. ^ Schneider, D.A. and Kent, D.V., 1990. Ivory Coast microtektites and geomagnetic reversals. Geophysical Research Letters, 17(2), s.163-166.
  28. ^ a b "Handaxe and tektites in Bose, China". 30 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2012. 
  29. ^ Pillans, B., Simmonds, P. ve diğerleri (2012) "Tektites, minitektites and microtektites from the Kalgoorlie region, Western Australia" 8 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Australian Regolith and Clays Conference, Mildura, 7–10 Şubat 2012.
  30. ^ "SCI/TECH | Asia's oldest axe tools discovered". BBC News. 3 Mart 2000. 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2015. 
  31. ^ Antón, Susan C.; Swisher, Iii, Carl C. (Ekim 2004). "Early Dispersals of Homo from Africa". Annual Review of Anthropology. Cilt 33. Annual Reviews. ss. 271-296. doi:10.1146/annurev.anthro.33.070203.144024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çarpma krateri</span>

Çarpma krateri, bir gezegenin, Ay'ın veya başka bir katı cismin yüzeyinin de, daha küçük bir cismin yüzeye hiper hızla çarpmasıyla oluşan bir dairesel çöküntüdür. Patlama veya içsel çökme nedeniyle oluşan volkanik kraterlerin tersine çarpma kraterleri, çevresindeki araziden yükseklik olarak daha alçakta olan kenar ve zeminleri yükseltir. Çarpma kraterleri küçük, basit, kâse biçiminde çöküntüden geniş, karmaşık çoğul halkalı çarpma havuzuna kadar dağılım gösterir. ABD'nin Arizona eyaletinde bulunan Barringer Meteor Krateri küçük çarpma kraterinin dünya üzerindeki en bilindik örneğidir.

<span class="mw-page-title-main">Meteorit</span> dış uzaydan gelen ve dünyaya çarpan katı enkaz parçası

Meteorit; kuyruklu yıldız, asteroit veya meteoroit gibi dış uzay kaynaklı bir cismin, bir gezegen veya uydunun yüzeyine ulaşmak üzere atmosferden geçişinde sağlam kalabilmiş katı bir enkaz parçasıdır. Orijinal nesne atmosfere girdiğinde, sürtünme, basınç ve atmosfer gazlarıyla kimyasal etkileşim gibi çeşitli faktörler, ısınmasına ve enerji yaymasına neden olur. Daha sonra bir meteor haline gelir ve kayan yıldız olarak da bilinen bir ateş topu oluşturur. Gök bilimciler en parlak örneklerine "bolit" adını verirler. Meteor, daha büyük olan cismin yüzeyine ulaştıktan sonra meteorit haline gelir. Meteoritlerin boyutları büyüklük açısından farklılıklar gösterir. Jeologlara göre bolit, bir çarpma krateri oluşturacak kadar büyük bir meteorittir.

<span class="mw-page-title-main">Chicxulub Krateri</span> Prehistorik meteor krateri

Chicxulub Krateri, Meksika'nın Yucatán Yarımadası'nın altında gömülü olan bir tarihöncesi gök taşı krateridir. Kraterin merkezi, adını aldığı Chicxulub kasabası yakınlarındadır. Chicxulub gök taşının yeryüzüne çarpmasının zamanlaması, Kretase-Paleojen sınırı ile tam denk geldiği için, kraterin kuş olmayan dinozorların soyunun tükenmesine neden olduğu sonucuna varılmaktadır. Çapı 180 kilometreden fazla olan krater, Dünya üzerinde çarpma sonucu meydana geldiği doğrulanan en büyük yapılardan biridir. Kraterin oluşmasına neden olan gök taşının çapı en az 10 kilometre idi.

<span class="mw-page-title-main">Çarpma olayları</span>

Çarpma olayları veya kozmik çarpışma, büyük bir gök taşının, asteroit, kuyruklu yıldız ya da diğer astronomik nesnelerin, Dünya'ya veya başka bir gezegene çarpması olayı olarak tanımlanır. Yazılı tarih boyunca, bazıları ölümlere, yaralanmalara, maddi hasarlara veya diğer önemli bölgesel sonuçlara yol açan, yüzlerce küçük çarpma olayının olduğu kayıtlarda bildirilmiştir. Okyanus veya denizde oluşan bir çarpma olayı, hem denizde hem de kıyı şeridi boyunca yıkımlara yol açan dev tsunami dalgalarına yol açabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Kaali krateri</span>

Kaali krateri, Estonya'nın Saaremaa adasında bulunan ve meteor çarpması sonucu oluşmuş 9 farklı kraterden oluşan bir krater grubudur. Bu kraterlerin oluşum tarihi, tahmini olarak MÖ 7. yüzyıl veya günümüzden 4000 yıl önce arasında değişmekte olup bir çarpma olayı sonucu meydana gelen ve insan nüfuslu bir yerleşim alanında oluştuğu bilinen en yeni kraterlerden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Bosumtvi Gölü</span> Ganada göl

Bosumtwi Gölü Gana'daki tek doğal göldür. Yaklaşık 105 kilometre (65 mi) çapında eski bir çarpma krateri içindedir. Yaklaşık 30 km (19 mi) Ashanti'nin başkenti Kumasi'nin güneydoğusundadır ve popüler bir rekreasyon alanıdır. Bosumtwi Gölü'nün krater gölü yakınlarında toplam nüfusu yaklaşık 70.000 olan yaklaşık 30 köy vardır. Turistlerin geldiği köyler arasında en popüler genellikle Abono'dur.

<span class="mw-page-title-main">Selenoloji</span> ayın fiziksel özelliklerinin bilimsel çalışması

Selenoloji ya da aybilim, Ay'ı inceleyen bilim dalına denir. Ay'ın yapısı, Dünya'nınkinden apayrıdır. Ay'ın hatırı sayılır bir atmosferi olmadığından hava durumu ve dolayısıyla ondan kaynaklanacak bir erozyon görülmez; Ay'ın levha tektoniği yoktur ve kütleçekimi, Dünya'nınkinden azdır. Küçük boyutlarından dolayı daha çabuk soğumuştur. Yüzeyinin karmaşık morfolojisi farklı süreçlerin kombinasyonuyla, bilhassa çarpma kraterleri ve volkanizmayla meydana gelmiştir. Ay farklılaşmış bir cisim olup kabuk, manto ve çekirdekten meydana gelir.

Brunhes-Matuyama kutup değişimi, yaklaşık 781.000 yıl önce, Dünya'nın manyetik alanının son kez değiştiği jeolojik bir olaydı. Tahminler, kutup değişiminin aniliğine göre değişkenlik gösterir. 2004 tarihli bir makalede bu olayın birkaç bin yıldan fazla sürdüğü tahmin edilirken, 2010 tarihli bir makalede ise kutup değişiminin daha hızlı; belki de bir insan ömrü içinde gerçekleştiği öne sürüldü. 2019'da yayınlanan bir çalışmada ise, kutup değişiminin 22.000 yıl sürdüğü tahmin edildi.

Manyetik kutup değişimi, bir gezegenin manyetik alanındaki bir değişkendir; bu nedenle, coğrafik kuzey ve coğrafik güney aynı kalırken, manyetik kuzey ve manyetik güney pozisyonları değişir. Yeryüzündeki toprak alanı, manyetik alanın yönünün mevcut yön ile aynı olduğu normal polarite dönemleri ile manyetik alanın tam tersi olduğu ters polarite dönemleri arasında değişir. Bu periyotlara kron denir. Kronların zaman aralıkları rastgele dağıtılır ve çoğunun 0,1 ila 1 milyon yıl arasında değiştiği görülür. Sonuncusu olan Brunhes-Matuyama kutup değişimi, 780.000 yıl önce gerçekleşti ve bir insan ömrü ya da boyunca çok hızlı bir şekilde gerçekleşmiş olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Adriana Ocampo</span> Kolombiyalı gezegen jeoloğu

Adriana C. Ocampo Uria, Kolombiyalı-Amerikalı astrojeologdur. Günümüzde NASA'da bilim programı yöneticisi konumunda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Tektit</span>

Tektit, gök taşı darbeleri sırasında karasal kalıntılardan oluşan siyah, yeşil, kahverengi veya gri doğal camdan oluşan çakıl boyutlu cisimlerdir. Bu terim, Avusturyalı jeolog Franz Eduard Suess'in (1867-1941) oğlu Eduard Suess tarafından öne sürüldü. Boyutları milimetreden santimetreye kadar değişiklik göstermektedir. Milimetrik ölçekli tektitler, mikrotektitler olarak da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ilumetsa Kraterleri</span>

Ilumetsa, Estonya'daki göktaşı çarpma kraterlerinden oluşan bir kümedir. Site jeolojik olarak 1938'de keşfedildi. Estonya'da kanıtlanmış altı göktaşı çarpma noktasından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Ay krateri</span>

Ay krateri, Ay'daki çarpma kraterleridir. Ay'ın yüzeyinde, tümü çarpmalarla oluşan birçok krater bulunmaktadır. Uluslararası Astronomi Birliği, günümüzde 1.675'i tarihlendirilmiş 9.137 krateri tanımaktadır.

Bedout veya daha spesifik olarak Bedout High, yaklaşık 250 kilometre (160 mi) Canning'de Avustralya'nın kuzeybatı kıyısının 250 km ötesinde bulunan ve Roebuck havzalarını örten jeolojik ve jeofiziksel bir yapıdır. Deniz tabanı topoğrafyasından belli olmamakla birlikte yaklaşık 30 kilometre (19 mi) çapında, şeklen kabaca dairesel bir alandır. Eski kayaların 4 kilometre (2,5 mi) kadar yükseltildiği bölgede yüzeye doğru uzanır ve 250 kilometre (160 mi) çapında, çok büyük, gömülü bir çarpma kraterinin merkezi olabilir. Bedout High, 1970'lerde ve 1980'lerde iki petrol sondaj platformu sondaj yaptı. Adını, yakındaki Bedout Adası'ndan alır.

Wilkes Toprakları krateri, Doğu Antarktika'daki Wilkes Toprakları buz tabakasının altında gizlendiği tahmin edilen, iki adet birbirinden ayrı çarpma krateri vakası için geçerli olma ihtimali bulunan gayriresmî bir terimdir. Bunlar, yayınlanmış başlıca referans kaynaklarda kullanılan terimlere göre aşağıda Wilkes Toprakları anomalisi ve Kütlesel yoğunlaşma başlığı altında verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">HED meteoriti</span> akondrit grubu

HED meteoritleri, akondrit meteoritlerin bir alt grubu olan bir klanı temsil eder. HED, "howardit–eukrit–diyojenit" kelimelerinin baş harflerinden oluşur. Bu akondritler, farklılaşmış bir ana cisimden gelmiş ve Dünya'da bulunan magmatik kayaçlardan çok da farklı olmayan yoğun bir volkanik süreç geçirmişlerdir. Bu nedenle Dünya'daki magmatik kayaçlara çok benzerler.

<span class="mw-page-title-main">Saçılma alanı</span> meteorit parçalarının düştüğü alan

Saçılma alanı veya dağılma alanı terimi, tek bir düşme olayında tüm meteoritlerin düştüğü alanı ifade etmek için kullanılır. Bu ifade aynı zamanda büyük bir meteoritin çarpması sonucu oluşan tektitlerin bulunduğu alan için de sıklıkla kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Dünya'daki çarpma kraterlerinin listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Dünya üzerindeki çarpma yapılarının aşağıdaki listesi, 2018 itibarıyla Earth Impact Database'de kayıtlı 190 doğrulanmış kraterden bir seçkiyi içermektedir. Listelerin yönetilebilirliğini korumak için, belirli bir zaman dilimindeki sadece en büyük çarpma yapıları dahil edilmiştir. Farklı kıtalar için alfabetik listeler aşağıdaki Kıtalara göre çarpma yapıları bölümünde bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Earth Impact Database</span> Dünya üzerindeki çarpma yapılarının veritabanı

Earth Impact Database, Dünya üzerindeki teyit edilmiş çarpma yapıları veya kraterlerin bir veritabanıdır. 1955 yılında, Carlyle S. Beals yönetiminde Ottawa'daki Dominion Gözlemevi tarafından başlatıldı. 2001 yılından bu yana, Kanada'nın New Brunswick Üniversitesi'ndeki Planetary and Space Science Centre'da kar amacı gütmeyen bir bilgi kaynağı olarak sürdürülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ordovisiyen meteor olayı</span> yaklaşık 467 milyon yıl önceki olay

Ordovisiyen meteor olayı, yaklaşık olarak 467,5 ± 0,28 milyon yıl önce Orta Ordovisiyen döneminde L-tipi kondrit meteoritlerinin Dünya'ya düşme hızındaki dramatik bir artışı ifade eder. Bu durum, İsveç'teki bir taş ocağında bulunan bol miktarda fosil L kondrit meteoriti ve bu zamandan kalma tortul kayaçlarda sıradan kondritik kromit tanelerinin artan konsantrasyonları ile gösterilmektedir. Çarpma oranındaki bu geçici artışın, büyük olasılıkla L kondriti ana cisminin 468 ± 0,3 milyon yıl önce parçalanmasından kaynaklandığı ve bu parçaların Dünya'yı kesen yörüngelere saçılmasıyla oluştuğu düşünülmektedir. Bu kronoloji, günümüzde Dünya'ya düşen sayısız L kondriti meteoritinin şok yaşları ile de desteklenmektedir. Her ne kadar sorgulansa da, bu kitlesel akışın Büyük Ordovisiyen Biyoçeşitlenme Olayı'na katkıda bulunduğu, hatta muhtemelen başlattığı iddia edilmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.