İçeriğe atla

Avunya

Avunya, (Agonya) (Osmanlıca: آ غو نيه; Ağunya[1]) Çanakkale'nin Yenice ilçesinden Balıkesir'in Gönen ilçesine kadar olan ve Kazdağları'nın arkasındaki bölgeye verilen antik isimdir. Avunya bugünkü Kayatepe eski adıyla Engeci olan köyden başlamaktadır. Bunun için oraya Avunya kapı adı da verilmektedir.

Köken bilimi

Avunya adının tam kaynağı ve anlamı bilinmemektedir. Bu adın Antik dönemden kaldığı[2] ve Lidyalılara dayandığı tahmin edilmektedir.[3] Antik Yunancadaki Agonia (Αγονια) sözcüğü kısırlık ve çoraklık anlamına gelmektedir. Fakat bu sözcük Anadolu kökenli bir adın ya da İyonya isminin uydurulmuş biçimi de olabilir. Ayrıca Avunya, Alman coğrafyacı Heinrich Kiepert'in Granikos Vadisi'nde bulduğu bir yazıtta adı geçen antik Ageanoi köyünün güneydoğu yakınlarındadır.[4] Avunya; Agunya,[2] Ağunya[5] ve Agonya olarak da bilinmektedir.

Tarihçe

İyonyalılar tarafından kurulan Avunya, İyonyalı kumandan Neleus (Nelee) kumandasında buraya gelen İyonyalılarca kurulmuş Çanakkale'den İzmir'e kadar olan On iki İyon Kolonisi'nin merkezi olmuştur.[6] İleriki devirlerde bölge, Karesi Beyliği'ne ve ardından 1363 tarihinde Osmanlı'ya ilhak olmuştur.[7] Osmanlı döneminde bölgenin Serdar ve Voyvoda unvanlı kişilerce yönetildiği mezar taşlarından bilinmektedir. Yine böyle bir taş 1763-1764 (Hicri 1177) tarihli Avunya Serdarı Elhac Ali Ağa'ya aittir.[2] Ayrıca Dilaver Paşa tarafından 1830'lu yılların sonunda Avunya'ya Köseler cemaatinden bir grup yerleştirilmiştir.[8]

Eski Osmanlı teşkilâtında Avunya, Biga Sancağı'na bağlı bir nahiyedir.[9] Tanzimat'tan sonra 1846 yılında Karesi Sancağı'na bağlı bir kaza yani ilçe olmuştur. Avunya Kazası ise yapısal olarak bir bölgesel kazadır. Yani kaza bölgedeki önemli bir yerleşim yerinin adını almak yerine, ilgili köy ve nahiyeleri topyekûn içine alan Avunya bölgesinin adını almıştır. 1864 yılında yeniden nahiye yapılarak Edremit Kazası'na bağlanmıştır. 1881'de Karesi, vilayet olmuştur. Fakat Avunya'nın yönetiminde hiçbir değişiklik olmamıştır. 1888'de de durum böyledir. 1909'da da Karesi, bağımsız sancak olmuş, Avunya'nın yönetiminde yine değişiklik olmamıştır.[10] Yine aynı yıl Avunya nahiyesine Karaaydın, Mizaç, Çukuroba ve Armuduk köyleri bağlanmıştır.[11]

Türk Kurtuluş Savaşı'nda Avunya kuzeyindeki dağlarla Biga ve Yenice gibi isyan bölgelerinden ayrıldığı için güvenliydi. Avunya halkı Yakup Tütüncü önderliğinde işgallere karşı Agonya Müdafaa-i Hukuk Heyeti'ni kurmuştur. Zaten I. Dünya Savaşı ve Balkan Savaşları'nda Avunya birçok şehit vermiştir. Çanakkale Savaşı'nda yine Avunya'ya bağlı Koyuneli köyünden 80 kişi ölmüştür. Edremit Kaymakamlığı, Agonya Müdafaa-i Hukuk Heyeti başkanı Yakup Tütüncü'den Ayvalık Cephesine 50-60 gönüllü göndermelerini istemiştir. Avunya bu çağrıya 400 kişi göndermiştir. TBMM daha sonra Yakup Tütüncü'ye kırmızı şeritli İstiklâl madalyası vermiştir. Avunya'dan giden gönüllüler cephede savaşırken Avunyalılar Anzavur, Edincikli, Bacak Hasan çeteleri ve Yunanların zulümlerine uğramıştır. Cumhuriyetten sonra Balıkesir ilinin Edremit Kazası'na bağlı Avunya Nahiyesi, 1936 yılında dağıtılmış, nahiyenin bulunduğu topraklar Çanakkale iline verilmiştir.[2]

Coğrafya

Kaz dağları ve diğer dağlar bölgenin yer şekillerini oluşturmaktadır. Dağlarda özellikle çam ve meşe ağaçları vardır. Gönen Çayı'nın bu yöredeki kısmına Agonya Çayı ve Koca Çay denir. Avunya'da tütüncülük bunun yanında buğday ekimi ve biber tarımı da gelişmiştir. Avunya'nın Kurtuluş Savaşı döneminde 36 köyü vardır. Bu köylere Büyük Avunya, Yenice civarındaki köylere Küçük Avunya denilmektedir.[2] Avunya'da bulunan köyler şunlardır;

Kaynakça

Dipnotlar

  1. ^ Tahir Sezen (2006). "Osmanlı yer adları". T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. ss. s. 9. 
  2. ^ a b c d e Dr. Yahya Akyüz (Mart 1994). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi-Sayı:28 (HTML). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. 10 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2008. 
  3. ^ Kalkım Beldesi'ndeki tarih içerikli tabela.
  4. ^ Bilge Umar (1993). Türkiye'deki tarihsel adlar. İnkılâp Kitabevi. ss. s. 24. 
  5. ^ Dr. Abdülmecit Mutaf (2003). Salnâmelere Göre Karesi (1847-1922). Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı. ss. s. 141. 
  6. ^ N. Hacıoğlu, D. Bozok (1997). Balıkesir: Bir Kentin Kimliği. Balıkesir Rotary Kulübü. ss. s. 8. 
  7. ^ Çanakkale. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm Daire Başkanlığı, Kültür Müdürlüğü. 2006. ss. c. 2, s. 354. 
  8. ^ Tacettin Akkuş (2001). Tanzimat Başlarında Balıkesir Kazası. Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı. ss. s. 132. 
  9. ^ İsmail Hakkı Uzunçarşılı (1984). Anadolu beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu devletleri. Türk Tarih Kurumu. ss. s. 102. 
  10. ^ Dr. Abdülmecit Mutaf. a.g.e. ss. s. 64-66. 
  11. ^ Dahiliye Nezareti Muhaberât-ı Umumiye İdaresi Belgeleri. 1903. ss. dosya no: 5/-3, gömlek no: 22. 
  12. ^ İsmail Hakkı Uzunçarşılı (2000). Karesi Vilâyeti Tarihçesi. Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı. ss. s. 53. 
  13. ^ Dr. Abdülmecit Mutaf. a.g.e. ss. s. 189. 
  14. ^ Türk folklor araştırmaları. Türk Folklor Derneği. 1955. ss. s. 1374. 
  • Kısaltmalar; a.g.e. (adı geçen eser), s (sayfa), s. x-x (sayfa x ile x arası), s. x,x (sayfa x ve x)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Balıkesir</span> Balıkesir ilinin merkezi olan şehir

Balıkesir, Türkiye'de Balıkesir ilinin merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Karesi, Balıkesir</span> Balıkesir ilçesi

Karesi, Türkiye'nin Balıkesir ilinin bir ilçesi. 12 Kasım 2012'de TBMM'de kabul edilen 6360 sayılı kanun ile Balıkesir merkez ilçesinin ikiye bölünmesi sonucu ilçe olmuştur. Karesi tarımsal ekonomi merkezi olup oldukça işlek yolların kavşağında bulunan bir ulaşım merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Karesi Beyliği</span> Türk beyliği

Karesi Beyliği, Karesioğulları Beyliği, Karasi Beyliği veya Karasioğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti'nin gerilemesinden sonra Oğuz boyları tarafından Balıkesir-Çanakkale ve Bergama yöresinde kurulan Anadolu Türk beyliğidir. Eşrefoğulları'ndan sonra en kısa hüküm süren beyliktir. Bu yöredeki ilk Türk devletidir.

Balıkesir Redd-i İlhak Cemiyeti, Kurtuluş Savaşı'nda 15 Mayıs 1919'da Yunanların İzmir'i işgalinden hemen sonra Balıkesir'in durumunun müzakere edildiği çeşitli kongreler sonucunda kurulan cemiyet.

<span class="mw-page-title-main">Edremit Körfezi</span>

Edremit Körfezi, Anadolu'nun Ege Denizindeki en kuzey körfezi ve aynı zamanda körfez kıyısını oluşturan Kaz Dağı ve Madra Dağları arasında kalan bölgeye verilen isim. Papalina avcılığı ve zeytinyağı üretimiyle bilinir. Kıyı şeridi yazlık tipi konutlarla çevrilmiştir. Adını, bölgenin en büyük yerleşim yeri olan Edremit'ten alır.

<span class="mw-page-title-main">Biga Yarımadası</span> Türkiye de yarımada

Biga Yarımadası, antik ismiyle Troas ya da Troad, Çanakkale Boğazı'nın ikiye böldüğü Anadolu ve Rumeli bağlantısının doğu kısmıdır. Boğazın kuzeyinde Gelibolu Yarımadası, güneyinde ise Biga Yarımadası yer alır. Bugün Çanakkale ilinin topraklarının bütünü Biga Yarımadası'nı oluşturur. Bölge adını Cumhuriyet Dönemi'nde önce bölge merkezi olan fakat günümüzde Çanakkale'nin ilçesi olan Biga'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Akçaköy, Altıeylül</span>

Akçaköy, Balıkesir ilinin Altıeylül ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Atköy, Altıeylül</span>

Atköy, Balıkesir ilinin Altıeylül ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Çakıllık, Altıeylül</span>

Çakıllık, Balıkesir ilinin Altıeylül ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Çamköy, Altıeylül</span>

Çamköy, Balıkesir ilinin Altıeylül ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Çayırhisar, Altıeylül</span>

Çayırhisar, Balıkesir ilinin Altıeylül ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Gökköy, Altıeylül</span>

Gökköy, Balıkesir ilinin Altıeylül ilçesine bağlı bir mahalledir. Balıkesir'den Gökköy'e Savaştepe Yolu üzerinden 12 kilometredir.

<span class="mw-page-title-main">Karesi Sancağı</span>

Karesi Sancağı, Osmanlı Devleti'nin Anadolu Eyaleti sınırları içindeki sancaklarından biri. Osmanoğulları'na ilk katılan beylik olan Karesi Beyliği'nin bulunduğu bölgede kurulmuştur. Osmanlı Devleti'nin yıkılmasıyla yerine Balıkesir ili kurulmuştur. 1909 yılındaki Karesi Sancağı'na bağlı kazalar şunlardır; Karesi Merkez Kazası, Ayvalık Kazası, Bandırma Kazası, Edremit Kazası, Burhaniye Kazası, Erdek Kazası, Gönen Kazası, Sındırgı Kazası, Balya Kazası'dır.

<span class="mw-page-title-main">Kaz Dağı</span>

Kaz Dağı ya da İda Dağı, Edremit Körfezi'nin kuzeyinde Çanakkale ve Balıkesir illeri arasında yer alan bir dağ.

Karesi Vilayeti, Osmanlı Devleti vilayetidir. 1881 yılında kurulmuş 1888 yılında dağıtılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hüdâvendigâr (eyalet)</span> Osmanlı eyaleti

Hüdavendigâr Eyaleti, 1826 yılında Anadolu Eyaleti'nden ayrılarak kurulan Hüdavendigâr ve Kocaeli Eyaleti'nin yenilenmesiyle 1841 yılında kurulan ve 1867 yılına kadar varlığını sürdürmüş Osmanlı Devleti eyaleti.

<span class="mw-page-title-main">Hüdâvendigâr Vilayeti</span>

Hüdavendigâr Vilâyeti ya da Bursa Vilayeti, 1867 yılında kurulan Osmanlı vilâyeti.

Kalkım, Çanakkale ilinin Yenice ilçesine bağlı bir belde. İki mahallesi vardır. Beldenin güneyinde Kaz Dağları ve Edremit, kuzeyinde Agonya Çayı, ormanlık alan ve Yenice ilçesi, doğusunda Balya ilçesi bulunur. Ekoturizm, trekking ve avcılık yapmak için elverişli bir bölgede yer alır. Ekonomisi çilek ve salçalık kırmızı bibere dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Çiftçidere, Altıeylül</span>

Çiftçidere, Balıkesir ilinin Altıeylül ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Nergiz, Altıeylül</span> Balıkesirde bir mahalle

Nergiz, Balıkesir ilinin Altıeylül ilçesine bağlı bir mahalledir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.