Avrupa Birliği'nin genişlemesi, Avrupa Birliği'nin yeni üye devletleri kabul etme sürecidir. Bu süreç ilke defa altı ülkenin Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu adı altında 1952'de başladı. Genişleme sürecinde AB, 2007'de Bulgaristan ve Romanya'nın da katılımı ile 27 ülkeye çıktı. 1 Temmuz 2013'te Hırvatistan birliğin 28. üyesi olmuştur. 2020'de Birleşik Krallık'ın birlikten ayrılmasıyla üye sayısı tekrar 27'ye düşmüştür.
Dışişleri bakanlığı, devletin dış politika ve ilişkilerinden, diplomasi faaliyetlerinden, ikili ve çok taraflı ilişkilerden sorumlu olan hükûmet departmanıdır. Ayrıca, yurtdışında bulunan ülke vatandaşlarına destek sağlamak da görevleri arasındadır. Bu kurum genellikle bir dışişleri bakanı veya dışişleri bakanı tarafından yönetilir. Dışişleri bakanı genellikle hükûmetin başı olan yetkili kişiye rapor verir.
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı bağlı olarak çalışan, dışişlerinden sorumlu olan bakanlık. Türkiye'nin diğer ülkeler ve uluslararası örgütlerle olan ilişkilerinin yürütülmesinden sorumlu olan bakanlığın başında şu an Hakan Fidan bulunmaktadır.
Avrupa Birliği (AB), yirmi yedi üye ülkeden oluşan ve toprakları büyük ölçüde Avrupa kıtasında bulunan siyasi ve ekonomik bir örgütlenmedir. 1993 yılında, Avrupa Birliği Antlaşması olarak da bilinen Maastricht Antlaşması'nın yürürlüğe girmesi sonucu, var olan Avrupa Ekonomik Topluluğu'na yeni görev ve sorumluluk alanları yüklenmesiyle kurulmuştur. 445 milyondan fazla nüfusuyla Avrupa Birliği, dünya ülkelerinin GSYİH'ye (nominal) göre sıralanışında nominal gayrisafi yurt içi hasılasının %30'luk bölümünü oluşturur.
Avrupa Birliği Müktesebatı, temel Avrupa Birliği anlaşmalarında ve diğer yardımcı hukuk kaynaklarında yer alan kural ve kurumlar bütününü ifade etmektedir.
Maastricht Antlaşması, 7 Şubat 1992'de imzalanan ve AET’nin AB olması yolundaki son adım olan ekonomik ve parasal birliği de gerçekleştirme istikametine girdiği antlaşmadır.
Avrupa Merkez Bankası, Euro bölgesi içinde bulunan 20 ülkenin para politikasını yönetmekle yükümlü olan dünyanın en önemli merkez bankalarından biridir. 1 Haziran 1998 tarihinde Almanya, Frankfurt genel merkez olmak üzere kurulmuştur. Banka'nın temel görevi, avronun alım gücünü korumak ve avro bölgesinde fiyat istikrarını sağlamaktır. 1 Kasım 2019 tarihinden itibaren başkanlığını Fransız politikacı Christine Lagarde yapmaktadır.
Paul-Henri Charles Spaak, Belçikalı devlet adamı. Avrupa Birliği'nin başlıca savunucularından olmuş, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET), Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı (NATO) ve Benelüks Ekonomik Birliği'nin kurulmasında önemli rol oynamıştır.
Spaak Raporu ya da Genel Ortak Pazar Hakkındaki Brüksel Raporu, 1956 yılında hazırlanmıştır. Hükümetlerarası Komite'nin başkanı olarak Belçika'nın Dışişleri Bakanı Paul-Henri Spaak tarafından eksiksiz olarak 21 Nisan 1956 tarihinde Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'ndaki altı üye devlete sunulmuştur.
Avrupa Birliği'nin temelini, II. Dünya Savaşı sonrasında sanayi bakımından özellikle önemli iki temel hammadde olan kömür ve çelik sektörünü güçlendirmek ve bunları uluslarüstü bir otorite ile kontrol ederek barışı sürdürmek amacıyla 1951'de kurulan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu oluşturmaktadır. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu, 18 Nisan 1951'de Belçika, Almanya, Fransa, Hollanda, Lüksemburg ve İtalya arasında imzalanan Paris Antlaşması (1951) ile kurulmuştur. Yine bu ülkelerin imzaladığı 25 Mart 1957 tarihli Roma Antlaşması ile bir başka topluluk daha, Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (Euratom) eklendi ve bu anlaşmayla, aynı tarihte Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) kurulmuş oldu. 1958'de yürürlüğe giren Roma Antlaşması üye ülkeler arasında önce gümrük birliğini, yani malların gümrük vergisi ödenmeksizin üye ülkeler arasında serbestçe alınıp satılmasını öngörmüştür. Bu yapının oluşturulmasının öncüleri Fransız Planlama Teşkilatı Başkanı Jean Monnet ve Dışişleri Bakanı Robert Schuman olmuştur. Jean Monnet ve ekibinin titizlikle hazırlamış olduğu ve Robert Schuman'ın 9 Mayıs 1950'de ilan ettiği metin "Schuman Bildirgesi" adını alacak ve daha sonraları 9 Mayıs, Avrupa Günü olarak kabul edilecekti.
Amsterdam Antlaşması, 2 Ekim 1997 tarihinde Avrupa Birliği üyesi ülkelerce imzalanmış ve 1992 yılında imzalanan Maastricht Antlaşması'nın koşullarında köklü değişikler yapmıştır. Antlaşma 1 Mayıs 1999 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Avrupa Tek Senedi, Avrupa Birliği tek pazarını ve Avrupa Politik İş Birliğini resmen başlatan Roma Antlaşması'nda köklü değişiklikler yapan antlaşmadır.
Avrupa Birliği'nin üç sütunu, 7 Şubat 1992 tarihinde Hollanda'nın Maastricht kentinde imzalanan ve Avrupa Birliği'ni resmen kuran Maastricht Antlaşması uyarınca birlik politikalarının ayrıldığı üç ana başlıktır.
Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası ya da ODGP 7 Şubat 1992 tarihinde imzalanan Maastricht Antlaşması'yla Avrupa Birliği'nin üç sütunundan biri olarak kabul edilmiştir. 1 Mayıs 1999 tarihinde yürürlüğe giren Amsterdam Antlaşması bu politika üzerinde daha büyük yenilikler yapmış ve politikayı genişletmiştir. 2009 yılında yürürlüğe giren Lizbon Antlaşması'yla sütun özelliği sona ermiştir. Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası, 1986 yılında Avrupa Tek Senedi'nin oluşturduğu Avrupa İş Birliği Kurumunun yerini almıştır.
Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası ya da kısaca AGSP, Avrupa Birliği'nin Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası'nın en önemli ayağı ve Avrupa Birliği'nin askeriye ve savunma alanlarını kapsayan yönergesidir. Bu politika, NATO bünyesinde yer alan Avrupa Güvenlik ve Savunma Kimliği oluşumunun yerini almış ve Avrupa Birliği'nin kendi yetki alanı içinde olması ve NATO üyesi olmayan ülkelerle de iş birliği kurması bakımından bu eski oluşumdan farklı olmuştur.
Avrupa Birliği Silahlı Kuvvetleri, Avrupa entegrasyonu henüz askeri alanda çok yol katetmemiş olduğundan dolayı henüz oluşturulmamıştır. Ancak Avrupa Birliği birtakım askeri organizasyon ve barış gücü olarak katıldığı operasyonlarla bir Avrupa Birliği Silahlı Kuvvetleri oluşturma konusunda simgesel adımlar atmıştır. Günümüzde Avrupa Birliği'nde savunma konusu her bir üye ülkenin kendi sorumluluğundadır. Şu an Avrupa Birliği ordusu olarak adlandırılabilecek tek oluşum Avrupa Birliği Savaş Grupları olarak bilinen küçük birliklerdir. Avrupa Birliği güvenlik alanındaki tüm konuları Ortak Dışişler ve Güvenlik Politikası ışığında yürütür. Kararlara katılmama hakkını kullanan Danimarka bu politikanın altına imza koymamıştır ve bu politikanın dışındadır. Bunun dışında Avrupa Birliği Norveç, Türkiye gibi üçüncü ülkelerle de iş birliğine gitmiştir. Avrupa Birliği'nin tek başına ya da üçüncü ülkelerle ortaklaşa oluşturduğu askerî oluşumlardan bazıları;
- Avrupa Birliği Savaş Grupları
- Avrupa Birliği Askerî Personeli
- Avrupa Kolordusu (Eurocorps) ve
- Avrupa Jandarma Kuvveti'dir.
Avrupa Birliği'nin dış ilişkileri, genel olarak yirmi yedi Avrupa Birliği üyesi ülkenin her birinin kendi yürüttüğü ikili ilişkiler ışığında gelişir. Bir bütün olarak Avrupa Birliği'nin birlik dışı ülkelerle kurduğu ilişkiler genellikle uluslararası antlaşmalar yoluyla sağlanır. Bu ilişkiler çoğunlukla ekonomi ya da enerji alanlarında iş birliği yapmak konusundadır.
Avrupa Birliği'nde siyaset, Avrupa Birliği'nin ekonomi, sağlık, tarım, kültür, çevre sorunları, dış ilişkiler, içişleri gibi çeşitli konularda antlaşmalar çerçevesinde uygulama kararı aldığı yönergeler bütünüdür.
Kamuran Gürün, Türk diplomat.
AB Dış Eylem Servisi veya daha sık kullanılan ifadeyle AB Dış İlişkiler Servisi (İngilizce: European External Action Service - EEAS veya EAS) resmen 1 Aralık 2010 tarihinde Lizbon Antlaşması'ndan sonra kurulmuş bir Avrupa Birliği (AB) dairesidir. Lizbon Antlaşması, AB'nin uluslararası toplulukta etkinliğini ve tek ses olabilmesini sağlamak için, Dış İlişkilerden Sorumlu Avrupa Komisyonu Üyesi ve Ortak Dış Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi makamlarının birleştirilmesi sayesinde “AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi” makamını oluşturmakta. Servis, AB'nin Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası ile AB'nin dış temsilinin diğer alanlarda uygulanabilmesinde, AB için bir dışişleri bakanlığı ve diplomatik olarak hizmet vermektedir. EEAS; Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi (HR),yetkisi altında olup ona yardımcı olur.
Hem AB Konseyi başkan yardımcılığı hem de Avrupa Komisyonu başkan yardımcılığını yürütecek Yüksek Temsilci'nin aynı zamanda, AB Dışişleri Konseyi'ne de başkanlık edecek. Lizbon Antlaşması ile değiştirilen AB Antlaşması'nın (ABA) 27(3)’ncü maddesi, EEAS'e, Yüksek Temsilci’ye, Avrupa Birliğinin Ortak Dış ve Güvenlik Politikası’nın (ODGP) gereklerini yerine getirmesinde destek olma ve üye Devletlerin dışişleri bakanlıkları ile iş birliği içerisinde çalışma görevi verdi. EEAS’nin organizasyonu ve işleyişi, Yüksek Temsilci tarafından sunulacak teklif doğrultusunda kabul görecek Konsey Kararı ile belirlenecekti. EEAS’nin uzman kadrosu, Komisyon’un ilgili birimleri ve AB Konseyi Genel Sekreterliği’nin ilgili birimleri ile birlikte üye Devletlerin diplomatik servislerinden sağlanacaktı.
EEAS AB'nin krizlere tepkisini yönetmekte, istihbarat kapasitesi bulunup yetkinlik paylaştığı yerlerde Komisyon ile iş birliği yapmaktadır. Yüksek Temsilci ve EEAS politikayı önerip uygulayabilecek olmasına rağmen politika belirleme rolü Dışişleri Konseyi Yüksek Temsilcisi üyelerine aittir.
