Avrupa Konseyi üyesi ülkeler
Avrupa Konseyi, 5 Mayıs 1949'da on Batı ve Kuzey Avrupa ülkesi tarafından kuruldu.[1] Kuruluşundan üç ay sonra Yunanistan;[2][3] bir yıl sonra ise İzlanda,[4][5] Türkiye[6][7] ve Batı Almanya[8][9] dahil oldu. Şu anda 46 üye ülkesi var ve en son katılan ülke Karadağ.
Avrupa Konseyi Tüzüğü'nün 4. Maddesi, belirli demokratik ve insan hakları standartlarını karşılamaları koşuluyla üyeliğin herhangi bir Avrupa ülkesine açık olduğunu belirtir.[10] Belarus, Rusya, Kazakistan ve Vatikan'ın yanı sıra sınırlı tanınmaya sahip ülkeler dışında, Avrupa'da toprakları olan neredeyse tüm ülkeler Avrupa Konseyine üyedir.
Liste
| Bayrak | Ülke[11] | Başkent | Üyelik tarihi | Notlar |
|---|---|---|---|---|
 | Belçika | Brüksel | 5 Mayıs 1949 | Kurucu |
 | Birleşik Krallık | Londra | 5 Mayıs 1949 | Kurucu |
 | Danimarka | Kopenhag | 5 Mayıs 1949 | Kurucu. Danimarka; Faroe Adaları ve Grönland'ı içerir, ancak Danimarka'nın katıldığı bazı Avrupa Konseyi sözleşmeleri bu bölgeler için geçerli değildir. |
 | Fransa | Paris | 5 Mayıs 1949 | Kurucu |
 | Hollanda | Amsterdam | 5 Mayıs 1949 | Kurucu |
 | İrlanda | Dublin | 5 Mayıs 1949 | Kurucu |
 | İsveç | Stockholm | 5 Mayıs 1949 | Kurucu |
 | İtalya | Roma | 5 Mayıs 1949 | Kurucu |
 | Lüksemburg | Lüksemburg | 5 Mayıs 1949 | Kurucu |
 | Norveç | Oslo | 5 Mayıs 1949 | Kurucu |
 | Yunanistan | Atina | 9 Ağustos 1949[2][3] | Askeri diktatörlük döneminde Yunanistan davası nedeniyle geçici olarak Konsey üyeliğinden çekildi. Bkz. Avrupa Konseyinde Yunanistan |
 | İzlanda | Reykjavík | 7 Mart 1950[4][5] | |
 | Türkiye | Ankara | 13 Nisan 1950[6][7] | |
 | Almanya | Berlin | 13 Temmuz 1950[8][9] | Federal Almanya Cumhuriyeti (Batı Almanya) ve Saar Protektorası 1950'de ortak üye oldular. Federal Cumhuriyet 1951'de tam üye oldu. Saar, 1956'da Federal Cumhuriyet'e katıldı ve eski Doğu Almanya eyaletleri, 1990'da yeniden birleşmenin ardından Federal Cumhuriyet'in bir parçası oldu. Doğu Almanya hiçbir zaman Konsey üyesi olmamıştı. |
 | Avusturya | Viyana | 16 Nisan 1956 | |
 | Kıbrıs | Lefkoşa | 24 Mayıs 1961 | |
 | İsviçre | Bern | 6 Mayıs 1963 | |
 | Malta | Valletta | 29 Nisan 1965 | |
 | Portekiz | Lizbon | 22 Eylül 1976 | |
 | İspanya | Madrid | 24 Kasım 1977 | |
 | Lihtenştayn | Vaduz | 23 Kasım 1978 | |
 | San Marino | San Marino | 16 Kasım 1988 | |
 | Finlandiya | Helsinki | 5 Mayıs 1989 | |
 | Macaristan | Budapeşte | 6 Kasım 1990 | |
 | Polonya | Varşova | 26 Kasım 1991 | |
 | Bulgaristan | Sofya | 7 Mayıs 1992 | |
 | Estonya | Tallinn | 14 Mayıs 1993 | |
 | Litvanya | Vilnius | 14 Mayıs 1993 | |
 | Slovenya | Ljubljana | 14 Mayıs 1993 | |
 | Çekya | Prag | 30 Haziran 1993 | Daha önce, Çekoslovakya'nın bir parçası olarak, 21 Ocak 1991'den 31 Aralık 1992'de Çekoslovakya'nın dağılmasına kadar Konsey üyesiydi. |
 | Slovakya | Bratislava | 30 Haziran 1993 | Daha önce, Çekoslovakya'nın bir parçası olarak, 21 Ocak 1991'den 31 Aralık 1992'de Çekoslovakya'nın dağılmasına kadar Konsey üyesiydi. |
 | Romanya | Bükreş | 7 Ekim 1993 | |
 | Andorra | Andorra la Vella | 10 Kasım 1994 | |
 | Letonya | Riga | 10 Şubat 1995 | |
 | Arnavutluk | Tiran | 13 Temmuz 1995 | |
 | Moldova | Kişinev | 13 Temmuz 1995 | |
 | Kuzey Makedonya | Üsküp | 9 Kasım 1995 | 12 Şubat 2019'a kadar Makedonya Cumhuriyeti, isim anlaşmazlığı nedeniyle resmi olarak "Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti" olarak anıldı. |
 | Ukrayna | Kiev | 9 Kasım 1995 | |
 | Hırvatistan | Zagreb | 6 Kasım 1996 | |
 | Gürcistan | Tiflis | 27 Nisan 1999 | |
 | Azerbaycan | Bakü | 25 Ocak 2001 | Bkz. Avrupa Konseyinde Azerbaycan |
 | Ermenistan | Erivan | 25 Ocak 2001 | Bkz. Avrupa Konseyinde Ermenistan |
 | Bosna-Hersek | Saraybosna | 24 Nisan 2002 | |
 | Sırbistan | Belgrad | 3 Nisan 2003 | Başlangıçta Sırbistan-Karadağ olarak katıldı. 2006 yılında Karadağ'ın bağımsızlığından sonra, Bakanlar Komitesi Sırbistan Cumhuriyeti'nin eski Sırbistan-Karadağ Devlet Birliği üyeliğini sürdüreceğini açıkladı.[12] |
 | Monako | Monaco-Ville | 5 Ekim 2004 | |
 | Karadağ | Podgorica | 11 Mayıs 2007 | Daha önce 2003 yılından itibaren Sırbistan-Karadağ'ın bir parçası olarak Konsey üyesiydi. |
Eski üyeler
| Bayrak | Ülke[11] | Başkent | Üyelik tarihi | Ayrılma tarihi | Notlar |
|---|---|---|---|---|---|
 | Saarland | Saarbrücken | 13 Ağustos 1950 | 1 Ocak 1957 | Saarland 1 Ocak 1957'de Batı Almanya'ya katıldı |
| Çekoslovakya | Prag | 21 Ocak 1991 | 31 Aralık 1992 | Çekoslovakya, 31 Aralık 1992'de dağıldı. Halef devletler Çekya ve Slovakya, 30 Haziran 1993'te Konseye yeniden katıldı. |
 | Sırbistan ve Karadağ | Belgrad | 3 Nisan 2003 | 5 Haziran 2006 | Sırbistan-Karadağ, Haziran 2006'da Karadağ'ın bağımsızlığından sonra dağıldı. Sırbistan'ın 14 Haziran 2006'da eski birliğin koltuğunu sürdüreceği ilan edildi. Karadağ 11 Mayıs 2007'ye Konseye katıldı. |
 | Rusya | Moskova | 28 Şubat 1996 | 16 Mart 2022 | 25 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna'yı istila sebebiyle Rusya'nın, Bakanlar Komitesi ve Parlamenterler Meclisindeki temsil hakları askıya alındı.[13] Rusya, 10 Mart 2022'de artık organizasyonda bulunmayacağını açıkladı.[14] 15 Mart 2022'de Rusya, 31 Aralık 2022'de resmi olarak çekilme arzusunu yerine getirecek şekilde Konseyden bir ayrılma prosedürü başlattı. 16 Mart 2022'de Bakanlar Komitesi, Rusya'yı derhal konseyden çıkarmaya karar verdi.[15] |
Başvuru sahipleri
Parlamenterler Meclisi ile özel konuk statüsü, Avrupa Konseyine üyelik için başvuran Avrupa üyesi olmayan devletlerin parlamentolarına katılım sürecinde geçici bir statü olarak 1989 yılında kurulmuştur. Özel konuk statüsünün amacı, özellikle katılım koşullarının belirlenmesinde ilgili parlamentonun Mecliste temsil edilmesini ve Meclis ile birlikte çalışmasını sağlayarak, Avrupa'daki üye olmayan devletlerin ulusal parlamentoları ile daha yakın ilişkiler geliştirmektir.[16]
Belarus
Belarus, 12 Mart 1993'te tam üyelik için başvurdu ve parlamentosu Eylül 1992'den Ocak 1997'ye kadar Parlamenterler Meclisinde özel konuk statüsüne sahipti. Ancak özel konuk statüsü, ölüm cezasını onaylayan Kasım 1996 anayasa referandumu ve Avrupa Konseyi tarafından demokratik olmadığı tespit edilen parlamento ara seçimlerinin yanı sıra Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko'nun yönetimi altında ifade özgürlüğü gibi demokratik özgürlüklere getirilen sınırlamaların bir sonucu olarak askıya alındı (bkz. Belarus medyası). Belarus Anayasası'nda Ekim 2004'te yapılan ikinci bir değişiklik, ayrıca "asgari demokratik standartlara saygı göstermemekte ve kuvvetler ayrılığı ve hukukun üstünlüğü ilkelerini ihlal etmektedir".[17] Haziran 2009'da Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi, Belarus Parlamentosunun Meclisteki özel konuk statüsünün askıya alınmasının, ancak hükûmetin ölüm cezasına moratoryum getirmesi koşuluyla kaldırılacağına karar verdi. Mayıs 2013 itibarıyla bu koşul yerine getirilmemiştir.[18]
Kazakistan
Kazakistan, 1999 yılında Parlamenterler Meclisine özel konuk statüsü için başvurmuştur. Meclis, Kazakistan'ın Ural nehrinin batısındaki topraklarının %4'ünün Avrupa'da bulunması nedeniyle tam üyelik başvurusunda bulunabileceğini,[19] ancak özel konuk statüsü verilmesi için demokrasi ve insan hakları alanlarında iyileştirmeler yapılması gerektiğini tespit etti. Kazakistan, Nisan 2004'te Meclis ile bir işbirliği anlaşması imzaladı.
Kasım 2006'da Kazakistan Parlamentosu, Meclisten gözlemci statüsü verilmesini resmen talep etti, ancak bu statü, AK'nin tüm temel değer ve ilkelerine önceden uyulmasını gerektirdiği için hiçbir zaman verilmedi.[16] Ülke, 24 Şubat 2010 tarihinde Avrupa Konseyinin Avrupa Kültür Konvansiyonuna katılmıştır.[20] 15-16 Mart 2010 tarihlerinde Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) Başkanı Kazakistan'a resmi bir ziyarette bulundu,[21] bunun sonucunda Avrupa Konseyi ve Kazakistan'ın ilişkilerini güçlendirdiği sonucuna varıldı. Bu dönüm noktası, Kazakistan'ın 2008'de Astana'da Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in ana hatlarıyla belirttiği “Path to Europe” programını cesaretlendiriyor.[22]
Aralık 2013'te, Kazakistan'ın ceza adaleti alanındaki Avrupa Konseyinin çok sayıda sözleşmesine katılımının önünü açmak amacıyla 2014-15 yıllarında Kazakistan ve Avrupa Konseyi arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesine ilişkin Ortak Deklarasyon imzalandı.[23][24]
Kosova
Kosova Meclisi, 2016 yılında Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi ve komisyonlarının çalışmalarına gözlemci olarak katılmaya davet edilmiştir.[25][26]
Kosova Dışişleri Bakanı Hashim Thaçi, Aralık 2014'te Avrupa Konseyine üyelik başvurusunun 2015 yılının ilk çeyreğinde yapılmasının planlandığını belirtti.[27] Dışişleri Bakanı Donika Gervalla-Schwarz, 12 Mayıs 2022 tarihinde Strazburg'da Konsey yönetimiyle yapılan bir toplantıda üyelik başvurusunu sundu.[28][29] Kosova zaten fiili olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin yargı yetkisi altındadır.[30] 20 Mart 2023 tarihinde Kosova Başbakanı Albin Kurti, Priştine'de yabancı diplomatlarla yaptığı toplantıda, Kosova ve Sırbistan tarafından iki gün önce onaylanan AB'nin önerdiği anlaşmanın bir sonucu olarak, Kosova'nın Avrupa Konseyine katılma yolunun artık açık olduğunu söyledi.[31] Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi 24 Nisan 2023 tarihinde Kosova'nın üyelik başvurusunu 33 lehte, 7 aleyhte ve 5 çekimser oyla onaylayarak başvurunun Parlamenterler Meclisine gitmesine izin vermişti.[32][33][34]
Gözlemciler
Vatikan
Avrupa'da olmasına rağmen Vatikan, Avrupa Konseyi üyeliği için hiçbir zaman başvuruda bulunmamış, bunun yerine gözlemci olmayı tercih etmiştir. Bununla birlikte, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne taraf olmak için başvuruda bulunması yönünde çağrılar yapılmıştır.[35]
Diğer ülkeler
Gözlemci statüsü, Avrupa'daki demokratik geçişlere katkıda bulunmak isteyen Avrupalı olmayan demokrasiler için tasarlanmıştır.[16]
Kanada, Japonya, Meksika, ABD ve Vatikan Avrupa Konseyinde gözlemci statüsüne sahiptir ve Bakanlar Komitesine ve tüm hükûmetler arası komitelere katılabilir. Avrupa Konseyinin faaliyetlerine gönüllü olarak mali olarak katkıda bulunabilirler.
Kanada, İsrail ve Meksika parlamentoları, Parlamenterler Meclisinde gözlemci statüsünde olup, heyetleri Meclis oturumlarına ve komite toplantılarına katılabilmektedir. Filistin Yasama Meclisi temsilcileri, Orta Doğu ile ilgili Meclis tartışmalarına ve Kuzey Kıbrıs'tan Kıbrıs Türkü temsilcileri Kıbrıs Adası'na ilişkin tartışmalara katılabilirler.
Her iki ülke de ölüm cezası uyguladığı için Japonya ve ABD'nin gözlemci statüsüyle ilgili eleştiriler var.[36] Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, ABD ve Japonya'nın ölüm cezasını kaldırması veya gözlemci statüsünü kaybetmesi için kulis yapıyor. Konsey ayrıca Belarus'un ölüm cezasına ilişkin bir moratoryum ilan etmesi şartıyla Belarus'a özel konuk statüsünü geri vermek için oy kullandı.
Ortaklar
Mayıs 2009'da Parlamenterler Meclisi, demokratik geçişlerinde Parlamenterler Meclisi tarafından desteklenmek ve ortak zorluklarla ilgili siyasi tartışmalara katılmak isteyen komşu bölgelerdeki üye olmayan devletlerin parlamentoları ile kurumsal işbirliği için yeni bir statü oluşturdu.[16]
Yeni statü "demokrasinin ortağı" olarak adlandırılıyor ve ilgilenen devletler; çoğulcu demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan haklarına ve temel özgürlüklere saygı, infazların ertelenmesini teşvik, ölüm cezasını kaldırmak, özgür ve adil seçimler düzenlemek, ilgili AK sözleşmelerine taraf olmak, Meclisin ve Venedik Komisyonunun uzmanlığından kurumsal ve yasama çalışmalarında yararlanmak gibi Avrupa Konseyinin değerlerini benimsemeyi taahhüt ederlerse bunu elde edebilirler.[16]
AK, güney Akdeniz'in komşu bölgeleri, Orta Doğu ve Orta Asya ile evrensel insan haklarına saygı temelinde diyalog politikasını benimsemiştir. Bu politikanın ardından Meclis, AK Gözlemcileri dışındaki komşu ülkelerin parlamentoları ile çalışma temasları kurmuştur: Cezayir, Kazakistan, Fas, Tunus ve Filistin Yasama Konseyi. Bu parlamentoların birçoğu, mevcut işbirliğinin statüsünü yükseltmek ve kalıcı bir ilişki kurmakla ilgilendiklerini ifade ettiler.
1994 yılından bu yana, Avrupa Konseyine üye devletlerin parlamentoları, Meclis ile özel işbirliği anlaşmaları akdetme olanağına sahiptir, ancak ilgili parlamentolar arasında fazla ilgi uyandırmamıştır, bu da yeterli açıklık ve netlik sağlamadığını göstermektedir. Şimdiye kadar sadece Kazakistan Parlamentosu 2004'ten beri bundan yararlanmıştır.
Kasım 2006'da, Kazakistan Parlamentosu resmen Meclise gözlemci statüsü verilmesini istedi. Bu tür resmi veya gayriresmi talepler, halihazırda onunla işbirliği yapan ancak bu işbirliğinin kurumsallaşmış tanınmasının onu daha görünür, daha tutarlı ve daha etkili hale getirebileceğini düşünen bir dizi parlamento tarafından yapılmaktadır. Bununla birlikte, gözlemci statüsü bu durumlarda uygun görülmemektedir, çünkü onu alan devletin halihazırda AK'nin temel değer ve ilkelerine uymasını gerektirdiğinden, demokratik geçişin ilk aşamalarında olan ve şu anda talep eden devletler için durum böyle değildir.[16]
Yeni kurulan "Demokrasi Ortağı" statüsü, AB'nin Avrupa Komşuluk Politikası, AGİT işbirliği ortakları, NATO üyesi olmayan devletlerle işbirliği gibi çoğunlukla Avrupa devletlerinin diğer hükûmetlerarası kuruluşlarının işbirliği girişimlerine benzer.
"Demokrasi ortağı" statüsü talep etmeye uygun ulusal parlamentolar aşağıdaki ülkelerdir:[16]
- Akdeniz için Birliğe Güney Akdeniz ve Orta Doğu katılımcıları:
Moritanya, 
Fas, 
Cezayir, 
Tunus, 
Mısır, 
Ürdün, 
Suriye, 
Lübnan, 
Filistin ve belki 
Libya (Libya, Akdeniz için Birlik'in gözlemcisidir) - AGİT Orta Asya katılımcıları:
Kazakistan, 
Kırgızistan, 
Tacikistan, 
Türkmenistan ve 
Özbekistan - Diğer ülkeler, eğer Meclis Bürosu böyle bir karar verirse
2015 itibarıyla aşağıdaki parlamentolara "demokrasi ortağı" statüsü verilmiştir:[37][38]
- Fas - Haziran 2011[39]
- Filistin Ulusal Konseyi - 4 Ekim 2011[40]
- Kırgızistan - 8 Nisan 2014[41]
Kaynakça
- ^ "Statute of the Council of Europe is signed in London". Council of Europe. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019.
On 5 May 1949, at St James’s Palace, London, the Foreign Ministers of Belgium, Denmark, France, Ireland, Italy, Luxembourg, the Netherlands, Norway, Sweden and the United Kingdom signed the Treaty establishing the Council of Europe.
- ^ a b "Greece joins". Council of Europe. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019.
- ^ a b "Greece - Member state". Council of Europe. 1 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019.
Greece became the 11th member State of the Council of Europe on 9 August 1949.
- ^ a b "Iceland joins". Council of Europe. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019.
- ^ a b "Iceland - Member state". Council of Europe. 1 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019.
Iceland became the 12th member State of the Council of Europe on 7 March 1950.
- ^ a b "Turkey joins". Council of Europe. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019.
- ^ a b "Turkey - Member state". Council of Europe. 1 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019.
Turkey became the 13th member State of the Council of Europe on 13 April 1950.
- ^ a b "Federal Republic of Germany joins the Council of Europe". Council of Europe. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019.
- ^ a b "Germany - Member state". Council of Europe. 1 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019.
Germany became the 14th member State of the Council of Europe on 13 July 1950.
- ^ "Full list". Council of Europe. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2019.
- ^ a b "Member states". Council of Europe. 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2013.
- ^ "Continuation by the Republic of Serbia of membership of the State Union of Serbia and Montenegro in the Council of Europe". Council of Europe. 14 Haziran 2006. 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2008.
- ^ "Council of Europe suspends Russia's rights of representation". Council of Europe. 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
- ^ "Russia will no longer participate in Council of Europe - TASS". Reuters. 10 Mart 2022. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2022.
- ^ "The Russian Federation is excluded from the Council of Europe". www.coe.int (İngilizce). 16 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2022.
- ^ a b c d e f g "Establishment of a "Partner for democracy" status with the Parliamentary Assembly". Parliamentary Assembly Council of Europe. 14 Mayıs 2009. 23 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2022.
- ^ "Belarus: a referendum under a 'hardening dictatorial regime'". Council of Europe. 2004. 2 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2008.
- ^ "Secretary general hopes that Belarus will join Council of Europe". Freeales.fidh.net. 22 Mayıs 2013. 10 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Situation in Kazakhstan and its Relations with the Council of Europe". Document 11007: II General information, point 11. Parliamentary Assembly Council of Europe. 7 Temmuz 2006. 24 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Council of Europe - Committee of Ministers - 1074 Meeting, 13 January 2010 – 7.4 European Cultural Convention (ETS No. 18)". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2022.
- ^ "PACE President in favour of strengthening relations with Kazakhstan". Assembly.coe.int. 20 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ "Archived copy". 26 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2010.
- ^ "Neighbourhood Co-operation Priorities for Kazakhstan 2014–2015: Co-operation activities on Council of Europe's conventions in criminal matters". Council of Europe. 9 Aralık 2013.
- ^ "Joint Declaration on enhancing cooperation between Kazakhstan and the Council of Europe signed in Brussels". Kazinform. 20 Aralık 2013. 19 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2022.
- ^ "Assembly of Kosovo*". PACE. 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2022.
- ^ "The situation in Kosovo* and the role of the Council of Europe". PACE website. 2016. 14 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2022.
- ^ "Kosovo applies to become EC member within three months". 20 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2022.
- ^ "Current political questions - Document distributed at the request of the Chair of the Ministers' Deputies [Anglais uniquement]". search.coe.int. 24 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2023.
- ^ Bailu, Doruntina; Cvetkovic, Sandra (12 Mayıs 2022). "Kosovo Applies For Council Of Europe In Move Sure To Anger Serbia". Radio Free Europe/Radio Liberty (İngilizce). 13 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2022.
- ^ Istrefi (2018). "Kosovo's Quest for Council of Europe Membership". Review of Central and East European Law (İngilizce). 43 (3): 255-273. doi:10.1163/15730352-04303002. ISSN 1573-0352.
- ^ @xhemajl_rexha (20 Mart 2023). "#Kosovo PM, @albinkurti says the country's road to become a member of @coe is now open after the #Ohrid Agreement with #Serbia. This after meeting all the ambassadors accredited in Prishtina. t.co/TzJDjTqNPC" (X gönderisi) – X vasıtasıyla.
- ^ Si, Nen (24 Nisan 2023). "Kosovo successfully passes the first phase of membership in the Council of Europe". 29 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2023.
- ^ Bami, Xhorxhina (24 Nisan 2023). "Kosovo Passes First Step to Council of Europe Membership". 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2023.
- ^ "1464bis meeting, 24 April 2023 | 2.4. Application for membership". search.coe.int. 7 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2023.
- ^ "Catholic women urge Vatican to sign Europe rights convention". Arab News. 12 Aralık 2021. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2023.
- ^ "Europarådet kan frånta USA observatörsstatus". Yelah. 2004. 25 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2008.
- ^ "Council of Europe body gives Palestinians 'partner' status". The Daily Star. 5 Ekim 2011. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ "Middle East News". The Jerusalem Post. 5 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019.
- ^ PACE grants 'Partner for democracy' status to the Palestinian National Council, Strasbourg, 04.10.2011: "In June this year, the Parliament of Morocco became the first to be granted the new status"
- ^ 2011 ORDINARY SESSION, Thirtieth sitting, Tuesday 4 October 2011 7 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "PACE discusses situation in Ukraine, reconsiders Russian credentials". 9 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2022.
