Avrupa Batı Trakya Türk Federasyonu

Avrupa Batı Trakya Türk Federasyonu veya kısaltılmış adıyla ABTTF,^[1] Almanya'dan Batı Trakya'ya göç eden Batı Trakya Türkleri'nin Yunanistan'daki Batı Trakya Türk toplumunun  azınlık sorunları ile ilgilenmek ve çözümüne katkı sağlamak amacıyla 28 Şubat 1988'de kurulmuş bir çatı kuruluşudur.

Avrupa Batı Trakya Türk Federasyonu (ABTTF) olarak 1988 yılından bu yana uluslararası alanda faaliyet gösteren ve merkezi Almanya'nın Witten şehrinde bulunan bir sivil toplum kuruluşu olup Brüksel ve Atina'da temsilcilikleri bulunmaktadır.

ABTTF, Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konsey'de (UN-ECOSOC)^[2] özel danışmanlık statüsüne sahip olup Avrupa Milletleri Federal Birliği (FUEN) asil üyesi, Avrupa Birliği Temel Haklar Platformu kurucu üyesi olan uluslararası bir sivil toplum kuruluşudur.

Temel misyonu Yunanistan'da hak ihlallerine maruz kalan Batı Trakya Türk toplumunun sorunlarını uluslararası platformlarda demokrasi ve insan hakları çerçevesinde savunmak ve çözüme kavuşturulması yönünde mücadele vermek olan ABTTF, Almanya ve Avrupa'da resmi kabul gören saygın bir kurumdur.

Uluslararası örgütler nezdindeki toplantılara katılarak mevcut sorunları gündeme getiren ABTTF, aynı zamanda lobi çalışmaları gerçekleştirmektedir. Birleşmiş Milletler (BM) Ekonomik ve Sosyal Konseyi'ne Özel İştişari Statüde Üye Sivil Toplum Kuruluşu statüsünü 2006'da alan ABTTF, Avrupa'daki ulusal azınlıkların en büyük çatı kuruluşu olan Avrupa Milletleri Federal Birliği(FUEN)'ne 2007 yılında üye olmuştur. Uluslararası düzeyde Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT),^[3] Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM)^[4] ağırlıklı olmak üzere Avrupa Konseyi (AK)'nde gerçekleştirilen toplantılara katılarak siyasiler ve bürokratlar ile görüşen ABTTF, 2010 yılında Brüksel'de bir temsilcilik açmıştır. 2010'dan bu yana ABTTF, Avrupa Parlamentosu'nda^[5] siyasiler ile gerçekleştirdiği görüşmelerde Batı Trakya Türklerinin sorunlarını aktarmakta olup parlamentoda etkinlikler düzenlemektedir.

1919-1922 yılları arasında geçen Türk-Yunan savaşı sonucunda Türkiye ve Yunanistan arasında imzalanan 30 Ocak 1923 tarihli nüfus mübadelesinin koşullarını düzenleyen anlaşma uyarınca Batı Trakya'daki Müslüman Türk azınlık ve İstanbul, Gökçeada ve Bozcaada'daki Rum Ortodoks azınlık mübadeleden muaf tutulmuştur.

Coğrafi konum açısından Batı Trakya, Gümülcine, İskeçe ve Meriç illerinden oluşmakla birlikte doğuda Yunanistan'ın Türkiye ile doğu sınırını oluşturan Meriç nehri ve kuzeyde Yunanistan'ın Bulgaristan ile doğal sınırını teşkil eden Rodop dağları arasında yer almaktadır^[6].

Türkiye-Yunanistan arasındaki nüfus mübadelesi antlaşmasının yanı sıra, iki devletin karşılıklı olarak imzalamış olduğu Lozan Barış Antlaşması mübadele dışı bırakılan azınlıkların haklarını ve statüsünü belirlemektedir. Bunun bir sonucu olarak, Batı Trakya'da yaşayan 150,000 nüfuslu Müslüman Türk azınlığa Yunanistan'da resmi azınlık statüsü verilmiştir. Batı Trakya Türk toplumunun resmi statüsü Lozan Antlaşmasının 37.- 45. maddeleri çerçevesinde belirlenmiştir.

Buna göre, Yunanistan'daki Batı Trakya Türk toplumuna Lozan Barış Antlaşması uyarınca giderlerini kendileri karşılamak üzere her türlü hayır kurumlarıyla dinsel ve sosyal kurumlar ve buna benzer öğretim ve eğitim kurumları kurmak, yönetmek ve denetlemek ve buralarda kendi dillerini serbestçe kullanmak ve dinsel törenlerini serbestçe yapmak konusunda İstanbul Rum Ortodoks azınlığı ile eşit haklar tanınmıştır.

1950'li yıllardan itibaren Yunan otoriteleri Lozan Barış Antlaşması'nda Yunanistan'ın yükümlülüğünü üstlendiği şartları yerine getirmemeye başladı ve bunun sonucunda önemli ölçüde insan hakları ihlalleri ortaya çıktı. Yunan iç savaşı ve akabinde 1967-1974 yılları arasındaki Yunanistan askeri cuntası nedeniyle ülkede artan istikrarsızlık, Batı Trakya Türk toplumu üzerinde darbe niteliğinde etki yarattı.

Türkiye-Yunanistan ilişkilerindeki gerginlik etkisini 1960'lardan itibaren Batı Trakya Türk toplumuna karşı uygulanan baskı ve asimilasyon politikaları olarak gösterirken 1970'li yıllar bu siyasetin en ağır uygulandığı dönem oldu. Azınlığı sindirme politikasının bir sonucu olarak Yunan otoriteleri tarafından yapılan uygulamalar zorunlu göçlere yol açtı.

1955-1998 yılları arasında yürürlükte olan Yunan Vatandaşlık Yasası'nın 19. Maddesinin “(..)geri dönme niyeti olmadan ülkeyi terk etmiş olan etnik kökeni Yunan olmayan vatandaşlar Yunan vatandaşlığından çıkarılabilir.” hükmü ile yaklaşık 60 bin Batı Trakya Türkü vatandaşlıktan çıkarıldı.

Bu sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik baskı ortamında doğup büyüdükleri topraklardan göç etmek zorunda kalan Batı Trakya Türklerinin büyük bir bölümü Türkiye'yi seçerken önemli bir bölümü de Almanya başta olmak üzere diğer Avrupa ülkelerini tercih etti.

Bugün Federal Almanya Cumhuriyet'inde, üçüncü kuşakla beraber sayıları 30.000 bini bulan Batı Trakya Türk toplumu bulunmaktadır. Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri, Kanada gibi uzak ülkelerin dışında aralarında Hollanda, İngiltere, İsveç, Fransa, Belçika ve Avusturya gibi ülkelerde de sayısı yadsınamayacak Batı Trakya Türk nüfusu yaşamaktadır

Göç ettikleri ülkelerde Batı Trakya Türkleri sosyal ve kültürel değerlerin yaşatılması ve toplumsal dayanışmaya duyulan ihtiyaç dolayısıyla dernek çatıları altında toplanmışlardır. Almanya'daki ilk Batı Trakya Türk derneği 1 Ocak 1978 tarihinde Hessen eyaletine bağlı Giessen şehrinde kurulmuştur. Bunu Stuttgart, Homburg/Saar, Münih, Düsseldorf, Kelsterbach ve diğerleri izlemiştir.

29 Ocak 1988 tarihinde isminde “Türk” kelimesi bulunan derneklerin mahkeme kararı ile kapatılmasına karşı çıkan Batı Trakya Türk toplumuna polisin müdahale etmesi sonucunda yaşanan şiddet olaylarına tepki gösteren Almanya'daki Batı Trakya Türk dernekleri, Batı Trakya Türk toplumunun sorunlarının uluslararası alanda duyurulması amacı ile merkezi bir yapı oluşturulması gerektiğine karar vermişlerdir. Bunun neticesinde, 28 Şubat 1988 tarihinde yedi kurucu derneğin katılımı Almanya Batı Trakya Türk Federasyonu kurulmuştur. 1996 yılında Almanya Batı Trakya Türk Federasyonu, Avrupa Batı Trakya Türk Federasyonu (ABTTF) adını alarak bugünkü formunu kazanmıştır.

Bugün ABTTF, 23 üye derneğin bağlı olduğu üst kuruluş olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. ABTTF, Batı Trakya Türk toplumunun uluslararası alanda faaliyetlerini yürüten hak savunuculuğu ve lobi çalışmaları yapan uluslararası bir STK'dır.

ABTTF, saygı ve temel hak ve özgürlüklerin tanınmasına dayalı olarak oluşturulacak dahil edici bir azınlık siyaseti aracılığı ile Yunanistan'da yaşayan Batı Trakya Türk toplumunun sorunlarının çözümüne katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede, ABTTF faaliyetlerini siyasi partilerden, devlet makamlarından ve hükûmetlerden bağımsız olarak yürütmektedir. Almanya'da kurulmuş uluslararası sivil toplum örgütü olarak tanınan ABTTF, çalışmalarını Alman Federal yasalarına uygun olarak yürütmektedir.

Batı Trakya Türk toplumunun uluslararası temsilcisi ABTTF, bölgelerinde kurulmuş üyesi yerel dernekler ile birlikte Avrupa'da Azınlık mensuplarının sosyal ve kültürel kimliğini koruyup geliştirmeleri için çalışmalar yapmakta, karşılaştığı hukuki, siyasi, sosyal ve kültürel sorunların çözümünde etkin rol oynamaktadır. Bu anlamda ABTTF, Azınlık mensuplarının Yunanistan'da ve göç etmiş olduğu ülkelerde eşitlik ve ayrımcılık alanlarında karşılaştığı sorunların çözümü için çaba göstermektedir.

Bu amaçlar doğrultusunda faaliyet gösteren ABTTF, Batı Trakya Türk toplumunun Yunanistan'da karşılaştığı insan hakları ihlallerini Avrupa düzeyinde politikacı ve bürokratların dikkatine sunarak Yunanistan'ın imzacı ülke olduğu Lozan Barış Antlaşması'nı gerekleriyle uygulaması ve antlaşmayı ihlalden doğan sorunların giderilmesinin gerekliliğini kamuoyuna duyurmaktadır.

Federasyon, Genel Kurul,^[7] Temsilciler Kurulu,^[8] Başkanlık Kurulu,^[9] Denetim Kurulu^[10] ve Disiplin Kurulu^[11] olmak üzere beş yapısal organdan oluşmaktadır.

Genel Kurul, Avrupa Batı Trakya Türk Federasyonu'nun en üst karar organıdır. Genel Kurul, üye derneklerin genel kurulunda seçilen delegelerden, Federasyon Yönetim Kurulu üyelerinden ve tabii kişilerden oluşur.

Temsilciler Kurulu, müteakip Genel Kurullar arasındaki en yüksek karar organıdır. Temsilciler Kurulu, ABTTF üyesi derneklerin Yönetim Kurullarından 2 (iki) üye ile ABTTF Yönetim Kurulu üyelerinden oluşur. Temsilciler Kurulu, gerektiği zaman ve yılda en az bir kez olmak üzere, üyelerinin en az 1/4'ünün hazır bulunmasıyla toplanır. Temsilciler Kurulu, ABTTF tüzüğünde Genel Kurul tarafından karar verilmesi hükme bağlanmış durumlar dışında, aşağıdakilerle sınırlı kalmadan, tüm kararları alma yetkisine sahiptir.

ABTTF Başkanlık Kurulu 11 (on bir) kişiden oluşur: Başkan ve on Başkan Yardımcısı. Başkanlık Kurulu, Genel Kurul tarafından 4 (dört) yıllığına seçilir. Başkanlık Kurulu'na seçilen üyeler Temsilciler Kurulu'na doğrudan üyelik haricinde ABTTF'nin diğer hiçbir organında görev alamazlar. Başkanlık Kurulu, ABTTF'nin tüm idari ve icra işlerini yürütmenin yanı sıra Temsilciler Kurulu ve Genel Kurul'da alınan kararların uygulanması ile ücretli elemanların işe alınması ve işlerine son verilmesinden de sorumludur.

Alman Medeni Kanunu'nun 26. maddesine göre, Başkanlık Kurulu başkan ve on başkan yardımcısından oluşur. Başkan tek başına, başkan yardımcıları birlikte Avrupa Batı Trakya Türk Federasyonu'nu temsil etme yetkisine sahiptir.

ABTTF Denetim Kurulu 3 (üç) kişiden oluşur. Denetim Kurulu üyeleri aralarından birini Denetim Kurulu Başkanı olarak seçer. Denetim Kurulu, Genel Kurul tarafından 4 (dört) yıllığına seçilir. Denetim Kurulu'na seçilen üyeler ABTTF'nin diğer organlarının hiçbirinde görev alamazlar. Denetim Kurulu, Federasyon'un mali hesap ve karar defterlerini yılda en az bir kez teftiş eder, hazırladığı raporları, ara dönemlerde Temsilciler Kurulu ve Yönetim Kuruluna, Genel Kurul öncesi de Genel Kurul'a sunar.

ABTTF Disiplin Kurulu 3 (üç) kişiden oluşur. Disiplin Kurulu üyeleri aralarından birini Disiplin Kurulu Başkanı olarak seçer. Disiplin Kurulu, Genel Kurul tarafından 4 (dört) yıllığına seçilir. Disiplin Kurulu üyeleri, ABTTF'nin diğer organlarının hiçbirinde görev alamayacakları gibi ABTTF üyesi derneklerin Yönetim Kurulu üyesi de olamazlar. Disiplin Kurulu, ABTTF organlarında görev alan kişiler ile ABTTF'nin oluşturduğu komisyon veya alt birimlerdeki kişilerin zanlılıklarını inceler. Şüpheli veya suçlu bulduğu kişileri bir sonraki Genel Kurul gündemine getirir.

ABTTF, Batı Trakya Türk toplumunun sorunlarını uluslararası düzeye taşımak amacıyla kurulduğu 1988'den bu yana, kuruluş amacı doğrultusunda çalışmalarını büyük bir kararlılık ve azimle sürdürmektedir.

ABTTF, 10 Mayıs 2006 tarihinde BM Sivil Toplum Kuruluşları Komitesi tarafından diğer 21 sivil toplum örgütü ile birlikte Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi nezdinde özel istişare statüde sivil toplum örgütü olarak tanınmıştır. Bu statü ile birlikte ABTTF, Birleşmiş Milletler tarafından düzenlenen uluslararası toplantılara konuşmacı olarak katılma ve Birleşmiş Milletler'in merkezi olan şehirlerde temsilcilik ofisi açma hakkı kazanmıştır.  

ABTTF, Batı Trakya Türk toplumunu temsilen üyesi olduğu Avrupa'daki ulusal ve yerli azınlıkların en büyük çatı kuruluşu olan Avrupa Milletleri Federal Birliği'nin (FUEN)^[12] 2007'den beri üyesidir. FUEN, Avrupa'nın otokton, ulusal azınlıkları, ulusları ve  dil topluluklarının en büyük çatı birliği ve ana temsilcisidir. Çatısı altında  halen 36 ayrı ülkeden 100 üye organizasyonunu bir araya getirmiş olup buna her yıl yeni üyeler dahil olmaktadır. FUEN, Avrupa'daki azınlıkların çıkarlarını bölgesel, ulusal ve özellikle Avrupa düzeyinde temsil eden karşılıklı desteği esas alan bir topluluktur. Ayrıca ABTTF, FUEN bünyesinde 2013 yılında kurulan Türk Azınlıkları/Toplulukları Çalışma Grubu'nun (TAG) sekretaryasını da yürütmektedir.

Uluslararası düzeyde tanınan ve çalışmalarıyla takdir toplayan ABTTF, Batı Trakya Türk toplumunun çıkarlarını korumak amacıyla çalışmalar yürütmektedir. Uluslararası lobi alanında ABTTF,  Birleşmiş Milletler (BM),^[13] Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT),^[14] Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) ağırlıklı olmak üzere Avrupa Konseyi (AK), Avrupa Milletleri Federal Birliği (FUEN) ve Avrupa Parlamentosu (AP) ağırlıklı olmak üzere Avrupa Birliği (AB) düzeyinde gerçekleştirdiği çalışmalarıyla bugün profesyonel ve kurumsallaşmış bir sivil toplum kuruluşu haline gelmiştir.

Uluslararası faaliyetler, etkinlikler ve lobi çalışmalarına 2020'de Atina'nın eklenmesiyle ABTTF, uluslararası düzeyde yürütülen çalışmaların devamı olarak Atina'da Batı Trakya Türk toplumunu ilgilendiren hususlarda ABTTF Atina nezdinde çalışmalar yürütmektedir.^[15]

• Yunanistan Türkleri