Avram Benaroya (1979 yılında ölen)

Avram Eliezer Benaroya
Avram Eliezer Benaroya
Kişisel bilgiler
Doğum	1887; Vidin, Bulgaristan Prensliği
Ölüm	16 Mayıs 1979; Holon, ya da Yafa, İsrail

Avram Eliezer Benaroya (İbranice: אברהם בן-ארויה; Bulgarca: Аврам Бенароя; Yunanca: Αβραάμ Μπεναρόγια; Yahudi İspanyolcası: Abrahán Eliezer Benarroya (1887 – 16 Mayıs 1979)

Yahudi bir sosyalistti, Bulgar Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin (Dar Sosyalistler) üyesiydi,^[7] daha sonra Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Selanik Sosyalist İşçi Federasyonu'nun lideriydi. Benaroya, Yunanistan Komünist Partisi'nin selefi olan 1918'de Yunanistan Sosyalist İşçi Partisi'nin kuruluşunda kilit rol oynadı.^[8]^[9]

Erken dönem hayatı

Benaroya, Bulgaristan'da bir Sefarad Yahudisinin çocuğu olarak dünyaya geldi.^[10]^[11]^[12]^[13] Vidin'de küçük bir tüccar ailesi tarafından büyütüldü.^[14]^[15]^[16]^[17] Çokdilli olan Benaroya, altı dili akıcı bir şekilde konuşmayı öğrendi. Belgrad Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde okudu, ancak mezun olmadı, Filibe'de öğretmen oldu. Burada Benaroya, Bulgaristan Sosyal Demokrat İşçi Partisi'ne (Dar Sosyalistler) üye oldu (başka kaynaklar onun Bulgaristan Sosyal Demokrat İşçi Partisi'ne (Geniş Sosyalistler) katıldığını öne sürse de,^[18] kendisi bunun yanlış olduğunda ısrar etti^[7]) ve Bulgarca Yahudi Sorunu ve Sosyal Demokrasi (1908) adlı eserini yayınladı.^[18]^[19]

1908 Jön Türk Devrimi'nden sonra sosyalist örgütçü olarak Selanik'e taşındı. Burada Sefarad Sosyalist Araştırmalar Çevresi adlı bir grup kurdu ve Federal Halk Partisi (Bulgar bölümü) olarak adlandırılan İç Makedon Devrimci Örgütü'ne (İMDÖ) yakın olan Bulgar sol kanadıyla^[20] ve orada çalışan bazı Bulgar sosyalistleriyle bağlantılıydı.^[21] Şehirdeki herhangi bir sosyalist hareketin tüm ulusal grupların katılabileceği bir federasyon şeklini alması gerektiğini savunduğu için Benaroya'nın etkisi arttı. Yahudi kurucusunun Bulgar kökleri nedeniyle, örgüt Jön Türkler ve daha sonra Yunan hükûmeti tarafından IMDÖ ve Bulgar sosyalist hareketine yakın olarak şüpheyle karşılandı.^[22]^[23]^[24]

Fédération Socialiste Ouvrière

Aynı zamanda idealist ve pragmatist olan Benaroya, 1909'da Selanik'te ağırlıklı olarak Yahudi olan Selanik Sosyalist İşçi Federasyonu'nun (Ladino Fédération) kurulmasında öncü bir rol oynadı. Avusturya Sosyal Demokrat Partisi'nin federal modeli üzerine inşa edilmesi yüzünden örgüt bu ismi almıştır; her biri şehrin Yahudi, Bulgar, Rumlar ve Türkler oluşan dört ana etnik grubunu temsil eden ayrı bölümlerden oluşan bir federasyon olarak tasarlanmıştı. Başlangıçta yayınlarını bu dört grubun (yani sırasıyla Ladino, Bulgarca, Yunanca ve Türkçe) dillerinde yayınladı, ancak pratikte son iki dil ya mevcut değil ya da yetersizdi. Demokratik Fédération kısa süre sonra Benaroya'nın liderliğinde Osmanlı İmparatorluğu'ndaki en güçlü sosyalist parti oldu. Mücadeleci sendikalar kurdu, önemli entelektüelleri kendine çekti ve Makedon işçiler arasında sağlam bir destek tabanı kazanırken İkinci Enternasyonal ile güçlü bağlar geliştirdi. 1910'dan 1911'e kadar Benaroya, Ladino dilinde basılan, etkili Solidaridad Ovradera gazetesinin editörlüğünü yaptı.

Etnik temelde örgütlenen diğer partilerin aksine, cemaatler arası bir grup olarak Fédération, Osmanlı makamları tarafından hoşgörüyle karşılandı. Önde gelen Bulgar üyesi Dimitar Vlahof, Jön Türk Devrimi sonrası İttihat ve Terakki Fırkası'nın (İTC) egemen olduğu 1908-1912 Meclis-i Mebûsan'ında sosyalist bir mebustu.^[25]^[26] Gerçekten de, Benaroya başlangıçta Jön Türkleri destekledi ve 31 Mart Vakası'nı bastırmak için İstanbul'a yürüyen Hareket Ordusu'na katıldı. Sosyalist grupların artan gücü karşısında alarma geçen İTC bir baskı başlattı, ardından Benaroya, Kasım 1910'un başlarında, Sırbistan'a sürgün edildiği Haziran 1911'de ve Yunanistan'a sürgün edildiği Şubat 1912'de üç kez hapse atıldı.^[27]^[28]^[29]

Fédération ve Yunanistan'da işçi hareketi

Balkan Savaşları sırasında Selanik'in Yunan devletine dahil edilmesinin ardından Benaroya, şehirde etnik bölünmeler dayatma girişimlerine direndi. I. Dünya Savaşı'na karşı çıkan Benaroya ve başka bir Yahudi sosyalist, Nakşa adasında iki buçuk yıl sürgüne gönderildi. Eleftherios Venizelos'u takip eden 1913 öncesi Yunanistan'daki önde gelen sosyalistlerin çoğunun aksine Benaroya ve Fédération, enternasyonalist ideallerine bağlı kalarak tarafsız kalınması için seferber oldu. Aynısının Yunanistan Kralı I. Konstantin ve onun asker maiyetinin izlediği politikanın başına gelmesi gibi (bkz. Ulusal Bölünme); bu, Makedonya'da Fédération'a verilen desteğin kaybolmasına yol açtı.

1915'ten itibaren Fédération, savaşa karşı halkın tepkisi tarafından desteklendi. Hem monarşist hem de Venizelist politika, solun özgürleşmesine ve radikalleşmesine fiilen yardımcı oldu ve Benaroya, her iki yerleşik siyasi gruba eşit mesafede durarak, durumu avantaja çevirmek için hızlı davrandı. Mayıs 1915 genel seçimlerinde Fédération, Selanik'i temsil eden iki milletvekilini (Benaroya and Alberto Couriel) Yunan Parlamentosu'na gönderirken, üçüncü bir sandalyeyi sadece birkaç oyla kaybetti. Zaten Yunanistan'ın her yerinde ve yurtdışında enternasyonalist gruplar ve örgütlerle güçlü bağları vardı; onlardan Sosyalist İşçi Partisi zamanı gelince ortaya çıkacaktı. Ancak, dış ilişkilerde Venizelos'un yanında yer alan müstakbel Başbakan Aleksandros Papanastasiu'nun başkanlığındaki bir başka sosyalist fraksiyonun da aynı seçimde milletvekilleri seçilmişti.

Papanastasiu ve diğer reformcu sosyalistler, Venizelos'un liberal milliyetçiliğini güçlü bir şekilde desteklediler. Benaroya ve Fédération ise, ulusal meselelere duyarlı, sosyalizmi yıpranmış Habsburg Monarşisi için birleştirici bir güç olarak kullanmanın yollarını arayan Victor Adler, Otto Bauer ve Karl Renner gibi Avusturya Marksistlerinden etkilendiler; ulusal bilincin siyasetten arındırılması ve kişisel bir mesele haline gelmesi gerektiğine göre kişisel özerklik ilkesini geliştirdiler. Modern devletler özgür birliğe dayalı olmalı ve kültürel meselelerde etnik gruplar kendi kendilerini tanımlamasına ve örgütlenmesine izin verirken, ülkenin tüm uluslarının orantılı olarak temsil edildiği karma bir parlamento ekonomik ve politik sorunlara karar vermelidir. Fédération, Velestinli Rigas gibi Aydınlanma'nın Balkan yazarlarındaki federatif durumun kökenlerinin izini sürdü ve yaklaşan barışın herhangi bir sınır değişikliğini veya nüfus transferini içermemesi gerektiğini vurguladı. I. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru Benaroya'nın girişimiyle kurulan Sosyalist İşçi Partisi, Fédération'un ulusal kendi kaderini tayin hakkı üzerine tezlerini yakından takip etti ve Yunan devletini, azınlıkların haklarını koruyacak ve Balkan halklarının federatif bir Cumhuriyeti'ne katılacak bir özerk eyaletler federasyonuna dönüştürmek istedi.

Yahudi etnik aktivizmi

Benaroya, kariyerinin başlangıcından beri Yahudi Sorunu ile ilgilendi ve Yahudi davalarını bu sorun boyunca desteklemek için çaba sarf etti. İlk kitabı Yahudi Sorunu ve Sosyal Demokrasi (1908) iken Selanik'te Sefarad Sosyalist Araştırmalar Çevresi adlı bir grup kurdu. Ayrıca 1909'da ağırlıklı olarak Yahudi Federasyonu'nun yaratılmasında öncü bir rol oynadı. Megali İdea'nın ardında yeniden canlanan Yunan özgüveninin, kampanyayı emperyalist olarak nitelendirdiği sırada Yunanistan ve Küçük Asya'daki Yahudiler için ne anlama gelebileceğinden endişeliydi. Yahudilerin dinlerini koruyarak zulüm görmeden ve özgürce yaşayabilecekleri herhangi bir etnik bölünmeden arınmış bir devlet tasavvur etti. Korkularından bazılarının, şehrin yangınından sonra Venizelos yönetiminin orijinal Yahudi bölümünü yeniden inşa etmediği,^[30] bunun yerine bir Fransız şehir planını benimsediği, ancak Yahudi nüfusunun önemli bir kısmının tüm bölge boyunca kaldığı zaman gerçekleştiği iddia edilebilirdi. On yıllar sonra, Yunan hükûmeti onların haklarını Mart 1926'da garanti altına aldı. Benaroya her zaman antisemitizm ile mücadele etmekle çok ilgilendi, sonraki yıllarda ise vurgusunu Yunan devleti içinde kalmayı seçen büyük Selanik Yahudi cemaatini yansıtmaya kaydırdı.

Benaroya Demokratik Birliğe yaklaşıyor

Venizelos ile tarihi bir toplantıdan sonra, Benaroya'nın taktik yetenekleri, Yunanistan Sosyalist İşçi Partisi (daha sonra Yunanistan Komünist Partisi, KKE olarak yeniden adlandırıldı) ve Yunan işçilerini birleştirmeye yardımcı olan Yunan İşçileri Genel Konfederasyonu'nun doğmasıyla sonuçlandı.

Hükûmetin yeni harekete yönelik zulmü 1919'da bir genel greve yol açtı. Ardından, sosyal ve siyasi kutuplaşma ve yeni doğan Sovyetler Birliği'nin prestiji radikalleri güçlendirdi ve çok geçmeden parti Leninist Üçüncü Enternasyonal'e bağlandı. Benaroya'nın bir başka eseri olan ve büyük bir kısmı Yahudiler olmak üzere her milletten on iki binden fazla işçiyi bir araya getiren Selanik Emek Merkezi, radikal sosyalizmin odak noktası haline geldi. Venizelos hükûmetinin düşüşü (1920) ve Anadolu'daki savaş, daha fazla muhalefeti körükleyerek savaş karşıtı ayaklanmalara yol açtı. Bu gelişmelerin ardından yeniden hapse atılan Benaroya ve partinin önde gelen üyelerinin çoğu radikaller tarafından marjinalleştirildi. Öte yandan, Aleksandros Papanastasiu liderliğindeki ılımlı sosyalistler kendi devrimlerini hazırlamaya başladılar: artık birincil amaçları Yunan monarşisini devirmekti.

1922'de Yunan ordusu Mustafa Kemal Atatürk tarafından yenilgiye uğratıldı ve ardından Kral Konstantin'i deviren bir askeri devrim yaşandı. Yeni hükûmet, büyük mülklerin köylülere dağıtılması başta olmak üzere birçok reform gerçekleştirdi, ancak genel grevden sonra işçiler şiddetle bastırıldı.

Kısa bir süre sonra, Aralık 1923'te Benaroya, Couriel ve Kordatos ile birlikte sosyal demokrat örgütlenme modellerini tercih eden ve koşulların devrime uygun olmadığını düşünerek radikal Bolşevizme karşı çıkan Yunanistan Komünist Partisi'nden ihraç edildiler. Avanti'nin editörlüğünü bırakmak zorunda kaldı. Daha sonra eylemini Selanik'teki Yahudi cemaatine odakladı ve o zamanın Başbakanı Papanastasiu'nun yardımıyla Komünist Partiyi başarısız bir şekilde bölmeye çalışan bölücü bir gruba katıldı. O zaman Papanastasiu ile devrim daha ziyade reform ihtiyacı ve monarşiyi kaldırma önceliği üzerinde anlaştılar. Yine de eşit derecede acil bir zorunluluk, ırkçılık ve anti-Semitizmle mücadeleydi.

Benaroya, 1924'ten sonra siyasi olarak aktif kaldı, ancak solun, komünistlerin ve Papanastasiu'nun sosyalistlerinin başlıca siyasi oluşumlarının dışında kaldığından, eylem kapasitesi giderek kısıtlandı. Selanik'te, özellikle on yılın sonunda Liberallerin daha milliyetçi hale gelmesinden ve Cumhuriyet'i ve demokratik solun umutlarını yok eden 1935'te tekrarlanan Coup d'état yüzünden zor bir siyasi hayat yaşadı. 1940'larda Yunan-İtalyan Savaşı sırasında bir oğlunu kaybetti, Nazi toplama kamplarından sağ kurtuldu ve döndükten sonra Aleksandros Svolos ile işbirliği yaparak Yunanistan'da küçük bir sosyalist partiye liderlik etti. 1953'te İsrail'e, küçük bir gazete büfesi işlettiği Holon'a gitti. 1979'da doksan iki yaşında yoksulluk içinde öldü.

Kaynakça

^ Encyclopaedia Judaica 19 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Volume 3, Fred Skolnik, Michael Berenbaum, Macmillan Reference USA in association with the Keter Pub. House, 2007, 0-02-866097-8, p. 318.
^ "Documents on the history of the Greek Jews: records from the historical archives of the Ministry of Foreign Affairs, Historiko Archeiotou, Hypourgeiou Exōterikōn (Greece), Panepistēmio Athēnōn, Kastaniotis Editions, 1998, p. 420". 19 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2021.
^ Ιστορία του νέου Ελληνισμού 1770 - 2000 (2003). Τομ. 6. Μέρος Τέταρτο. Ελληνικά Γράμματα σελ 261. 960-406-545-9.
^ "ΤΟ ΒΗΜΑ - ΜπεναρόγιαΟ «κόκκινος Αβραάμ» της Φεντερασιόν, 31/12/2010". 11 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2021.
^ Ahmet Ersoy, Maciej Górny, Vangelis Kechriotis, Modernism: The Creation of Nation-states 19 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Central European University Press, 2010, 9637326618, p. 444.
^ Documents on the history of the Greek Jews: records from the historical archives of the Ministry of Foreign Affairs, Phōteinē Kōnstantopoulou, Thanos Veremēs, Kastaniotis Editions, 1998, p. 420.
^ ^a ^b Abraham Benaroya, A Note on the Socialist Federation of Saloniki, Jewish Social Studies, 1949, pp. 70-71 - JSTOR
^ A. Thomas Lane, Biographical dictionary of European labour leaders, Greenwood Publishing Group, 1995, 0-313-26456-2, p. 176. 20 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Ahmet Ersoy, Maciej Gorny, Vangelis Kechriotis, Modernism: The Creation of Nation States, Central European University Press, 2010, 9637326618, p. 444. 20 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "Kostas Theologou & Panayotis G. Michaelides, The role of Jews in the late Ottoman and early Greek Salonica, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 2010, Routledge, pp. 316-317". 30 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2021.
^ Jewish social studies 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Conference on Jewish Social Studies (U.S.), Indiana University Press, 1945, p. 323
^ Marc David Baer, The Dönme: Jewish converts, Muslim revolutionaries, and secular Turks 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Stanford University Press, 2010, 0-8047-6868-4, p. 90
^ Mark Mazower, Salonica, City of Ghosts: Christians, Muslims and Jews 1430-1950 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Vintage, 2006, 0-375-72738-8, p. 269.
^ "Mete Tunçay, Erik Jan Zürcher, Socialism and nationalism in the Ottoman Empire, 1876-1923, British Academic Press in association with the International Institute of Social History, Amsterdam, 1994, p. 60". 21 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2021.
^ Ilicak, H. Şükrü (September 2002). "Jewish Socialism in Ottoman Salonica" (PDF). Southeast European and Black Sea Studies. 2 (3): 115-146. doi:10.1080/14683850208454706. ISSN 1468-3857. 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Aralık 2021.
^ Joseph Rothschild, The Communist Party of Bulgaria: origins and development, 1883-1936, AMS Press, 1972, 0-404-07164-3, p. 213.
^ Jüdisches biographisches Lexikon: eine Sammlung von bedeutenden Persönlichkeiten, jüdischer Herkunft ab 1800 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hans Morgenstern, LIT Verlag Münster, 2009, 3-7000-0703-5, s. 68.
^ ^a ^b Joshua Starr, The Socialist Federation of Saloniki, Jewish Social Studies, 1945 - JSTOR
^ Zhak Eskenazi, Alfred Krispin, Emmy Barouh, Jews in the Bulgarian hinterland: an annotated bibliography, Judaica bulgarica, International Centre for Minority Studies and Intercultural Relations, 2002, p. 264.
^ Mercia MacDermott, For Freedom and Perfection (the life of Yané Sandansky) 21 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Journeyman Press, 1988, 978-1-85172-014-9, p.386.
^ Mark Mazower, Salonica, City of Ghosts: Christians, Muslims and Jews, 1430-1950, 2004, p. 287.
^ "Due to the Bulgarian origins of its Jewish founder, Abraham Benaroya, the organization was viewed with suspicion by the Young Turks and later by the Greek government, as being close to the International Macedonian Revolutionary Organization and Bulgarian socialist movement. "Sociological papers", Volume 11, Universiṭat Bar-Ilan. Leon Tamman Foundation for Research into Jewish Communities, Bar-Ilan University, 2006, p.12.
^ "Nea Athilea" for instance interpreted the clashes as a proof that in Thessaloniki the strike has ceased to be labor-related, and that the promotion of socialist demands was a pretext for Anti-Greek actions and Avraam Benaroya — Federation leader, Jewish socialist, and Bulgarian subject — was singled out as the mastermind behind this turn of events. Billie Melman, Borderlines: genders and identities in war and peace, 1870-1930, Routledge, 1998, 0-415-91114-1, p. 430.
^ Benaroya, a Bulgarian Jew, came to Salonica in 1908 in order to establish an organized Jewish socialist movement in this city... However, the new CUP regime in the Empire was suspicious about the activities of Benaroya regarding his Bulgarian roots. Turkish Review of Balkan Studies, Volumes 10–11, Ortadoğu ve Balkan İncelemeleri Vakfı, Isis, 2005, p. 83.
^ Mete Tunçay, Erik Jan Zürcher, Socialism and nationalism in the Ottoman Empire, 1876-1923, British Academic Press, International Institute of Social History, Amsterdam, 1994, 1850437874, p. 65.
^ Mary C. Neuburger, Balkan Smoke: Tobacco and the Making of Modern Bulgaria, Cornell University Press, 2012, 0801465508, p. 67. 21 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Iakovos J. Aktsoglou, The emergence / development of social and working class movement in the city of Thessaloniki (working associations and labor unions) 20 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., “Balkan Studies”, Thessaloniki, Vol. 38, No. 2, 1997, p. 298, 300, 303.
^ Mark Mazower, Salonica, City of Ghosts: Christians, Muslims and Jews, 1430-1950, 2004, pp. 288f.
^ "Abraham Benaroya, A Note on "The Socialist Federation of Saloniki", Jewish Social Studies, Vol. 11, No. 1 (Jan. 1949), p. 70". 20 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2021.
^ Benbassa, Esther; Aron Rodrigue (2000). Sephardi Jewry. A History of the Judeo-Spanish Community, 14th-20th Centuries. University of California Press. ISBN 9780520218222.