İçeriğe atla

Avlonyalı Mustafa Nuri Paşa

Avlonyalı Mustafa Nuri Paşa
Meclis-i Mebûsan
1. ve 2. Dönem Mebusu
Görev süresi
19 Mart 1877 - 14 Şubat 1878
Seçim bölgesi1877 (1) – Yanya
1877 (2) – Yanya
Kişisel bilgiler
Doğum 1830/31
Avlonya, Yanya Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 1885/86

Avlonyalı Mustafa Nuri Paşa[a] (1830/31-1885/86), Arnavut asıllı Osmanlı siyasetçi.

Hayatı

Avlonyalı Mustafa Nuri, 1246/1830-31'de Arnavutluk'un güneyindeki Yanya Vilayeti'nde ünlü Vlora (Avlonya) bey ailesinin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Bekir Bey veya Avlonyalı Hacı Ebubekir Bey, haznedar ve Ergiri mutasarrıfı olan Selim Paşa'nın (d. 1820) kardeşidir. Osmanlı sicillerinde yer alan biyografisine göre, özel bir müderris ile geleneksel bir din eğitimi almıştır. Ancak Türkçe, Arapça ve Farsçanın yanı sıra Fransızca ve Yunanca da konuşabildiği, okuyabildiği ve yazabildiği için başka dersler de okudu. İtalyanca ve Arnavutça da konuşabiliyordu. Ailesinin merkezi yetkililere karşı başarısız bir isyanından sonra, 1848-1851 yılları arasında kardeşi ve kuzenlerinin yanında kaldığı Konya'ya sürüldü. Ancak birkaç yıl sonra Osmanlı idaresinde bir kariyere başladı. 1854-55'te Yanya Vilayeti'nde Seyyar Komisyonu üyeliğine atandı ve ertesi yıl vilayet meclisine üye oldu. Daha sonra kaymakam olarak çeşitli görevlerinde bulundu: Ergiri (1862-63), Görice (1863-64) ve Narda (1864-65). Ardından Tuna Vilayeti'nin valisi olan Midhat Paşa'nın vekilliğine getirildi (1865-66). 1867-68'de müsteşarlığa yükseltildi ve sırasıyla 1867-1870 Resmo ve Kandiye'de (1870-71) olmak üzere her ikisi de Girit'te olmak üzere görevlerde bulundu. 1873'te Avlonya'da beş ay kaldıktan sonra mutasarrıf olarak Hersek'e gönderildi. 1876'da, Girit valisinin meclis üyesi olarak atanmadan önce yedi ay Avlonya'da kaldı. 1877'de istifa etti ve on dört ay boyunca idari bir pozisyon almadı.[1]

Mustafa Nuri, ilk Osmanlı parlamentosuna milletvekili seçilmeden önce Yunanların herhangi bir müdahale girişimine karşı Osmanlı-Yunan sınırını savunmak için gönüllüleri seferber etti. Muhtemelen bu yüzden 1878-79'da Görice mutasarrıflığına atanmayı reddetmiştir. Sonuç olarak, işten çıkarıldı ve maaşı kesildi. Haziran 1878'de Arnavut Birliği'nin (Arnavutça: Lidhja Shqiptare) Avlonya şubesinin başına seçildi ve Berlin Kongresi'nde Büyük Güçler'e karşı protestoların hazırlıklarına katıldı. Resmi Arnavut ansiklopedisinde Mustafa Nuri ile ilgili girişin yazarı Neil Shehu'ya göre, “Birliğin Avlonya şubesinin başkanı Mustafa Nuri, Avusturya-Macaristan'ın Avlonya'daki konsolos yardımcısı ile yaptığı konuşmada, Balkanlar'ın fethini daha geniş bir alana, özellikle Kosova, Makedonya ve Ege Denizi'ne kadar genişletmeyi amaçlayan bir politika olan Viyana politikası hakkında görüşlerini açıkça dile getirdi. Konsolos yardımcısının Viyana hükümeti adına vadettiği Arnavutluk'a 'yardım' konusundaki sözlerine inanmadı.” Şubat 1879'da, Yunanistan ile Osmanlı Arnavutluk'u arasındaki sınırın belirlenmesi sorununu tartışmak üzere çağrılan Arnavutların Preveze toplantısında (Arnavutça: mbledhj e Prevezës) Avlonya'yı temsil etti.[2]

Yanya'daki Fransa konsolosunun yardımcısı, 9 Kasım 1877'de Paris'teki Hariciye Nezareti'ne yazdığı bir mektupta Mustafa Bey'in Meclis-i Mebûsan 2. dönem Yanya Vilayeti'nden en çok oyu (46 oy) alarak mebus seçildiği bildirmiştir. Arnavut tarihçiliğine göre, İstanbul'a Yanya milletvekili olarak gelen Mustafa Nuri, diğer bazı Arnavut milletvekilleriyle birlikte, İstanbul'da Arnavut elit üyeleri tarafından kurulan Arnavut Halkının Haklarını Savunma Merkez Komitesi'nin (Arnavutça: Komiteti Qendror për Mbrojten e të Drejtave të Kombësisë Shqiptare) kurucularından birisidir.[2]

Mustafa Nuri, Avlonya'daki Avusturya-Macaristan konsolos yardımcısı kendisine Ticaret Mahkemesi'nin Türkçe yerine Yunanca kullanması gerektiğini önerdiğinde, "bölgenin dili Arnavutçadır ve tüm yazışmalar Arnavutça olmalıdır" diyerek bir tür "kültürel Arnavutluk" peşinde olduğunu göstermiştir.[2]

7 Temmuz 1880'de Mustafa Nuri, Güney'den bir komisyon başkanı olarak, kuzeydeki Arnavutlarla güney ve kuzey Arnavutlar arasındaki mevcut (Osmanlı) Arnavut sınırlarının devir içeren dış planlara karşı korunmasında işbirliği hakkında konuşmak için İşkodra'yı ziyaret etti. 1881'de diğer Arnavut liderlerle birlikte tutuklandı ve bir süre kalacağı Çanakkale'ye sürgüne gönderildi. 1883 yılında Menteşe mutasarrıflığına atanmış, 1884 yılı sonunda bu görevinden ayrılmıştır. Burada bulunduğu süre içerisinde kendi memleketi Avlonya'ya iki çeşme, bir rüşdiye binası, şehir arasında bir sokak ve liman gibi eserler yaptırmıştır. 1885 veya 1886'da Minne'de Mekke'ye hac yapmak için giderken ölmüştür.[3]

Ailesi

Aslan-paşalı ailesinden Naile Hanım Yanina ile evli olup dört oğlu (Neşet Paşa, Mehmet Ferid Paşa, Süreyya Bey ve Namık Bey) ve iki kızı (Nasip Hanım ve Melek Hanım) olmuştur. Mehmet Ferid Paşa, 1903 yılında sadrazam olmuştur.[3]

Notlar

  1. ^ Kaynaklarda adı farklı şekillerde yazılmıştır: Mustafa Bey [Beu]; Yanyalı Mustafa Bey; Yanyalı Ahmed Paşazade Mustafa Bey; Mustafa Bey; Mustafa Paşa; Mustafa Paşa Vlora; Mustafa Nuri Bey Vlora; [Yanya Mebusu] Mustafa Efendi[u].[1]

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b Bilmez & Clayer 2016, s. 168.
  2. ^ a b c Bilmez & Clayer 2016, s. 169.
  3. ^ a b Bilmez & Clayer 2016, s. 170.
Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avlonyalı İsmail Kemal Bey</span>

Avlonyalı İsmail Kemal Bey Arnavut bir diplomat, Osmanlı Meclis-i Mebusanı I. dönem Berat milletvekili, rilindas ve modern Arnavutluk'un kurucu babasıdır. Bağımsızlık bildirgesi'nin baş yazarı, daha sonra 1912'den 1914'e kadar olan dönemde Arnavutluk'un ilk başbakanı ve dışişleri bakanı olarak görev yaptı.

Arnavut alfabesi ,Arnavutçanın yazımında kullanılan alfabedir. Latin alfabesinden uyarlanmış olup 36 harften oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Abdül Fraşeri</span>

Abdül Fraşeri,, Arnavut milliyetçisi ve siyasetçi. Osmanlı devlet kayıtlarında ismi Abdullah Hüsnü olarak geçer.

<span class="mw-page-title-main">Avlonyalı Ferid Paşa</span> 207. Osmanlı sadrazamı

Avlonyalı Mehmed Ferid Paşa, Arnavut asıllı Osmanlı devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Ergiri (il)</span>

Ergir veya Ergirikasrı ili Arnavutluk'un 12 ilinden birisidir. Ergiri, Permedi ve Tepedelen ilçelerinden oluşur. İlin merkezi ise Ergiri şehridir. İl kuzeyde Berat, doğuda Görice, batıda Avlonya, kuzeybatıda Fier illerine komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Feyzi Bey Alizoti</span> Ocak-Mart 1914 tarihlerinde Arnavutluk başbakanı siyasetçi (1874-1945)

Feyzi Bey Alizoti Osmanlı daha sonraları Arnavut siyasetçi. 22 Ocak ile 7 Mart 1914 tarihleri arasında kısa bir süre Arnavutluk başbakanlığı yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arnavut Arap alfabesi</span>

Elifba veya alındığı yazı sistemine göre Arnavut Arap Alfabesi, 14 yy.'dan 1914'lere kadar kullanılan, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Arnavut dili yazımının ana sistemiydi. Arafbaja Arnavut adlı son versiyon Arnavut Ulusal Rönesans önderi, bilgin lideri Recep Voka tarafından icat edildi (1847-1917).

<span class="mw-page-title-main">Avrupa ve Dışişleri Bakanlığı</span>

Arnavutluk Avrupa ve Dışişleri Bakanlığı Arnavutluk hükûmetinin diplomasi, dış politika ve Arnavutluk'un Avrupa Birliği'ne kabul sürecinden sorumlu bakanlık. Bakanlık, yurtdışında ikamet eden Arnavut vatandaşlarına da destek sağlıyor. Eylül 2017'de bakanlık yeniden yapılandırıldı ve Avrupa Entegrasyon Bakanlığı ile birleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Avlonyalı Süreyya Bey</span>

Avlonyalı Süreyya Bey Osmanlı Arnavut siyasetçisi, 1912 Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi'nin aktif bir figürü ve Avlonya Meclisi delegelerinden birisi.

<span class="mw-page-title-main">Avlonyalı Ekrem Bey</span>

Avlonyalı Ekrem Bey Arnavut politikacı, yazar ve 28 Kasım 1912'de Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi'ni ilan eden Avlonya Meclisi delegelerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Arnavut paşalıkları</span> 1760-1831 yılları arasında Arnavutlukta hükûm süren 3 yarı bağımsız devlet

Arnavut Paşalıkları 1760-1831 yılları arasında modern Arnavut paşaları tarafından yönetilen Arnavutluk, Kosova, Karadağ, Güney Sırbistan ve Yunanistan sınırları içindeki üç yarı-bağımsız devletti.

<span class="mw-page-title-main">Veysel Dino</span> Osmanlı siyasetçi

Veysel Bey Dino, Ahmed Bey Dino'nun en büyük oğlu ve Abidin Paşa'nın ağabeyi Osmanlı siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Libhovalı Müfid Bey</span> Arnavut siyasetçi, diplomat ve maliyeci (1876-1927)

Müfid bey Libohova Arnavut ekonomist, diplomat ve siyasetçi ve Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi'nin yapıldığı Avlonya Meclisi'nde delegelerden biridir. Arnavutluk Geçici Hükûmeti döneminde Arnavutluk'un ilk İçişleri Bakanı olarak görev yaptı ve o zamandan itibaren 1913-1927 yılları arasında dokuz kez farklı hükûmet görevlerinde bulundu, Adalet Bakanı, İçişleri Bakanı, Maliye Bakanı ve Kültür Bakanı olarak görev yaptı.

Birinci Balkan Savaşı Muharebeleri arasındadır. Yunan Zaferi ile sonuçlanan bu muharebe akabinde Yanya Kolordusu Yanya Müstahdem Mevkii'ne çekilmek zorunda kalmış ve Yanya'yı doğrudan ele geçirmek için Yunan saldırıları ve kuşatması başlamıştır.

Ali Naki Bey, Meclis-i Mebûsan 1. dönem Yanya Vilayeti'nden seçilen üç Müslüman mebusdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Mehmed Ali Viryoni Paşa</span> Arnavut asıllı Osmanlı siyasetçi (1842-1895)

Beratlı Mehemed Ali Bey, Arnavut asıllı Osmanlı siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Arnavut Halkının Haklarını Savunma Merkez Komitesi</span>

Arnavut Halkının Haklarını Savunma Merkez Komitesi, Hasan Tahsini, Fraşirili Abdül Bey, Veysel Bey Dino, Iljaz Pasha Dibra, Ömer Efendi Prizreni, Şemseddin Sâmi, Zija Prishtina, Ahmet Koronica, Mehmed Ali Viryoni, Seid Toptani, Mustafa Nuri Vlora, Vasa Paşa, Jani Vreto, Mihal Harito, Pandeli Sotiri, Koto Hoxhi ve Mane Tahiri gibi etkili bir Arnavut aydın, vatansever ve politikacı grubu tarafından 18 Aralık 1877'de İstanbul'da kurulmuştur. Komite başkanı Abdül Bey seçildi. Komite daha sonra daha pratik bir adla İstambul Komitesi olarak anılacaktır.

Mihail Hiristo Efendi veya Mihal Harito Efendi (1836-1897), Arnavut asıllı Ortodoks Hristiyan Osmanlı siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Ömer Efendi Prizreni</span> Arnavut siyasetçi

Ömer Şevki Efendi (1820?-1887), Arnavut asıllı Osmanlı siyasetçi.

Taksim toplantısı, Ocak 1912'de Osmanlı Meclis-i Umûmî'nin Arnavut milliyetçi milletvekilleri ve diğer önde gelen Arnavut siyasi figürleri tarafından düzenlenen gizli bir toplantıydı. Toplantı, düzenlendiği evin konumu nedeniyle adını Taksim Meydanı'ndan almaktadır. Toplantı, Arnavut kökenli milletvekillerinin çoğunu davet eden ve Arnavutluk topraklarında İttihat ve Terakki Cemiyeti iktidarındaki merkezî hükûmete karşı silahlı bir genel ayaklanma başlatmayı amaçlayan Arnavut politikacılar Priştineli Hasan Bey ve Avlonyalı İsmail Kemal Bey'in girişimiyle düzenlendi. Toplantı, 1910'da Kosova Vilayeti'nde ve 1911'de Yukarı İşkodra dağlarında yaşanan diğer iki Arnavut ayaklanmasının ardından gerçekleşti. Taksim toplantısı aynı yıl İşkodra, Leş, Merdita, Akçahisar ve Arnavutların yaşadığı diğer yerlerde organizatörlerin beklentilerini aşan silahlı ayaklanmalarla sonuçlanan bir ayaklanmayla sonuçlandı. En büyük ayaklanma, isyancıların daha organize olduğu ve Prizren, İpek, Yakova, Mitroviça ve diğerleri gibi önemli şehirleri ele geçirmeyi başardığı Kosova'da yaşandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.