İçeriğe atla

Avetik Bağdasaryan

Avetik Bağdasaryan
DoğumDT bilinmiyor
Diyarbakır, Osmanlı imparatorluğu
ÖlümXVIII. yüzyıl
Osmanlı imparatorluğu
Meslekbilim insanı, tarihçi ve gezgin ve astrolog
MilliyetOsmanlı Ermenisi

Avetik Bağdasaryan (Ermenice Ավետիք Պաղտասարեան), Tigrakentli okuyucu olarak da bilinir. 17-18. yüzyılda yaşamış Osmanlı Ermenisi bilim insanı, tarihçi ve gezgin ve astrologdur. Takvim çalışmaları, matematik, tarihçilik, müzikoloji gibi çeşitli alanlarda zengin bir bilimsel miras bıraktı. Eserleri, matematik disiplinlerinde dönemin Ermeni bilim okulunun durumunu yansıtmaktadır.[1]

Biyografisi

Doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak bilinmiyor. Bir din adamının oğlu olarak Diyarbakır'da doğduğu bilinir. Arapça, Farsça, Asurca, Gürcüce, İbranice, Kıptî, Türkçe, Yunanca, Latince ve Fransızca olmak üzere birçok yabancı dil biliyordu. Kendi kabulüyle, bilgisini zenginleştirmek için diller öğrendi. Gerçek adını nadiren anıyor, çoğunlukla kendisini "Tigranakert'ten (Diyarbakır) bir okuyucu" olarak tanımlıyordu.

Uzun süre Osmanlıda Ermenilerin yaşadığı kültür merkezlerinde - Erzurum, Van, Bitlis, Sivas ve Tokat'ta yaşadı ve okudu, ardından eğitimini ilerletmek için İran ve Arabistan'a seyahat etmeye karar verdi. Özellikle doğa bilimleriyle, tarih ve coğrafyayla ilgilendi. Bu bilgi sevgisinden dolayı, "bilgiden nefret eden ahlaksız oburlar" olarak nitelendirdiği din adamlarının muhafazakar fikirli temsilcileri tarafından eleştirildi. Avetik'in kilisenin bilime karşı tutumuna ilişkin görüşleri en iyi şekilde “Adil bir cahil olmaktansa günahkar bir bilim insanı olmak daha iyidir ” ifadesi yansıtır. Ermenice ve yabancı dildeki kaynakları kullanarak astronomi, astroloji ve takvim üzerine çeşitli bilimsel eserler derledi. 35 yıllık çalışmanın sonucu, birkaç ciltten oluşan ve büyük bilimsel öneme sahip[2] kapsamlı bir "Rekorlar Kitabı" ansiklopedisiydi. Çeşitli astronomik aletleri anlatan Astrolabe kitabı da oldukça önemlidir. Aynı zamanda 1715'e kadar olan dönemi kapsayan bir vakayinamenin de yazarıdır.

Onunla ilgili en son bilgiler 1719'a kadar uzanıyor, Avetik'in nerede nasıl öldüğü ve nereye gömüldüğü bilinmiyor.

Afrika'ya seyahat

1696-1699'da Elazığ'dan, Archimandrite Astvatsatur ile birlikte Afrika'ya bir geziye çıktı, Etiyopya İmparatorluğu'nun farklı bölgelerini (Avetik'in Abeshstan'ı, yani Habeşistan'ı) ve komşu ülkeleri ziyaret ederek gördüklerini ayrıntılı olarak anlattı. Etiyopya'nın ana eyaletleri olan Amhara, Tigre Agau, Galla, Enarya, Aussa'nın uzak bölgeleri, Afrika'daki Osmanlı mülkleri, Doğu Sudan - Dongola, Sennar, Korti ve diğer bölgeler hakkında gözlemlerini yazdı. Nubiye çölünün özellikle önemli olan göçebe kabilelerini ziyaret etti. Sahra, Negrah- Gumuz'u gezdi. Eserinde Doğu Sudan kabilesi Ababde'nin fakirliğini vurguladı. Son derece gözlemci bir kişi olarak, çeşitli Afrika halklarının ırklarını, kıyafetlerini, geleneklerini, dinlerini, siyasi düşüncelerini, ticaret yollarını ve şehirlerini oldukça objektif ve detaylı bir şekilde anlatır. Corti Prensliği'nde Avetik ayrıca bir Hristiyan nüfus ve aktif kiliseler buldu; daha batıda, o ve Astvatsatur, Avrupalı gezginlerin çok daha sonra girdikleri Dar-four eyaletini ve modern Çad Cumhuriyeti topraklarını ziyaret etti. Buradan Batı Afrika'nın Müslüman ülkeleri olarak adlandırılan Tekrur'a gittiler. Avetik, Tekrur sakinlerini anlatırken şöyle yazar: “Kralları arap, adı Sultan Mahmut: 40 oğlu var. Bu topraklarda kaldığımız süre içinde bir eşi yüzünden oğullarından birini öldürdü. Tekrur halkı heybetli, yakışıklı ve çok cesurdur. Bir köle için 50 kuruş teklif ederlerse, o zaman bu insanlardan bir köle için - iki katı ödemek gerekir. Kökenleri Arap, inançları itibarıyla Müslümanlar ama Ermenilere karşı dost canlısıdırlar. Elbiselerini Osmanlı Türkleri gibi giyerler." Ermenilere karşı dostane tavırla ilgili açıklama, Ermeni seyyahların daha önce Batı Sudan'ı ziyaret ettiğini gösteriyor.[3][4][5] Afrika'nın bu coğrafi ve etnografik tasvirleri daha sonra onun "Coğrafyasının" bir parçası oldu.

Eserleri

"Kronik" eserinden bir sayfa
  • "Rekorlar Kitabı" (Դեֆթեր գիրք, Defter Girk)

1684-1719'da yazılmıştır. Ana kısmı astronomik ve takvim tabloları, hesaplamalar, astrolojik incelemelerden oluşmaktadır.

  • "Usturlap" (Ըստուռլապ Ysturlap)

1695-1709 arasında yazılmıştır. Usturlabın, ardından diğer astronomik aletlerin işlevlerini tanımıyla başlar. Eser Arapça kaynaklardan da yararlanmıştır. Eserde müzikolojik bilgiler de bulunur.[6]

  • "Zlatochrev" (Ոսկեփորիկ, Voskeporik)

1700 yılında derlenmiştir. Ermeni düşünürlerin çeşitli teolojik eserlerinin bir derlemesidir. Ana kısım Grigor Tatevatsi'nin "Zlatocherev"inden Tatevatsi ve hocası Hovhannes Vorotnetsi'nin diğer eserlerinden alınmıştır.

  • "Tarih Tarihi" (farklı kaynaklarda "Gavazanagirk" (Գավազանագիրք[7]) veya "Akhusakapatmagir" (Աղիւսակապատմագիր [8]) başlıklarıyla yazılmıştır.

Kronografik çalışma. 1701-1712'de vardapet (gelecekteki Katolikos) Astvatsatur I'in emriyle yazılmıştır. Astvatsatur'un Katolikos tahtına çıkmasıyla bağlantılı olarak, Avetik, hikâyeyi saltanatının başlangıcına - 8 Mayıs 1715'e getirerek onu tamamladı. Arakel Davrizhetsi'nin “Hikayeler Kitabı”ndan esinlenmiştir.

  • "Astroloji" (Ախտարացույց Akhtaratsuyts)

Esas olarak astrolojik tahminlere yer verilmiştir. 1719'da tamamlandı. Yazar Latince kaynaklardan yararlanmıştır

  • "Tablolar Kitabı" (Զիճ գիրք, Zich girk)

Takvim ve astronomik tabloları içerir. Arapça kaynaklar kullanılmıştır.[9] 1719'da tamamlandı.

  • "Cografya" (Աշխարացույց, Ashkharatsuyts)

Avetik'in farklı yıllara ait seyahatleri anlatılmaktadır. Küçük Asya ve Kilikya'nın Ermeni nüfuslu şehirleri hakkındaki raporlar oldukça objektif ve ayrıntılıdır. Afrika ile ilgili bilgiler ayrı bir "Habeşistan'a Seyahat" bölümünde yer almaktadır.

El yazmaları ve yayınlar

Avetik'in yazılarının çoğu el yazması Venedik Mıhitarist kütüphanesinde bulunmaktadır. Matenadaran, kroniklerinin (No. 1492, 6243, 7424, 8072[10]) dört el yazması (yazarınkiler dahil) ve bir "Astroloji" el yazması (No. 10095) içerir.

Gevont Alişan, Avtik'in faaliyetlerini ve mirasını inceleyen ilk kişiydi. 1897'de Bazmavep dergisinde kendisine birkaç makale, ayrıca" Coğrafya ”dan“ Habeşistan'a Yolculuk ”bölümü de dahil olmak üzere çalışmalarından küçük alıntılar yayınladı. Afrika coğrafyası ve etnografyası üzerine eşsiz bir kaynak olarak akademik çevrelerde en büyük ilgiyi uyandıran bu makaleydi. Aynı yıl Habeşistana yolculuk İtalyancaya,[11] bir yıl sonra da Rusçaya[12] çevrildi. Avetik'in diğer eserleri henüz yayımlanmamıştır. Eserleri Türkiye de yayınlanmamıştır.

Kaynakça

  • Л. Алишан (1897). "Աւետիք Պաղտասարեան, ընթերցող Տիգրանակերտցի-1". 
  • Л. Алишан (1897). "Աւետիք Պաղտասարեան, ընթերցող Տիգրանակերտցի-2". 
  • Л. Алишан (1897). "Աւետիք Պաղտասարեան, ընթերցող Տիգրանակերտցի-3". 
  • Л. Алишан (1897). "Աւետիք Պաղտասարեան, ընթերցող Տիգրանակերտցի-4". 
  • Чобанян П. (1973). "Новые материалы об Аветике Тигранакертском". 
  • "Аветик Тигранакертци". 1. 1974 [Ավետիք Տիգրանակերտցի]. 

Kaynakça

  1. ^ Histoire de l'humanité: 1492-1789. — UNESCO, 2008. — С. 667. — 1247 с. — ISBN 9789232028143.
  2. ^ "История России в XVIII веке // Народы Кавказа // Армения ч. 7". 21 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2015. 
  3. ^ Н. Н. Николаев. Русская Африка. — М.: «Вече», 2009. — С. 13—14. — 400 с. — ISBN 978-5-9533-3477-8.
  4. ^ Ю. Кобищанов, А. Дридзо. Африка: встречи цивилизаций. — М.: «Мысль», 1970. — С. 287—288. — 418 с.
  5. ^ Э. Львова. Этнография Африки. — М.: «Мысль», 1984. — С. 27. — 248 с.
  6. ^ Тагмизян Н. (1971). "Критический обзор древней и средневековой армянской музыки". 
  7. ^ "Аствацатур I Амаданци" (PDF). Энциклопедия «Христианская Армения». 2002 [Աստվածատուր Ա Համադանցի]. 
  8. ^ "Аветик Тигранакертци". Энциклопедия «Кто есть кто. Армяне». 2005 [Ավետիք Տիգրանակերտցի]. 
  9. ^ А. Тер-Гевондян. Арабские источники = Արաբական աղբյուրներ. — Şablon:Ер.: изд-во ЕГУ, 2005. — Т. 3. — С. 66. — 704 с. — ISBN 5-8084-0703-6.
  10. ^ Рукопись № 8072 содержит только первые 20 страниц.
  11. ^ Emil Deza (1897). "Սn Viaggiatore Armeno traverso l'Abissinia, per cura p. L. Alishan". Venezla. 
  12. ^ Г. А. Халатьянц (1898). "Армянский памятник XVII-го века с данными о географии Абиссинии и северной Африки вообще". Москва. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kumuklar</span> Türk etnik grubu

Kumuklar, veya Kumuk Türkleri, Dağıstan, Çeçenya ve Kuzey Osetya'nın yerlisi bir Türk halkıdır Kuzey Kafkasya'daki Türkler arasında en kalabalık olanlardır. 1930'lara kadar Kuzey Kafkasya halkları arasında Kumukça lingua franca olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Iğdır</span> Iğdır ilinin merkezi olan şehir

Iğdır, Iğdır ilinin merkezi olan şehirdir. Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nin Erzurum - Kars Bölümü'nde yer almaktadır. İl merkezi 3 beldeden ve 49 köyden oluşmaktadır. Iğdır merkez ilçe nüfusu 2020 ADNKS sayımı itibarıyla 96.887 olup, köy ve belde nüfuslarıyla birlikte 142.559'dur.

<span class="mw-page-title-main">Çerkesler</span> Kafkas halkı

Çerkesler ya da Adigeler, Kuzey Kafkasya'da, tarihi Çerkesya'nın yerli halkı olan etnik grup. Rus İmparatorluğu tarafından işlenen Çerkes Soykırımı'nın sonucunda Çerkeslerin çoğu öldürülmüş, kalanlar ise Osmanlı topraklarına sürülmüştür. Çerkesler Çerkesçe konuşur ve neredeyse tamamı Sünni Müslümandır. Çerkesya eski zamanlardan beri istilalara maruz kalmıştır; izole edilmiş arazisi, bitmeyen savaşlarla birlikte Çerkes ulusal kimliğini büyük ölçüde etkilemiştir. Çerkes bayrağı Çerkeslerin millî bayrağıdır ve yeşil zemin üzerinde dokuzu yay, üçü yatay şekilde on iki altunî yıldız ve üç çapraz oktan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Üzeyir Hacıbeyov</span> Azeri bestekar

Üzeyir Hacıbeyov, Üzeyir Bey Hacıbeyli, Üzeyir Abdül Hüseyin Bey oğlu Hacıbeyov Azerbaycanlı Sovyet bestecisi.

<span class="mw-page-title-main">Brest-Litovsk Antlaşması</span>

Brest-Litovsk Antlaşması, 3 Mart 1918 tarihinde Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Alman İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı Devleti ve Bulgaristan Krallığı arasında imzalanmış, İttifak Devletleri'nin yenilmesi üzerine geçersiz kalmış bir barış antlaşmasıdır. Osmanlı Devleti'nin toprak kazandığı en son antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Revan Hanlığı</span> 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren Türk hanlığıdır. Kökeni Türk olan hanlığın bayrağında elinde kılıç tutan bir aslan sembolü vardır.

Revan Hanlığı, merkezi günümüzdeki Erivan şehrini başkent olarak seçen ve 1747 ile 1828 yıllarında faaliyet gösteren hanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Tsushima Muharebesi</span> 27-28 Mayıs 1905 arasında Rusya ve Japon donanmaları arasında gerçekleşmiş deniz savaşı

Tsuşima Muharebesi, Japonya'da Japon Denizi Muharebesi olarak da bilinir, modern çelik gövdeli savaş gemilerine sahip donanmalar arasında gerçekleşen ve kazanan tarafın kesin olarak belli olduğu tek deniz muharebesidir. Muharebe 27-28 Mayıs 1905 tarihlerinde Tsuşima Boğazında gerçekleşmiştir. Muharebede Amiral Togo Heihaçiro komutasındaki Japon İmparatorluk Deniz Kuvvetleri Birleşik Filosu, Amiral Zinovi Rojestvenski komutasındaki Rusya İmparatorluk Deniz Kuvvetleri Pasifik Filolarının üçte ikisini imha etmiştir. Rus donanması bölgeye intikal edebilmek için Baltık Denizindeki üslerden yola çıkarak 18 bin deniz mili katederek bölgeye gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu</span> Güneydoğu Avrupa, Güneybatı Asya ve Kuzey Afrikada hüküm sürmüş eski bir imparatorluk (1299–1922)

Osmanlı İmparatorluğu ya da Osmanlı Devleti, resmî olarak Devlet-i Aliyye ve yine resmî olarak antlaşmalarda ve uluslararası kullanımlarda Türkiye, Batı kroniklerindeki kullanımlarda ise Türk İmparatorluğu, 1299 yılında Oğuz Türklerinden Osman Gazi'nin kurduğu Osmanoğlu Hanedanı'nın hükümdarlığında Orta Çağ'dan Yakın Çağ'a kadar varlığını sürdürmüş bir imparatorluktur.

<span class="mw-page-title-main">Rus-Çerkes Savaşı</span> Ruslar ve Kafkaslar, özellikle Çerkesler arasında yaşanan ve soykırımla sonlanan savaş

Rus-Çerkes Savaşı, 17 Temmuz 1763'te (E.U.) Rusya'nın Çerkesya'da hak iddia etmesi ve Çerkeslerin bunu reddetmesi ile başlayan, 21 Mayıs 1864'te (E.U.) son Çerkes ordusunun mağlup edilmesiyle sona eren askerî mücadele. Savaş 101 yıl sürmesi sebebiyle hem Rusya hem de Çerkesya tarihindeki en uzun savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Murad Adji</span>

Murad Eskenderoviç Adjiev, Sovyet ve Rus bilim insanı, türkolog, araştırmacı yazar. Kadim Türklerin ana vatanı Altay'dan başlayan Büyük Kavimler Göçü tezinin müellifi. Coğrafyacı, Doktorasını iktisat alanında yapmıştır. Doçent. Kumuk kökenli.

Leonid Potapov, Rus etnograf, Türkolog. Tarih bilimi doktoru, profesör. Altaylar, Şorlar, Hakaslar, Tıvalar ve Güney Sibirya'nın öteki toplumlarının tarih ve kültürleri üzerine çalışan bilim kişisi. Birçok ödülün sahibi.

Bu maddede; Rus sosyalist devrimci, Marksist-Leninist ideolojinin fikirsel önderi, Ekim Devrimi'nin lideri ve Sovyetler Birliği'nin kurucusu Vladimir Lenin'e ait kitap, yazı, konuşma, makale ve mektup gibi eserler ile kendi hakkında yazılmış kitaplar yer almaktadır. Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin öncüsü ve Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin (RSDİP) ilk lideridir. Lenin, dünyada eserleri yabancı dile en fazla tercüme edilen kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan kültürü</span>

Azerbaycan kültürü Azerbaycan'da yaşayan halkların ve Azerbaycan tarihinde yer alan devletlerin kültürü. Bölgede yaşanan siyasi ve askeri olaylar ve Azerbaycan'ın Doğu ve Batı arasında yerleşmesi kültürün gelişimini etkileyen temel faktörlerdir. Azerbaycan Doğu Avrupa ve Batı Asya'dadır ve Avrupa Konseyi üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Rus-Safevî Savaşı (1722-1723)</span>

1722-1723 Rus-Safevi Savaşı, Rus tarih yazımında Büyük Petro'nun Safevi Seferi, 1722-1723 yılları arasında Rus İmparatorluğu ile Safevî Devleti arasında gerçekleşen bir savaştır. Savaş, Çar I. Petro'nun Hazar ve Kafkasya bölgelerinde Rus nüfuzunu genişletme girişiminde bulunması ve Safevî Devleti'nin gerilemesi üzerine bölgedeki toprak kazançlarını rakibi olan Osmanlı İmparatorluğu'nu korumak amacıyla başlatmıştır.

<i>Etok anıtı</i>

Etok anıtı veya Duka-bek (Dawoqo) anıtı, 2,65 m yüksekliğinde, üzerinde desenler ve oyma yazıtlarla kaplı granit bir anıttır. Yapılış zamanı kesin olarak belirlenememiş olmasına karşın bazı tahminlere göre MS IV. yüzyıldır. kaynaklara göre ise XII. Yüzyıl veya XV'in sonu - XVI. Yüzyılın başı. Anıt, 1773 yılında I. Guldenstedt tarafından Nalçik-Pyatigorsk yolunun sağında, mevcut Etoka köyü yakınlarında keşfedildi. 1881'de anıt Moskova'ya, o zamandan beri 12. Salonda bulunduğu Tarih Müzesi'ne nakledildi.

Kırım ulusu, 13. yüzyılın ortasından 15. yüzyılın sonuna kadar Kırım yarımadası topraklarında varlığını sürdürmüş olan Altın Orda ulusudur.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği-Yugoslavya ilişkileri</span>

Sovyet-Yugoslav ilişkileri, SSCB ile Yugoslavya arasında 25 Haziran 1940'ta kurulan ikili ilişkilerdir. İki ülke arasındaki ilişkiler çok belirsiz bir şekilde gelişti - 1940'a kadar açıkça düşmandılar, 1948'de ilişkiler yeniden tırmandı ve 1949'da bozuldu. 1953-1955'te ikili ilişkiler restore edildi, ancak Yugoslavya'nın çöküşüne kadar çok kısıtlı kaldı. YSFC, SSCB tarafından sosyalist bir devlet olarak tanındı ve CMEA'nın çalışmalarına katıldı. Ancak Yugoslavya, Varşova Paktı'na katılmadı ve bazı durumlarda Sovyet dış politikasını desteklemedi. 1960-1980'lerde iki ülke arasındaki ticaret hacmi önemliydi ve 1985'e kadar büyüdü. SSCB ayrıca Yugoslav kültürel ürünlerinin önemli bir tüketicisi haline geldi: 1960'lar-1980'lerde Sovyetler Birliği'nde Yugoslav yazarların kitaplarının çevirileri yayınlandı ve Yugoslav filmleri gösterildi.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni-Azeri kültürel ilişkileri</span>

Ermeni - Azeri kültür ilişkileri, iki etnik grup arasındaki dil ve kültür ilişkileridir.

<span class="mw-page-title-main">Mariia Vetrova</span>

Mariia Fedosiivna Vetrova ;(d. 3 Ocak 1870 - ö. 24 Şubat 1897) Ukraynalı öğretmen ve devrimci. Ukrayna'nın farklı yerlerinde öğretmenlik yaptı. Kısa bir süre bir tiyatro grubuna katıldıktan sonra Azak'ta sosyalist çevrelere girdi. Burada Leo Tolstoy'un eserlerinin tutkunu oldu. Çalışmalarına Saint Petersburg'da devam etti. Tolstoy'la tanıştıktan sonra devrimci olmaya yönlendirildi. Çarlık karşıtı yayıncılık faaliyetleri nedeniyle tutuklandı ve Peter ve Paul Kalesi'nde kendini yakarak öldü. Onun ölümü, Çarlık karşıtı bir öğrenci hareketinin yükselişi için bir çağrıya dönüştü.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'ın kültürel etkileri</span>

Azerbaycan kültürel etkisi - Azerbaycan'ın dilsel ve kültürel ortamının etki alanının gelişim tarihi, Azerbaycan kültürünün farklı bölge ve uluslarda oynadığı rol.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.