İçeriğe atla

Avarayr Muharebesi

Avarayr Muharebesi

Muharebeyi tasvir eden 15. yüzyıl Ermeni minyatürü
Tarih26 Mayıs 451[1][2]
Bölge
Avarayr Düzlüğü, Artaz Kantonu, Vaspuragan, Ermenistan Krallığı
(günümüzde Churs, Çaypara şehristanı, Batı Azerbaycan (eyalet), İran)
SonuçSasani Pirus zaferi[3][4][5]
Taraflar
Sasani İmparatorluğu
Sasani taraftarı Ermeniler		 Hıristiyan Ermeniler
Komutanlar ve liderler
Vasak of Syunik
Mushkan Niusalavurt		Vardan Mamikonyan (ölü)
Ghevond Vanandetsi[6]
Güçler
200.000[4]–300.000[7] Sasaniler
60.000 sadık Ermeni[7]
Sayısı bilinmeyen fil		 66.000 Ermeni[7]
Kayıplar
Ağır[5] Ağır[5]

Avarayr Muharebesi (Ermenice: Ավարայրի ճակատամարտ) 26 Mayıs 451'de Vaspuragan'daki Avarayr Ovası'nda Vardan Mamikonyan komutasındaki Hristiyan Ermeni ordusu ile Sasani Persleri arasında gerçekleşmiştir. Hıristiyan inancının savunulması için yapılan ilk savaşlardan biri olarak kabul edilir.[8] Persler savaş alanında galip gelse de Avarayr, Ermenistan'ın Hristiyanlığı özgürce uygulama hakkını onaylayan 484 Nvarsak Antlaşması'nın yolunu açtığı için bu Pirus zaferi kabul edilir.[4][5]

Muharebe, Ermeni tarihinin en önemli olaylarından biri olarak görülür.[9] Ermeni kuvvetlerinin komutanı Vardan Mamikonyan ulusal bir kahraman olarak kabul edilir ve Ermeni Apostolik Kilisesi tarafından aziz ilan edilimiştir.[10][11]

Arka plan

Ermenistan'ın Pers egemenliği altındaki bölgesi

Ermenistan'ın Arşak Hanedanı yönetimindeki Ermenistan Krallığı, 301 yılında III. Tiridatis döneminde resmi olarak Hıristiyanlığa geçen ilk ulus olmuştur. 428 yılında Ermeni soyluları V. Bahram'a IV. Artashir'in tahttan indirilmesi için dilekçe verdiler.[12] Sonuç olarak ülke, Sasani valisinin kontrolüne geçerek Sasani egemenliğine girdi. Ermeni soyluları, Hristiyanlıklarını uygulamalarına izin verilmesi koşuluyla, başlangıçta Pers yönetimini memnuniyetle karşıladılar; ancak II. Yezdicerd, Ermeni Kilisesi'nin Aramice konuşan ve Fars destekli Doğu Kilisesi'nden ziyade Roma ve Konstantinopolis'e bağlı ve hiyerarşik olarak Latince ve Yunanca konuşan Hristiyan Kilisesi bağlı olmasından endişe duyarak, Ermeni Kilisesi'ni Doğu Kilisesi lehine Roma ve Bizans'ı terk etmelerini ya da sadece Zerdüştlüğe geçmeleri yönünde zorladı. Önde gelen Ermeni soylularını Tizpon'a çağırdı ve onlara, istediği gibi Ortodoks Kilisesi ile bağlarını kesmeleri için baskı yaptı.[13] Yezdicerd'in kendisi de Hristiyan olmaktan çok Zerdüşt'tü ve onun kaygısı dini değil siyasi sadakati güvence altına almaktı.

Muharebe

Savaşa taktiksel bir genel bakış

66.000 kişilik Ermeni ordusu savaştan önce Efkaristiya aldı. Ordu, profesyonel bir güçten ziyade bir halk ayaklanmasıydı, ancak onu yöneten Ermeni soyluları ve maiyetleri, çoğu Sasani hanedanının Roma ve Orta Asya göçebeleriyle yaptığı savaşlara katılmış başarılı askerlerdi. Ermenilerin, geleneksel olarak Mamikonian soylu ailesinden olan bir başkomutan (sparapet) tarafından yönetilen ulusal ordularının çekirdeğini korumalarına izin verildi. O zamanlar Ermeni süvarileri pratikte hem İran hem de Bizans tarafından taktiksel bir müttefik olarak büyük takdir edilen elit bir kuvvetti. Bu özel vakada, hem subaylar hem de askerler ek olarak dinlerini ve yaşam tarzlarını koruma arzusuyla ayrıca motive olmuşlardı. Üç kat daha büyük olduğu söylenen Pers ordusunda savaş filleri ve ünlü Savārān veya Yeni Ölümsüz süvariler vardı. Vasak Siuni liderliğindeki Hristiyan sempatisi daha zayıf olan birkaç Ermeni soylu, muharebeden önce Perslerin yanına gitti ve onların tarafında savaştı; muharebe Vardan başlangıçta başarıları kazandı ancak sonunda sekiz üst düzey subayıyla birlikte öldürüldü.[14]

Sonuç

Gümrü, Ermenistan'daki Avarayr Muharebesi Anıtı

Zaferin ardından Yezdicerd, bazı Ermeni rahipleri ve soyluları hapse attırdı ve Ermenistan'a yeni bir vali atadı.

Ermeni Kilisesi de savaşa yoğun bir şekilde müdahil olduğu için Kalkedon Konsili'ne heyet gönderemedi. 6. yüzyılda Ermeni Kilisesi, Kalkedon Konsili'ni kabul etmemeye, bunun yerine Miafizitizm'e bağlı kalmaya karar verdi.

Vardan'ın halefi ve yeğeni Vahan Mamikonyan liderliğindeki Ermeni direnişi savaşı takip eden yıllarda da devam etti. 484 yılında Sahag Belâş, Hristiyan Ermenilere din özgürlüğünü garanti eden[15] ve yeni kilise inşa etme izni ile genel af sağlayan Nvarsak Antlaşması'nı imzaladı. Dolayısıyla Ermeniler Avarayr Muharebesi'ni manevi bir zafer olarak görürler; Aziz Vardan ve Sahabe Bayramı Ermeniler tarafından kutsal bir gün olarak kabul edilir ve Ermenistan'ın en önemli milli ve dini günlerinden biridir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Welcome to Encyclopaedia Iranica". 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2024. 
  2. ^ Nicholson, Oliver (19 Nisan 2018). The Oxford Dictionary of Late Antiquity. ISBN 9780192562463. 
  3. ^ Susan Paul Pattie, Faith in History: Armenians Rebuilding Community (Smithsonian Institution Press, 1997), 40.
  4. ^ a b c Hewsen, Robert H. (17 Ağustos 2011). "AVARAYR". Encyclopædia Iranica. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2024. So spirited was the Armenian defence, however, that the Persians suffered enormous losses as well. Their victory was pyrrhic and the king, faced with troubles elsewhere, was forced, at least for the time being, to allow the Armenians to worship as they chose. 
  5. ^ a b c d Susan Paul Pattie (1997). Faith in History: Armenians Rebuilding Community. Smithsonian Institution Press. s. 40. ISBN 1560986298. The Armenian defeat in the Battle of Avarayr in 451 proved a pyrrhic victory for the Persians. Though the Armenians lost their commander, Vartan Mamikonian, and most of their soldiers, Persian losses were proportionately heavy, and Armenia was allowed to remain Christian. 
  6. ^ The Golden Age: Minor Writers, The Heritage of Armenian Literature, Vol.1, ed. Agop Jack Hacikyan (Wayne State University Press, 2000), 360.
  7. ^ a b c Babessian, Hovhannes (1965). "The Vartanantz Wars". The Armenian Review. Cilt 18. ss. 16-19. 
  8. ^ Agadjanian, Alexander (2014). "Six Elements of the Armenian Ethno-Religious Genealogy". Armenian Christianity Today: Identity Politics and Popular Practice. Routledge. ISBN 978-1472412713. 
  9. ^ Hakobyan, Науk (2003). "Ավարայրի ճակատամարտը (պատմաքննական տեսություն) [The Avarayr Battle (historical-critical review)]". Patma-Banasirakan Handes (Ermenice), 1. ss. 40-67. 10 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2024. 
  10. ^ Robert Armot, Alfred Aghajanian (2007). Armenian literature: comprising poetry, drama, folklore, and classic traditions. Los Angeles, CA: Indo-European Pub. s. 5. ISBN 9781604440003. 
  11. ^ Suny, Ronald Grigor (1993). Looking toward Ararat Armenia in modern historyÜcretsiz kayıt gerekli. Bloomington: Indiana university press. s. 4. ISBN 9780253207739. 
  12. ^ Introduction to Christian Caucasian History:II: States and Dynasties of the Formative Period, Cyril Toumanoff, Traditio, Vol.
  13. ^ Ronald Grigor Suny, The Making of the Georgian Nation (Indiana University Press, 1994), 23.
  14. ^ Mission, Conversion, and Christianization: The Armenian Example, Robert W. Thomson, Harvard Ukrainian Studies, Vol.
  15. ^ www.ANSC.org - Armenian Network of Student Clubs 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Konuyla ilgili yayınlar

  • Elishe: History of Vardan and the Armenian War, transl. R.W. Thomson, Cambridge, Mass. 1982
  • Visions Of Ararat: Writings On Armenia By Christopher J. Walker; Page 3
  • Dr. Abd al-Husayn Zarrin'kub "Ruzgaran:tarikh-i Iran az aghz ta saqut saltnat Pahlvi" Sukhan, 1999. 964-6961-11-8
  • Modern Armenia: People, Nation, State By Gerard J. Libaridian
  • Vahan Kurkjian - Period of the Marzbans — Battle of Avarair

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan</span> Güney Kafkasyada bir ülke

Ermenistan, resmî adıyla Ermenistan Cumhuriyeti, Avrasya'nın Güney Kafkasya bölgesinde bulunan, denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları üzerinde yer alan ülke, batısında Türkiye, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Azerbaycan, güneyinde ise İran ve Azerbaycan'ın bir parçası olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile sınır komşusudur.

<span class="mw-page-title-main">Ermeniler</span> anayurdu Ermeni Yaylaları olan bir halk

Ermeniler, anayurdu Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları olan etnik grup ve millettir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ya da kısaca Ermenistan SSC, Sovyetler Birliğini oluşturan Sovyet cumhuriyetlerinden biriydi. Bu dönemden önce bağımsız Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti bazen "Birinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırıldığı için Ermenistan SSC bazen "İkinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırılır. 37 rayondan oluşan ve başkenti Erivan olan Ermenistan SSC, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin Ermenistan kolu olan Ermenistan Komünist Partisi tarafından yönetiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">I. Yezdicerd</span>

I. Yezdicerd, I. Yezdigird ya da I. Yezdicürd, Sâsânî İmparatorluğu'nun 12. şâhıdır. III. Şapûr'un (383-388) oğludur ve kardeşi IV. Behrâm'ın suikastının ardından Sâsânî tahtına çıkmıştır. 399 - 420 yılları arasında, ülkeyi 21 sene idâre etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Apostolik Kilisesi</span> Ermeni halkının çoğunluğunun üye olduğu ortodoks inancına inanan Hristiyan kilisesi

Ermeni Apostolik Kilisesi ya da Ermeni Ortodoks Kilisesi, dünya Ermenilerinin büyük çoğunluğunun üye olduğu, dünyanın eski millî Hristiyan kiliselerinden biri olan mezhep. Hristiyanlığı Ermenilere ilk tanıtanlar olduklarına inanılan, İsa Mesih'in havarileri Taday ve Bartalmay'a dayanarak kendisini "apostolik" bir kilise olarak tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Pirus zaferi</span> yenilgiye eş değer bir maliyetle kazanılan zafer

Pirus zaferi, kazanan üzerinde o kadar yıkıcı bir etki yaratan bir zaferdir ki, bu durum neredeyse bir yenilgiyle eşdeğerdir. Böyle bir zafer, gerçek anlamda bir başarı duygusunu yok eder veya uzun vadeli ilerlemeye zarar verir.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Krallığı</span>

Ermenistan Krallığı, aynı zamanda Büyük Ermenistan Krallığı, veya basitçe Büyük Ermenistan, bazen Ermeni İmparatorluğu olarak da anılır, Antik Çağ'da bir monarşiydi. Hristiyanlığı devlet dini olarak kabul eden ilk devlettir. MÖ 321'den MS 428'e kadar varlığını sürdürmüştür. Tarihi, üç kraliyet hanedanı tarafından birbirini takip eden saltanatlara bölünmüştür: Orontid, Artaxiad ve Arsacid (52-428).

<span class="mw-page-title-main">İsrael Ori</span> Ermeni milli özgürlük hareketinin önde gelen isimlerinden (1658–1711)

Israel Ori (1658–1711) Ermeni milli özgürlük hareketinin önde gelen isimlerinden biri ve Ermenistan'ın Safevi ve Osmanlı egemenliğinden kurtulmasını amaçlayan bir Ermeni milliyetçisi.

Shapur Mihran, Ermeni kaynaklarında Shapuh Mihran olarak bilinen Mihran Hanedanı'ndan Sasanili bir asilzadedir. 482'de kısa bir süre Sasani Ermenistanı marzbanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Sasani İmparatorluğu'nun zaman çizelgesi</span>

Sasani İmparatorluğu ya da Sasani Hanedanı, MS 224-651 arasında süren Pers hanedanlığı için kullanılan isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Vartanants Meydanı</span>

Vartanants Meydanı veya Vardanants Meydanı, Gümrü, Ermenistan'da yer alan büyük merkezi şehir meydanıdır. Batıdan Abovyan Caddesi, kuzeyden Gai Caddesi, doğudan Shahumyan Caddesi ve güneyden Vahan Cheraz Caddesi ile sınırlanmıştır. Dikdörtgen bir şekle sahiptir.

Ermenistan'da İslam, yedinci yüzyılda Ermeni Yaylası'na girmeye başladı. Arap ve daha sonra Kürt aşiretler, ilk Arap istilalarının ardından Ermenistan'a yerleşmeye başladı ve Ermenistan'ın siyasi ve sosyal tarihinde önemli bir rol oynadı. On birinci ve on ikinci yüzyıldaki Selçuklu istilaları ile Türk unsuru Arap ve Kürt unsurlarının yerini almıştır. İranlı Safevi Hanedanı, Afşar Hanedanı, Zend Hanedanı ve Kaçar Hanedanlığı'nın kurulmasıyla Ermenistan, nispeten bağımsız bir Hristiyan kimliğini korurken Şii dünyasının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mamikonyan</span> Ermeni hanedanı

Mamikonyan veya Mamikonean, 4. ve 8. yüzyıllar arasında Ermeni siyasetine hakim olmuş aristokrat bir hanedandı. Hanedan üyeleri Tayk, Taron, Sason ve Bagrevand başta olmak üzere Ermeni yerleşimlerini yönetti. Hanedanın koruyucu azizi Hovhannes Karapet'ti. Hanedan üyelerinin Sasani istilacılara karşı şiddetle savundukları Surp Garabet Manastırı, Vaftizci Yahya'ya adanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bizans döneminde Ermenistan</span>

Bizans döneminde Ermenistan, bazen Batı Ermenistan olarak da bilinir, Ermenistan Krallığı'nın Bizans İmparatorluğu'nun bir parçası haline gelen bölgelerine verilen addır. Bölgenin büyüklüğü, Bizanslıların Ermenistan üzerindeki kontrolünün derecesine bağlı olarak zamanla değişmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bagavan Muharebesi</span>

Bagavan Muharebesi veya Vagabanta Muharebesi, 371 yılında Büyük Ermenistan'ın Bagrevand bölgesindeki Bagavan yerleşimi yakınında, Roma - Ermeni ortak kuvveti ile Sasani ordusu arasında yapılan çatışmadır; Romalılar ve Ermeniler galip gelmiştir. Romalı tarihçi Ammianus Marcellinus'un yanı sıra Ermeni tarihçi Bizantionlu Faustus tarafından da kaydedilmiştir.

II. Arşak, 350'den y. 364/367'e kadar Ermenistan kralı olan bir Arşak prensidir. Arşak'ın hükümdarlığı bir barış ve istikrar dönemiyle başlamış olsa da, kısa süre sonra Ermeni kilisesi ve soylularıyla olan çatışmalarının yanı sıra, Roma ile İran arasında, Ermeni kralının savaşan taraflar arasında bocaladığı bir dizi savaşla boğuşmuştur. Arşak, Roma imparatoru Julianus'un İran'a karşı talihsiz seferine katılmış; bunun sonucunda ortaya çıkan 363 Pers-Roma Antlaşması'nın ardından Ermenistan, Pers kralı II. Şâpûr'un yenilenen saldırısına karşı kendi başının çaresine bakmak zorunda kalmıştır. Ermeni soyluları arasında ayrılıklar ve isyanlarla karşı karşıya kalan Arşak, Şâpûr ile barış görüşmeleri için İran'a gitmiş, ardından Huzistan'daki Oblivion Kalesi'nde hapsedilmiş ve esaret altında intihar ettiği rivayet edilir. Arşak'ın saltanatını, Ermenistan'ın Persler tarafından fethi ve yıkımı izlemiş, ancak oğlu ve vârisi Papas kaçmayı başarmış ve daha sonra Roma'nın yardımıyla Ermeni tahtına çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nvarsak Antlaşması</span> Ermenistan ile Sasani İmparatorluğu arasında 484 antlaşması

Nvarsak Antlaşması Ermeni isyancı lideri Vahan Mamikonyan ile Sasani Kralları Kralı (şahinşah) Belâş temsilcileri arasında 484'te Nvarsak'ta imzalanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vardan Mamikonyan</span> Ermeni kumandanı (388-451)

Vardan Mamikonyan, 450-451'de Sasani İran'ına karşı isyana öncülük eden bir Ermeni askeri lideridir. Mamikonyan soylu ailesinin reisi ve Ermeni silahlı kuvvetlerinin baş komutanı olan sparapet unvanının kalıtsal unvanının sahibiydi. Vardan ve yoldaşlarının çoğu 451'deki Avarayr Muharebesi'nde öldüler, ancak onların fedakarlıkları Ermeni tarihçiler Yeğişe ve Gazar Parpetsi'nin eserlerinde ölümsüzleştirildi. Ermeniler arasında ulusal bir kahraman olarak kabul edilir ve Ermeni Kilisesi'nin bir şehidi ve bir azizi olarak saygı görür. Vardan ve önderlik ettiği isyan pek çok sanat ve edebiyat eserinde anılmaktadır. Arşak Çobanyan'a göre, "Vardan, Ermeni milleti için en sevilen şahsiyettir, tarihlerinin en kutsalıdır, milli ruhu temsil eden sembolik bir kahramandır."

<span class="mw-page-title-main">Sasani Ermenistanı</span> Sasani İmparatorluğunun eyaleti

Sasani Ermenistanı, aynı zamanda Pers Ermenistanı ve Persarmenia olarak da bilinir, Ermenistan'ın bulunduğu dönemlere de atıfta bulunabilir. Sasani İmparatorluğu'nun hükümdarlığı altındaydı ya da özellikle Ermenistan'ın onun kontrolü altındaki bazı kısımlarındaydı; örneğin 387'deki bölünmeden sonra, Batı Ermenistan'ın bir kısmı Doğu Roma İmparatorluğu'na dahil edilirken, Ermenistan'ın geri kalanı Sasani hükümdarlığı altına girmişti, ancak 428 yılına kadar mevcut krallığını korudu.

<span class="mw-page-title-main">III. Tiridatis (Ermenistan kralı)</span> Ermenistan kralı ve aziz

III. Tiridatis (y. 250ler - y. 330 Büyük Tiridates veya IV. Tiridatis olarak da bilinen, y. 298 ila y. 330 arasında Ermenistan'ın Arşak hanesine mensup kralıydı. 4. yüzyılın başlarında, Tiridatis, Hristiyanlığı Ermenistan'ın resmî dini ilan etti ve böylece Ermeni Krallığı, Hristiyanlığı resmi olarak kabul eden ilk devlet oldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.