İçeriğe atla

Av Köşkü Saray Müzesi

Koordinatlar: 40°45′47″K 29°55′14″D / 40.76306°K 29.92056°D / 40.76306; 29.92056
Kasr-ı Hümayun Saray Müzesi
Harita
Açılış16 Ocak 2007 (yeniden açılış)
28 Haziran 1967 (ilk açılış)
Konumİzmit, Kocaeli
Koordinatlar40°45′47″K 29°55′14″D / 40.76306°K 29.92056°D / 40.76306; 29.92056
TürSaray-müze
ZiyaretçiYılda ortalama 36 bin[1]

Abdülaziz Av Köşkü ya da başka bir adıyla Kasr-ı Hümayun, İzmit'te bulunan barok ve ampir üslupta bir köşktür. Son şeklini Abdülaziz devrinde alan yapı, Osmanlı Devleti'nde İstanbul dışında yapılan tek küçük saray olarak bilinir. Mimarı Garabet Amira Balyan'dır. Günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.

Bina, Milli Mücadele yıllarında Atatürk'ün gerçekleştirdiği iki önemli toplantıya ev sahipliği yaptı. 1967'den beri müze olarak hizmet veren av köşkü, 17 Ağustos 1999 depreminde hasar gördü. 16 Ocak 2007 tarihinde "Saray müze" olarak yeniden ziyarete açıldı.

Tarihçe

Osmanlı dönemi

Tavan bezemeleri
Sedefli oda

Osmanlılar döneminde İzmit'te ilk saray, IV. Murat döneminde inşa edilmişti. 1766 depremi sonucu yıkılan yapının bulunduğu yere daha sonra çeşitli dönemlerde yapılan saray binaları farklı nedenlerle yanıp yıkıldı. Günümüze ulaşan av köşkü, Sultan Abdülaziz döneminde inşa edilmiştir. Mevcut binasının altındaki duvar kalıntılarının IV. Murat döneminde yapılıp depremde yıkılan ilk saraya ait olduğu düşünülmektedir.[2]

Osmanlı padişahları arasında yurt gezisine çıkan ilk padişah olan II. Mahmut, 1833 yılında İzmit'e gelişinde konakladığı Altıncıoğlu Konağı 'nın batısında, Tersane'yi gören bir saray inşa edilmesini istemişti. Böylece IV. Murad döneminde yapılıp sonra yanmış olan sarayın yerinde yeni bir saray inşa edildi. 1836 yılında II. Mahmut'un, İzmit'i 1836 yılında gerçekleşen ikinci ziyaretinde "Kasr-ı Hümayun"'da kaldığı bilinmektedir.[2]

II. Mahmut devrinde inşa edilmiş Kasr-ı Hümayun, Abdülmecid döneminde yandı ve yerine 1855 yılında bir av köşkü inşa edilmeye başlandı. 1859 yılında yangın geçiren yeni bina, son şeklini Abdülaziz devrinde aldı. Abdülaziz'in, Haydarpaşa-İzmit demiryolunun hizmete açılacağı 1875 tarihinde İzmit'teki törene gelmesi nedeniyle[3] yeniden yapılan binanın mimarı, Dolmabahçe Sarayı'nın mimarı olarak mimarlık tarihine geçen Garabet Amira Balyan'dır.

12 Eylül 1909 günü İzmit'e gelen Sultan Reşat, bu yapıda konaklamış Osmanlı padişahlarındandır. Trenle İzmit'e gelen padişah, bir gece av köşkünde konakladıktan sonra 13 Eylül 1909'da İstanbul'a Sultan kayığı ile dönmüştü. Padişahın İzmit'te bulunduğu sırada yanında bulunan devlet görevlilerinin konaklaması için yanına plan ve projeleri birbirinin aynı iki yapı inşa edildi. Bu ikiz yapılardan birisi günümüze kadar gelebildi. Diğeri, daha sonra yıktırılıp yerine Vali Konağı işlevi gören yapı inşa edildi.

İstanbul dışında yapılan tek küçük saray olan bu yapı, İzmit hükûmet konağının yanmasından sonra hükûmet konağı olarak işlevi gördü; I. Dünya Savaşı sonrasındaki işgal döneminde bir süre İngilizler'e tahsis edildi; daha sonra tekrar hükûmet konağı yapıldı.

Kurtuluş Savaşı yılları

Kurtuluş Savaşı yıllarında Başkumandan Mustafa Kemal Paşa'nın bu binada yaptığı iki toplantı ülke tarihi açısından önemli görülür: Birisi 18 Haziran 1922 günü Fransız yazar Claude Farrère ile görüşerek ülkede verdiği kurtuluş mücadelesini anlatması;[1] diğeri ise 16 Ocak 1923'te bazı İstanbul gazetelerinin başyazar ve yazar konumundaki gazetecilerle yaptığı Lozan Barış Konferansı, yeni Türkiye devletinin temel esasları, hükûmet ve yönetim şekli, Saltanat ve Hilafet meseleleri, toplum hayatının çeşitli alanlarında yapılacak inkılaplar, siyasî parti olarak bir "Halk Fırkası"'nın kurulması” gibi konuları görüştüğü basın toplantısıdır.[4]

Müzeye dönüştürülmesi

Bina, cumhuriyet döneminde Vilayet ve Ziraat Odaları tarafından kullanıldı. Milli Eğitim Bakanlığı 1964 yılında Av Köşkü binasını Müze ve kütüphane olarak kullanılmak üzere onarıma karar verdi. O güne kadar bir çeşit depo-müze olarak kullanılmakta olan Necatibey İlkokulu bahçesindeki eserler Av Köşkü bahçesine nakledildi. Arkeolog Mahmut Akok'un düzenlediği müze, 27 Haziran 1967'den resmen ziyaret açıldı.[5] Yapının bahçesinde arkeolojik buluntular, iç mekanda ise Osmanlı sarayına ait eşyalar ve bazı etnografik eserler sergilendi.[3]

1992 yılında restore edilen müze binası, 17 Ağustos 1999 depreminde ağır hasar gördü. Deprem sonrasında müzenin restorasyonu 2005 yılında tamamlandı ve 16 Ocak 2007 tarihinde "Saray-Müze" olarak yeniden ziyarete açıldı.[6]

Mimari özellikleri

Duvar süslemeleri
Bahçe kapısı

Abdülaziz Av Köşkü, bodrum katı ile birlikte üç katlı kâgir bir binadır. Abdülaziz döneminde inşa edilmiş av köşklerinin tipik bir örneğidir. Dış cephesi ve duvar resimleriyle barok, rokoko, neoklasik ve ampir üsluplarının görüldüğü eklektik bir karakter gösterir. İhtişamlı saray kapısı batı yönündedir. Bugün müze girişi olarak kullanılan kapı, yapının güney cephesindedir. Ayrıca aktif durumda olmayan bir kapı da doğu cephesinde bulunur. Güney cephedeki mermer kaplı girişte çift taraflı basamaklarla ortadaki giriş kapısına ulaşılır. Cepheye hakim ince, uzun, yuvarlak kemerli pencereleri, İzmit yöresi kamu yapıları cepheleriyle benzerlik gösterir. Zemin katın mermer döşemeli salonunun iki yanında iki oda, arka tarafta hizmetçi odaları bulunur. Orta salonun gerisinde iki yönlü merdivenlerle üst kata ulaşılır. Üst katta, ortadaki divanhanenin iki yanında birisi dinlenme, diğeri yatak odası olarak kullanılan iki oda vardır.

Tavan süslemeleri

Yapının tavan resimlerinin kim tarafından yapıldığı kesin olarak bilinmez. Kimi kaynaklarda İzmit Hünkâr Kasrı'nın iç süslemesini 1858 yılında Sepon Bezirciyan'ın yaptığı ve bu işteki başarısı sayesinde saray nakkaşı olduğu belirtilir. Müze tanıtma yazısında ise tavan süslemelerinin Fransız ressam Sasson tarafından sıva üzerine yağlıboya olarak yapıldığı ifade edilmiştir. Sultan Abdülaziz döneminde yapılan Beylerbeyi Sarayı'nın süslemeleri ile İzmit'teki yapının süslemeleri arasındaki benzerlik göz önüne alınarak Beylerbeyi Sarayı'nı resmeden Mabeyn-i Hümayun ressamı Mason Bey'in İzmit'teki yapının da bezemesini yapmış olabileceği, kendisinden "Sason" olarak bahsedilen sanatçının "Mason" olabileceği ileri sürülmüştür.[2] Kaynaklarda, tavan resimlerinin 1890 yılında ressam Azerian tarafından yapıldığı da geçmektedir. Dolmabahçe Sarayı Hazine-i Hassa Arşivi kayıtlarındaki 1903-1904 tarihli bir belgede sarayın duvar resimlerinin "adeta yenilendiği" belirtilmiştir.[2]

Peyzaj

Bahçede geniş yeşil alanlara yer verilmiştir. Yapıda Fransız barok tarzı peyzaj sanatının izleri görülür. Küçük sarayın gösterişli mimari yapısını göz önüne çıkaran sadelikte bir bahçe düzeni vardır.[2] 2019 yılında müzenin yılda ortalama 36bin ziyaretçi ağırladığı açıklanmıştır.[1]

Mobilyaları

Divanhane

Müzede 19. yüzyıl Osmanlı saraylarında kullanılan eşyalar sergilenmektedir. Batılı üslupta olan mobilyaların yanı sıra geleneksel yapım tekniğine sahip olanlar da bulunmaktadır. Sedefli Oda 'da yer alan, sedef kakmalı sandalyeler ve tahttan oluşan oturma takımının yerli üretim olma olasılığı yüksek görülür. Mobilya üslupları ile duvar resimlerinin üslubu birbirini tamamlar niteliktedir. Örneğin Divanhane'deki duvar resimlerinde bulunan sancak, arma, müzik aleti gibi sembollerin aynı mekândaki mobilyalarda da yer aldığı görülür.

Rokoko üslubunda aynalar, neo-klasik ve ampir üslubu yansıtan konsol ve dolaplar sarayın başlıca mobilyalarıdır. Mobilyalar üzerinde V. Murat arması, ay-yıldız motifleri görülebilir. Sergilenen mobilyaların bir kısmı yapının müzeye dönüştürülmesinden sonra başka saraylardan bu müzeye sergileme amacıyla getirilmiştir.[3]

Müzenin bölümleri

Atatürk odası
  • Atatürk Odası
  • Sedefli Oda
  • Kabul Salonu / Divanhane
  • Yatak Odası
  • Hünkâr Hamamı

Kaynakça

  1. ^ a b c "Kasr-ı Hümayun Sarayı'na ilgi her geçen gün artıyor". Anadolu Ajansı web sitesi, 16 Ocak 2019. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2021. 
  2. ^ a b c d e Kesikbaş, Fatmanur; Erdoğan, Nevnihal. "Sultanların Av Köşkü: Kasr-ı Hümayun ve Bahçesi". bāb Mimarlık ve Tasarım Dergisi Cilt 1 Sayı 1 Ocak 2020. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2021. 
  3. ^ a b c Göktaş, Lütfiye. "izmit Kasrı- Hümayun (Abdülaziz Av Köşkü) Mobilyaları" (PDF). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt 11, Sayı 57, Haziran 2018. 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2021. 
  4. ^ Akandere, Osman. "Atatürk'ün İzmit Basın Toplantısı (16-17 Ocak 1923)". Selçuk İletişim Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, Yıl::2001. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2021. 
  5. ^ Aksoy, Taner. "Adliye sarayının İzmit Arkeoloji Müzesi olarak değerlendirilmes". ldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü yüksek lisans tezi, 2006. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2021. 
  6. ^ "Av Köşkü Saray Müzesi". T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 23 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Topkapı Sarayı</span> İstanbulda bir saray

Topkapı Sarayı, İstanbul Sarayburnu'nda, Osmanlı İmparatorluğu'nun 600 yıllık tarihinin 400 yılı boyunca, devletin idare merkezi olarak kullanılan ve Osmanlı padişahlarının yaşadığı saraydır. Bir zamanlar içinde 4.000'e yakın insan yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dolmabahçe Sarayı</span> Türkiye, İstanbul’da bir saray

Dolmabahçe Sarayı, İstanbul, Beşiktaş'ta, Kabataş'tan Beşiktaş'a uzanan Dolmabahçe Caddesi'yle İstanbul Boğazı arasında, 250.000 m²'lik bir alan üzerinde bulunan Osmanlı sarayı. Marmara Denizi'nden Boğaziçi'ne deniz yoluyla girişte sol kıyıda, Üsküdar ve Kuzguncuk'un karşısında yer alır. Sultan Abdülmecid tarafından inşa ettirilen sarayın yapımı 1843 yılında başlayıp 1856 yılında bitirilmiştir. Günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İshak Paşa Sarayı</span> Tarihî saray

İshak Paşa Sarayı; Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinde bulunan bir saraydır. Yapımına 1685 yılında başlanan ve 1784'te tamamlanan saray; içinde barındırdığı cami, türbe, kütüphane, mahzenler, koğuşlar, harem ve selamlık bölümleri ile büyük bir yapı kompleksidir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilmesine karşın genel olarak Selçuklu mimarisinden izler taşıyan İshak Paşa Sarayı'nda; Batı kökenli barok, gotik, rokoko ve ampir gibi sanat akımlarının etkileri de gözlemlenir. 2000 yılından beri UNESCO'nun Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunmaktadır.

Hünkâr Köşkü Müzesi, Bursa'da Uludağ'ın eteklerindeki Temenyeri'de bulunan tarihî yapıda 2003 yılında ziyarete açılan bir müze.

<span class="mw-page-title-main">Beylerbeyi Sarayı</span> İstanbul, Üsküdar’da bulunan tarihi bir yapı

Beylerbeyi Sarayı, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde bulunan yazlık bir Osmanlı sarayıydı. Günümüzde müze olarak kullanılan Beylerbeyi Sarayı, kendisine bağlı çeşitli yapı ve diğer unsurlardan oluşan bir kompleksin parçasıdır. Adını, bulunduğu Beylerbeyi semtinden alır. Osmanlı Padişahı Abdülaziz'in talimatıyla, 1863-1865 yıllarında, Sarkis Balyan'ın mimarlığında inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nusretiye Camii</span> İstanbulda cami

Nusretiye Camii, İstanbul'un Tophane semtinde bulunan 19. yüzyılda inşa edilmiş selatin camidir. Halk arasında daha çok “Tophane Camii” olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Küçüksu Kasrı</span> İstanbul’da bulunan tarihi yapı

Küçüksu Kasrı veya Göksu Kasrı, İstanbul'un Küçüksu semtinde, Göksu Deresi ile Küçüksu Deresi arasında, Boğaziçi'nde Üsküdar-Beykoz sahilyolu üzerinde yer alan kasır. Sultan Abdülmecid tarafından Nigoğos Balyan'a yaptırılmış, inşaatı 1856 yılında tamamlanmıştır. Eski adı "Göksu Kasrı" olan bu yapı, padişahların, Boğaziçi kıyılarındaki biniş kasırlarından biridir. Kasırlar sadece hünkârların malı sayılan ve sarayların haricinde inşa edilen, köşkten büyük binalardır. Devamlı ikamet için kullanılmayan kasırlar, padişahların dinlenmeleri için vakit geçirdikleri yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Balyan ailesi</span> Ermeni asıllı Osmanlı bir mimar ailesi

Balyan ailesi, 18. ve 19. yüzyıllarda hassa mimarı olarak Osmanlı padişahları ve hanedanı tarafından yaptırılan birçok mimari esere imza atan ve birçok mimar yetiştiren Ermeni bir ailedir. Tarihçi İlber Ortaylı, bu ailenin her ne kadar Kayserili olduğu bilinse de aslen Maraş kökenli olduklarını iddia eder.

<span class="mw-page-title-main">Adile Sultan Kasrı</span> Hababam Sınıfı, Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı, Hababam Sınıfı Uyanıyor, Hababam Sınıfı Tatilde, Hababam Sınıfı Dokuz Doğuruyor filmleri burada çekilmiştir

Adile Sultan Kasrı , İstanbul'un Üsküdar ilçesinde, Validebağ Korusu içinde yer alan tarihi bina.

<span class="mw-page-title-main">Ihlamur Kasrı</span> İstanbul’da bulunan tarihi yapı

Ihlamur Kasrı, Beşiktaş ve Nişantaşı arasındaki vadide yer alan Ihlamur Mesiresi'ndeki kasırdır. Buraya Abdülmecid (1839-1861) tarafından Nigoğos Balyan'a “Merasim Köşkü” ile “Maiyet Köşkü” olarak adlandırılan iki kasır yaptırılmıştır. Bunlardan Merasim Köşkü, asıl Ihlamur Kasrı'dır. Yüksek bir subasman üzerine tek kattan oluşan dikdörtgen planlı köşk, kesme taştan inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Versay Sarayı</span> Paris civarındaki Fransız sarayı

Versay Sarayı ya da Versailles Sarayı, tarihi bir Fransız şatosudur. Sarayın ilk binasının yapımına 1661'de başlanmıştır, daha sonra değişik zamanlarda genişletilmiştir. Saray, günümüzde müze olarak kullanılır. Versailles sarayı çok geniş planlanmış olması yönüyle tipik Fransızdır. Roma İmparatorluğu'ndan sonra ilk kez bu sarayda büyük ölçüler kullanılmıştır. Bunun nedeni ise zengin ve merkezi krallık yönetimiydi. İtalya, Almanya ve İngiltere'de siyasi ortamlar farklı olduğu için Versailles sarayı gibi saraylar uzun süre yapılamadı.

<span class="mw-page-title-main">Edirne Sarayı</span>

Tunca Sarayı, Hünkar Bahçesi Sarayı, Edirne Saray-ı Hümayunu gibi isimlerle de anılan Edirne Sarayı ; Edirne'nin Yeniimaret Mahallesi'nde Sarayiçi olarak adlandırılan bölgesinde, II. Murad'ın saltanatının son zamanlarında 1450 yılında Tunca Nehri'nin iki yakasında inşa edilmeye başlanmış ve esas karakterini II. Mehmed döneminde kazanmıştır. İstanbul'daki Topkapı Sarayı'ndan sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun en büyük ikinci sarayıdır. Büyük meydanlar etrafında konumlanan değişik işlevli yapılarıyla Türk saray mimarisinin genel karakterini de yansıtan Edirne birçok yapıyı bünyesinde barındırmış ve oldukça geniş bir alana yayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gülistan Sarayı</span>

Gülistan Sarayı İran'ın başkenti Tahran'ın güneyinde, Erg Meydanı'nın yakınında eski Tahran surlarının sınırları içerisinde Kaçar Hanedanı dönemine ait bir saray.

İkinci Sadabad Sarayı, İstanbul'da Kağıthane Deresi kenarında bulunan Lale Devri'nin ünlü sarayının yerine 1809-1816 arasında inşa edilen ve 1862'de yıktırılan saraydır.

<span class="mw-page-title-main">Adalet Kulesi</span> Topkapı Sarayı’nda divan toplantılarının yapıldığı Kubbealtı’nın bitişiğinde bulunan yapı

Adalet Kulesi, Topkapı Sarayı'nda bulunan bir yapı. Divan toplantılarının yapıldığı Kubbealtı’nın birinci oda-salonunun karşı duvarında bulunan kafesli pencerenin bitişiğinde yükselen bu yapı, padişahın divan görüşmelerini gözetlediği yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Millî Saraylar Resim Müzesi</span>

Millî Saraylar Resim Müzesi, Dolmabahçe Sarayı'nın Veliaht Dairesi'nde 2014 yılında açılan Millî Saraylar İdaresi Başkanlığı'na bağlı müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Mecidiye Köşkü</span>

Mecidiye Köşkü, Topkapı Sarayı Müzesi'nin dördüncü avlusunda, Sarayburnu ve Ahırkapı arasında yer alan bir köşktür. Sultan Abdülmecid zamanında Sarkis Balyan tarafından inşa edilen bu köşk, Topkapı Sarayı'nda yapılan en son padişah köşküdür. Ampir üslupta inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Mabeyn Köşkü</span>

Büyük Mabeyn Köşkü ya da Mabeyn Köşkü, İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde Yıldız Sarayı'nın birinci avlusunda bulunan tarihi köşk.

<span class="mw-page-title-main">Mermer Köşk</span> Üsküdarda, Beylerbeyi Sarayı kompleksindeki bir köşk

Mermer Köşk ya da Serdâb Köşkü, İstanbul'un Üsküdar ilçesindeki Beylerbeyi Sarayı kompleksinde yer alan bir köşktür.

<span class="mw-page-title-main">Beylerbeyi Sarayı kompleksi</span> Beylerbeyi Sarayı merkezli yapı kompleksi

Beylerbeyi Sarayı, çevresindeki yapı, heykel ve bahçelerle bir kompleks meydana getirir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.