Eşcinsel evlilik, hemcins evliliği veya evlilik eşitliği, aynı cinsiyetten bireylerin evlenmesi ve karşı cinsiyetten bireylerin evliliği ile eşit haklara ve statüye sahip olması durumu.
İspanya'da eşcinsel evlilik, 2004'te İspanya'nın yeni seçilen sosyalist hükûmetinin başbakanı José Luis Rodríguez Zapatero önderliğinde, eşcinsel evliliğin ve eşcinsel çiftlerin evlat edinebilmesinin yasallaştırılması için kampanya başlatması sonucunda 2005 yılında yasallaştı. Birçok tartışmadan sonra, 30 Haziran 2005'te İspanya Parlamentosu'nda eşcinsel evliliğine izin veren bir yasa hazırlandı ve 2 Temmuz 2005'te yayımlandı. 3 Temmuz 2005'te eşcinsel evlilik İspanya'da resmîleşti.
Massachusetts'te eşcinsel evlilik, 17 Mayıs 2004 tarihinde Goodridge v. Department of Public Health davasında Massachusetts Yüksek Adli Mahkemesi'nin verdiği kararı sonucunda Massachusetts'te eşcinsel evlilik başladı. Bu mahkeme kararına göre, sadece heteroseksüel çiftlere evlenme hakkını vermek Massachusetts Anayasası'na aykırıdır. Hollanda, Belçika, Ontario, Britanya Kolumbiyası ve Québec'ten sonra Massachusetts, eşcinsel evliliği yasallaştıran dünyanın altıncı yetki alanı olmuştur. Eşcinsel çiftlere evlilik cüzdanlarını veren ilk ABD eyaleti oldu.
Amerika Birleşik Devletleri federal hükûmetinin tanıdığı çeşitli Kızılderili kabilelerine özgü yasalar, Amerika Birleşik Devletleri kabile yetki alanlarında eşcinsel evliliğin sınırlarını tanımlar. Amerikan yerlilerine ait yetki alanlarının çoğunda hemcins çiftler arası evlilik ile ilgili herhangi belirli bir tüzük yoktur. Defense of Marriage Act'ten dolayı federal hükûmetin eşcinsel evlilikleri tanıması yasak; ABD'deki çeşitli eyaletlerin ve federal hükûmetçe tanınan diğer yetki alanların bu tür evlilikleri tanımamaya izni vardır.
Gey dostu; LGBT kültürü içerisinde eşcinseller arasındaki bireysel ilişkileri ifade eden eşcinsel ilişki ve eşcinsel seksi destekleyen, tüm yönelimlere saygılı olan, eşit davranan ve onları yargılamayan bir çevre yaratmak amacıyla eşcinsellere ve LGBT topluluğunun her üyesi dahil olmak üzere; açık ve onları hoş karşılayan, diğer mekanlardaki olabilecek homofobik tavırlara ve yasaklara karşı gey mekanları, politikaları, insanları veya kurumları ifade eder. Gelişmiş batı ülkelerinde ve yine birçok medeni ülkede eşcinsellerin kendilerini rahat hissettikleri, onlara özel; saunalar, sinemalar ve gey dostu konaklama ile diğer LGBT mekanları bulunmaktadır.
24 Haziran 2011 tarihinde ABD'nin New York eyaletinde, New York Eyalet Parlamentosu ile Eyalet Başkanı Andrew Cuomo'nun onayı ile eşcinsel evlilik yasallaştırıldı. Böylece New York, eşcinsel evliliği yasallaştıran altıncı eyalet olmanın yanı sıra bunu yapan en büyük ABD eyaleti oldu.
Dünya çapında LGBT hakları örgütleri listesi. Bir bölümü genel LGBT haklarını savunurken bazıları çeşitli uzmanlık alanları dahilinde çalışmakta olan örgütlerin listesidir.
Yahudilikte eşcinsel evlilik ve eşcinsellik, modern Yahudi mezhepleri içinde tartışma konusu ve bölünmelere sebep olmuştur. Yahudilerin yaygın görüşüne göre eşcinsel ilişki günahtır ve Tevrat'ta kesin olarak yasaklanmıştır. Bu görüş Ortodoks Yahudilik tarafından hâlen benimsenmiş olmasına rağmen aynı durum Yeniden yapılanmacı ve Reformist Yahudilik için geçerli değildir. Muhafazakâr Yahudilik, Aralık 2006'ya kadar Ortodokslar ile yanı görüşü benimsemesine rağmen bu zamandan sonra Yahudi Kanunları ve Standartları Komitesi çoğulculuk felsefesi altında çeşitli fikirler sunmuştur. Örneğin bir görüş Ortodoksların duruşunu benimserken bir başka görüş, bazı cinsel eylemlerde bulunulmadığı sürece daha liberaldir.
Ermenistan'da LGBT hakları, 2003 yılından bu yana yasaldır ancak LGBT hakları ülkenin kuruluşundan bu yana değişmiş değildir. Eşcinsellik Ermenistan toplumunun bir kısmında tabu konusu olmaya devam etmekle birlikte LGBT bireyler için ayrımcılık karşıtı yasa yoktur. Erkek ve kadın hemcins cinsel aktivite cinsel rüşt yaşını gözetmek şartıyla yasaldır. Ancak ülkede eşcinsel ilişki ve birlikteliklere yönelik haklar ve anayasada ayrımcılık karşıtı bir yasa mevcut değildir. Yine ülkede eşcinsellik karşıtlığı yaygın olmasına karşın ülke genelinde ihbar olmaması da dikkat çekmektedir.
LGBT'lerin evlat edinmesi, eşcinsel ebeveyn veya diğer cinsel yönelim, kimliğine sahip LGBT'ler tarafından gönüllü evlat edinme hakkını ifade eder. LGBT bireylerin evlat edinme kriterleri serbest olduğu ülkelerde yasa ve kanunlarla şekillendirilmiştir. Günümüzde eşcinsel evliliğin yasal olduğu ülkeler başta olmak üzere birçok ülke LGBT bireylere istekleri doğrultusunda evlat edinme hakkı tanınmaktadır.
LGBT ebeveynlik, bir veya birden fazla çocuğu ebeveyn veya koruyucu aile olarak yetiştiren lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender kişileri ifade eder. Buna şunlar dahildir: Eşcinsel çiftler tarafından yetiştirilen çocuklar, bekar LGBT ebeveynler tarafından yetiştirilen çocuklar ve en az bir eşin LGBT'li olduğu karşı cinsten bir çift tarafından yetiştirilen çocuklar.
Endonezya'da yaşayan LGBT bireyler, LGBT olmayan vatandaşların yaşamadığı yasal zorluklara ve önyargılara maruz kalmaktadır. Geleneksel kültürde eşcinsellik ve çapraz giyinme kabul edilmemektedir; bunun kamu politaka seviyesinde etkileri vardır. Örneğin, hemcins çiftler, heteroseksüel evli çiftlerin sahip olduğu yasal korumalardan yararlanamaz. Endonezya'da livâta karşıtı kanun bulunmamaktadır ve karşılıklı rızalı, ticari olmayan ve özel alanda yer alan hemcins cinsel eylemler halihazırda cezalandırılmamaktadır. Ancak Endonezya kanunları LGBT topluluğunu ayrımcılık ve nefret suçlarından korumamaktadır. Endonezya halihazırda hemcins evliliğini tanımamaktadır. Temmuz 2015'te Endonezya Diyanet İşleri Bakanı, hemcins evliliklerinin Endonezya'da kabul edilemez olduğunu söyledi, zira topluma kökleşmiş dini normlar eşcinselliğe şiddetle karşıymış. Endonezya'da toplumsal uyuma verilen önem nedeniyle hakların önemi yerine görevlerin önemi vurgulanmaktadır. Bu nedenle LGBT hakları dahil olmak üzere ülkenin insan hakları durumu gayet kırılgandır. Buna rağmen, Endonezya'daki LGBT topluluğu giderek daha görünür, siyasi alanda ise daha etkin hale gelmiştir.
Tayvan Tongzhi Hattı Derneği ; LGBT bireyler başta olmak üzere; insanlara sosyal imkanlar sağlayan, danışmanlık ve sağlık hizmeti veren bir dernektir.
Estonya'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan sakinlerin uğramadığı yasal zorluklarla yüz yüzedir. 1 Ocak 2016 tarihinden beri hemcins çiftler, ilişkilerini bir "birlikte yaşama anlaşması" olarak kaydetme hakkına sahiptir. Bu anlaşma kapsamında hemcins çiftler, karşı cins çiftlere mevcut olan neredeyse tüm yasal korumalara sahiptir. 20 Haziran 2023 tarihinde ise hemcins çiftlere evlenme ve ortak evlat edinme haklarını veren bir eşit evlilik yasası kabul edildi ve bunun 1 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Estonya böylece de hemcins evliliklerini yasallaştırmış ilk eski Sovyet ülkesi olacaktır.
Litvanya'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan vatandaşların karşılaşmadığı yasal ve toplumsal zorluklara uğrayabilir. Litvanya'da hemcins cinsel ilişkileri hem erkekler hem de kadınlar için yasaldır, ancak hemcins çiftlere hemcins evliliği ya da sivil birliktelik gibi kurumlar mevcut değildir; bu açıdan hemcins çiftlerinde karşı cins çiftlerinin sahip olduğu bazı haklar yoktur. Eşcinselliğin 1993 yılında suç olmaktan çıkarılmasına rağmen, bu zamandan beri LGBT hakları ancak sınırlı olarak genişletilmiştir. Ayrımcılıktan korunma, Avrupa Birliği üyeliğinin bir koşulu olarak kanunlaştırıldı ve 2010'da ülkenin ilk onur yürüyüşü başkent Vilnius'ta yer aldı.
Malta'da lezbiyen, gey, biseksüel ve trans (LGBT) hakları, diğer Avrupa ülkeleriyle karşılaştırıldığında bile en yüksek standartlardadır. Geç 20. ve erken 21. yüzyılları boyunca LGBT topluluğunun hakları konusunda daha fazla farkındalık yaratıldı ve 1973 yılında hemcins cinsel ilişkileri eşit bir cinsel rüşt yaşıyla yasallaştırıldı.
Mercan Denizi Adaları Gey ve Lezbiyen Krallığı, Avustralya merkezli bir grup eşcinsel hakları aktivisti tarafından sembolik bir siyasi protesto olarak kurulan mikro ulustur.
Fransa'da lezbiyen, gey, biseksüel, transseksüel (LGBT) hakları, dünya genelinde LGBT hakları konusunda en ileri düzeyde tanınan ve korunan hakları içermektedir. Aynı cinsten cinsel ilişki, Ancien Régime sırasında genellikle ölüm cezasıyla sonuçlanan büyük bir suç olmasına rağmen, eşcinselliğin suç olmasıyla ilgili tüm yasalar Fransız Devrimi'nin ardından 1791'de yürürlükten kaldırılmıştır.
Tayvan'ın lezbiyen, gey, biseksüel ve trans (LGBT) hakları konusundaki kaydı karışıktır; lezbiyen, gey ve biseksüel haklarında Asya'nın en ilerici ülkelerinden biri olarak algılanırken trans hakları konusunda Pakistan gibi ülkelerden daha muhafazakâr olarak da nitelendirilmiştir. Hem erkekler hem de kadınlar arası hemcins cinsel ilişkileri yasaldır ve Yargı Yuanı'nın Mayıs 2017'de verdiği kararın neticesinde hemcins evlilikleri 24 Mayıs 2019 tarihinde yasal oldu. Hemcins çiftlerinin ortak olarak bir çocuğa evlat edinmelerine henüz izin verilmemesine rağmen bu çiftlerin üvey evlat edinmeleri serbesttir.
Birleşik Krallık'ta lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) hakları çoğu Avrupa ülkesine kıyasla daha gelişmiş durumdadır.