İçeriğe atla

Aust-Agder

Aust-Agder
Eyalet
Aust-Agder fylke
Aust-Agder bayrağı
Bayrak
Aust-Agder arması
Arma
Aust-Agder'in Norveç'teki konumu
Aust-Agder'in Norveç'teki konumu
ÜlkeNorveç Norveç
Bölge Sørlandet
İdari merkeziArendal
Eyalet1918
Alt idari birimler
Liste
İdare
 • ValiØystein Djupedal
(2009-günümüz) (Sosyalist Parti)
 • Belediye başkanıBjørgulv Sverdrup Lund
(2011-2015) (Senterpartiet)
Yüzölçümü
 • Toplam9158.15 km²
 • Kara
8.353,31 km² (322.523 mil²)
 • Su
804,54 km² (31.063 mil²)
Nüfus
 (2011)
 • Toplam111 495
 • Yoğunluk12/km²
Zaman dilimiUTC+01.00 (OAS)
 • Yaz (YSU)UTC+02.00 (OAYS)

Aust-Agder (Norveççe:Aust-Agder fylke), Norveç'in güneyinde Kuzey Denizi'nin kolu olan Skagerrak kıyısında yer alan, on beş belediyelik eski eyalettir.1 Ocak 2020'de Vest-Agder ile birleşerek Agder halini almıştır. 1918 yılına kadar Nedenes amt. (valiliği) olarak adlandırılan bölgenin sınır komşuları doğuda Telemark, batıda Rogaland ve Vest-Agder'dir. 9,158.15 km²'lik alan üzerindeki eyalet, 2011 verilerine göre 111.495 nüfusa sahiptir. Nikel ve demir cevheri madenleri bulunan eyaletin merkezi Arendal'dır. Bahçıvanlık ve ormancılık başlıca gelir kaynaklarıdır.

Tarihçe

Aust-Agder'in yerleşim birimi olması çok eski tarihlere dayanmaktadır. Buzul çağı sırasında yaklaşık on bin yıl önce Norveç'in büyük bir kısmı buzullarla kaplanmıştır. Bu buzulların çekilmesiyle büyük ihtimalle güneyli Avrupalı balıkçılar ve avcılar, buzul kenarında bulunan zengin yaban hayatından yararlanmak için kuzeye yönelmişlerdir. Tarım, balıkçılık ve ticarete dayalı kalıcı yerleşim sonraki tarihlerde ortaya çıkmıştır. Arkeolojik kazaılarda, bulgulara göre M.Ö. 3000-4000 yıl öncesine ait, köy yerleşimi kalıntıları bulunmuştur. Vikingler döneminde aşiret reismleri ve savaşçılar bu bölgeye de yerleşmişlerdir. 16. ve 17. yüzyıllarda Aust-Agder, ahşap ve ahşap malzemelerinin en önemli büyük ihracatçılarından biri olmuştur.[2]

Adı ve arması

Arma kırmızı ve sarı fonlardan oluşmaktadır. Kırmızı zemin üzerindeki iki altın sarısı kiriş kereste ticaretini ve kırmızı renk savaşçı özelliklerini simgelemektedir. Arma 12 Aralık 1958 yılında onaylanmıştır.[3]

1 Ocak 1919 tarihine kadar Aust-Agder'e “Nedenes Amt.” denilmekteydi. Agder (Eski Norveççe Agðir) kelimesinin tam olarak kökeni bilinmemekle birlikte denize doğru uzanmış kara anlamına geldiği rivayet edilmektedir. Bir başka bakış açısına göre ise İskandinav dilinin ǫg kelimesinin çoğulu olan agiden türetilmiştir ve dev dalgaların toprağı anlamına gelmektedir.[4]

Kültür

Yerel gündelik halk kostümleri Norveç, Aust-Agder, Setesdal

Aust-Agder kültürel geçmişini iç bölgelerde tarım ve kıyı alanlarda denizcilik geleneği ile devam ettirmektedir. Kıyı alanı boyunca geleneksel kereste ve ahşap eşya ihracatı yapılmaktadır. Tvedestrand belediyesine bağlı olan Lyngør adası, 1991 yılında “Avrupa'nın en iyi muhafaza edilen köyü” unvanını kazanmıştır.[5] Ayrıca, kıyı kasaba ve köylerde 18. ve 19. yüzyıla kadar uzanan, geleneksel mimarinin örnekleri günümüze kadar dayanmıştır. Arendal'deki “Aust-Agder Eyalet Müzesi” ve Merdø adasındaki yerel müze (aslen 1736 yılında inşa edilmiş bir deniz yüzbaşı evi) denizcilik faaliyetleri ve bu alandaki dünya çapındaki gelişimi ve değişimi Norveç kültürü etkisiyle göstermektedir. Edebiyat alanında, “Gabriel Scott” ve “Wilhelm Krag” gibi yerel yazarları yerel gelenekler ve kıyı alanlarında bulunabilecek doğal çevreyi resmeden romanları ve şiirleri ile tanınmaktadır.[6]

Coğrafya

Güney Norveç'te bulunan Aust-Agder, Skagerrak kıyısında, güney-batısında Rogaland, kuzey-batısında Vest-Agder ve doğusunda Telemark eyaleti ile çevrilidir. “Hardanger platosu”, Norveç'in önemli ulusal parklarından biridir ve kıyı alanının kuzeyinde yaklaşık 250 km. boyunca uzanmaktadır. Bazı nehirler kuzeyde dağlardan başlayarak ve güney kıyı alanlarında derin vadilerden geçerek Aust-Agder boyunca ilerlemektedir.[7] Otra ve Nidelv nehirleri Setesdal vadisi üzerinden geçmektedir. Aust-Agder'in kuzeyindeki yüksek dağlardan yükselen Otra nehri (150 mil/241 km uzunluğunda) güney sahilinden Skagerrak'a akar. Nehrin akarken oluşturduğu dar göller yanı sıra akarsular ve şelaleler de oluşturmaktadır.[8]

İklimi

Tuzlu su ile kıyı akımlarının çarpıştığı güneyde yaz sıcaklıkları nispeten yüksektir, fakat kışın soğuktur ve genellikle buzlanma oluşur. Kışın rüzgarlar daha çok kuzeyden, iç kıyıların kuzeydoğusundan gelmektedir. Ocak ve Şubat aylarında sahil şeridinde sıcaklık ortalamaları -1 °C iken, kuzeyde -7;-8 °C'ye düşmektedir. Temmuz'da kıyı sıcaklıkları 16-18 °C, iç bölgeler 16-17 °C'dir. Yağışlar kıyıda yıl boyunca ortalama 900 mm, vadilerde ve iç bölgelerde ise 20–30 km değişimleriyle 1400 mm, yılda en az 1000 mm olabilmektedir.

1970'li yıllarda hava kirliliği tehlikeli noktalara ulaşmıştır. 1980'lerde, özellikle asit yağmuru şeklinde etkisini gösteren bu sorun son yıllarda azalmıştır. Sahili, çok sıcak hava ile soğuk deniz suyunun çakışması sebebiyle bahar aylarında, % 3-4 sıklığında sislidir.[9]

Ulaşım

Aust-Agder, ulusal kara yollarının 906 km'lik kısmına (ülke toplamının %3,2sine) sahiptir. Eyalet boyunca uzanan E18 özellikle sahil kesiminin en önemli kara yoludur. “Southern Railway” demiryolu hattı yaklaşık 110 km.lik mesafe üzerinden eyaletten geçmektedir. Deniz taşımacılığı, özellikle liman kent olan Arendal'da, gelişmiştir. Aust-Agder'in kendi havaalanı vardır ve Kristiansand'dan Kjevik'e havaalanına sabit otobüs seferleri yapılmaktadır.[10]

Ekonomi

Norveç, Aust-Agder, Tvedestrand

Sanayi gelişiminde ülkenin dördüncü sırasında yer almaktadır. Mühendislik ürünleri imalatı (metal ürünler, makine, elektrik ekipmanları ve ulaşım malzemeleri) eyaletin sanayisinin önemli bir kısmını tutmaktadır. Ayrıca kimyasal ürünler, kâğıt hamuru ve kâğıt / baskı sanayi, ahşap ürünleri ve gıda üretimi önem taşımaktadır. Aust-Agder'in güneyinde, nikel cevheri ve maden yatakları yoğundur. Özellikle 1700-1800 yıllarında demir madenciliği çok önemli bir yer almıştır. Günümüzde sadece feldispat ve kuvars üretimi yoluyla ekonomik operasyonlar için temel teşkil maden yatakları vardır. Yaz aylarında kıyı bölgelerine yoğun turist akımı olmaktadır. Ayrıca Setesdal (Hovden) başta olmak üzere kuzey kesiminde kış turizmi yapılmaktadır. Hidroelektrik enerji üretiminde Arendal kanalı ve Otra nehir sistemi önemli bir yere sahiptir. Yılda üretilen yaklaşık 4300 GWh. enerji miktarı ülkenin toplam üretiminin % 3.8 'ini temsil etmektedir.[11]

Belediyeler

Aust-Agder Eyaletindeki Tüm Belediyeler [12]
Sıra İsim![13] Nüfus Alan km² Harita
Aust-Agder'deki belediyeler
&0000000000000001.0000001 Arendal kommune Arendal&0000000000042801.00000042.801 &0000000000000256.000000256
&0000000000000002.0000002 Grimstad kommune Grimstad&0000000000021301.00000021.301 &0000000000000273.000000273
&0000000000000003.0000003 Lillesand kommune Lillesand&0000000000009878.0000009.878 &0000000000000180.000000180
&0000000000000004.0000004 Risør kommune Risør&0000000000006899.0000006.899 &0000000000000179.000000179
&0000000000000005.0000005 Tvedestrand kommune Tvedestrand &0000000000006019.0000006.019 &0000000000000204.000000204
&0000000000000006.0000006 Froland kommune Froland &0000000000005257.0000005.257 &0000000000000605.000000605
&0000000000000007.0000007 Birkenes kommune Birkenes&0000000000004828.0000004.828 &0000000000000633.000000633
&0000000000000008.0000008 Evje og Hornnes kommune Evje og Hornnes &0000000000003496.0000003.496 &0000000000000521.000000521
&0000000000000009.0000009 Gjerstad kommune Gjerstad &0000000000002478.0000002.478 &0000000000000308.000000308
&0000000000000010.00000010 Vegårshei kommune Vegårshei&0000000000001933.0000001.933 &0000000000000322.000000322
&0000000000000011.00000011 Åmli kommune Åmli &0000000000001825.0000001.825 &0000000000001068.0000001.068
&0000000000000012.00000012 Valle kommune Valle &0000000000001289.0000001.289 &0000000000001135.0000001.135
&0000000000000013.00000013 Iveland kommune Iveland &0000000000001298.0000001.298 &0000000000000250.000000250
&0000000000000014.00000014 Bygland kommune Bygland &0000000000001219.0000001.219 &0000000000001156.0000001.156
&0000000000000015.00000015 Bylke kommune Bykle &0000000000000970.000000970 &0000000000001256.0000001.256
ToplamAust-Agder fylke Aust-Agder&0000000000111495.000000111.495&0000000000009158.0000009.158

Nüfus

Eyaletin nüfusunun en yoğun olduğu kıyı bölgelerinde yaşayan insanlar nüfusun %77'sini oluşturmaktadır. Başta %8lik oranla Setesdal olmak üzere kalan % 15 iç bölgelerde ormanlık alanlarda yaşamaktadır.[14] Nüfusun yoğunlaştığı kıyı yerleşimlerinden bazıları Grimstad, Lillesand, Fevik ve Risør'dur.[15]

Kaynakça

  1. ^ [1] 16 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Fylke Aust-Agder: Die Kommunen / kommuner ( alphabetisch )-erişim 03 Nisan 2012(Almanca)
  2. ^ [2] 26 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Aust-Agder history -erişim 03 Nisan 2012(İngilizce)
  3. ^ [3] 14 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Norske KommunevåpenNorwegian Civic Heraldry-erişim 03 Nisan 2012(Norveççe)
  4. ^ [4] 15 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi, Aust-Agder-erişim 03 Nisan 2012(Norveççe)
  5. ^ [5] 22 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.History of Lyngør-erişim 03 Nisan 2012(İngilizce)
  6. ^ [6] 8 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Kültürel miras ve kültürel yaşam-erişim 03 Nisan 2012(İngilizce)
  7. ^ [7] 26 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Küçük bir ilçe - büyük doğal varyasyonlar-erişim 03 Nisan 2012(İngilizce)
  8. ^ [8] 24 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. encyclopedia.farlex.com Aust-Agder Fylke-erişim 03 Nisan 2012(İngilizce)
  9. ^ [9] 13 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ansiklopedisi, Aust-Agder – klima-erişim 03 Nisan 2012(İngilizce)
  10. ^ [10] 15 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç ANsiklopedisi, Aust-Agder:Samferdsel-erişim 03 Nisan 2012(Norveççe)
  11. ^ [11] 15 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç ANsiklopedisi, Aust-Agder:Bergverk,Industri,Energi-erişim 03 Nisan 2012(Norveççe)
  12. ^ [12] 6 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Norwegen Aust-Agder Fylke-Karte -erişim 03 Nisan 2012(Norveççe)
  13. ^ [13] 22 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Aust-Agder fylke, kommuner-erişim 03 Nisan 2012(Almanca)
  14. ^ [14] 13 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Norwayadvice.no-Aust-Agder fylke-erişim 03 Nisan 2012(Norveççe)
  15. ^ [15] Büyük Norveç Ansiklopedisi, Aust-Agder – befolkning-erişim 03 Nisan 2012(Norveççe)
  16. ^ "Projected population-Norveç İstatistikleri". 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Norveç</span> Kuzey Avrupada bir ülke

Norveç, resmî adıyla Norveç Krallığı, Kuzey Avrupa'da bulunan İskandinav Yarımadası'nın batısında bir ülke. Finlandiya, İsveç ve Rusya ile komşu olan ülkenin batıda Atlas Okyanusu'nun bir kolu olan Norveç Denizi'ne kıyısı vardır. Kıyıları binlerce fiyordla çizilidir.

<span class="mw-page-title-main">Rogaland</span> Norveçte il

Rogaland Norveç'in eyaletlerinden birisidir. Hordaland, Telemark, Aust-Agder ve Vest-Agder'e sınırı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ova</span> düz coğrafi alan

Coğrafyada, ova genellikle alçak bölgelerde bulunan ama yanlış bilinenin aksine bazen yükseklerde de bulunabilen, akarsu alüvyonlarının oluşturduğu birikimli, düz bir arazi alanıdır. Ovalar vadiler boyunca veya dağların eteklerinde, kıyı ovaları ve yaylalar veya yayla ovaları olarak ortaya çıkar.

Fædrelandsvennen, Norveç'in, Kristiansand şehrinde bulunan gazetedir. Ülkenin en güneyini kapsayan gazete özellikle Mandal ve Lillesand'ın arasındaki alana odaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Østfold</span> Norveçte il

Østfold Norveç'in güneydoğu kıyısındaki eyalettir. Askim, Mysen, Fredrikstad, Halden, Moss ve Sarpsborg Østfold'a bağlı olan altı şehirdir. Akershus ile İsveç'in Värmland ve Västra Götaland illerine komşu olan eyalatin dahilindeki Sarpsborg ve Fredrikstad en büyük şehirlerdir. Üretim tesisleri genelde burada yer almaktadır. Moss ve Fredrikstad'da tersaneler bulunmaktadır. Ayrıca granit taş madenleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Telemark</span> Norveçte il

Telemark Norveç'in güneybatı kıyısında yer alan on sekiz belediye ihtiva eden eyalettir. 1919 yılına kadar Bratsberg amt. olarak adlandırılan bölge, güneydoğusunda Vestfold, kuzeydoğusunda Buskerud, kuzeybatısında Hordaland ile Rogaland, güneyinde Aust-Agder ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Hordaland</span> Norveçte il

Hordaland Norveç'in batı kıyısında yer alan sınırları içinde otuz üç belediye bulunan bir eyalettir. Rogaland güneyinde, Sogn og Fjordane kuzeyinde, Buskerud ve Telemark doğusunda eyaleti çevrelemektedir. Norveç'in toplam nüfusunun %10'u, 490.000'inin üstünde kişi, burada yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sogn og Fjordane</span> Norveçte il

Sogn og Fjordane Norveç'in batı kıyısında bulunan eyalettir. Kuzeyinde Møre og Romsdal, güneyinde Bergen, doğusunda Oppland ve güneydoğusunda Buskerud ile sınır olan eyalet 18,623 km² yüzölçümü üzerinde yaklaşık yüz dokuz bin nüfusa sahiptir. Eyalette toplam yirmi altı belediye bulunmaktadır. Sınırlarında Florø, Førde ve Måløy olmak üzere üç kent vardır. Yönetim merkezi Hermansverk'tir. Nærøyfjord ve Urnes kiliseleri UNESCO Dünya Mirası listesinde yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Møre og Romsdal</span> Norveçte il

Møre og Romsdal, Norveç'in on dokuz eyaletinden biridir. Bir açıdan “Orta Norveç” bölgesinde bulunan eyalet, “Batı Norveç” bölgesi dahilinde gösterilmektedir. Doğusunda Sør-Trøndelag, güneydoğusunda Oppland ve güneybatısında Sogn og Fjordane ile komşudur. “Sunnmøre”, “Romsdal” ve “Nordmøre” olmak üzere üç bölgeden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Vestfold</span> Norveçte il

Vestfold Norveç'in güney doğusunda yer alan bir eyalettir. Kuzey ve kuzey batısında Buskerud, batısında Telemark ile sınırdır. 2225 kilometre karelik alanında çeyrek milyonun üstünde nüfus barındırmaktadır. Kilometre kareye 103 kişi ile nüfus yoğunluğunda, ülke eyaletlerinin, üçüncü sırasında yer almaktadır. Vestfold'da Larvik, Sandefjord, Tønsberg, Horten, Holmestrand ve Svelvik olmak üzere beş şehir vardır. Toplamda on dört belediyeden oluşmaktadır. Şehirler kıyı şeridinde yer almaktadır. Eyaletin ticaret alanında en gelişkin kenti Tønsberg merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Oppland</span> Norveçte il

Oppland, Norveç'in ortasında yer alan bir eyalettir. Yüzölçümü 25.192 km² olan eyaletin 2012-Ocak nüfusu 187 147'dir. Sınırlarında toplam yirmi altı belediye bulunan Oppland'in dört kenti Gjøvik, Lillehammer, Fagernes, Sel/ Otta'dır. Lillehammer merkez belediyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Vest-Agder</span> Norveçte il

Vest-Agder Norveç'in güneyindeki eski eyalettir. 1 Ocak 2020'de Aust-Agder ile birleşerek Agder halini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Norveç Futbol Federasyonu</span> Norveç futbolunun yönetim organı

Norveç Futbol Federasyonu (NFF), Norveç futbolunun yönetim organı. Federasyon 1902 yılında kuruldu. Görevleri erkek ve kadın millî takımları yönetmek, ülkedeki ulusal lig ve kupaları organize etmektir. Norveç Futbol Federasyonu Başkanı Yngve Hallen'dir. 1 Ocak 2004 tarihi itibarıyla Norveç'te 373.532 kayıtlı oyuncu ve 1.814 kulüp bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kristiansand</span> Norveçte belediye

Kristiansand Norveç’in coğrafik Sorlandet bölgesinde Vest-Agder ilinde bir şehir, bir belediye ve il başkentidir.

Norveç İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması, Avrupa Birliği ülkelerinin kullandığı İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması içinde Avrupa Serbest Ticaret Birliği üyesi olan Norveç için kullanılan sınıflandırmadır:

<span class="mw-page-title-main">Grimstad</span> Norveçte belediye

Grimstad (

<span class="mw-page-title-main">Arendal</span> Norveçte belediye

Arendal, Norveç'in Aust-Agder ilinde yer alan bir belediyedir.

<span class="mw-page-title-main">Güneş taşı</span>

Güneş taşı veya sunstone, belirli yönlerden bakıldığında parlayan bir görünüm sergileyen bir plajiyoklaz feldspattır. Güney Norveç, İsveç, ABD'nin çeşitli bölgelerinde ve Güney Avustralya'nın orta kıyısı boyunca bazı kıyı kesimlerinde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Torhild Bransdal</span> Norveçli siyasetçi

Torhild Bransdal , Norveçli siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Agder</span> Norveçte il

Agder Norveç'te yer alan yerleşim alanı. 1 Ocak 2020'de eski Aust-Agder ve Vest-Agder eyaletlerinin Agder adı altında birleşmesiyle kuruldu. Başkent Kristiansand'dır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.