İçeriğe atla

Atuş

Atuş İlçesi
ئاتۇش, 阿图什
Atuş İlçesi'nin Kızılsu Kırgız Özerk ilinin Sincan Uygur Özerk Bölgesideki konumu (pembe)
Atuş İlçesi'nin Kızılsu Kırgız Özerk ilinin Sincan Uygur Özerk Bölgesideki konumu (pembe)
ÜlkeÇin Çin
Özerk ilKızılsu Kırgız Özerk İli
Yüzölçümü
 • Toplam15.509 km²
Rakım1303 m
Nüfus
 (2002)
 • Toplam200.000
 • Yoğunlukoto/km²
Zaman dilimi+8
 • Yaz (YSU)UTC
Posta kodu
845350[1]
Alan kodu0908
Resmî site
http://www.xjats.gov.cn/ (Çince)

Atuş İlçesi,[2][3] (Uygurca: ئاتۇش شەھىرى Atush Shehiri; Çince: 阿图什市; pinyin: Ātúshí Shì), Sincan Uygur Özerk Bölgesinde Kızılsu Kırgız Özerk İli'nde bir şehir. Bu bölge 15.509 km² ve toplam nüfusu yaklaşık 200.000 (2002) kişidir. Şehir yıllık ortalama sıcaklığı 12 ℃, ortalama yağış 80 milimetredir.

İsim kökeni

En eski adı "artuç" olup, Turkestan Archa[4] veya latince ismi "Juniperus polycarpus"[5] olan "Ardıç" ağacından almıştır. "ارتج artuç" "Ardıç, Juniperus.[6]

Konumu

Batısında Uluğçat İlçesi, kuzeyinde Kazakistan, doğusunda Akçi İlçesi, güneyinde Kaşgar Kuna Şehir İlçesi, Kaşgar şehri, Feyzivat İlçesi ve Maralbeşi İlçesi ile sınırdır. Tanrı Dağları'nın güneyinde ve kuzeybatı Tarım Havzası bölgesinde bulunur.

Kasaba ve köyler

Atuş şehri, iki mahalle komitesi (社区居民委员会; jūmínwěiyuánhùi), yedi kırsal belde (乡 xiāng) ve iki özel kırsal belde (虚拟乡) gibi yerleşim birimlerinden oluşur.

Tarihi

Diğer verilen isimler: Atush, A-t'u-shih ve Artux.[7]

Satuk Buğra Han, 955 (Hicrî 344) yılında Kaşgarlı Mahmud'un Divân-ı Lügati't-Türk'te "اَرتُج artuç" "Ardıç. Kaşgar'da bu adta iki köy vardır."[8] diye bahsettiği altın Artuç köyünde gömülmüştür.[9] O zamanlar Kaşgar'ın kuzeyinde iki tane Artuç (Artux) isminde köy vardı, birisinin adı altın[10] Artuç, ikincisi üst Artuç'dır.

Atuş İlçesi'nin 10 kilometre güneydoğusunda 10. ve 13. yüzyıllarında hüküm sürmüş Karahanlılar devletinden kalma tarihi bir hisar bulunur.

Tsing Hanedanı zamanından kalan Aibifu-Aijiemu-Mozole (艾比甫•艾洁木麻扎/艾比甫•艾潔木麻紮 àibǐfǔ àijiémù mázhā) bu şehirdedir.

Ekonomi

Atuş'un Ekonomisi tarım, ziraat, çiftçilik ve hayvancılık olup, tarım, ziraat ve küçük baş hayvancılık mamüllerinden, ilk başta pamuk, üzüm, kavun, incir, kayısı ve koyun gelir.

Kaynakça

  1. ^ Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)
  2. ^ Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes (Almanca). A. Hölder. 2001. 27 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2024. 
  3. ^ China), United States Consulate General (Hong Kong (Şubat 1953). Survey of China Mainland Press (İngilizce). 27 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2024. 
  4. ^ Part 1. Conditions and Provisions for Developing A National Strategy for Biodiversity Conservation 13 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  5. ^ (Persian Juniper). K. Koch 1849.
  6. ^ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı[]
  7. ^ Atux, China Page 6 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  8. ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 95
  9. ^ bk. Jamal Qarashi, Mulhaqat al-Sure aus Bartolda, Turkestan, I (Texte), 132: mata Satuq Bughra khan al-ghazi fi sanat 344 wa mashhaduhu bi-Artuj min qura Kashghar,wa [huwa] al-yaum ma'mur wa mazur, Mi. Grenard, Jour. As., Januar 1900, S. 6.
  10. ^ altın: aşağı, alt. Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 108, 109.

Dış bağlantılar

Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesi yönetim birimleri Başkent: Urumçi
İl düzeyi şehir, İl, Özerk ilİlçe düzeyi şehir, İlçe, Özerk ilçe, Bucak
UrumçiTanrı Dağı Bucağı | Saybağ Bucağı | Yenişehir Bucağı | Şuymogu Bucağı | Tudun Haba Bucağı | Tapançeng Bucağı | Mitung Bucağı | Urumçi İlçesi
KaramayKaramay Bucağı | Maydağ Bucağı | Cerenbulak Bucağı | Orku Bucağı
Turfan İliTurfan | Toksun İlçesi | Piçan İlçesi
Kumul İliKumul (şehir) | Ara Türük İlçesi | Barköl Kazak Özerk İlçesi
Hotan İliHotan (şehir) | Hotan İlçesi | Lop İlçesi | Niya İlçesi | Guma İlçesi | Çira İlçesi | Keriye İlçesi | Karakaş İlçesi
Aksu İliAksu (şehir) | Onsu İlçesi | Şayar İlçesi | Bay İlçesi | Avat İlçesi | Kuçar İlçesi | Kelpin İlçesi | Toksu İlçesi | Uçturfan İlçesi
Kaşgar İliKaşgar | Maralbeşi İlçesi | Poskam İlçesi | Feyzivat İlçesi | Kağılık İlçesi | Yopurğa İlçesi | Kaşgar Yenişehir İlçesi | Mekit İlçesi | Yengisar İlçesi | Yarkent İlçesi | Kaşgar Kuna Şehir İlçesi | Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi
Kızılsu Kırgız Özerk İliAtuş İlçesi | Akto İlçesi | Uluğçat İlçesi | Akçi İlçesi
Bayangolin Moğol Özerk İliKorla (şehir) | Hoçing İlçesi | Lopnur İlçesi | Hoşut İlçesi | Çerçen İlçesi | Bağraş İlçesi | Bügür İlçesi | Çakılık İlçesi | Yençi Hui Özerk İlçesi
Sanci Hui Özerk İliSanci (şehir) | Fukang (şehir) | Guçung İlçesi | Manas İlçesi | Jimisar İlçesi | Hutubi İlçesi | Mori Kazak Özerk İlçesi
Bortala Moğol Özerk İliBortala | Çing İlçesi | Arişang İlçesi
Özerk bölgesine doğrudan bağlı ilçe düzeyi şehirShihezi | Aral | Tomşuk | Vujyaçü

İli Kazak Özerk İli

(İli Kazak Özerk İli Alt-eyalet düzeyi özerk ili olup Tarbagatay ve Altay'ı yönetmektedir.)
Doğrudan bağlıGulca | Kuytun | Gulca İlçesi | Tekes İlçesi | Nilka İlçesi | Moğolküre İlçesi | Künes İlçesi | Korgas İlçesi | Dokuztara İlçesi | Çapçal Şibe Özerk İlçesi
Tarbagatay İliÇöçek (şehir) | Usu (şehir) | Dörbiljin İlçesi | Çağantogay İlçesi | Saven İlçesi | Toli İlçesi | Kobuksar Moğol Özerk İlçesi
Altay İliAltay (şehir) | Çinggil İlçesi | Jeminay İlçesi | Koktokay İlçesi | Burçin İlçesi | Burultokay İlçesi | Kaba İlçesi

(Hotan, Aksay Çin'nin hakimiyeti üzerine Çin ile Hindistan arasında anlaşmazlık mevcuttur. Şu an fiilen Çin Halk Cumhuriyeti yönetmektedir.


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karahanlılar</span> Orta Çağda hüküm sürmüş bir Türk devleti (840–1212)

Karahanlı Devleti ya da kısaca Karahanlılar, 840-1212 yılları arasında Orta Asya ve Maveraünnehir'de hüküm süren bir Türk Hanedanıdır. Orta Asya'da kurulmuş ilk İslam Hanedanıdır. Karahanlı Devleti, tercih edilen görüşe göre, Karluk Türk kabilelerine mensuptur. 389/999 yılında İlek Han'ın (388–403/998–1013) komutanlığında yapılan Karahanlı saldırıları, onlara Mâverâünnehir bölgelerinde hâkimiyeti ele geçirmeyi sağladı. Bu saldırılar, aynı zamanda Sâmânî Devleti'nin yıkılışının habercisiydi. Çünkü saldırılar sonrasında Karahanlı Devleti, bölgede Sâmânî Devleti'nin pek çok yerini işgal etti Karahanlı Devleti, iç çekişmeler ve bölünmelerle pek çok dönemler geçirdi. Bölünme ve iç çekişmeler, tabiatıyla söz konusu devletin, yönetimde ortaklık sistemini tatbik etmesinin bir sonucudur. Çünkü devlette, aynı anda iki ayrı yönetici vardı; Büyük Han ve Ortak Han. Büyük Han, doğuda ikâmet ediyor ve devletin doğu kısmını; diğer Han ise batıda ikâmet ediyor ve devletin batı kısmını idare ediyordu.

<span class="mw-page-title-main">Kaşgar</span> Doğu Türkistanda bir şehir

Kaşgar, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin batısında yer alan tarihi bir vaha şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Hotan (şehir)</span> Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Çinde bir şehir

Hotan (şehir), Çin'e bağlı Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin güney batısında İpek Yolu'nun Taklamakan güney güzergâhı üzerinde yer alan tarihi bir vaha şehridir.

<span class="mw-page-title-main">İli Nehri</span>

İli,, Orta Asya'da Kazakistan ve Uygur Özerk Bölgesi'nin batı bölümlerinden geçen bir nehirdir. 815 kilometresi Kazakistan sınırlarında olmak üzere, toplam 1439 kilometre uzunluğundadır.

<span class="mw-page-title-main">Kızılsu (il)</span>

Kızılsu Kırgız Özerk İli, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde bir Kırgız özerk bölgesidir.

<span class="mw-page-title-main">Satuk Buğra Han</span> Ünlü Karahanlı Hükümdarı

Satuk Buğra Han, Karahanlı hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yağma</span> Orta Çağda yaşamış bir Türk boyu

Yağma, Orta Çağ'daki bir Türk boyudur, bu boy günümüz Uygurlar'ın ve Özbekler'in atalarıdır. Bu boy bir kolu olan ve Üç Oğuzlar denilen birlik, Yağma, Karluk ve Çiğil boylarından oluşmuştur. 7. yüzyıldan itibaren Karahanlılar dönemi boyunca Yağma boyu Müslüman Araplar ve Çinliler tarafından kuvvetli ve kudretli siyasi varlıklar olarak Tarım Havzası, Cungarya havzası ve Yedinehir (Yedisu) bölgesinde göze çarpmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Tarım Nehri</span>

Tarım Nehri, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde ortalama 2.030 km uzunluğunda bir nehir.

<span class="mw-page-title-main">Kuçar İlçesi</span>

Kuçar İlçesi,, eskiden Budizm dini yaygın olan şehir, Taklamakan Çölü'nün kuzey kenarından geçen İpek Yolu güzergâhı üzerinde konak yeridir.

<span class="mw-page-title-main">Gulca İlçesi</span>

Gulca İlçesi, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesinin kuzeyinde İli Kazak Özerk İli toprakları içinde bir İlçedir.

<span class="mw-page-title-main">Korgas İlçesi</span> Xinjiangda bir ilçe, Çin

Korgas İlçesi,, Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesinin kuzeybatısında İli Kazak Özerk İli toprakları içinde bir İlçedir.

<span class="mw-page-title-main">Çerçen İlçesi</span>

Çerçen İlçesi, Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesinin güneyinde, Bayangolin Moğol Özerk İli'inde bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Maralbeşi İlçesi</span>

Maralbeşi İlçesi, Çinnde Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin güneybatısında, Kaşgar İli'inde bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi</span>

Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin batısında, Kaşgar İli'inde bir "Tacik" özerk ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Bay İlçesi</span> Sincan Uygur Özerk Bölgesi, Çin Halk Cumhuriyetinde bir ilçe

Bay İlçesi, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, Aksu İli'inde bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Avat İlçesi</span>

Avat İlçesi, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, Aksu İli'inde bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Uçturfan İlçesi</span> Çinin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde bir ilçe

Uçturfan İlçesi, Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, Kırgızistan'a komşu, Aksu iline bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Opal, Sincan</span> Çinin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde bulunan bir köy.

Opal,, Çin'de Kaşgar'ın 50 km güneybatısında Çin'den Pakistan'a giden eski İpek Yolu güzergahında Karakurum Karayolu üzerinde Kaşgar Kuna Şehir İlçesi, 'ne bağlı bir vaha köyüdür. Bazı araştırmacılara göre, Divânu Lügati't-Türk'te;

Yanğı balık, "ينكيبَلِغ Yanğı balık" "bir Uygur şehri." şeklinde tanımladığı Uygur ilinde çizdiği haritada işaret etmediği tarihi bir şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Özçent</span>

Özçent veya Özçend, Türk Dili'nin en eski ve değerli sözlüklerinden Divânu Lügati't-Türk'te;