İçeriğe atla

Atrofik vajinit

Atrofik Vajinit
Diğer adlarVulvo vajinal atrofi,[1] vajinal atrofi,[1] nenopozda genitoüriner sendrom,[1] östrojen eksikliğine bağlı vajinit[2]
Solda normal vajina mukozası, sağda vajinal atrofi
UzmanlıkJinekoloji
BelirtilerSeks esnasında ağrı, vajinal kaşıntı veya kuruluk, acil idrar yapma isteği[1]
Komplikasyonidrar yolu enfeksiyonus[1]
SüreUzun dönem[1]
NedenleriÖstrojen yokluğu[1]
Risk faktörüMenopoz, emzirme, belli medikasyonlar[1]
TanıSemtomlara dayanır[1]
Ayırıcı tanıinfeksiyöz vajinit, vulvar kanser, kontakt dermatit[2]
TedaviVaginal estrogen[1]
Sıklıkkadınların yarısında (menopoz sonrası)[1]

Atrofik vajinit, yeterli östrojen olmaması nedeniyle vajinal doku incelmesi sonucu vajinanın iltihaplanmasıdır .[2] Semptomlar arasında cinsel ilişki sırasında ağrı, vajinal kaşıntı veya kuruluk ve idrar yapma isteği veya idrar yaparken yanma sayılabilir.[1][3] Devam eden hastalık, tedavi olmaksızın genellikle düzelmez.[1] Komplikasyonlar idrar yolu enfeksiyonlarını içerebilir.[1]

Östrojen eksikliği tipik olarak menopozdan sonra ortaya çıkar.[1] Diğer nedenler arasında emzirirken veya belirli ilaçların bir sonucu olabilir.[1] Risk faktörleri sigara içmeyi içerir.[2] Teşhis tipik olarak semptomlara dayanır.[1]

Tedavi genellikle vajinaya uygulanan östrojen kremi ile yapılır.[1] Yardımcı olabilecek diğer önlemler vajinal kayganlaştırıcıları içerir.[1] Sabun ve diğer tahriş edici maddelerden kaçınılması önerilir.[2] Postmenopozal kadınların yaklaşık yarısı etkilenir.[1] Ancak birçoğu tedavi edilmiyor.[2] Kadınlar genellikle seksten ve genel olarak yaşamdan aldıkları zevkin azaldığını bildirirler.[1]

Belirti ve bulgular

Menopozdan sonra vajinal epitel değişir ve incelmeye başlar.[4] Menopoza eşlik eden belirti ve semptomların çoğu atrofik vajinitte ortaya çıkar.[5] Bu hastalığın muzdarip olduğu kadınlar yıllar ile on yıllar boyunca çaresizce bu hastalığın tanı ve tedavisi almadan yaşabilmektedir. Bu yaşam konforunu azaltan jinekolojik hastalığın çaresini farklı tıp disiplinlerinde arayabilmektedirler. Genitoüriner semptomlar şunları içerir:

  • kuruluk[3][6]
  • ağrı[3][6]
  • kaşıntı[1][3]
  • yanma[3][6]
  • aşağı doğru baskı hissi
  • beyaz akıntı
  • enfeksiyon nedeniyle kötü kokulu akıntı
  • ağrılı cinsel ilişki
  • ilişkiden sonra kanama[7]
  • ağrılı idrara çıkma[3]
  • idrarda kan
  • artan idrar sıklığı[3][6]
  • tutamama
  • enfeksiyonlara karşı artan duyarlılık[3]
  • azalmış vajinal nemlilik[6]
  • idrar yolu enfeksiyonları[1][6]
  • ağrılı idrara çıkma[6]
  • oturma zorluğu[1]
  • idrar sonrası introitusu silme zorluğu[1]
  • İdrar kaçırma
  • kalça ağrısı
  • diz ağrısı
  • bel ağrısı

Teşhis

Kadınlarda başka nedenlere atfedilebilecek belirti ve semptomlar olabileceğinden, teşhis, başka bir teşhisle daha iyi açıklanamayan semptomlara dayanır.[6] Laboratuar testleri genellikle teşhise yardımcı olacak bilgiler sağlamaz. Görsel bir jinekolojik muayene (alttan muayene) yararlıdır. Aşağıdakilerin gözlemlenmesi daha düşük östrojen seviyelerine işaret edebilir: küçük pubik kıllar, labiyal yağ yastığının kaybı, labia minoranın incelmesi ve emilmesi ve vajinal açıklığın daralması. Jinekolojik muayene, düşük vajinal kas tonusunun varlığını ortaya çıkaracaktır, vajinanın astarı pürüzsüz, parlak, kıvrımların kaybıyla soluk görünür. Servikal forniksler kaybolmuş olabilir ve serviks vajinanın üst kısmı ile aynı hizada görünebilir. Enflamasyon, vajinal astar kolayca kanadığında ve şişmiş göründüğünde belirgindir.[1] Vajinal pH 4.5 ve üzerinde ölçülecektir.[8]

Tedavi

Menopozun genitoüriner sendromunun (GSM) semptomları tedavi olmaksızın büyük olasılıkla çözülmeyecektir.[1] Kadınlarda birçok veya birkaç semptom olabilir, bu nedenle her kadına en uygun tedavi sağlanır. Başka sağlık sorunları da varsa, en iyi tedavi şekli belirlenirken bunlar dikkate alınabilir. Cinsel aktivite ile ilgili semptomları olanlar için bir kayganlaştırıcı yeterli olabilir.[1][9] Hem üriner hem de genital semptomlar mevcutsa, lokal, düşük doz östrojen tedavisi etkili olabilir. Hormon duyarlı kanserden kurtulan kadınların daha dikkatli tedavi edilmesi gerekebilir.[1] Bazı kadınlar yaygın semptomlara sahip olabilir ve osteoporoz riski altında olabilir. Östrojen ve adjuvanlar en iyisi olabilir.[9]

Östrojen ile topikal tedavi, semptomlar şiddetli olduğunda etkilidir ve vajinanın mikrobiyomunu eski haline getirmek için pH'taki bozulmayı giderir. Semptomlar üriner sistemle ilgili olanları içerdiğinde, sistematik tedavi kullanılabilir. En kısa süre için en düşük etkili dozun kullanılmasına yönelik öneriler, olumsuz endometriyal etkilerin önlenmesine yardımcı olur.[9]

Bazı tedaviler daha yakın zamanda geliştirilmiştir. Bunlar, seçici östrojen reseptör modülatörleri, vajinal dehidroepiandrosteron ve lazer tedavisini içerir. Vajinal yağlayıcılar ve nemlendiriciler gibi reçetesiz başka tedaviler de mevcuttur. Vajinal dilatörler yardımcı olabilir. GÜS ayrıca pelvik taban disfonksiyonuna bağlı idrar sorunlarına da neden olabileceğinden, bir kadın pelvik tabanı güçlendirme egzersizlerinden fayda görebilir. Kadınlar ve eşleri, östrojen tedavisinin daha az ağrılı seks, seksten daha fazla tatmin ve cinsel yaşamlarında bir iyileşme ile sonuçlandığını bildirmişlerdir.[1]

Hastalar menopozdan sonra vajinanın görevini tamamladığını ve tedavi - bakıma ihtiyacı kalmadığını, sessiz ve huzur içinde olduğu yerde beklediğini, herhangi bir yaklaşıma artık ihtiyacının olmadığını düşündüklerinden atrofik vajinitin sinsi bir şekilde ilerlemesi görülmektedir. Kadın sağlığının geliştirilerek korunabilmesi için jinekolojik muayenelerin menopoz sonrası aynen devam etmesi gereklidir.

Epidemiyoloji

Menopoz sonrası kadınların %50 kadarında en azından bir dereceye kadar vajinal atrofi vardır. Yetersiz teşhis ve yetersiz tedavi edilmesi muhtemeldir.[1]

Terminoloji

Vulvovajinal atrofi ve atrofik vajinit yakın zamana kadar bu durum ve semptom kümesi için tercih edilen terimlerdi. Bu terimler artık menopozdan sonra tüm genitoüriner sistemde meydana gelen değişiklikleri tanımlamada yanlış olarak kabul edilmektedir. Atrofik vajinit terimi, vajinanın iltihaplı veya enfekte olduğunu düşündürür. Bu doğru olsa da iltihaplanma ve enfeksiyon vajinadaki menopoz sonrası değişikliklerin ana bileşenleri değildir. Önceki terimler, kadınlar için menopozun en rahatsız edici semptomları olabilen alt üriner sistem üzerindeki olumsuz etkileri tanımlamamaktadır.[3] Menopozun genitoüriner sendromunun (GSM), iki profesyonel dernek tarafından vulvovajinal atrofiden daha doğru olduğu belirlendi.[1][6][10] Atrofik vajinit terimi labia, klitoris, vestibül, üretra ve mesane ile ilgili değişiklikleri yansıtmaz.[6]

Araştırma

FDA birçok hastalığın tedavisinde lazer kullanımına onay vermiştir. Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç İdaresi'nin (FDA) rahatsızlıklar listesinde GÜS tedavisi özel olarak belirtilmemiştir, ancak lazer tedavileri başarılı olmuştur. Daha büyük çalışmalara hala ihtiyaç vardır. Lazer tedavisi, vajinal epiteli yeniden yüzeyleyerek ve kan akışını, kolaj birikimini ve vajinal astarın kalınlığını artıran büyüme faktörlerini aktive ederek çalışır. Lazer tedavisi ile tedavi edilen kadınlar kuruluk, yanma, kaşıntı, cinsel ilişki sırasında ağrı ve ağrılı idrara çıkma semptomlarında azalma bildirdiler. Birkaç olumsuz etki kaydedildi.[1]

2018 yılında FDA, lazerlerin ve diğer yüksek enerjili cihazların bu uygulama için onaylanmadığına ve çok sayıda yaralanma raporu aldığına dair bir uyarı yayınladı.[11]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag Faubion (December 2017). "Genitourinary Syndrome of Menopause: Management Strategies for the Clinician". Mayo Clinic Proceedings. 92 (12): 1842-1849. doi:10.1016/j.mayocp.2017.08.019. PMID 29202940. 
  2. ^ a b c d e f Ferri's Clinical Advisor 2017 E-Book: 5 Books in 1 (İngilizce). Elsevier Health Sciences. 2016. s. 1331. ISBN 9780323448383. 
  3. ^ a b c d e f g h i Kim (August 2015). "The Recent Review of the Genitourinary Syndrome of Menopause". Journal of Menopausal Medicine. 21 (2): 65-71. doi:10.6118/jmm.2015.21.2.65. PMC 4561742 $2. PMID 26357643. 
  4. ^ Geburtshilfe und Gynäkologie: Physiologie und Pathologie der Reproduktion, 3. (Almanca), Berlin: Springer, 2013, ss. 24-25, ISBN 978-3-642-95584-6 
  5. ^ Kim (2015). "The Recent Review of the Genitourinary Syndrome of Menopause". Journal of Menopausal Medicine. 21 (2): 65-71. doi:10.6118/jmm.2015.21.2.65. ISSN 2288-6478. PMC 4561742 $2. PMID 26357643. 
  6. ^ a b c d e f g h i j Portman (November 2014). "Genitourinary syndrome of menopause: New terminology for vulvovaginal atrophy from the International Society for the Study of Women's Sexual Health and The North American Menopause Society". Maturitas. 79 (3): 349-354. doi:10.1016/j.maturitas.2014.07.013. PMID 25179577. 
  7. ^ "What causes a woman to bleed after sex? - Health questions - NHS Choices". 2018. 30 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2018.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ "Vaginal Wet Mount". WebMD (İngilizce). 10 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2018. 
  9. ^ a b c "The Best Treatments for Genitourinary Syndrome of Menopause". www.medscape.com. 17 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2018. 
  10. ^ International Society for the Study of Women's Sexual Health and the Board of Trustees of The North American Menopause Society
  11. ^ "FDA warning shines light on vaginal rejuvenation". www.mdedge.com (İngilizce). 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vajina</span> kadın genital sisteminin bir kısmı

Vajina, memelilerde dişi genital sisteminin esnek ve kaslı kısmıdır. Vajina, insanlarda vulvadan servikse kadar uzanır. Dış vajinal açıklık normalde kısmen himen adı verilen bir zarla örtülüdür. Dip ucunda serviks vajinaya doğru çıkıntı yapar. Vajina cinsel ilişki ve doğumun gerçekleşmesini sağlar. Aylık âdet döngüsünün bir parçası olarak insanlarda ve insanlara yakın akraba olan primatlarda meydana gelen âdet kanamasını da yönlendirir.

<span class="mw-page-title-main">Seçici serotonin geri alım inhibitörü</span> Antidepresan ilaç sınıfı

Seçici serotonin geri alım inhibitörleri majör depresif bozukluk, anksiyete bozuklukları ve diğer psikolojik bozuklukların tedavisinde antidepresan olarak kullanılan bir ilaç grubudur. Yan etkilerinin az olması, etkinlikleri ve tolere edilebilirlikleri nedeniyle sıklıkla depresyon ve diğer birçok psikiyatrik bozukluk için birinci basamak ilaçlar olarak kullanılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Actaea racemosa</span>

Siyah yılankökü, Actaea racemosa olarak da bilinir, Ranunculaceae familyasından Kuzey Amerika ’nın bir yerli bitkisidir. Bu bitkinin kökleri ve kök gövdeleri, tıpta menopoz semptomlarının ve aybaşı düzensizliklerinin tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Tarihte Kızılderililer tarafından özellikle jinekolojik rahatsızlıklarla bağlantılı pek çok semptomun tedavisinde kullanılmış olduğu bilinmektedir. Yapılan çalışmalar bu botanik ilacın damıtılmış terpen glikosid şeklinde uygun bir standardizasyonunun sağlandığı hallerde menopoz semptomlarını yatıştırmakta etkili olduğunu ortaya koymuştur. Yan etkileri son derece nadirdir ve başka ilaçlarla bilinen ve kayda değer herhangi bir olumsuz etkileşimi bulunmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Menopoz</span>

Menopoz, kadınlarda âdet kanamalarının (menstrüasyon) ve dolayısıyla üremenin sona ermesi. Menopoz zaman zaman "hayatın değişimi" olarak algılansa da bu tarif, negatif bir anlam taşır ve yerinde değildir. Zira menopoz esnasında fiziksel, zihinsel ve cinsel değişiklikler olduğu doğrudur ancak bunlar "kötüye gidiş" olarak nitelenemezler.

<span class="mw-page-title-main">Kandidiyaz</span>

Kandidiyaz, herhangi bir Candida türüne bağlı olarak gelişen herhangi bir mantar enfeksiyonu için kullanılan genel addır. Kandidiyaz başka adlarla da anılabilmektedir ve bunlar şöyle sıralanabilir:

  • Kandida enfeksiyonu, kandidoz ve kandidiyazis.
  • Moniliyaz ve moniliyazis.

Vajinit, vajina mukozasının enflamasyonudur ve genelde aşağıdaki üç kategoriye ayrılır:

Vajinismus, kadınlarda oldukça sık olarak görülen bir cinsel işlev problemidir. Cinsel ilişki sırasında vajinayı çevreleyen 1/3 alt pelvik kaslarının istemsiz kasılmasına bağlı olarak ilişkinin tamamlanamaması veya oldukça ağrılı, acılı bir şekilde gerçekleşmesi durumudur. Vajinismusta izlenen pelvik kasılmaların tamamı kadının kendi iradesi, arzusu dışında istemsiz şekilde gerçekleşmektedir. Sorunu yaşayan kadınların büyük bölümü aylarca, hatta yıllarca süren evliliklerine rağmen eşleriyle hiçbir birliktelik yaşamadıkları için halen bakiredirler. Vaginism olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">İdrar yolu enfeksiyonu</span> i̇drar yolunun bir kısmını etkileyen enfeksiyon

İdrar yolu enfeksiyonu (İYE), idrar yolunun bir bölümünü etkileyen bir enfeksiyondur. Alt idrar yollarını etkilediğinde mesane enfeksiyonu (sistit), üst idrar yollarını etkilediğinde ise böbrek enfeksiyonu (piyelonefrit) olarak bilinir. Alt idrar yolu enfeksiyonu belirtileri arasında idrar yaparken ağrı, sık idrara çıkma ve mesanenin boş olmasına rağmen idrar yapma ihtiyacı hissetme yer alır. Böbrek enfeksiyonu semptomları arasında genellikle alt İYE belirtilerine ek olarak ateş ve ağrı yer alır. Nadiren idrar kanlı görünebilir. Çok yaşlılarda ve çok gençlerde belirtiler belirsiz veya spesifik olmayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Rahim kanseri</span> rahim içinde yerleşen kadın üreme organı kanseri

Rahim kanseri, kadın genital sisteminde rahim içini döşeyen endometriyumdan kaynaklanan bir kanserdir. Kanser, vücudun diğer bölümlerine yayılma veya dağılma yeteneğine sahip hücre'lerin anormal büyümesinin sonucudur.

<span class="mw-page-title-main">Bakteriyel vajinoz</span>

Bakteriyel vajinoz (BV), vajinada bakterilerin sebep olduğu bir hastalıktır. Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'ne göre, seksüel aktivitenin bakteriyel vajinoz gelişiminde ne gibi rol oynadığı tanımlanamamasına rağmen, risk faktörleri arasında yeni veya çoklu seks partneri gösterilmektedir. Bakteriyel vajinoza, kontrolsüz veya natural bakteri florası sebep olabilmektedir ve bakterilerin sepep olmadığı candidit ve trikomoniyaz ile karıştırılabilmektedir.

Hormonlar; metabolizmanın, su ve elektrolit alış verişinin, büyümenin, seksüel gelişimin ve seksüel fonksiyonların regülatörleri olarak hayati öneme sahiptirler. Hormonların yokluk, azlık ve fazlalıkları çeşitli hastalık belirtilerine yol açar; bazılarının yokluğu ölüme neden olur. Bu nedenle hekimlikte bir endokrin organın hipofonksiyonunu veya bir hormonun eksikliğini zamanında saptayarak eksik hormonu yerine koymak önemlidir. Bu tedavi yöntemine replasman tedavisi denir.

Vajinal kanama, vajinadan çıkan herhangi bir kan akışını tanımlamak için kullanılan terim. Kanamanın kaynağı vajina duvarında olabilir ancak genellikle rahimde olmaktadır. Çoğu zaman kanama âdet döngüsü çerçevesinde gerçekleşirken, hormonal veya üreme organları kaynaklı sorunlar yüzünden de meydana gelebilir. Özellikle hamilelik esnasında meydana gelen vajinal kanamalar olası hamilelik komplikasyonlarının işareti olduğu için doktor kontrolü gerektirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bartholin kisti</span>

Bartholin bezleri vajina açıklığının her iki tarafında bulunan iki küçük bezdir. Bezler vajinayı yağlamaya (nemlendirmeye) yardımcı olan mukus üretir. Bir Bartholin kisti, bu bezlerden birinin deliklerinde bir tıkanma meydana geldiğinde ortaya çıkar ve mukusun birikmesine ve bir yumru oluşturmasına neden olur. Bartholin kistleri tüm kadınların yaklaşık %2'sinde görülür. Doktorlar genellikle bu kistleri üreme çağındaki kadınlarda teşhis eder. Menopozdan sonra bir kadının Bartholin kisti geliştirme riski azalır.

<span class="mw-page-title-main">Pelvik inflamatuar hastalık</span> Rahim, fallop tüpleri, yumurtalıklar veya pelvis iç yüzeyinin enfeksiyonu

Pelvik inflamatuar hastalık (PİH), kadın üreme sisteminin üst kısmının, yani uterus, fallop tüpleri ve overlerin ve pelvis içinin enfeksiyonudur. Sıklıkla semptomsuz olabilir. Eğer bulgu ve semptomlar varsa, alt karın ağrısı, vajinal akıntı, ateş, idrara çıkma ile yanma, ağrılı cinsel ilişki, cinsel ilişki sonrası kanama veya düzensiz adet kanaması olabilir. Tedavi edilmeyen PİH, infertilite, ektopik gebelik, kronik pelvik ağrı ve kanser gibi uzun süreli komplikasyonlara neden olabilir.

Gishiri veya gishiri kesme, Kuzey Nijerya'nın ve Güney Nijer'in Hausa ve Fulani bölgelerinde yaşayan halklar tarafından yaygın olarak uygulanan bir kadın sünneti şeklidir. Bu prosedürün bilimsel bir temeli olmamasına rağmen geleneksel pratisyenler çeşitli jinekolojik hastalıkları tedavi ettiğine inanmaktadır ve sözdebilim olarak kabul edilmektedir.

Hipoöstrojenizm veya östrojen eksikliği, östrojenin normal seviyesinden daha düşük bir seviyede bulunmasıdır. Bir neden belirtmeksizin durumu ortaya koyar. Östrojen eksikliği ayrıca artmış kardiyovasküler hastalık riski ile ilişkilidir ve idrar yolu enfeksiyonları ve osteoporoz gibi hastalıklarla bağlantılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Servikal ektropiyon</span>

Servikal ektropion, glandüler hücreler olarak bilinen servikal kanalın iç kısmında bulunan hücrelerin, serviksin, vajinal kısmının dış kısmında bulunduğu bir jinekolojik durumdur. Serviksin "dış" tarafındaki hücreler tipik olarak skuamöz epitel hücreleridir. İki hücrenin buluştuğu yer, tabakalı skuamöz epitel olarak da bilinen dönüşüm bölgesi olarak adlandırılır. Servikal ektropion, erken serviks kanserinden büyük ölçüde ayırt edilemez ve riskleri ve prognozu belirlemek için bir doktor tarafından değerlendirilmelidir. Pap smear testi ile nadiren rapor edilir, vajinal muayene yapıldığında genellikle bulunabilir. Glandüler hücreler kırmızı olduğu için alan kırmızı görünebilir. Pek çok kadın servikal ektropiyonla doğmasına rağmen, buna aşağıdakiler gibi bir takım klasik sebepler neden olabilir:

<span class="mw-page-title-main">Servikal polip</span>

Bir servikal polip, servikal kanalın yüzeyinde yaygın olarak görülen iyi huylu bir polip veya tümördür. Düzensiz adet kanamasına neden olabilirler, ancak genellikle semptom göstermez denilmekle beraber vajinal akıntı gibi kronik jinekolojik problemler anamnezde vardır. Tedavi, polipin cerrahi müdahale ile (polipektomi) çıkarılmasından oluşur ve prognoz genellikle iyidir. Servikal poliplerin yaklaşık %1'i kansere yol açabilecek neoplastik değişiklik gösterecektir. Menarş sonrası, hamile olan premenopozal kadınlarda en sık görülürler.

Pelvik organ sarkması (POP), pelvik organların normal konumlarından aşağı inmesi ile karakterizedir. Kadınlarda bu durum genellikle jinekolojik kanser tedavisi, doğum veya ağır kaldırma sonrası pelvik tabanın çökmesi ile ortaya çıkar.

Postkoital kanama, cinsel ilişkiden sonra vajinadan gelen kanamadır. Ağrı ile ilişkili olabilir veya olmayabilir. Kanama rahim, serviks, vajina ve vajina yakınında bulunan diğer doku veya organlardan olabilir. Postkoital kanama rahim ağzı kanserinin ilk belirtilerinden biri olabilir. İlişkiden sonra vajinal kanamanın ortaya çıkmasının başka nedenleri de vardır. Bazı insanlar ilk kez cinsel ilişkiden sonra kanar, ancak diğerlerinde olmaz. Kızlık zarı ince bir doku olduğu için gerilirse kanayabilir. Spor ve tampon kullanımı gibi diğer aktiviteler vajinayı etkileyebilir. Postkoital kanama tedavi olmaksızın durabilir. Bazı durumlarda, postkoital kanama adet düzensizliklerine benzeyebilir. Postkoital kanama gebelik boyunca ortaya çıkabilir. Servikal poliplerin varlığı gebelik sırasında postkoital kanamaya neden olabilir çünkü poliplerin dokusu daha kolay zarar görür. Postkoital kanama, rızalı ve rızasız cinsel ilişkiden sonra travmaya bağlı olabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.