İçeriğe atla

Atrociraptor

Atrociraptor
Yaşadığı dönem aralığı: 68,5 myö
Maastrihtiyen 
PreЄ
J
Fosil örneği
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Klad:Saurischia
Klad:Theropoda
Familya:Dromaeosauridae
Alt familya:Saurornitholestinae
Cins:Atrociraptor
Currie & Varricchio, 2004
Tür: A. marshalli
İkili adlandırma
Atrociraptor marshalli
Currie & Varricchio, 2004
Varsayımsal yeniden canlandırması

Atrociraptor ("vahşi hırsız" anlamına gelir[1]), Kanada, Alberta'nın Geç Kretase'sinden (Maastrihtiyen aşaması) bir saurornitholestine dromaeosaurid teropod dinozor cinsidir.

Atrociraptor'un tip (ve tek) örneği, holotip RTMP 95.166.1, Wayne Marshall tarafından 1995 yılında, Drumheller yakınlarında, aynı zamanda bir Albertosaurus kemik yatağı içeren Horseshoe Kanyon Oluşumu katmanlarında keşfedildi. Bu kemik yatağı, yaklaşık 68,5 milyon yıl öncesine tarihlenen Horseshoe Kanyon Oluşumu'nun[2] Ünite 4'ünün tepesinde yer almaktadır.[3] Bilinen tek örnek, üst ve alt çene parçaları (her ikisi de premaksilla, sağ üst çene ve alt çeneye ait iki diş), dişler ve çok sayıda küçük parçadan oluşur. Kafatası alışılmadık şekilde kısa ve uzundur. Dişler oranla düzdür, ancak diş yuvalarından çene hattına açılı olarak çıkarlar ve bu da güçlü bir şekilde tırtıklı bir diş dizisine neden olur. Horseshoe Kanyonu Oluşumu'ndan bir dizi izole diş (daha önce Saurornitholestes olarak anılırdı) de ele geçirilmiştir;[4] alışılmadık derecede büyük tırtıklarından tanınabilirler.

2004'te Philip J. Currie ve David Varricchio, Atrociraptor'un tip türünü adlandırdı ve tanımladı: Atrociraptor marshalli. Cins adı Latince atrox "vahşi" ve raptor "hırsız" sözcüklerinden türetilmiştir. Tür adı fosilleri keşfeden Marshall'ı onurlandırıyor.[1]

2010'da Gregory S. Paul, uzunluğunu iki metre, ağırlığını on beş kilogram olarak tahmin etti.[5] Atrociraptor, Bambiraptor ve diğer dromaeosauridlerden daha izodont diş yapısıyla farklıdır –dişler farklı boyutlardadır ancak aynı biçimdedir– ve kısa, derin burunludur. Kafatası açıklığı, maksiller fenestra, nispeten büyüktür ve diğer türlerde bulunmayan bir özellik olarak promaksiller fenestranın hemen üzerinde yer alır.

Atrociraptor, tanımlayıcıları tarafından ilk olarak Velociraptorinae'ye atandı. Bununla birlikte, 2009'da Currie, Atrociraptor'un Saurornitholestinae'nin bir üyesi olduğunu gösteren kladistik bir analiz yayınladı.[6] Bir 2022 çalışması ve incelemesi, bu konumu daha da doğrular ve Atrociraptor'u, Acheroraptor ile birlikte türetilmiş bir saurornitholestine olarak sınıflandırır.[7]

Kaynakça

  1. ^ a b Currie, P. J. and D. J. Varricchio (2004). "A new dromaeosaurid from the Horseshoe Canyon Formation (Upper Cretaceous) of Alberta, Canada". Pp. 112–132 in P. J. Currie, E. B. Koppelhus, M. A. Shugar and J. L. Wright. (eds.), Feathered Dragons. Indianapolis: Indiana University Press.
  2. ^ Larson, D. W., Brinkman, D. B., & Bell, P. R. (2010). Faunal assemblages from the upper Horseshoe Canyon Formation, an early Maastrichtian cool-climate assemblage from Alberta, with special reference to the Albertosaurus sarcophagus bonebed. This article is one of a series of papers published in this Special Issue on the theme Albertosaurus. Canadian Journal of Earth Sciences, 47(9), 1159-1181.
  3. ^ Arbour, Victoria (2010). "A Cretaceous armoury: Multiple ankylosaurid taxa in the Late Cretaceous of Alberta, Canada and Montana, USA". Journal of Vertebrate Paleontology. 30 (Supplement 2): 55A. doi:10.1080/02724634.2010.10411819. 
  4. ^ Ryan, M. J., P. J. Currie, et al. (1998). "Baby hadrosaurid material associated with an unusually high abundance of Troodon teeth from the Horseshoe Canyon Formation, Upper Cretaceous, Alberta, Canada". Gaia 16: ss. 123–133
  5. ^ Paul, G.S., 2010; The Princeton Field Guide to Dinosaurs, Princeton University Press, s. 136
  6. ^ N.R. Longrich and P.J. Currie, 2009, "A microraptorine (Dinosauria-Dromaeosauridae) from the Late Cretaceous of North America". Proceedings of the National Academy of Sciences 106: 5002-5007
  7. ^ Powers (2022). "A new hypothesis of eudromaeosaurian evolution: CT scans assist in testing and constructing morphological characters". Journal of Vertebrate Paleontology: e2010087. doi:10.1080/02724634.2021.2010087. 22 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Achelousaurus</i>

Achelousaurus, Achelousaurus'un Geç Kretase devrinde, Kuzey Amerika’da yaşadığı sanılmaktadır. Papağan benzeri gagası, burnu ile gözlerinin üzerinde kemikli çıkıntılar ve uzun yakasının sonunda iki boynuzu olan, dörtayaklı bir otoburdur. 6 metrelik uzunluğuyla, orta boyda bir ceratopsian dinozordur.

<i>Avaceratops</i>

Avaceratops, yaklaşık 77 milyon yıl önce Kuzey Amerika'da yaşamış bir ceratopsid dinozor cinsi.

<i>Struthiomimus</i> soyu tükenmiş teropod dinozor cinsi

Struthiomimus, Geç Kretase döneminde Kuzey Amerika'da yaşamış ornithomimid ailesinden bir dinozor cinsi. Ornithomimidler, dişsiz bir gagaya sahip, uzun bacaklı ve iki ayaklı canlılardı, özetle devekuşu benzeri dinozorlardı. Tip türü, Struthiomimus altus, Dinozor Eyalet Parkı'nda bulunan yaygın küçük dinozorlardan biridir; ilgili fosil alanında sayılarının fazlalığı bu hayvanların saf etoburlardan ziyade otobur veya hepçil olduklarını düşündürür.

<span class="mw-page-title-main">Kuş kalçalı dinozorlar</span> Dinozor takımı

Kuş kalçalı dinozorlar veya Ornithischia, kuşlarınkini andıran kalça yapılarıyla karakterize edilen ve çoğunlukla otçul dinozorlardan meydana gelen soyu tükenmiş bir klad. Ornithischia veya "kuş kalçalı" kelimesi Eski Yunanca "kuşa ait" anlamına gelen ornith- (ὀρνιθ-) ve "kalça eklemi" anlamına gelen ischion (ἴσχιον), çoğul haliyle ischia kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Ancak kuşlar teropod dinozorlardan olduğu için bu grupla yalnızca uzaktan akrabadır.

<i>Dromaeosaurus</i> soyu tükenmiş teropod dinozor cinsi

Dromaeosaurus, Geç Kretase devri'nde batı Amerika'da ve Kanada'da yaşamış, paravian Theropod dinozor cinsidir.

Plesiyozorlar listesi, yerel dilde yazılan terimler de dahil olmak üzere Plesiosauria takımına dahil edilen tüm cinsleri alfabetik bir sıralama ile göstermektedir. Liste yaygın olarak kabul edilen tüm cinsleri, aynı zamanda günümüzde şüpheli, geçersiz ya da resmen yayımlanmış olmayan, mevcutsa herhangi bir cinsin genç versiyonunu ve artık plesiyozorlar takımından çıkarılmış cinsleri de içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dromaeosauridae</span> tüylü dinozor familyası

Dromaeosauridae, gelişmiş bir tüylü teropod dinozor familyasıdır. Genellikle küçük ve orta boylu tüylü etoburlar olup Kretase döneminde evrimleşmişlerdir. Dromaeosauridae adı, Dromaeosaurus adlı tip cinsten gelir. Grubun fosilleri, Kuzey Amerika, Avrupa, Asya, Güney Amerika ve Antarktika'da bulunmuştur.

<i>Mosasaurus</i> tarih öncesi sürüngen cinsi

Mosasaurus, sucul pulluların soyu tükenmiş bir grubu olan mosasaurların tip cinsidir. Bundan yaklaşık 82 ila 66 milyon yıl öncesine tekabül eden Geç Kretase'nin Kampaniyen ve Maastrihtiyen dönemlerinde yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Coelurosauria</span> dinozor kladı

Coelurosauria, Carnosauria'dan kuşlarla daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren bir kladdır.

<span class="mw-page-title-main">Maniraptoromorpha</span> dinozor kladı

Maniraptoromorpha, Ornitholestes, Compsognathidae ve Maniraptoriformes gibi taksonları içeren coelurosaurian theropod dinozorlarının bir dalıdır. En azından yukarıda bahsedilen Ornitholestes ile Maniraptoriformes gruplandırmasında destek gösteren birkaç filogenetik analiz yapılmıştır. Bu grup, onu "Vultur gryphus 'u içeren ve Tyrannosaurus rex 'i hariç tutan en kapsayıcı klad" olarak tanımlayan Andrea Cau tarafından seçildi.

<i>Eodromaeus</i> bazal dinozor cinsi

Eodromaeus, Arjantin'in Geç Triyas döneminde yaşamış, bazal teropod olduğu önerilmiş soyu tükenmiş bir dinozor cinsidir. Bilinen en eski dinozorların çoğu gibi, Kuzeybatı Arjantin'deki Ischigualasto-Villa Unión Havzası'nın Karniyen dönemindeki Ischigualasto Oluşumu'ndan geliyor. Keşfi üzerine, bir bazal sauropodomorf olarak yeniden yorumlanan çağdaş Eoraptor'un yerini alan en eski gerçek teropodlardan biri olduğu iddia edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ornithomimosauria</span> dinozor kladı

Ornithomimosauria, ornitomimozorlar veya devekuşu dinozorları, günümüz devekuşuna yüzeysel bir benzerlik gösteren theropod dinozorlardır. Laurasia'nın Kretase Dönemi'nden, ayrıca Afrika ve muhtemelen Avustralya'dan hızlı, dz.omnivor veya otçul dinozorlardı. Grup ilk olarak Erken Kretase'de ortaya çıktı ve Geç Kretase'ye kadar varlığını sürdürdü. Grubun ilkel üyeleri arasında kolları 2,4 m uzunluğa ulaşan Nqwebasaurus, Pelecanimimus, Shenzhousaurus, Hexing ve Deinocheirus bulunur. Ornithomimidae ailesinin üyeleri olan daha gelişmiş türler arasında Gallimimus, Struthiomimus ve Ornithomimus bulunur. Paul Sereno gibi bazı paleontologlar, esrarengiz alvarezsauridleri ornithomimosaurların yakın akrabaları olarak kabul eder ve onları Ornithomimoidea üst familyasında bir araya getirir.

<span class="mw-page-title-main">Ceratopsidae</span> kuş kalçalı dinozor familyası

Ceratopsidae, Triceratops, Centrosaurus ve Styracosaurus gibi kuş kalçalı dinozorları içeren bir ceratopsian dinozor familyasıdır. Bilinen tüm türler, Geç Kretase'de yaşamış dört ayaklı otoburlardı. Çin'de yaşamış Sinoceratops dışındaki tüm türler, Geç Kretase'de Laramidia ada kıtasını oluşturan batı Kuzey Amerika'da yaşamıştır. Ceratopsidler, gagalar, çenenin arkasında sıralanan kesme dişleri, gösterişli burun boynuzları ile boyunda geriye ve yukarı uzanan kalkansı yapılar ile ayırt edilir. Familya, Chasmosaurinae ve Centrosaurinae olmak üzere iki alt familyaya ayrılmıştır. Chasmosaurineler genellikle uzun, üçgen kalkanlar ve iyi gelişmiş alın boynuzları ile nitelenir. Centrosaurinelerin iyi gelişmiş burun boynuzları veya burun çıkıntıları, daha kısa ve daha dikdörtgen biçimli kalkanları ve onun üstünde yer alan ayrıntılı dikenleri vardı.

<i>Diademodontidae</i> soyu tükenmiş sinodont familyası

Diademodontidae, Triyas Devri'nde yaşamış gomphodont familyasıdır. En iyi bilinen cins Güney Afrika'dan Diademodon'dur. Namibya'dan Titanogomphodon da Diademodontidae'nin bir üyesi olabilir. Çin cinsleri Hazhenia ve Ordosiodon da aileye dahil edildi, ancak daha yakın zamanda baurioid therocephalian olarak tanımlandılar. Antarktika'daki Erken-Orta Triyas Fremouw Formasyonu'nda bir diademodontid kalıntıları rapor edil,i ancak bu kalıntılar daha sonra trirachodontid Impidens'e atandı.

Vinitasaura, Virginia'nın Geç Triyas döneminden soyu tükenmiş bir bazal lepidosauromorph cinsidir. Richmond Havzası'nın Karniyen yaşlı Vinita Formasyonundan alınan tam bir çene ve çene parçasına dayanan tek bir tür olan Vinitasaura lizae'yi içerir. Vinitasaura, sphenodontiyen Micromenodon ve tanımlanmamış bir pleurodont taksonu da dahil olmak üzere diğer birkaç lepidosauromorfla birlikte yaşadı. Vinita Formasyonu, Kuzey Amerika'da bulunan en eski lepidosauromorf topluluğuna sahiptir ve bu sürüngen grubunun erken çeşitlenmesine ve dağılmasına ışık tutar.

<i>Pyroraptor</i> teropod dinozor

Pyroraptor, Kretase döneminde Fransa ve kuzey İspanya'da yaşamış bir dromaeosaurid teropod dinozor cinsi.

<i>Hollanda luceria</i>

Hollanda, Moğolistan'daki Barun Goyot Oluşumu'nda bulunan fosillerden bilinen küçük kara kuşlarının bir cinsidir. Canlının kalıntıları Khermeen Tsav'da bulundu; bu kalıntılar, yaklaşık 75 milyon yıl önceye Kretase dönemine tarihlenir. Sadece parçalı arka uzuvlarından bilinen Hollanda, ayak parmaklarının alışılmadık bir konfigürasyonuna sahip uzun bacaklara sahiptir. Bunlar, muhtemelen modern Koşar Guguklar'a benzeyen, hızlı koşan bir kara kuşu olduğuna işaret ediyor. Bu hayvanın akrabalık ilişkileri belirsizdir. Bazı araştırmalar, Ichthyornis gibi kuşlarla ilişkili olan Ornithurae'nin bir üyesi olan nispeten gelişmiş bir kuş olduğunu bulmuştur. Diğer çalışmalar onu ilkel Songlingornithidae familyasının bir üyesi olarak değerlendirdi. Daha kapsamlı bir çalışma, onu bir enantiornithean olarak buldu.

<span class="mw-page-title-main">Megaraptor</span> tükenmiş dinazor cinsi

Megaraptor Geç Kretase çağlarında yaşamış büyük bir teropod dinozor cinsidir. Fosilleri, Güney Amerika'da Arjantin'in Patagonya'daki Portezuelo Formasyonu'nda keşfedilmiştir. Başlangıçta dev bir dromaeosaur benzeri coelurosaur olduğu düşünüldü, önceki filogenlerde bir neovenatorid allosauroid olarak sınıflandırıldı, ancak daha yeni filogeni ve ilgili megaraptoran cinslerinin keşifleri onu bazal bir tyrannosauroid veya bazal bir coelurosaur olarak yerleştirdi, ayrıca hala onu bir neovenatorid olarak düşünen bazı çalışmalar vardı.

<span class="mw-page-title-main">Boreonykus</span>

Boreonykus, günümüzdeki Kanada bölgesinde Geç Kretase döneminde yaşamış, soyu tükenmiş bir dromaeosaurid dinozor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Rajiformes</span>

Rajiformes, Elasmobranchii sınıfına bağlı bir hayvan takımıdır.