İçeriğe atla

Atlas V

Atlas V
Atlas V 401, Lunar Reconnaissance Orbiter ve LCROSS uydularıyla fırlatılışı 18 Haziran 2009
AmaçEELV/orta-ağır fırlatma aracı
ÜreticiUnited Launch Alliance
Menşei ülkeAmerika Birleşik Devletleri
Fırlatma başına maliyet2016'da[1] US$110 milyon
Boyut
Yükseklik58,3 m (191,3 ft)
Çap3,8 m (12,5 ft)
Ağırlık590.000 kg (1.300.000 lb)
Kademeler2
İlgili roketler
Roket ailesiAtlas Füzesi
Benzer
Fırlatma geçmişi
DurumAktif
Fırlatma yerleriCape Canaveral SLC-41
Vandenberg SLC-3E
Toplam fırlatmalar80
(401: 38, 411: 5, 421: 7, 431: 3)
(501: 6, 521: 2, 531: 3, 541: 6, 551: 10)
Başarı(lar)79
(401: 37, 411: 5, 421: 7, 431: 3)
(501: 6, 521: 2, 531: 3, 541: 6, 551: 10)
Kısmi başarısızlık(lar)1 (401 – alçak yörünge, müşteri yorumu başarılı)[2]
İlk uçuş21 Ağustos 2002 (Hot Bird 6)
Son uçuş8 Ağustos 2019 (AEHF-5)
Taşıdığı yolcu veya kargo türü

Atlas V, aktif olarak sürmekte olan fırlatma sistemlerinden Atlas Füzesi ailesi içerisinde bulunmaktadır. Roket ilk başlarda sadece Lockheed Martin şirketinin desteğiyle sürmesine karşın, devreye Boeing, United Launch Alliance'nin (ULA), Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA)'nin de girmesiyle hız kazanmıştır. Atlas V'in motoru Rus yapımı RD-180 dir ve yakıt olarak kerosen ile sıvı oksijen kullanmaktadır. Atlas V roketinin çapı 7.2 m olup, yüksekliği ise 32.3 m dir. Roket Decatur, Alabama ve Harlingen, Teksas'ta monte (üretim) yapılmıştır.

Son olarak yollanan Atlas V roketi ABD ve müttefiklerine füze alarmı, teknik istihbarat ve füze savunma sistemini güçlendirmesi amacıyla 21.05.2015 tarihinde yerel saatle 20.04 te fırlatılmıştır.

Ayrıca ABD uzay madenciliği için Atlas V roketini görevlendirecektir. Bennu isimli göktaşına Ağustos 2018'de inmesi beklenmektedir. Yaklaşık 3 yıl burada kaldıktan sonra 2021 yılında göktaşından ayrılacak ve Bennudan aldığı 60 gr materyali kapsüle koyup atmosfere fırlatacaktır. Saatteki hızı yaklaşık 45 bin km olacak kapsülün hızının azaltılması 7 gün sürecek ve 24 Eylül 2023'te Utah test bölgesine inmesi planlanmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "RocketBuilder". United Launch Alliance. 10 Mart 2017. 3 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2017. 
  2. ^ Gunter's Space Page – Atlas V (401). Space.skyrocket.de. Erişim tarihi 2011-11-19. 1 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NASA</span> ABDde uzay programı çalışmalarından sorumlu kurum

NASA, Amerika Birleşik Devletleri'nin uzay programı çalışmalarından sorumlu olan kurum. 29 Temmuz 1958 tarihinde ABD Başkanı Dwight Eisenhower tarafından kurulmuştur. Daire, 1 Ekim 1958 tarihinden itibaren askerî amaçlardan ziyade sivil alanda barışçıl bir şekilde faaliyet göstermeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Füze</span> çeşitli güdüm sistemleri ile hedefe yönelen karmaşık silah sistemi

Füze, genellikle bir sevk maddesi, jet motoru veya roket motoruyla desteklenen, kendi kendine hareket edebilen, havada giden menzilli bir silahtır.

<span class="mw-page-title-main">Apollo Projesi</span> NASA insanlı ay yolculuğu programı

Apollo Projesi, NASA tarafından gerçekleştirilen insanlı Ay yolculuğu projesi. Gemini Projesi'nden sonraki proje olmakla birlikte Uzay Yarışı ve Soğuk Savaş, Apollo Projesi aşamasına gelinmesinde etkili olmuştur. Proje, Apollo uzay araçları ve Saturn V ile 1961 ile 1975 yılları arasına uygulandı. Apollo Projesi, adını Yunan tanrısı Apollon'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Uzay aracı</span> araştırma yapmak üzere uzaya gönderilen insanlı veya insansız araçların ortak adı

Uzay aracı ya da uzay gemisi, Dünya'nın atmosferi dışında, özellikle dış uzayda çalışmak üzere tasarlanmış araç ya da makinedir. Uzay araçları insanlı ya da insansız olabilir. Bir uzay aracı telekomünikasyon, Dünya'nın gözlemlenmesi, meteoroloji, yolbul, uzay kolonizasyonu, gezegen keşfi, uzay turizmi, uzay savaşımı, uzay ortamında insan ve kargo taşınması gibi görevler için yapılmış olabilir. Bu tanım aynı zamanda yapay uyduları da kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Saturn V</span>

Satürn V ABD yapımı insan taşıyabilen kullan at roket olup, NASA'nın Apollo ve Skylab programlarında 1967 ile 1973 arasında kullanılmıştır. Bu çok kademeli sıvı yakıtlı fırlatma aracını NASA 13 kez Kennedy Uzay Merkezi - Florida'dan hiçbir mürettebat veya yük kaybı olmadan fırlatmıştır. Kullanılabilirliği olan en uzun, en ağır ve en güçlü roket olup halen en ağır fırlatma aracı kapasitesi rekorunu elinde tutmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mercury Projesi</span> Uzay yolculuğu projesi

Mercury Projesi, ABD'nin insanlı ilk uzay yolculuğu projesidir. 1959'dan başlanılarak 1963'e değin Dünya yörüngesine insan gönderinceye kadar sürdürülmüştür. İlk planlar ve araştırmalar -NASA kurulana dek- NACA tarafından yürütüldü. Mercury Projesi, adını hızın simgesi olan Roma tanrısı Mercury'den almıştır. Ayrıca Merkür, Samanyolu gökadasındaki Güneş'e en yakın olan gezegen olduğundan yörüngede en hızlı dönen gezegendir. Merkür gezegeniyle ilişkili bir proje olmamasına karşın bu bakımdan Merkür adı uygun görülmüştür. Bu proje 2,38 milyar dolara mal oldu.

<span class="mw-page-title-main">SpaceX</span> Amerikan özel havacılık şirketi

SpaceX, merkezi ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Hawthorne şehrinde bulunan bir Amerikalı uzay taşımacılığı şirketidir. SpaceX; Falcon 9, Falcon Heavy, Starlink, Dragon Kargo, Starship gibi uzay misyonu araçlarını bünyesinde bulundurmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Falcon 1</span> SpaceX şirketi tarafından özel sermaye ile geliştirilmiş ve üretilmiş olan, bir harcanabilir fırlatma sistemi

Falcon 1, SpaceX şirketi tarafından özel sermaye ile geliştirilmiş ve üretilmiş olan, bir 'harcanabilir fırlatma sistemidir. Yörüngeye-iki-aşamalı-çıkan türdeki roket her iki aşama için de yakıt olarak LOX/RP-1 karışımını kullanmaktadır, ilk aşamada tek bir Merlin motoru ve ikinci aşamada ise tek bir Kestrel motoru kullanılmaktadır. Roket baştan sona SpaceX tarafından tasarlandı ve özel sermaye ile geliştirilerek yörüngeye çıkabilen ilk başarılı sıvı-yakıt-itkili fırlatma aracı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Falcon Heavy</span>

Falcon Heavy, SpaceX tarafından tasarlanmış ve üretilmiş, kısmen yeniden kullanılabilen bir ağır yük fırlatma aracıdır. Falcon Heavy, Falcon 9 fırlatma aracının bir uyarlamasıdır ve Falcon 9 roket çekirdeğinin yanı sıra, Falcon 9 ilk aşamasından türetilmiş olan, fazladan iki adet sonradan eklenen roketten oluşmaktadır. Bu yapılandırma Alçak Dünya yörüngesine (ADY) çıkarılabilen görev yükü miktarını yaklaşık 54 tona yükseltecektir, bununla karşılaştırılacak olursa Falcon 9 v1.1 aracı 13 ton'a kadar görev yükünü ADY'ye çıkarabilmektedir. Falcon Heavy için ilk fırlatma 6 Şubat 2018 tarihinde başarılı olarak gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Evrilmiş Harcanabilir Fırlatma Aracı</span>

Evrilmiş Harcanabilir Fırlatma Aracı - EHFA, ABD Hava Kuvvetleri (USAF) bünyesindeki bir harcanabilir fırlatma sistemi programıdır, ABD Savunma Bakanlığına ve ABD Hükümetine ait diğer görev-yüklerinin uzaya erişimini sağlama amacı gütmektedir. 1990'larda hükûmetin uzaya fırlatışlarını daha ucuz ve güvenilir hale getirme amacıyla başlatılan bu programın sonucunda Delta IV ve Atlas V isimli iki adet fırlatma sistemi geliştirilmiştir. Bu iki fırlatma sistemi, ABD askeri uydularının fırlatılmasında kullanılan asıl yöntemlerdir. ABD Hava Kuvvetleri, EHFA ailesindeki fırlatma araçlarını, en azından, 2030 sonlarına kadar kullanmayı planlamaktadır. Ayrıca geliştirme süreci devamında oluşan (Follow-on) teknolojiler üzerinde duruluyor, bunlardan birisi aslen, iptal edilene kadar, Tekrar-kullanılabilir Hızlandırıcı Sistemiydi.

<span class="mw-page-title-main">Fırlatma aracı</span> uzaya bir obje taşımayı sağlayan roket

Uzay yolculuğu alanında fırlatma aracı ya da taşıyıcı roket bir görev-yükünü Dünya'nın yüzeyinden uzaya taşımak için kullanılan bir rokettir. Bir fırlatma sistemi fırlatma aracından, fırlatma rampasından ve diğer çeşitli altyapı bileşeninden oluşmaktadır. Genelde taşıyıcı roketler yörüngeye yapay uydu yerleştirmek için kullanılırken, araştırma roketi gibi bazı uzay uçuşları Yörünge-altı uzay uçuşu olarak sınıflandırılır. Bazı roketler ise bir uzay aracının Dünya'nın yörüngesinden tamamen kurtulamasını sağlarlar.

Yeniden kullanılabilir fırlatma sistemleri sayesinde uzaya birden fazla kez yük taşıması yapılabilir. Bu sistem genişletilebilir fırlatma sistemlerininin çalışma prensibinin tam zıttında yürüyordu. Genişletilebilir fırlatma sistemlerinde araç bir kere kullanıldıktan sonra kullanılmıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Uzay Tabanlı Kızılötesi Sistemi</span>

Uzay Tabanlı Kızılötesi Sistemi ABD'nin kızılötesi uzay gözetimi için 21. yüzyılın ilk iki ya da üç on yılları boyunca ihtiyaçlarını karşılamak için tasarlanmış bir birleştirilmiş sistemidir. SBIRS programı füze uyarı, füze savunması ve savaş alanı tanımlaması alanlarında önemli özellikleri sağlamak için tasarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">United Launch Alliance</span>

United Launch Alliance (ULA), Lockheed Martin ile Boeing ortaklığında kurulan bir havacılık ve uzay mühendisliği şirketidir. Şirket 1 Aralık 2006 tarihinde kurulmuştur. En büyük müşterileri NASA ve ABD Savunma Bakanlığı'dır. Şirketin merkezi Centennial'da yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Artemis Programı</span> Ay ve Marsta insan keşfine olanak sağlayacak üç aşamadan oluşan uzay programı

Artemis Programı ya da Artemis görevi, Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) liderliğinde, Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Japonya Uzay Araştırma Ajansı (JAXA) ve Kanada Uzay Ajansı (CSA) gibi uluslararası ortaklar tarafından yönetilen bir robotik ve insanlı Ay keşif programıdır. Projenin amacı "ilk kadın ve sıradaki erkeği" Ay'ın güney kutbuna indirmek olarak ifade ediliyor. Projenin ismini aldığı Artemis, Yunan mitolojisinde tanrı Apollon'un ikiz kız kardeşi ve ay tanrıçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">OSIRIS-REx</span>

OSIRIS-REx, Dünya'ya yakın karbonlu bir asteroit olan 101955 Bennu'yu ziyaret eden ve ondan örnekler toplayan bir NASA asteroit çalışması ve örnek getirme göreviydi. Eylül 2023'te getirilen malzemenin, bilim adamlarının Güneş Sistemi'nin oluşumu ve evrimi, gezegen oluşumunun ilk aşamaları ve Dünya'da yaşamın oluşumuna neden olan organik bileşiklerin kaynağı hakkında daha fazla bilgi edinmelerini sağlaması bekleniyor. Ana görevin tamamlanmasının ardından uzay aracının OSIRIS-APEX adlandırmasıyla, asteroit 99942 Apophis'e yakın bir geçiş yapması planlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">RL10</span>

RL10, itici gazlar olan kriyojenik sıvı hidrojen ve sıvı oksijen yakan, Aerojet Rocketdyne tarafından Amerika Birleşik Devletleri'nde inşa edilen sıvı yakıtlı kriyojenik bir roket motorudur. Modern versiyonlar vakumda motor başına 110 kilonewton (25.000 lbf) kadar itme gücü sağlar. Atlas V'in Centaur üst fazı ve Delta IV'ün DCSS'si için üç RL10 versiyonu üretildi. Uzay Fırlatma Sisteminin Keşif Üst Fazı, OmegA roketinin üst fazı ve Vulcan roketinin Centaur V'i için üç versiyon daha geliştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Suya iniş</span>

Suya iniş, bir uzay aracının paraşüt kullanılarak bir su kütlesine iniş yöntemidir. Uzay Mekiği programından önce mürettebatlı Amerikan uzay aracı tarafından, SpaceX Dragon ve Dragon 2 kapsülleri tarafından kullanıldı ve yaklaşmakta olan Orion Çok Amaçlı Mürettebat Aracı tarafından kullanılması planlanmaktadır. Rus Soyuz uzay aracı'nın suya inmesi de mümkündür ancak bu sadece beklenmedik bir durumdur. Sovyet tarihinde kasıtsız mürettebatlı tek suya iniş örneği Soyuz 23 inişidir.

<span class="mw-page-title-main">Centaur (roket üst kademesi)</span>

Centaur, ABD fırlatma hizmeti sağlayıcısı Birleșik fırlatma ittifakı (ULA) tarafından üretilen, bir ana aktif versiyon ve bir versiyon geliştirilmekte olan bir roket tahrikli üst aşamalar ailesidir. çapında Common Centaur/Centaur III, Atlas V fırlatma aracının üst aşaması olarak uçar ve çapındaki Centaur V, ULA'nın yeni Vulkan roketinin üst aşaması olarak geliştiriliyor. Centaur, sıvı hidrojen (LH 2 ) ve sıvı oksijen (LOX) itici gazlarını kullanan ilk roket aşamasıydı, üst aşamalar için ideal olan ancak önemli taşıma zorlukları olan yüksek enerjili bir kombinasyondur.

International Launch Services, Inc. (ILS), ticari Angara ve Proton roket fırlatma hizmetlerinin dünya çapında satışına ilişkin münhasır haklara sahip bir ortak girişimdir. Proton fırlatıcıları Kazakistan'daki Baikonur Cosmodrome'da gerçekleşirken Angara, Rusya'daki Plesetsk ve Vostochny Cosmodrome'dan fırlatılır.