Atlas Cheetah

Atlas Cheetah
Türü	Avcı uçağı
Ulusal köken	Güney Afrika
Üretici	Atlas Aircraft Corporation
İlk uçuş	1986
Hizmete giriş	1987
Durumu	Etkin hizmette
Ana kullanıcı	Güney Afrika Hava Kuvvetleri
Üretim sayısı	38, C 16, D 16, E

Atlas Cheetah, Güney Afrika Hava Kuvvetleri (SAAF) envanterinde bulunan bir muharebe uçağıdır. Yine bir Güney Afrika firması olan ve 1965'te kurulan Atlas Aircraft Corporation tarafından Dassault Mirage III uçağının geliştirilmiş bir sürümü olarak üretilmiştir. Tek koltuklu Cheetah E ve Cheetah C ve çift koltuklu Cheetah D olmak üzere üç türevi imal edilmiştir. Cheetah E'lerin kal'e ayrıldığı SAAF'ta, şu an görev yapan 28 Cheetah C ve Cheetah D, Atlas Aircraft Corporation'ın yerini alan Denel firmasınca yine 28 adet Saab JAS-39 Gripen ile değiştirilecektir.

Atlas Cheetah programı, Angola ve Küba'da konuşlanan Sovyet Uçaklarına karşı Güney Afrika Cumhuriyeti'nin 1980'lerde modern muharebe ve taarruz uçağı ihtiyacının baş göstermesi ve Güney Afrika'nın sınır savaşlarında kullandığı çok yıllık uçakların bakım ve onarım maliyetlerinin yükselmesi ile başlatılmıştır. O esnada Amerika'nın uyguladığı silah ambargosundan bunalan ve silah alımı yapamayan Güney Afrika Cumhuriyeti, tek seçenek olan kendi savunma sanayisini geliştirmeyi tercih etmiştir ve ülke havacılık endüstrisi, eldeki mevcut uçakları teknik anlamda geliştirme kapasitesine ulaşmıştır.

O sırada SAAF envanterinde Dassault Mirage III (EZ/CZ/BZ/DZ/D2Z/RZ/R2Z) uçakları ile 1977'de envantere dahil edilen modern Mirage F1 uçakları bulunmakta idi. Bu uçaklar, Güney Afrika'nın hava savunmasının bel kemiğini oluşturuyordu. Zira, Mirage III'ler için mevcut birkaç geliştirme programı yürütülüyordu. Bu yüzden Mirage III'ler geliştirme çalışmaları için temel uçak grubu olarak seçildi.

Geliştirme programının ana yürütücülüğünü Atlas Aircraft Corporation üstlenmiştir (Daha sonra Denel Aerospace Systems olmuştur). Geliştirme, sonucunda yeni bir uçak çıkaracak kadar ayrıntılı olmuştur. Uçak iskeletinin %50'si değişikliğe uğramış, hava alıklarının hemen arkasına hareketsiz bir kanart ilave edilmiş, kanat kökleri desteklenmiş, havadan yakıt ikmali yapabilmesi için teçhizat eklenmiş, fırlatma koltuğu yenilenmiş, motor yine Güney Afrika'da geliştirilen ve eskisinden daha güçlü olan Atar 9K50C-11 motoru ile değiştirilmiş, drooping hücum kenarı ve köpek dişi yarığı ile birlikte bir ana spar desteği kanatlara ilave edilmiş, ikiz bilgisayarlı uçuş kontrol sistemine bağlı eleronlar monte edilmiş ve buruna yüksek hücum açısında yüksek performans sağlayacak kaplama eklenmiştir. Sadece aerodinamik iyileştirmeler bile dönüş oranını %15 oranında arttırmış, daha geniş hücum açısında seyretme kabiliyeti getirmiş, asgari seyir hızını 100 knot'a kadar düşürmüş ve azami kalkış ağırlığını 700 kg kadar arttırmıştır. Tüm bu iyileştirmelere mukabil, azami seviye uçuş hızı ve ivmesi %5 oranında düşmüştür.

Buna ek olarak, ileti teknolojili aviyonik sistemler olan radar, EW ve özsavunma sistemleri yüklenmiştir. Füze ve radar uyarı sensörlerini içeren ve otonom olarak uçağın elektronik frekans bozucu ve alevli yanıltıcı ünitelerini içeren özsavunma sistemlerini devreye sokan EW sistemi ve Güney Afrika'da geliştirilen kaska monteli görüş sistemi ile baş üstü gösterge sistemleri, ilave edilmiş geliştirilmiş Doppler radarı ve kokpit teçhizatı ile bambaşka bir uçağı ortaya çıkarmıştır. Havacılık konusunda yayın yapan önemli organlar, bazı gelişmiş bileşenlerin geliştirme programının sonlarına dahil olan Israel Aircraft Industries firması aracılığıyla İsrail kaynaklı olduğuna inanmaktadır.

16 Adet Cheetah D, o sırada SAAF envanterinde bulunan 27 adet Mirage IIIDZ/D2Z'lerden, 16 Adet Cheetah E ise Mirage IIIEZ'den elde edilmiştir. 38 adet üretilen Cheetah C için uçak iskeletleri ise İsrail'den getirtilmiştir.

Atlas; 845 nolu Mirage IIID2Z üzerindeki çalışmalara 1983 Nisan'ında başlamıştır. Ne zaman bitirdiği tam olarak bilinmemektedir ama ilk resmi Cheetah D uçuşu 16 Temmuz 1986'da gerçekleştirilmiştir. 1993 yılında tüm bu uçaklar hizmete başlamış bulunmuştur. 1989'da sona eren Güney Afrika sınır savaşlarında bu uçaklardan hiçbiri kullanılmamış, yalnız Cheetah E'ler alarm durumları için iki adet olmak üzere devriye görevinde kullanılmıştır.

Bugün bütün Cheetah'lar SAAF 2. Filosunda görev yapmaktadır.

Bu türev, cheetah serisinin en gelişmiş türevidir ve SAAF'ta sadece muharebe uçağı olarak görev yapmaktadır. Uçak hakkındaki bazı ayrıntılar Güney Afrika Cumhuriyeti tarafından hala açıklanmamaktadır. Üstte sayılan geliştirmelerin yanı sıra Cheetah C, daha gelişmiş aviyonik sistemlere sahiptir. Bunlar şöyle sıralanabilir: Yeni bir Doppler radarı, çok modlu radar (F-16 Blok 50'lerde benzer sistemler kullanılmaktadır), daha gelişmiş EW sistemi, nitelikleri tam bilinmeyen bir veribağlantısı sistemi(datalink), kaska monteli görüş ve başüstü gösterge sistemi ve HOTAS kontrolü.

Bunların yanı sıra tek parçalı ve radyasyon korumalı kokpit camı, yeni ve daha kısa harici boru içeren havadan ikmal teçhizatı, yeni süspansiyon sistemleri, geliştirilmiş Atar 9K50 motoru ve kanat fazlalıklarının alınması gibi gelişmiş özellikler de eklenmiştir.

Silah sistemleri Cheetah D'de de olduğu gibi, kesin güdümlü mühimmat, lazer güdümlü bomba, GPS güdümlü bomba ve TV güdümlü bomba gibi gelişmiş sistemlerden oluşmaktadır. Ayrıca MUPSOW ve TORGOS gibi başıboş havadan-karaya füze sistemleri de ihtiva etmektedir. Bunun yanı sıra V4 R-Darter, BVR, radar güdümlü füze, U/Darter, kısa menzilli kızılötesi güdümlü füzeler gibi gelişmiş havadan havaya füze sistemlerine de sahiptir.

SAAF 2. Filosunda yer alan Cheetah C'lerin Hava Muharebe Manevra kabiliyeti ABD Hava Kuvvetleri 494. filosuna ait F-15E'lerle karşılaştırılmış ve hemen hemen eşit skorları elde etmişlerdir. 2012'ye kadar SAAF envanterinde görev yapacak olan Cheetah C'ler, JAS-39 Gripen'lerle değiştirilecektir.

Cheetah D, Cheetah C pilotlarının eğitim uçağı olarak kullanılan iki kişilik Cheetah türevidir. İkincil taarruz kabiliyeti ve kesin güdümlü mühimmat sistemi içermektedir. Project Recipient adı altında mevcut 13 Cheetah D'lerin 10 adedinin mevcut Atar 09C motoru, Atar 09k50C-11 ile değiştirilmiş, üç adedi kal'e ayrılmıştır. Cheetah D'nin aviyonik sistemlerinde de bazı iyileştirmelere gidilmiştir. Kokpit camı da iyileştirilen bileşenler arasındadır.

845 No'lu Cheetah D şu an SAAF'a ait deneme uçuşu ve geliştirme merkezi tarafından kullanmaktadır. Denel Dynamics MUPSOW başıboş silah sistemi geliştirilmesi esnasında yenice kullanılmıştır. Denel firması, 844 ve 847 nolu uçakları da deneme uçuşlarında kullanmaktadır. Bu uçaklar 2007 yılında JAS-39D Gripen'lerle değiştirilecektir.

Yine tek koltuklu bir türev olan Cheetah E, Cheetah C hizmete girmeden önceki periyotta kullanılmış ve kısa ömürlü olmuştur. 1987'de hizmete giren uçak, 1992'e tamamen emekli olmuştur. Basit aviyonik sistemlerle ve Atar 9C-3 motoruyla donatılmış uçağın temel misyonu devriye uçuşları olmuştur. Bu görev sırasında V3B (Daha sonra V3C) füzeleriyle donatılmış ve kuzeyden gelecen alarm durumlarına karşı devriye görevinde bulunmuştur.

842 nolu Cheetah E, standart olmayan kamuflaj deseniyle bugün SAAF müzesini süslemektedir. 819, 820, 827, 832, 833 nolu uçaklar ise 2003 yılında elindeki Mirage'ları ENAER Pantera'lara dönüştürecek olan Şili talep etmiştir. Şili'nin yedi adet Cheetah E daha istemesi beklenmektedir.

Bu türev, sadece keşif görevi için kullanılmak üzere tek bir uçak üzerinde uygulanmış bir fizibilite ve geliştirme çalışmasının ürünüdür. Atar 9K50 motoru, Cheetah E'de bulunan radar sistemini içermektedir. Fakat SAAF, Cheetah R programını sürdürmekte ısrarcı olmamıştır. Bugün, İleri Muharebe Kanadı teknolojisini de içeren bu uçak SAAF müzesinde yer almaktadır.

Keşif uçağı görevini, Vinten Vicon 18 Series 601 keşif podu içerek Cheetah C'ler görmektedir.

• Güney Afrika Cumhuriyeti.

• Mürettebat: Bir
• Uzunluk: 15.55 m (51.0 ft)
• Kanat Açıklığı: 8.22 m (26.97 ft)
• Yükseklik: 4.50 m (14.76 ft)
• Kanat Alanı: 35 m² (376.7 ft²)
• Boş Ağırlık: 6,600 kg (14,550 lb)
• Azami Kalkış Ağırlığı:13,700 kg (30,200 lb)
• İtki Sistemleri: 1x Snecma Atar 9K50C-11, 7,200 kgf (71 kN, 15,900 lbf) thrust turbojet

• Azami Hız: Mach 2.2
• Tırmanma Oranı: 1,494 m/min (4,900 ft/min)
• Kanat Yüklemesi: 250 kg/m² (52 lb/ft²)
• İtki/Ağırlık: 15,873 lb (70.6 kN) with Afterburner

• Silahlar: 2x 30 mm DEFA cannons
• Bombalar: 250 kg Lazer Güdümlü Bombas (LGB), GPS-güdümlü bomba, 250 kg 'booster' bombası, çeşitli güdümsüz demir bombaları
• Füzeler: V4 R-Darter (BVR füzesi), U/Darter, V3C Darter, Python 3
• Diğer: İki eksenel yakıt tankı (İki adet 125 kg)

• https://web.archive.org/web/20070128201029/http://www.ipmssa.za.org/

• Dassault Mirage III
• Dassault Mirage 5
• Dassault Mirage 2000
• F-16