Atlantik beyaz yanlı yunusu

Atlantik beyaz yanlı yunusu

Korunma durumu

Biyolojik sınıflandırma

Âlem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Mammalia
Takım:	Cetacea
Alt takım:	Odontoceti
Familya:	Delphinidae
Cins:	Lagenorhynchus
Tür:	L. acutus

İkili adlandırma

Lagenorhynchus acutus
Gray, 1829

Atlantik beyaz yanlı yunusu
doğal yaşam alanı

Sinonimler

gubernator
leucıpleurus
perspicillatus^[1]

Atlantik beyaz yanlı yunusu (Lagenorhynchus acutus) Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biridir ve Kuzey Atlas Okyanusu'nun ılık ve serin sularında bulunur. Belirgin bir renge sahiptir.

Taksonomi

Atlantik beyaz yanlı yunusu 1828'de Gray tarafından adlandırıldı. Tür adındaki Latince acutus kelimesi 'ucu sivri' anlamına gelir ve yunusun sivri uçlu sırt yüzgecine ithafen verilmiştir.

Fiziksel tanımlama

Diğer deniz yunuslarından hafifçe daha büyük olan Atlantik beyaz yanlı yunusu doğum anında bir metreden biraz daha uzundur ve ergenliğe eriştiğinde erkekler 2,8 metreye dişiler de 2,5 metreye ulaşır. 200 – 230 kg. arasında ağırlığa sahiptir. Cinsel olgunluğa dişiler 6-12 yıl arasında erkekler de 7-11 yıl arasında erişir. Hamilelik süresi 11 aydır ve yavrular yaklaşık bir buçuk yıl emzirilir. Erkeklerin yaşam süresi 22 yıl, dişilerin ise 27 yıldır.

Bu tür yunusların ayırtedici ve dikkat çekici özelliği sırt yüzgeçlerinin arkasında gövdelerinin her iki yanında bulunan beyaz ile soluk sarı arasındaki lekedir. Diğer açık deniz yunus ve balinaları arasında bu renk biçimi Atlantik beyaz yanlı yunusuna özgüdür. Vücudun geri kalanı kesin hatlarla belirli renklerdedir. Çene, boğaz ve karın beyaz, yan yüzgeçler, sırt yüzgeçi ve sarı leke dışında sırt koyu gri ile siyah renktedir. Ağızdan kuyruğa kadar uzanan ve gözün hemen üzerinden başlayan açık gri bir çizginin hemen üzerinde ve sırt yüzgecinin altında başka bir beyaz leke daha vardır.

Yunus gruplarının büyüklüğü bulundukları yere göre değişiklik gösterir. Newfoundland kıyılarında gruplar 60 yunustan oluşur ama İzlanda'nın doğusunda gruplar daha küçülür.

Ağlara yakalanan yunusların midelerinin içindekilerin araştırılması sonucu bu türün ana besin kaynağının ringa balığı, uskumru ve mürekkep balığı olduğu anlaşılmıştır.

Atlantik beyaz yanlı yunusu oldukça akrobatiktir ve tekneler ile birlikte yüzer ancak bayağı yunus ve beyaz burunlu yunus kadar sokulgan değildir.

Popülasyon ve dağılım

Atlantik beyaz yanlı yunusu yalnızca Atlas Okyanusu'nda bulunur. Özellikle yoğun popülasyon oranlarına sahip alanlar arasında Newfoundland ve Cape Cod kıyıları ile Birleşik Krallık, İzlanda ve Grönland'ın arasında kalan üçgen deniz alanı ve Kuzey Denizi'dir. Toplam popülasyonun 200-300.000 olduğuna inanılmaktadır.

İnsan ile etkileşim

Tarihi olarak Atlantik beyaz yanlı yunusları Norveç ve Newfounland'tan başlatılan sürek avlarıyla öldürülmekteydi ancak bu son yıllarda durdurulmuştur. Ama Faroe Adaları'nda az da olsa hâlâ devam etmektedir. Bu avlanmanın bölgede ne etkisi olacağı bilinmemekle birlikte doğa korumacılarının dikkatini çekmiştir. Türün geniş anlamda tehdit altında olmadığı kabul edilmektedir.

Kaynakça

Cetacean Specialist Group (1996). Lagenorhynchus acutus. Tehlike altında olan türlerin 2006 IUCN Kırmızı Listesisi. IUCN 2006. 12 May 2006 tarihinde alınmıştır. Bilgibankası girişinde bu türün neden asgari endişe altında listelendiği açıklanmaktadır.
Atlantic White-sided Dolphin, Frank Cipriano, Encyclopedia of Marine Mammals pp49–51 ISBN 0-12-551340-2
National Audubon Society: Guide to Marine Mammals of the World ISBN 0-375-41141-0
Encyclopedia of Marine Mammals ISBN 0-12-551340-2

^ MSW Sinonim listesi^[]

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yunusgiller</span> balina familyası

Yunusgiller (Delphinidae), balinalar (Cetacea) takımına dahil olan dişli balinalar (Odontoceti) alt takımının bütün okyanus yunusları üyelerini içeren bir familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ganj ve İndus nehir yunusu</span>

Ganj nehir yunusu ve İndus nehir yunusu Bangladeş, Hindistan ve Pakistan'da bulunan tatlısu ya da nehir yunusları üstfamilyasının iki alttürüdür. 1970'lerden itibaren iki ayrı tür olarak nitelendirilmektedirler. Ganj nehri yunusu çoğunlukla Hindistan'da Ganj Nehri ve kollarında, İndus nehir yunusu da Pakistan'da İndus Nehri'nde bulunur. Ancak 1998 yılında balinalar üzerine yapılan bir taksonomi çalışması sonucunda bu iki yunus tekrar tek tür olarak listelenmiştir. Bu türün adı Ganj ve İndus nehir yunusu ya da daha genel adıyla Hint nehir yunusudur ancak bu iki isim de çok fazla yaygın değildir.

<span class="mw-page-title-main">Amazon nehir yunusu</span>

Amazon nehir yunusu ya da diğer adlarıyla Boto, Pembe nehir yunusu Amazon Nehri ve Orinoco Nehri sistemlerinde bulunan bir tatlısu nehir yunusudur. Nehir yunuslarının en büyüğü olan bu tür, aynı yaşam alanı içinde bulunan ancak gerçek bir nehir yunusu türü olmayan Tucuxi ile karıştırılmamalıdır.

La Plata yunusu Güney Amerika'nın güneydoğusunda Atlas Okyanusu kıyılarında bulunan bir yunus türüdür. Taksonomik olarak nehir yunusları grubunun bir üyesi olan La Plata yunusu, tatlısuda yaşayan diğer üç nehir yunusu türünün aksine okyanusta ve tuzlusu haliçlerinde yaşar.

Haliç yunusu ya da Tucuxi Amazon havzasındaki nehirlerde ve Güney Amerika'nın kuzey ve doğu kıyılarında denizlerde bulunan bir yunus türüdür. "Tucuxi" adı Tupi dilindeki tuchuchi-ana sözcüğünden türetilmiştir ve türün genel adı olarak kullanılmaktadır. Amazon nehir yunusu gibi gerçek nehir yunusları ile benzer coğrafi bölgelerde bulunmasına rağmen haliç yunusu genetik olarak nehir yunuslarına benzememektedir ve deniz yunusları (Delphinidae) familyasında yer almaktadır. Fiziksel olarak, özellikle de denizde bulunan tipi afalinaya benzer. Ancak yeteri kadar yakın olmadığı için kendi cinsi Sotalia altında sınıflanmıştır. Ayrıca gri yunus, gri nehir yunusu, Guyana nehir yunusu, Amerika ırmak yunusu, Sotali, Bufeo negro ve Bufo negro adları da verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şili yunusu</span>

Şili yunusu, Cephalorhynchus cinsinde bulunan dört yunus türünden biridir. Yunus yalnızca Şili sahillerinde ve Arjantin'in güney ucunda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Alaca yunus</span>

Alaca yunus, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Cephalorhynchus cinsindeki dört yunus türünden biri.

Beyaz başlı yunus, Cephalorhynchus cinsinde bulunan dört tür arasında en çok bilinen yunus türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Benguela yunusu</span>

Benguela yunusu ya da Heaviside yunusu Cephalorhynchus cinsindeki dört yunus türünden biridir. Namibya kıyısında ve Güney Afrika'nın batı kıyısında bulunur. Haviside yunusu ve Güney Afrika yunusu diye de bilinir.

Atlantik benekli yunusu, Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir. Kuzey Atlas Okyanusu'nda Gulf Stream'de bulunur. Bu türün yaşlı üyelerinin gövdeleri üzerinde oldukça ayırtedici benekler yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Atlantik dönücü yunusu</span>

Atlantik dönücü yunusu Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir ve Atlas Okyanusu'nda bulunur. Aynı zamanda Clymene yunusu, miğfer yunusu ve kısa burunlu dönücü yunus adları da verilmektedir.

Çizgili yunus Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir ve dünya üzerindeki tüm ılıman ve tropik okyanuslarda bulunur. Üzerinde oldukça fazla araştırma yapılmış olan bu yunus türüne aynı zamanda Euphrosyne yunusu ve mavi beyaz yunus adları da verilmektedir.

Dönücü yunus, dünya üstündeki tüm tropikal sularda açık denizde görülen küçük bir yunustur. Sudan dışarı sıçradıklarında kendi boy eksenleri çevresinde dönerek yaptıkları akrobatik hareketlerle tanınmıştır. Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir. Uzun burunlu dönücü yunus ve pantropik dönücü yunusu diye de adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Pantropik benekli yunusu</span> Memeli türü

Pantropik benekli yunusu Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir ve dünya üzerindeki tüm ılıman ve tropik okyanuslarda bulunur. Bu yunus türü ton balığı avlama yöntemleriyle milyonlarcası öldürülünce soyu tükenme tehdidi altına girmiştir. 1980'lerde Doğu Büyük Okyanus'ta yunuslara zarar vermeyen ton balığı avlama yöntemleri kullanılmaya başlanmıştır. Bu yunus türüne ayrıca dar ağızlı yunus da denmektedir.

Lagenorhynchus Yunusgiller (Delphinidae) familyasından bir yunus cinsidir ve altı yunus türü barındırır:

Atlantik beyaz yanlı yunusu, Lagenorhynchus acutus
Beyaz burunlu yunus, Lagenorhynchus albirostris
Gölgeli yunus, Lagenorhynchus obscurus
Kum saati yunusu, Lagenorhynchus cruciger
Pasifik beyaz yanlı yunusu, Lagenorhynchus obliquidens
Siyah çeneli yunus, Lagenorhynchus australis

<span class="mw-page-title-main">Gölgeli yunus</span> Yunus türü

Gölgeli yunus, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biri. Güney Yarımküre'nin kıyısularında yaşayan gölgeli yunus oldukça akrobatiktir ve insanlara sokulmayı çok sever. İlk olarak 1828'de John Edward Gray tarafından tanımlanmıştır. Pasifik beyaz yanlı yunusu ile genetik açıdan çok yakından akrabadır ancak günümüzde geçerli olan bilimsel görüşlere göre ayrı türler olarak sınıflandırılmışlardır.

Siyah çeneli yunus ya da Peale yunusu, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biridir. Bu küçük yunus türü Güney Amerika'nın en güneyinde yer alan Ateş Toprakları'nın çevresindeki sularda yaşar.

Pasifik beyaz yanlı yunusu, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biridir. Çok hareketli olan bu yunus türü Kuzey Pasifik Okyanusu'nun serin ve ılık sularında bulunur.

Kara liman yunusu, Güney Amerika'ya kıyılarına endemik bir musurgil türü. İlk defa türe İngilizce ismini veren Hermann Burmeister tarafından 1865 yılında tanımlanmıştır. Yerel halk arasında "marsopa espinosa" ve "chancho marino" olarak da bilinir.

Güney şişe burunlu balinası, gagalı balinagiller (Ziphiidae) familyasından Hyperoodon cinsine ait iki balina türünden biridir. Çok az gözlenebilen ve avlanan bu tür, muhtemelen Antarktik sularda en bol bulunan balinadır. İlk olarak İngiliz zoolog William Henry Flower tarafından 1770 yılında tanımlanmıştır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.