İçeriğe atla

Atiu

Atiu
Harita
Coğrafya
BölgeBüyük Okyanus - orta güney bölümü
Koordinatlar19°59′G 158°07′B / 19.983°G 158.117°B / -19.983; -158.117
Yüzölçümü&0000000000000026.90000026,9 km2
Siyasi
Adadaki ülke(ler)

Atiu ya da diğer kullanımı ile Enuamanu (Türkçe: kuşların ülkesi anlamına gelir), Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde yer alan, kendi kendine yöneten, bağımsız bir ülke olan ancak Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsünde olan Okyanusya ada ülkesi olan Cook Adaları'na bağlı ada. Adanın nüfusu son 50 yılda üçte iki oranında azaldı.

Coğrafya

Atiu, 100 fit (30 m)* fosilleşmiş mercan kayalıklarının (makatea) yükseldiği bir resif ile çevrili, yükseltilmiş bir volkanik adadır.[2] Makatea uçurumu, adanın etrafında 05 mil (8,0 km)* bir halka oluşturarak sanal bir plato oluşturur. Halkanın iç kısmındaki erozyon, verimli topraklara yaklaşık 30 metre (98 ft) bir eğim oluşturdu ve bu, kademeli olarak tekrar 70 metre (230 ft)* düz tepeli bir tepeye yükseldi.[2] Alçak bataklık arazi taro tarlaları, bataklıklar ve bir göl olan Tiroto'dan oluşur. Bu verimli alan aynı zamanda muz, turunçgiller, patiler, ekmek meyvesi ve hindistancevizi yetiştirir.

Ada, 300 fit (91 m)* saçaklı bir resif ile çevrilidir.[2] Makatea, bazıları mezarlar için kullanılmış olan mağaralarla petek şeklindedir.[3]

Tarihçe

Polinezyalıların Atiu'da en az 900 veya 1000 AD'den beri yaşadıklarına inanılıyor.[4] Sözlü geleneğe göre, Atiu, adadaki Tangaroa'nın babası olan ilk adam için adlandırılmıştır.[5] Diğer gelenekler, Te Ariki-Mou-Taua, Mariri ve Nuku-kere-i-manu'nun yanı sıra denizci Ruatapu'nun ziyareti gibi çeşitli yerleşimcileri tanımlar.[5] Ada, c.1760'ta birleştirildi ve ardından komşu Mauke ve Mitiaro'yu işgal etti ve egemen oldu.[5][6]

Atiu'ya ulaşan ilk kayıtlı Avrupalı Kaptan Cook'du . Adayı 31 Mart 1777'de gördü ve önümüzdeki birkaç gün içinde bazı insanlarla geçici temas kurdu.[5] 1823'ün başlarında misyoner JM Orsmond, adada iki Boraboran öğretmeni bıraktı. Aynı yıl Londra Misyoner Cemiyeti'nden John Williams geldi ve adanın lideri Rongomatane Ngaakaara Ariki'yi Hristiyanlığa çevirdi.[5] Bu, adanın nüfusunun merkezinde tek bir yerleşim birimine yerleştirilmesiyle sonuçlandı.[7] Dönüşüm, Atiu'nun komşuları üzerindeki hakimiyetinin azaldığını gördü.[8]

1860'larda Atiu, Mauke ve Mitiaro'nun ariki'si Ngamaru Rongotini Ariki, bir Rarotongan ariki olan Makea Takau Ariki ile evlendi. Sonuç olarak, 1871'de Atiu, Rarotonga Krallığı'nın bir parçası oldu. 1888'de Cook Adaları Federasyonu'nun bir parçası olarak İngiliz himayesine girdi.[9] 1901'de Yeni Zelanda tarafından ilhak edildi.[5] İlhak sonrası ada portakal, kahve ve hindistan cevizi ihraç etti, ancak ihracat zayıf nakliye nedeniyle kesintiye uğradı ve 1950'lerde çöktü.[10] Narenciye endüstrisi 1960'larda yeniden canlandı, ancak 1970'lerde tekrar düşüşe geçti.[11] Ekonomik fırsat eksikliği, 1950'lerde Rarotonga'ya göçü tetiklemeye başlamıştı,[12] ve 1995 ve 1996 ekonomik krizleri ve müteakip kamu sektörü reformları adanın nüfusunun azalmasına yol açtı.[13]

Nüfus

Çoğu insan yerleşimi merkezi tepede yoğunlaşmıştır. 12 Mart 2003'te, Atiu'nun nüfusu, adanın merkezinden yayılan ve bir insan figürü görünümü veren beş köyde 571 idi. Köyler esasen 1823'ten beri birlikte büyümüştür. Avrupa temasından önceki konik alt bölümleri temsil ederler.[14] Geleneksel adlarıyla köyler şunlardır:

  • Teenui Köyü (Te-Kuru-Kava-Nui)
  • Mapumai Köyü (Mapumai-Nui-O-Ruavari)
  • Ngatiarua Köyü (Mokoero-Nui-O-Tautipa)
  • Areora Köyü (Areora-Nui-Te-Are-O-Tangaroa)
  • Tengatangi Köyü (Taturoa-I-Te-Puta-Marama)

Atiu'daki beş köyün her biri – ziyaretçiler birini diğerinden ayırt edemez – onlar için çok önemli olan bir toplantı salonuna sahiptir. Bakımlılar ve köylüler onlarla gurur duyuyor. Bu evlerde köy toplantıları ve ziyaretçileri karşılama ve besleme, ürün satışı gibi topluluk işlevleri yürütürler. Eğitim kursları bu evlerde yapılmakta ve yurt dışından gelen büyük bir grup adada kaldıkları süre boyunca burada ağırlanabilmektedir.[15]

Tarihî nüfus
Yıl Nüfus   %±  
1906918—    
1916759%−17.3
1926933%+22.9
19361.086%+16.4
19511.270%+16.9
19611.266%−0.3
19661.327%+4.8
19761.312%−1.1
1986957%−27.1
1996956%−0.1
2001623%−34.8
2006570%−8.5
2011480%−15.8
2016434%−9.6

İdari olarak, şimdi bir kuş barınağı olan küçük ıssız Takutea adası Atiu'nun bir parçası olarak kabul edilir.[16]

Kaynakça

  1. ^ "Cook Islands 2016 Census Main Report" (PDF). Cook Islands Statistical Office. 2018. s. 46. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020. 
  2. ^ a b c B. L. Wood (1967). "Geology of the Cook Islands". New Zealand Journal of Geology and Geophysics. 10 (6): 1437. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  3. ^ "Attractions: Caves". Atiu Islands. 2018. 26 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  4. ^ "Human settlement of East Polynesia earlier,incremental, and coincident with prolonged South Pacific drought" (PDF). Proceedings of the National Academy of Sciences. 117 (24): 8813-8819. 16 Haziran 2020. 15 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  5. ^ a b c d e f Discoverers of the Cook Islands and the Names they Gave. Cook Islands Library and Museum. 1976. ss. 12-15. 14 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  6. ^ J. T. Large (1913). "Some notes on Atiu Island, Cook Group, South Pacific". Journal of the Polynesian Society. 22 (86): 67-76. 10 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  7. ^ A study of a development scheme in a Polynesian community : the citrus replanting scheme on Atiu, Cook Islands (MA tez). Massey University. 1970. s. 23. Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  8. ^ Menzies (1970), p. 24-25.
  9. ^ "Protectorate Over the Cook's Group: The official ceremony performed". New Zealand Herald. XXV (9227). 3 Aralık 1888. s. 11. 14 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020 – Papers Past vasıtasıyla. 
  10. ^ Menzies (1970), p. 31-33.
  11. ^ Development Studies Centre Monograph no.15 : Agricultural project design and evaluation in an island community (PDF). Canberra: Australian National University. 1979. 26 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2021. 
  12. ^ R. Gerard Ward (1961). "A note on population movements in the Cook Islands". Journal of the Polynesian Society. 70 (1): 1-10. Erişim tarihi: 9 Şubat 2021. []
  13. ^ EMBRACING MANAGERIALISM IN A SMALL PACIFIC ISLAND STATE: A STUDY OF GOVERNANCE AND NEW PUBLIC MANAGEMENT OUTCOMES IN THE COOK ISLANDS FROM 2006-201 (PDF) (PhD tez). Auckland University of Technology. 2015. s. 39. 15 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  14. ^ Atiu: An Island Community. editorips@usp.ac.fj. 1 Ocak 1984. ISBN 9789820201637. 29 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2017 – Google Books vasıtasıyla. 
  15. ^ Evaroa, B. (2015) Atiu Online: Points of Interest.
  16. ^ pmoffice.gov.ck

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cook Adaları</span> Büyük Okyanusta, Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsüne sahip ülke

Cook Adaları, Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde yer alan, kendi kendine yöneten, bağımsız bir ülke olan ancak Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsünde olan Okyanusya ada ülkesi. Cook Adaları'nın başkenti Avarua'dır.

<span class="mw-page-title-main">Niue</span> Büyük Okyanusta, Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsüne sahip ülke

Niue, Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde yer alan, kendi kendine yöneten, bağımsız bir ülke olan ancak Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsünde olan Okyanusya ada ülkesi. Niue'nin başkenti Alofi'dir.

Cook:

<span class="mw-page-title-main">Lagün</span>

Lagün, Kıyı set gölü veya deniz kulağı dalgalar tarafından oluşturulan kıyı birikim şekillerindendir. Oluşumunda, kıyı akıntılarının da etkisi vardır. Kıyılardaki koyların ve girintilerin ağız kısımlarının dalga biriktirmesiyle oluşan kıyı kordonları ile kapanması sonucunda meydana gelirler. Lagünler genellikle kıyı lagünleri ve atol lagünleri olmak üzere iki gruba ayrılır. Karışık kum ve çakıl kıyılarında oluşur. Kıyı lagünleri olarak sınıflandırılan su kütleleri ile haliç olarak sınıflandırılmış su kütleleri arasında bir çakışma vardır. Lagünler dünyanın birçok yerinde ortak kıyı özellikleridir.

<span class="mw-page-title-main">Mercan Denizi Adaları</span>

Mercan Denizi Adaları Bölgesi, Avustralya'da, Queensland eyaletinin kuzeydoğusundaki Mercan Denizi'ndeki bir grup küçük ve çoğunlukla ıssız tropik ada ve resiflerden oluşan Avustralya'nın dış bölgesidir. Yaşanılan tek ada Willis Adası'dır. Bölge, çoğu okyanus olan, Büyük Set Resifi'nin dış kenarından doğuya ve güneye uzanan ve Heralds Beacon Adası, Osprey Resifi, Willis Grubu ve on beş diğer resif/ada grubunu içeren 780.000 km²'yi kapsar. Cato Adası, bölgedeki en yüksek noktadır.

<span class="mw-page-title-main">Okyanusya ülkeleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Okyanusya, yaklaşık 8.536.716 km2'lik alanı ile dünya topraklarının %5,3'ünü kapsamaktadır. 32.000.000 kişi yani Dünya nüfusunun %0,47'sini barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik Adaları</span> Pasifik Okyanusu adalarından oluşan coğrafi bölge

Pasifik Adaları, Pasifik Okyanusu'ndaki adalardır. Üç büyük adalar grubu Polinezya, Mikronezya ve Melanezya'dır.

<span class="mw-page-title-main">Kanton Adası</span> Kiribatiye bağlı mercan adası

Kanton Adası veya Abariringa, Büyük Okyanus'ta Phoenix Adaları'na yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Kanton Adası, Phoenix Adaları'ndaki üzerinde yerleşim bulunan tek adadır. Adadaki tek yerleşim Tebaronga köyüdür.

<span class="mw-page-title-main">Banaba Adası</span> Kiribatiye bağlı ada

Banaba Adası, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Gilbert Adaları'nın batısında Nauru'nun 185 km doğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Flint Adası</span> Ada

Flint Adası, Büyük Okyanus'ta güney Line Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Tahiti'nin 740 km kuzeybatısında yer almakta olup üzerinde yerleşim bulunmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kuhl'un lorisi</span>

Rimitara lorisi, Kuhl'un loriketi, Manu 'Ura ya da Kura olarak da adlandırılan Kuhl'un lorisi , Psittaculidae familyasında yer alan bir lorikeet türüdür. Güney Pasifik boyunca uzanan adalarda bulunan birkaç Vini loriket türünden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Mazbut lori</span>

Mazbut lori, 700-1300 yıl önce nesli tükenmiş bir papağan türüdür. Polinezya adalarında yaşıyordu. David Steadman ve Marie Zarriello tür tanımını 1987'de yazdı.

Cook Adaları'nda COVID-19 pandemisi, devam eden küresel koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) viral pandemisinin bir parçasıdır. Cook Adaları hükûmeti 3 Aralık 2021'de şüpheli bir vaka olduğunu duyurdu. Daha sonra bu vakanın bulaşıcı olmayan eski bir vaka olduğu tespit edildi. 15 Şubat 2022'de ise Yeni Zelanda Auckland'dan Rarotonga'ya gelen bir kişide omikron varyantı tespit edildi. Böylece Cook Adaları ilk vakasını duyurmuş oldu.

<span class="mw-page-title-main">Mangaia</span>

Mangaia, Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde yer alan, kendi kendine yöneten, bağımsız bir ülke olan ancak Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsünde olan Okyanusya ada ülkesi olan Cook Adaları'na bağlı ada. Bir zamanlar "teraslı" anlamına gelen AʻUaʻU olarak da adlandırılan Mangaia, ada ülkesinin en güneyde yer alan adası olup, 52 km²'lik bir alan kaplamaktadır. Ada bu alanı ile ülkenin en büyük ikinci adası konumundadır.

<span class="mw-page-title-main">Rarotonga</span>

Rarotonga, Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde yer alan, kendi kendine yöneten, bağımsız bir ülke olan ancak Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsünde olan Okyanusya ada ülkesi olan Cook Adaları'na bağlı ada. Cook Adaları'nın en büyük ve en kalabalık adasıdır. Ada volkanik bir ada olup, 67,39 km2 yüzölçümüne sahiptir. Ada ülkesinin 17.434 olan toplam nüfusunun 13.007'si bu adada yaşamakta olup, ada ülke nüfusunun neredeyse %75'ine ev sahipliği yapmaktadır. Cook Adaları'nın Parlamento binaları ve uluslararası havaalanı Rarotonga'dadır. Ülkenin başkenti Avarua, ada üzerinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Aitutaki</span>

Aitutaki, Polinezya ada öbeği içerisinde, Büyük Okyanus'un güneyinde yer alan, kendi kendine yöneten, bağımsız bir ülke olan ancak Yeni Zelanda ile ilişkili devlet statüsünde olan Okyanusya ada ülkesi olan Cook Adaları'na bağlı ada. Aitutaki, adanın Rarotonga'dan sonra en kalabalık ikinci adası konumundadır.

Niulakita, Tuvalu'nun en güneyindeki adadır ve aynı zamanda bu adadaki tek köyün adıdır. Niulakita'nın nüfusu 34'tür. Niulakita sakinleri adaya Niutao'dan taşınmıştır. Niulakita, Tuvalu Parlamentosunda Niutao seçim bölgesi üyeleri tarafından temsil edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Cook Adaları Federasyonu</span> 1891–1901 arası var olan Britanya kolonisi

Cook Adaları Federasyonu, Okyanusya bölgesinde 1891-1901 yılları arasında var olan federasyon. Federasyon, kurulu olan Rarotonga Krallığı'na Aitutaki adası verildikten sonra 1891'de Britanya sömürge olarak kuruldu. Federasyon varlığını, Yeni Zelanda'ya verildiği 1901 yılına kadar sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Rarotonga Krallığı</span> Günümüz Cook Adalarında 1853-1893 arası kurulan krallık

Rarotonga Krallığı, adını Rarotonga adasından alan, 1858'de bugünkü Cook Adaları'nda kurulmuş bağımsız bir krallıktı. 1888'de kendi isteği üzerine Birleşik Krallık'ın himayesine girdi ve 1893'te adı Cook Adaları Federasyonu olarak değiştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Ui-te-Rangiora</span>

Ui-te-Rangiora veya Hui Te Rangiora, Güney Okyanusu'na yelken açan ve Antarktika'yı keşfettiği iddia edilen, Rarotongalı efsanevi bir Polinezyalı denizcidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.