İçeriğe atla

Atinalı Athenagoras

Aziz Apolojist Athenagoras ya da Aziz Atinalı Athenagoras
Doğumc. 133
muhtemelen Atina
Ölümc. 190
muhtemelen Atina
KutsayanlarDoğu Ortodoks Kilisesi
Aziz ilanıPre-Congregation
Yortu6 August [E.U. 24 July] (Doğu Ortodoks Kilisesi)[1]
SimgeAthenagoras, Atinalı, Filozof ve Hristiyan (kendinden menkul)

Atinalı Athenagoras, (Modern Yunanca: Ἀθηναγόρας ὁ Ἀθηναῖος; yaklaşık. 133-190) MS 2. yüzyılda yaşamış ve Hristiyanları ahlaksızlık ve devlete itaatsizlikle suçlayan putperestlerin iddialarına karşı çıkmak ve Hristiyan inancıyla ibadet ilkelerini Yunan ve Roma dünyasına yaymak için, 177 yılında bir apoloji kaleme almış olan Hristiyan düşünürdür.[2]

Hayatı

Hakkında bilinen tek şey bir Atinalı olduğu ve Hristiyanlığa geçtiğidir.[3] Tatianus ve Iustinius ile çağdaştır. Onlar gibi Yunan felsefesinden en iyi şekilde faydalanarak Hristiyanlığın üstünlüğünü kanıtlamıştır. Eserleri akademisyenliğinin, kültürünün, felsefe ve retorikteki uzmanlığının ve döneminin entelektüel atmosferinden faydalandığının izlerini taşımaktadır. Hristiyanlığa geçtikten sonra tüm bilimsel ve ruhsal yeteneklerini bu davaya adamıştı[4].

Düşünceleri

Tanrı üzerinde

Athenagoras mantık ile monoteizmi kanıtlamaya çalışan ilk Hristiyan yazarlardan birisidir. Bunu Tanrı ve dünya arasındaki ilişkiyi inceleyerek yapar. Evrenin emsalsizliği, onu yaratan Tanrı'nın da emsalsiz olduğunu göstermektedir. Eğer birden fazla tanrı olsaydı, birden fazla evren de olurdu.

Üçlü-birlik üzerinde

Athenagoras Oğul/Logos ve O'nun Baba ile olan birliğini ve tanrısallığını açıkça onaylayan ilk kilise babalarından birisidir. Dikkate değer bir biçimde tabiiyetçilik tuzağından kurtulur; tabiiyetçilik her şeyden üstün Baba Tanrı, onun astı olan Oğul ve onların astı olan Kutsal Ruh şeklinde bir hiyerarşi olduğu düşüncesidir.

Hristiyanlar için Yalvarma kitabında Üçlü-Birliğin gelişmiş bir tanımını yapar; “Biz (Hristiyanlar) ateist değiliz… Baba Tanrı, Oğul ve Kutsal Ruh’u tanır ve hepsinin güçlerinde birliğini ve farklılığını beyan ederiz” (Hristiyanlar için Yalvarma 10).

Etik üzerine

Athenagoras bekareti Hristiyanlığın en güzel meyvelerinden birisi olarak över. Evliliğe büyük bir itibarı vardır. Ölümün dahi evlilik bağını bozamayacağını düşünmüştür. O'na göre bir dulun yeniden evlenmesi, bir çeşit zinadır (Hristiyanlar için Yalvarma 33).

Eserleri

Roma İmparatorları Marcus Aurelius ve Commodus'a ithaf edilen "Hristiyanlar için Yalvarma"'den başka "Ölülerin dirilmesi üzerine" isimli bir eser yazmıştır; ikisi de günümüze kadar gelmiştir.[5]

  • Hristiyanlar için Yalvarma (177). Bu apolojisinde, Hristiyanlarla ilgili, daha önce Musevilere de yöneltilmiş olan ateizm ya da putperestlerin tanrılarına inanmama, ziyafetlerde çocuk yeme ya da yamyamlık ve ensest ithamı ya da akrabayla cinsel ilişkide bulunma gibi suçlamalar karşısında, Hristiyan inancıyla Hristiyanları savunmuştur. Buna göre, ateizm ve çocuk öldürme suçlamalarına, Hristiyanların tek bir Tanrı'ya kan dökmeden ibadet ettikleri yanıtını veren Athenagoras, Hristiyan'ın ezeli-ebedî ve tinsel bir Tanrı inancını akıl yoluyla ve Yunan rasyonalizminin kavramlarıyla temellendirmeye çalışmıştır.[6]
  • Ölülerin dirilmesi üzerine; mantık ile ölümden dirilmenin mümkünatını açıklamaya çalıştığı bir incelemedir. Temel argümanları şöyledir; İnsan sonsuzluk için yaratılmıştır; insan beden ve ruh olarak yaratılmıştır. Ölüm ile bu ikisi arasındaki birlik bozulmaktadır ve ölümden dirilme ile yeniden sağlanarak insanın sonsuza dek yaşaması sağlanır. Ölümden dirilme bir ödüldür. Çünkü her ikisi de (beden ve ruh) ahlaki düzene aittir, sadece ruhun kurtarılması dolayısıyla adil olmayacaktır. Ruh ile işbirliği için yaptığı iyi amellerinden ötürü bedenin ödüllendirilmemesi adil olmayacaktır.

Kaynakça

  1. ^ [1] 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Online Chapel — Greek Orthodox Archdiocese of America — Athenagorus the Apologist", Retrieved 2011-07-27
  2. ^ Patrology - Volume 1. Johannes Quasten (İngilizce). Christian Classics INC. 1986. ss. 229-236 ISBN 087061-084-8. 
  3. ^ Encyclopedia of early Christianity. Hendrik f. Stander. Second edition. Everett Ferguson, Michael P. McHugh, Frederick W. Norris. New York. 1999. s. 140. ISBN 978-1-136-61158-2. OCLC 890137175. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2022. 
  4. ^ Hıristiyanlık Tarihi. Yeni Yaşam Yayınları. 2004. s. 88. ISBN 975 8318 86 1. 
  5. ^ Hıristiyan Terimler Sözlüğü. Xavier Jacob. OHAN Matbaacılık Ltd. Şti. 2004. s. 62. ISBN 975-9212-3-7 |isbn= değerini kontrol edin: length (yardım). 
  6. ^ Ahmet Cevizci, Ortaçağ Felsefesi Tarihi, 2000, s. 39.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hristiyanlık</span> tek tanrılı İbrahimî bir din

Hristiyanlık, Nasıralı İsa'nın yaşamına, öğretilerine ve vaazlarına dayanan, tek Tanrılı İbrahimî bir dindir. Günümüzde Hristiyanlık, dünya nüfusunun yaklaşık %30,1'ini oluşturmaktadır ve 2,4 milyarı aşkın takipçisi ile dünyanın en kalabalık dinidir. Takipçilerine, "Mesihçi" anlamına gelen Hristiyan veya Nasıralı İsa'ya ithafen İsevi veya Nasrani denir. Kitâb-ı Mukaddes'e inanan takipçileri, Yahudi metni olan Tanah'ta kehanet edilen İsa'nın Mesih olarak gelişinin bir Yeni Ahit olduğuna inanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Katolik Kilisesi</span> Hristiyanlığın bir mezhebi

Katolik Kilisesi, ruhanî başı Roma Başpiskoposu (Papa) olan, en fazla cemaate sahip Hristiyan mezhebi. Dünyada yaklaşık 1,2 milyar mensubu vardır. Katolikler yoğun olarak Güney Amerika'da ve Avrupa'nın güneyinde bulunurlar.

<span class="mw-page-title-main">Teslis</span> Baba, Oğul ve Kutsal Ruh üçlüsün­den oluşan Tanrı inancını ifâde eden kavram

Teslis, Kutsal Üçleme ya da Üçlü Birlik, tek olan Tanrı'nın Kutsal Kitap'ta kendisini bildirdiği her biri eşit yücelikte, özünde tek, ezeli ve ebedi olan üç benliğini konu edinen ve Hristiyan kiliselerinin çoğunluğu tarafından inanılan ana akım Hristiyan dininin merkezindeki inanç esasıdır. Baba Tanrı, Oğul Tanrı ve Kutsal Ruh üç farklı benlik (hipostaz) olarak aynı özü paylaşmaktadırlar (Homoousia). Tek öz Tanrı'nın birliğini üç benlik ise Tanrı'nın kimliğini anlatmaktadır ve benliklerin hem birbirinden farklılıklarını hem de özde çözülmez birliklerini ifade eder. Böylece tüm yaratım ve lütuf süreci Tanrı'nın üç ilahi benliğinin ortak eylemi olarak görülür. Her benlik, Üçlü Birlik'te kendilerine özgü nitelikleri tezahür ettirir ve böylece her şeyin "Baba'dan çıkıp gelmiş" "Oğul aracılığıyla" ve "Kutsal Ruh'un gücüyle" gerçekleştiğini kanıtlar.

<span class="mw-page-title-main">İrinaios</span> Özellikle dönemin "sapkın inançları" hakkında yazdıklarıyla tanınan İzmir doğumlu Lyon piskoposu (130-202)

İrinaios, Smyrna’da 126 yılında doğup, Lyon’da 202 yılında Tours’lu Gregorius’a göre din şehitliği mertebesine yükselmiştir. Hristiyan apolojistiydi. Yortusu 28 hazirandadır, Ortodoks Kilisesi'ne göre ise 23 auğustostadır. 21 Ocak 2022'de Papa Franciscus onu "Birliğin Doktoru" unvanıyla Kilise Doktoru ilan etti.

<span class="mw-page-title-main">Tertullianus</span> Yazar, filozof ve teolog

Tertullianus, MS 160-225 yılları arasında yaşamış olan Kilise Babası.

<span class="mw-page-title-main">Atinalı Aristides</span> II. yüzyılda yaşamış ilk Hristiyan apolojistlerinden

Atinalı Aristides ya da Marcianus Aristeides, Kilise Babası - 2. yüzyılda yaşamış ilk Hristiyan apolojistlerindendir. Aristides patristik felsefenin de ilk temsilcilerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Vaftiz</span> Katolik ve Ortodoks kiliselerinde vazgeçilmez 7 Sakramentten biri

Vaftiz, kişinin alnını ıslatmak veya tüm vücudunu suya batırmak şeklinde icra edilen bir dini "arınma" ve "yeniden doğma" törenidir.

<span class="mw-page-title-main">Lactantius</span>

Lucius Caelius Firmianus Lactantius, erken dönem Hristiyanlık savunucusu ve hatip. Rönesans döneminde kendisi için Hristiyan Cicero denmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Origenes</span>

Origenes veya Origen, İskenderiye'de Hristiyan bir ailede doğmuş ve kendini hadım etmesine bile neden olacak düzeyde münzevi (sofu) bir kişiliğe sahip olmasıyla tanınan ve Patristik felsefenin en önemli temsilcilerinden sayılan bir Kilise Babası'dır.

Karşılaştırmalı din alanında Hristiyanlık ve İslam arasındaki tarihsel etkileşim, Hristiyanlık ile İslam'ın benzer yönlerini ve temel fikirleri bağlar. İslam ve Hristiyanlık, Yahudilik gibi, semavi gelenekten aldıkları kökenlerini paylaşırlar. Bu kökene rağmen söz konusu iki din arasında derin farklar vardır. Örneğin, İsa’nın kim olduğu konusu bunlardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">1. Korintliler</span> Yeni Ahitte bulunan ve Pavlusun MS 53–54te Efeste yazdığı mektup

Korintlilere 1. Mektup ya da Pavlus'un Korintoslulara 1. Mektubu Yunanca Kutsal Yazıların bir kitabıdır. Sadece 1. Korintoslular olarak da adlandırılmaktadır. Bu mektup elçi Pavlus'un değişik cemaatlere ya da kişilere yazdığı 14 mektubun biridir. Pavlus bu mektubu Korintos (Korint) şehrinde oturan Hristiyanlara yazdı. Pavlus, büyük ihtimalle mektubun başlangıcında değinilen Sostenis'e mektubu dikte etti.

<span class="mw-page-title-main">Nissalı Gregor</span>

Nissalı Gregor, Kapadokya bölgesindeki Nissa adlı antik kentin piskoposu.

Avoda Zara , kastedilen mânâsı "putperestlik" ya da "bidatlar") Talmud'un dördüncü kitabı olan Nezikin’in kitapçıklarından birisidir. Bâzı kaynaklarda Aboda Zara olarak da geçmektedir. Avoda Zara'da genellikle Yahudi-olmayanlar arasında yaşayan Yahudilerin meseleleri düzenlenmektedir. Bunların başında, Yahudilerin, Yahudi-olmayanlar ile olan ilişkileri gelmektedir. Kitapçıkta, Yahudilerin putperestlikten ve diğer kültürler içinde asimile olmaktan uzak durmalarını sağlamaya dâir düzenlemeler yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Iustinus</span>

Iustinus, Patristik felsefenin ilk döneminin adı anılmaya değer apolojistlerinden biridir. Yortusu 1 Hazirandadır.

<span class="mw-page-title-main">Kurtuluş (Hristiyanlık)</span> Hristiyanlıkta, ruhun günahtan/günahkâr tabiatından arınması ve ruhun ebedi hayata kavuşması

Kurtuluş, Hristiyanlıkta, ruhun günahtan ve ölümden kurtulmasıdır. Kurtuluş, insanın günahkâr tabiatından arınması ve ruhun ebedi hayata kavuşması vaadini içerir. Bu gerçekleştiği takdirde, insan kendisini yoldan çıkaran cismani arzuların etkisinden kurtulup tam hidayete ve Tanrı'yla uyuma erişir.

Özgün dili Yunanca olan Mathetes'in Diognetus'a mektupları, Hristiyanlığı savunan yazıların, Hristiyan apolojetik eserlerinin bir örneğidir. Yunan yazarın ve mektuplarda katkısı bulunan kişilerin kim oldukları tam olarak bilinmez. Yunan yazar, kendisini "Havarilerin öğrencisi" olarak tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Antakyalı Teofilos</span>

Antakya’lı Teofilos,, II yüzyıl, Antakya Episkoposu, Yunan Apolojet ve Kilise Babası. Yortusu 13 ekimdir.

<span class="mw-page-title-main">Romalı Hipolit</span>

Romalı Hipolit,, Hristiyan apolojet ve iman şehidi. Yortusu 13 Ağustos, 30 ocak.

Hristiyan teolojisinden bir terim olan Homooussia özellikle İznik Konsil'inde İsa'yı Baba Tanrı ile “varoluşta bir ya da “özde bir” olduğunu anlatmak için kullanılmıştır. Aynı terim daha sonra Kutsal Ruh'a içinde kullanılmış, O'nunda Baba ve Oğul ile ‘özde bir’ olduğu belirtilmiştir. Bu kavramlar daha sonra İznik Hristiyan teolojisinin köşetaşları olmuş ve Tanrı'nın Üçlü-Birlik şeklinde anlaşılması doktrinin en önemli teolojik konsteptleri olmuşlardır.

Sabelliyanizm, Tanrı’yı bir Tanrı’nın üç ayrı kişiliğinin ya da hipostazının sevgi ile birliği olarak görmek olan Triniteryan bakış açısının aksine; Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’u aynı Tanrı’nın üç farklı kipi ya da vecdi olarak görme inancıdır.