Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı
 | |
 | |
| Koordinatlar | 38°27′20″K 27°07′27″D / 38.45556°K 27.12417°D |
|---|---|
| Konum | Karşıyaka, İzmir, Türkiye |
| Malzeme | |
| Yükseklik | 41,7 m (137 ft) |
| Başlangıç tarihi | 1972 |
| Tamamlanma tarihi | 1973 |
| Açılış tarihi | 26 Ekim 1973 |
| Adandığı | |
Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı, Türkiye'nin İzmir ilinin Karşıyaka ilçesinde, Anayasa Meydanı içerisinde yer alan bir anıttır.
Tarihçe
Mayıs 1967'de kurulan Karşıyaka Atatürk Anıtı Yaptırma ve İlkelerini Yaşatma Derneği, Karşıyaka'da Mustafa Kemal Atatürk'e adanan bir anıt yapılması için Mayıs 1971'de proje yarışması açtı.[1][2] 10 Kasım 1971'de sonucu açıklanan yarışmayı heykeltıraş Tamer Başoğlu ve mimar Erkal Güngören'in tasarımı kazandı.[1] Cumhuriyetin ilanının 50. yıl dönümü anısına yapılması kararlaştırılan ve 1,2 milyon liraya mal olması planlanan anıt, Karşıyakalıların bağışlarıyla 1972'de inşa edilmeye başladı ve 26 Ekim 1973'te törenle açıldı.[1][3][4][5]
Mayıs 2015'te bakımsızlık ve korozyon nedeniyle yıpranan anıtın yıkılarak yerine daha büyüğünün yapılacağı duyuruldu.[6][7][8] İzmir Valiliği anıtın "can ve mal güvenliği için risk oluşturduğunu" raporladı.[9] İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu da anıtın "tarihî eser" niteliğinde olmadığını belirterek yenilenmesinin önünü açtı.[10] Nisan 2017'de yapılan ihale sonrasında 6,8 milyon lira bedel karşılığında yüklenici firma ile sözleşme imzalandı.[11] 12 Haziran 2017'de anıtın yıkımı gerçekleştirildi.[4][5] Belediyenin yıkım kararının iptali için açılan davada önce yürütmeyi durdurma talebi, daha sonra da davanın kendisi idare mahkemesince reddedildi.[12][13][14] Yaklaşık bir yıl süren yapım çalışmalarının ardından tamamlanan anıtın açılışı 12 Mayıs 2018'de yapıldı.[15] Anıtın altındaki 110 m2'lik alanda oluşturulan Kadına Saygı Müzesi, 3 Kasım 2018'de ziyarete açıldı.[16][17][18] Müzede cumhuriyet tarihinde yeri olan yüz kadının yaşam öyküleri derlendi.[19] Anıt, 2018 Uluslararası Gayrimenkul Ödülleri'nde Çok Amaçlı Kullanım Mekânlarının Geliştirilmesi ve Kamu Kullanım Alanlarının Geliştirilmesi kategorilerinde hem Avrupa Ödülü hem de Dünya Ödülü'ne layık görüldü.[20][21][22]
Mimari
Anıt, zeminden eğrisel biçimde çıkan ve bronz kuşaktan geçtikten sonra dik olarak yükselen yedi beton dikmeden oluşmaktadır.[1][4][23] Atatürk İlkeleri'ne atfen başlangıçta altı tane olması planlanan dikmeler, Adalet Partili İzmir Belediye Başkanı Osman Kibar'ın itirazı sonrasında yediye çıkarıldı.[4] Dikmelerin yükselişi, Türkiye'de kadın haklarının gelişimini simgelemektedir.[1] Bronz kuşağın merkezinde Mustafa Kemal Atatürk'ün kabartması yer alırken diğer yerlerinde Zübeyde Hanım, mermi taşıyan, kucağındaki çocuk ile diz çöken, oy sandığı önünde oy kullanmak için sıra bekleyen, kitap yazan ve okuyan birkaç kadın, zeytin dalı taşıyan bir çocuk, makine ve fabrika kabartmaları bulunmaktadır.[1]
Orijinal anıtın boyu 15,54 m (51,0 ft) iken yerden 3,8 m (12 ft) yükseklikten başlayan bronz kuşağın yüksekliği 1,4 m (4,6 ft), çapı 6,5 m (21 ft) idi.[1][5][7] Büyütülerek yenilenen anıtın dikmelerinin en alçağı 35,5 m (116 ft), en yükseği 41,7 m (137 ft) boyundayken yerden 9 m (30 ft) yükseklikten başlayan bronz kuşağın yüksekliği 3,5 m (11 ft)'dir.[6][7][24][25]
Görseller
Kaynakça
- ^ a b c d e f g "Karşıyaka Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı Hakkında Değerlendirme ve Öneriler". Mimarlar Odası İzmir Şubesi. 6 Haziran 2017. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Karşıyaka Atatürk Anıtı Yarışması Açıldı". Milliyet. 10 Mayıs 1971. s. 2.
- ^ "Karşıyaka Anıtı". Milliyet. 21 Mayıs 1973. s. 3.
- ^ a b c d Güngören, Elâ (Nisan 2018). "Yıkımlar Zincirinde Bir Halka ve Karşıyaka Atatürk, Zübeyde Hanım ve Kadın Hakları Anıtı" (PDF). Ege Mimarlık. 98-99 (2018/1-2). ss. 16-19. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ a b c Mavuşoğlu Çakman, Nazlı İpek; Karabağ, Nağme Ebru (Temmuz-Ağustos 2017). "Yok Olan Değer: Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı". Mimarlık, 396. 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ a b "Karşıyaka'da anıt gerginliği büyüdü". CNN Türk. 30 Mayıs 2017. 8 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ a b c Demirci, Elif (22 Temmuz 2015). "Kadın Hakları Anıtı yükselecek". Hürriyet. İzmir. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Karşıyaka'da 'Anıt' tartışması". Ege Postası. 24 Mayıs 2017. 23 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Karşıyaka'nın simgesi olan Anıt için Valilikten rapor geldi". Ege Haber. 30 Mayıs 2017. 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Koruma Kurulu'ndan Karşıyaka Anıtı'na Onay". İnşaat Deryası. 8 Haziran 2017. 12 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Karşıyaka MHP'den anıt çıkışı". Ege Postası. 29 Mayıs 2017. 18 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ Karataş, Bahri (26 Mayıs 2017). "Anıt'a dava açtılar". Hürriyet. İzmir. 7 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Karşıyaka'daki anıt için yürütmeyi durdurma talebine ret". Sözcü. 29 Temmuz 2017. 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Karşıyaka'da Anıt davasını belediye kazandı". Hürriyet. İzmir. 3 Kasım 2017. 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Karşıyaka, Selda Bağcan konserine hazırlanıyor". Haberturk.com. 9 Mayıs 2018. 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "En anlamlı müze, açılış için gün sayıyor 'Kadına Saygı Müzesi' 3 Kasım'da açılıyor". Haberturk.com. 28 Ekim 2018. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ İşler, Mehmet (3 Kasım 2018). "Başkan Akpınar Karşıyaka anıtının açılışında konuştu: Görev sürem boyunca yaptığım en anlamlı iş!". Ege'de Son Söz. 27 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Karşıyaka'nın 'Kadına Saygı Müzesi' açıldı". Milliyet. 4 Kasım 2018. 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Kadına Saygı Müzesi'ne ilgi". Hürriyet. 30 Kasım 2018. 1 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Karşıyaka'nın anıtına Avrupa'dan büyük ödül Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı ile alt kısmında ..." Haberturk.com. 30 Ekim 2018. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Karşıyaka'da anıta ödül". Hürriyet. İzmir. 9 Aralık 2018. 10 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Heykeltıraş Prof. Tamer Başoğlu'na İngiltere'de üç büyük ödül". Hürriyet. 5 Kasım 2018. 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ Güngören, Elâ (Ocak 2015). "Atatürk, Annesi ve Kadın Hakları Anıtı". ResearchGate. 15 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ "Karşıyaka'da anıt mesaisi başladı: Ne zaman bitecek?". Ege'de Son Söz. 13 Haziran 2017. 17 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
- ^ Gençer, Osman (7 Ocak 2019). "Avrupa Konseyi'nin selam durduğu ilçe: Karşıyaka". Haberturk.com. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
Wikimedia Commons'ta Atatürk, His Mother and Women's Rights Monument ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
