İçeriğe atla

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu
Genel bilgiler
Kuruluş tarihi17 Ağustos 1983 (41 yıl önce) (1983-08-17)[1]
BağlılığıTürkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı
AdresAnkara
Yıllık bütçe₺15.610.000 (2020)[2]
Yönetici(ler)
Web sitesiayk.gov.tr

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türkiye Anayasası'nın 134. maddesine göre, Atatürkçü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılâplarını, Türk Kültürünü, Türk tarihini ve Türk dilini bilimsel yoldan araştırmak, tanıtmak ve yaymak amacıyla 1983 yılında kuruldu.

Kurumun yasal varlığı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile güvenceye alınmıştır:

Anayasa: Madde 134- Atatürkçü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılâplarını, Türk Kültürünü, Türk tarihini ve Türk dilini bilimsel yoldan araştırmak, tanıtmak ve yaymak amacıyla; Atatürk'ün manevi himayelerinde, Cumhurbaşkanının gözetim ve desteğinde, Cumhurbaşkanının görevlendireceği bakana bağlı; Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu ve Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığından oluşan, kamu tüzel kişiliğine sahip "Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu" kurulur.

2876 Sayılı Kanun ile de kurum çalışanlarının görev tanımları ve özlük hakları düzenlenir.

Bağlı kurumlar

Kurum aşağıda belirtilen alt kurumların denetlenmesiyle görevlendirilmiştir:

Başkanlar

Başkan Görev Başlangıcı Görev Bitişi
1Em. Korg. Suat İlhan 11 Ağustos 1983 1 Ocak 1991
2Prof. Dr. Utkan Kocatürk1 Ocak 1992 19 Temmuz 1993
3Prof. Dr. Reşat Genç 2 Ağustos 1993 14 Ağustos 2000
4Prof. Dr. Sadık Tural 27 Eylül 2000 6 Ağustos 2009
5Prof. Dr. Bahaeddin Yediyıldız 6 Ağustos 2009 2 Kasım 2012
6Prof. Dr. Derya Örs2 Kasım 2012 15 Ocak 2019
7Prof. Dr. Muhammet Hekimoğlu[3]15 Ocak 2019 4 Ocak 2023
8Prof. Dr. Yüksel Özgen 4 Ocak 2023 25 Haziran 2023
9Prof. Dr. Derya Örs25 Haziran 2023 Görevde

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ekim 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ekim 2020. 
  3. ^ 15 Ocak 2019 - 23 Nisan 2020 tarihleri arasında vekil

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türk Dil Kurumu</span> Türkçeyi incelemek ve Türkçenin gelişmesi için çalışmak amacıyla oluşturulmuş kamu kurumu

Türk Dil Kurumu (TDK), Türkçeyi incelemek ve Türkçenin gelişmesi için çalışmak amacıyla 12 Temmuz 1932'de Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulan kurumdur. Türkiye'nin başkenti Ankara'da yer alan kurum, Türk dili üzerine çalışmaların yapılıp yayımlandığı bir merkezdir. Türk Dil Kurumu 1955'ten başlayarak çeşitli dallarda ödüller verdi. Ödüller her yıl 26 Eylül Dil Bayramı'nda Ankara'da yapılan törenle sahiplerine verilirdi. Ödül verilen dallar farklı yönetmeliklere göre zaman zaman değişirdi. 1983'te Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesine alındıktan sonra Türk Dil Kurumu ödülleri kaldırıldı. Günümüzde "Türk Diline Hizmet Ödülleri"ni vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kemalizm</span> Türkiye Cumhuriyetinin kurucu ideolojisi

Kemalizm, 1935'ten 1937'ye kadar Kamâlizm veya Atatürk'ün ölümü sonrası yaygınlaşan bir diğer adıyla Atatürkçülük; Türkiye Cumhuriyeti'nin, Atatürk İlkeleri'ni esas alan kurucu ideolojisidir. Kemalizm, Mustafa Kemal Atatürk tarafından uygulandığı şekliyle laikliğe ve Batı demokrasisine dayanan ulusal ve üniter bir cumhuriyet rejiminin kurulması, ekonomik kalkınma ve sanayileşme, yüksek öğrenime ve bilimsel faaliyetlere devlet desteği, spora ve sanata teşvik, ücretsiz ve zorunlu eğitim gibi kapsamlı siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel ve dinî reformları içermektedir. Reformların amacı Atatürk'ün ifadesiyle "muasır medeniyetler seviyesinin üstüne çıkmak", çağdaş bir hayat tarzını benimsemektir.

<span class="mw-page-title-main">Harran Üniversitesi</span> Şanlıurfada kurulu devlet üniversitesi

Harran Üniversitesi, Şanlıurfa'da bulunan devlet üniversitesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi</span> Kahramanmaraşta kurulu devlet üniversitesi

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş'ta bulunan devlet üniversitesidir. 11 Temmuz 1992 tarih ve 21281 sayılı Resmî Gazete' de yayımlanan 3837 sayılı yasa ile kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Türk Tarih Kurumu</span> Devlet kurumu

Türk Tarih Kurumu, Türk tarihinin ilk kaynaklardan araştırılması amacı ile Mustafa Kemal Atatürk'ün direktifi sonucu 15 Nisan 1931'de kurulmuş bir araştırma kurumudur. 664 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Türk Tarih Kurumu ayrı bir kamu tüzel kişiliğe sahip olup 1983 yılında kurulan Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun denetim ve gözetimine bağlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi</span> Vanda kurulu devlet üniversitesi

Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 20 Temmuz 1982 tarih ve 41 sayılı kanun hükmünde kararname ile kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Atatürkçü Düşünce Derneği</span> sivil toplum kuruluşu

Atatürkçü Düşünce Derneği, 19 Mayıs 1989'da kurulmuş olup Türkiye genelinde ve yurt dışında birçok şubesi olan sivil toplum kuruluşu. Atatürk ilke ve inkılaplarına karşı gizli ya da açık saldırıların yapıldığı, Atatürk'ün Türkiye Cumhuriyeti'ne kazandırdığı çağdaş kazanımların geriye doğru çevrilmek istendiği ve tüm bu çabalara karşın Atatürk ilke ve inkılaplarına sıkıca bağlanmış olan kişiler tarafından dernek kurulup yaşatılarak bu ilke ve inkılapların sonsuza kadar yaşatılacağı, dernek kurucular kurulu tarafından tüzüğe derneğin kuruluş nedeni olarak eklenmiştir.

Gülseren Akalın, Emekli Öğretim Üyesi, yazar.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk İlkeleri</span> Atatürkün politikalarını belirleyen altı ilke

Atatürk İlkeleri, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün yürürlüğe koyduğu, döneminin pragmatik politikalarını belirlemiş altı ilkedir. "Altı Ok" denilen altı ilkeye ilk olarak 1931'de "Kemalizm" adı verildi ve Atatürk'ün Dil Devrimi sürecinde, 1935'te Arapça Kemal adını 1937'ye dek kullanacağı Eski Türkçe Kamâl adıyla değiştirmesini takiben 13 Mayıs 1935'te "Kamâlizm" adıyla ülkenin kurucu ve tek partisi olan Cumhuriyet Halk Partisi'nin program ilkeleri olarak benimsendi. Daha sonra, 1937'de çıkarılan bir kanunla 1924 Anayasası'na eklenen ilkeler, anayasal olarak Türkiye'nin ulusal ideolojisi hâline geldi.

Yekta Güngör Özden, Türk hukukçu, yazar ve şair. Ankara Barosu Başkanlığı (1972-1974), Anayasa Mahkemesi Başkanlığı (1991-1998) ve Atatürkçü Düşünce Derneği Genel Başkanlığı (1998-2000) yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kültür ve Turizm Bakanlığı (Türkiye)</span> Türkiyede bir bakanlık

Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak çalışan, kültür ve turizm işlerinden sorumlu olan bakanlık. 16 Nisan 2003 tarih ve 4848 sayılı kanun ile kuruldu. Daha sonra bu kanun lağvedilerek 10 Temmuz 2018 tarihli cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle yeniden düzenlendi.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı</span>

Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, Türkiye Anayasası'nın 134. maddesi gereğince, Türk Kültürünü bilimsel olarak araştırmak, tanıtmak ve yaymak; bu alandaki kişi ve kuruluşları desteklemek ve ödüllendirmek amacıyla, 2876 Sayılı Kanun ile 11 Ağustos 1983 tarihinde kuruldu. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu'na bağlı, kamu tüzel kişiliğine sahip dört kurumdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk milliyetçiliği</span> Atatürkün milliyetçilik anlayışı

Atatürk milliyetçiliği, Atatürk'ün millet tanımından yola çıkarak Kemalizm'in milliyetçilik ilkesini oluşturur. Atatürk'e göre millet, geçmişte bir arada yaşamış, bir arada yaşayan, gelecekte de bir arada yaşama inancında ve kararında olan, aynı vatana sahip, aralarında ortak dil, kültür, ahlak ve siyasi birlik olan insanlar topluluğudur. Atatürk'ün tanımladığı milliyetçilik; din ve ırk ayrımı gözetmeksizin, ulus tanımını vatandaşlık ve üst kimlik değerlerine dayandıran sivil milliyetçi bir vatanperverlik anlayışıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye cumhurbaşkanı</span> Türkiye Cumhuriyetinin devlet ve hükûmet başkanı

Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanı, Türkiye Cumhuriyeti'nin devlet ve hükûmet başkanıdır. Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin başkomutanlığını, Türkiye Cumhuriyeti'ni ve Türk milletinin birliğini temsil eder. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın uygulanmasını ve devlet kurumlarının uyum içinde çalışmasını temin eder. Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 104. maddesinde düzenlenmiştir.

Hamza Eroğlu, Türk akademisyen ve siyasetçi.

Necati Demir, Türk öğretmen ve Türkoloji üzerine araştırmalar yapan halen Gazi Üniversitesi'nde görevli profesör.

<span class="mw-page-title-main">Bartın Üniversitesi</span> Bartında kurulu devlet üniversitesi

Bartın Üniversitesi, Türkiye'nin Bartın ilinde bulunan bir üniversite.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Araştırma Merkezi</span>

Atatürk Araştırma Merkezi, Türkiye Anayasası'nın 134. maddesi gereğince, Atatürk ve eseri hakkında bilimsel araştırmalar yapmak, yaptırmak ve sonuçlarını yaymak, Atatürkçü düşünce, Atatürk İlke ve İnkılapları konularındaki bilimsel araştırma ve etkinlikleriyle, ulusal ve uluslararası alanda temel kurum olarak Atatürk ve eserini dünyaya tanıtmak amacıyla, 2876 Sayılı Kanun ile 11 Ağustos 1983 tarihinde kuruldu. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu'na bağlı, kamu tüzel kişiliğine sahip dört kurumdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Yılı</span>

UNESCO'nun 27 Kasım 1978'de Paris'te düzenlediği 20. Genel Kurul toplantısında 1981 yılının Atatürk Yılı olarak kutlanmasına karar verildi. 12 Eylül Darbesi ile yönetime gelen Millî Güvenlik Konseyi de bir kanun çıkararak 1981 yılını Atatürk Yılı kabul ve ilan etti.

Prof. Dr. Adnan Şişman Türk akademisyen, eski rektör.