İçeriğe atla

Atatürk Evi Müzesi (Selanik)

Koordinatlar: 40°38′09″K 22°57′16″D / 40.63583°K 22.95444°D / 40.63583; 22.95444
Atatürk Evi Müzesi
Harita
Açılış1953
KonumYunanistan Selanik, Yunanistan
Koordinatlar40°38′09″K 22°57′16″D / 40.63583°K 22.95444°D / 40.63583; 22.95444
TürTarih müzesi
Resmî siteSelanik Başkonsolosluğu
Müzedeki tanıtıcı levha
Oturma odası
Oturma odası
Bahçedeki nar ağacı

Atatürk Evi Müzesi, Türkiye'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün 1881 yılında dünyaya geldiği yer olan ve bugün müze olarak kullanılan Selanik'teki evidir. Selanik Belediyesi, Türkiye’nin kuruluş yıldönümü vesilesiyle 1933’te evi satın alıp Mustafa Kemal Paşa’ya hediye etmeye karar vermiş; satın alma işlemleri tamamlanıp hediye edilmesi 1937’de gerçekleşebilen ev 1953’te müze olarak açılmıştır.[1]

Müze-evin yılda 50 binden fazla ziyaretçisi vardır.[2] Evin bahçesindeki Atatürk’ün babası Ali Rıza Efendi tarafından dikildiği rivayet olunan tarihi nar ağacı, tarihi ve kültürel değeri nedeniyle müzenin en çok ilgi çeken noktalarındandır.[3]

Ev, 2011’de Yunanistan Kültür Bakanlığı tarafından “modern anıt” olarak tescil edilmiştir.[4]

Adresi

Günümüzde “Agiu Dimitriu Caddesi, Apostolu Pavlu Sokağı No:17” adresinde bulunan evin Osmanlı dönemindeki adresi “Koca Kasım Paşa Mahallesi, Islahane Caddesi veya Numan Paşa Caddesi” şeklindedir.[2] Agiu Dimitriu Caddesi'nin en son adı Mithatpaşa Caddesi idi[5].

Evin tarihçesi

1870 yılından önce Rodoslu Müderris Hacı Mehmet Vakfı'nca yaptırılan ev önce İbrahim Zühdü Efendi'nin, daha sonra Selanikli Abdullah Ağa ve eşi Ümmü Gülsüm'ün mülkiyetine geçmiştir. Ali Rıza Efendi, bu evi 1878'de kiraladı.[1] Yaygın görüşe göre Mustafa Kemal, evin ikinci katında, güney taraftaki odada dünyaya geldi. Mustafa Kemal'in bu evde değil, ailenin daha önce oturduğu Ahmet Subaşı Mahallesi'ndeki ahşap evde doğduğu; Ali Rıza Bey'in Islahane semtinde satın aldığı evde doğduğu ve hatta Selanik'te değil de Ali Rıza Bey'in bir süre görev yaptığı Manastır Vilayeti Tırhala Sancağı Tırnova kasabasında doğduğuna dair farklı görüşler de vardır.[1] Ancak çoğunluk, Ali Rıza Bey'in Islahane Mahallesinde kiraladığı üç katlı pembe evin Mustafa Kemal'in doğduğu ev olduğu görüşünü kabul etmiştir. Aile, Ali Rıza Efendi'nin 1888'de vefatına dek bu evde yaşamıştır.

Zübeyde Hanım eşinin ölümünden sonra bitişikteki daha küçük bir eve taşındı. Günümüze gelememiş olan o evde aile uzun süre yaşamış; Mustafa Kemal, 1893'te Selanik Askeri Rüşdiyesi'ne kaydolarak evden ayrılmıştır.

II. Meşrutiyet'in ilanından önce Selanik'te görevlendirilen Mustafa Kemal, ailenin daha önce oturduğu pembe boyalı geniş evi satın aldı; annesi ve kız kardeşiyle birlikte burada ikamet etti. Mustafa Kemal'in Selanik'te ayrılmasından sonra da bu evde oturan Zübeyde Hanım, Balkan Harbi'nden sonra Selanik'in işgale uğraması üzerine evden ayrılıp İstanbul'a gitmiştir. Evin bundan sonraki akıbeti bilinmez.

1923'te Lozan Anlaşması'nın Türk ve Rum Nüfus Mübadelesi'ne İlişkin Sözleşme ve Protokolü gereği Mustafa Kemal Paşa'nın ailesine Yunanistan'daki mülklerine karşılık İstanbul'un Bebek semtinde bir yalı verildi.[1] Bu yalıda 1930'lu yıllardan sonra Mustafa Kemal'in kızkardeşi Makbule Hanım yaşamıştır.

Selanik'teki ev, mübadele protokolü gereği Yunanistan Millî Bankası'na intikal etmiştir. 1930'lu yıllarda Şarabini isimli Türkiye'den mübadil bir Rum kadın tarafından Millî Banka'dan 200.000 drahmiye satın alınan eve Trabzon'dan mübadil dört aile yerleşti.[1]

Atatürk’e hediye edilmesi

Selanik Belediyesi, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıldönümü olan 29 Ekim 1933'te yaptığı özel bir toplantıda, Cumhuriyetin 10. Yılı sebebiyle, Atatürk'ün Selanik'te doğduğu evin duvarına bir hatıra plakası takılması ve evin hali hazırdaki sahiplerinden satın alınarak, Mustafa Kemal Paşa'ya hediye edilmesini kararlaştırdı. Atatürk'ün Selanik Evi'ne plaka çakılması töreni, Balkan Antantı Delegasyonunun gelmesi ile 4 Kasım 1933'te gerçekleşti.[1]

Selanik Belediyesi, aynı yıl evi sahiplerinden satın almayı kararlaştırdı ancak ev sahibi Şarabini ile ücret konusunda pazarlık sürüncemede kaldığından 1935'e kadar bir gelişme olmadı. Mustafa Kemal Atatürk'ün Dışişleri Bakanlığı'nı uyararak sürecin hızlandırılmasını istemesi üzerine belediye ile temasa geçildi ve Selanik Belediye Meclisi, 19 Ekim 1935'te evi istimlak kararı verdi. Gerekli hukuki işlemler tamamlanıp ev istimlak edilse de ev sahipleri ile anlaşmazlık sürdü; 1936 yılının sonunda satın alma sözleşmesi imzalanabildi.19 Şubat 1937'de tahliye edilerek anahtarları Selanik Başkonsolosluğuna teslim olundu.[1]

Restorasyonu

Henüz evin satın alınma işlemlerinin devam ettiği bir dönemde restorasyon konusunda bazı hazırlıklar yapılması için, Mustafa Kemal Atatürk, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Ruşen Eşref Bey ve Afet Hanım Selanik'e göndermiştir. Evi gezme imkânı bulan Ruşen Eşref Bey ile Afet Hanım, içinde mübadil ailelerin yaşaması nedeniyle fazla inceleme fırsatı bulamadı.[1] Satın alınma işlemi tamamlandıktan sonra evin restoresi amacıyla değişik zamanlarda üç ayrı plan çizildi. Tamirat başladıktan kısa süre sonra II. Dünya Savaşı’nın başlaması ve Yunanistan’ın Alman işgaline girmesi işlerin yarım kalmasına yol açtı. Restorasyon 1950’de tamamlanabildi.

Evin tefrişi

Evin tefrişi için Millî Eğitim Bakanlığı Makbule Atadan, Afet İnan, Hayrettin Örs ve Bakanlıktan seçilecek bir yetkiliden oluşan bir komisyon kurdu. Makbule Hanım, heyete katılmadı. Diğer üyeler eve konulacak eşyaları ve yerlerini tespit amacıyla Selanik’e gittiler ve dönüşte bakanlığa bir rapor sundular.[1] 1953’e kadar evin tefrişi konusunda gelişme sağlanamayınca Cumhurbaşkanı Celal Bayar meseleye el koydu. 28 Ocak 1953’te bu konuda bir toplantı düzenledi. Toplantıya Türkiye Büyük Millet Meclisi Reisi Tevfik Koraltan, Millî Eğitim Bakanı Tevfik İleri, Milletvekilleri Keçecizade Salih, Zuhuri Danışman Beyler ve Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Başkanı Enver Ziya Karal katıldı. Alınan karar gereği Karal, Şubat 1953’te Selanik’e giderek çalışmalara başladı; gerekli bilgileri toplayarak Ankara’ya bir rapor sundu. Bu rapor ve daha sonra hazırlanan raporlar doğrultusunda 1953 teşrifatı tamamlandı. 10 Kasım 1953’te müze hâline getirildi.

Ev, 1966’da araştırmacı Mehmet Önder tarafından yeniden düzenlenmiştir. 1970’te bir depremden hasar gören ev 1980’de Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı tarafından tamir edildi. Modern müzecilik anlayışına göre yeniden tefriş edilerek 1981’de yeniden ziyarete açıldı.

Müze-ev, 2010-2013 arasında yeniden restore edildi. Bu restorasyon sırasında Atatürk’ün kişisel eşyaları ve mobilyaları ile Atatürk büstü ve anı defteri kaldırılıp Türkiye’deki başka müzelere gönderilmiştir.[6]

Son düzenlemeye göre ilk katta; “Selanik Odası”, “Manastır Odası”, ikinci katta “İstanbul Odası” ve “Ankara Odası” olarak isimlendirilen bölümler yer alır.

Ankara’daki kopyası

Selanik Atatürk Evi'nin aynı ölçüler içinde bir modeli Atatürk'ün doğumunun 100. Yılı nedeniyle girişilen kutlamalar doğrultusuna Ankara Ticaret Odası tarafından Ankara'da Atatürk Orman Çiftliği içinde yaptırılmıştır.

Kırklareli'ndeki kopyası

Selanik Atatürk Evi'nin aynı ölçüler içinde bir modeli de Kırklareli Belediyesi tarafından yaptırılarak 17 Ocak 2018 tarihinde ziyarete açılmıştır.[7]

Galeri

  • Atatürk'ün evi
    Atatürk'ün evi
  • Atatürk fotoğrafları
    Atatürk fotoğrafları
  • Çocuk Mustafa Kemal'in balmumu heykeli
    Çocuk Mustafa Kemal'in balmumu heykeli
  • Atatürk'ün balmumu heykeli
    Atatürk'ün balmumu heykeli
  • Zübeyde Hanım'ın balmumu heykeli
    Zübeyde Hanım'ın balmumu heykeli

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i Akın, Veysi. "Selanik Atatürk Evi ve Müze Haline Getirilmesi". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisis Cilt 16, Sayık 48, Kasım 2000. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2016. 
  2. ^ a b Kırbaki, Yorgo. "Ata'nın Evi Hazır". Hürriyet gazetesi, 22 Temmuz 2013. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2016. 
  3. ^ Çoban, Süleyman. "Maintenance and conservation of historical pomegranate tree in the garden of Thessaloniki Ataturk's House Selanik'te Bulunan Atatürk Evi Bahçesindeki Tarihi Nar Ağacına Uygulanan Bakım ve Koruma Önlemleri". İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Cilt 66, Sayı 1, Yıl 2016. 24 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2016. 
  4. ^ "Atatürk'ün doğduğu pembe ev kapılarını açtı". HT gazete, 17 Ağustos 2013. 20 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2016. 
  5. ^ "Under One Dome? Rituals of Transition in Ottoman/Greek Thessaloniki". 13 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2024. 
  6. ^ Kahvecioğlu, Ayşegül. "Zübeyde Hanım'dan nar ağacı kaldı". Milliyet gazetesi, 14 Kasım 2013. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2016. 
  7. ^ https://www.kirklareli.bel.tr/sayfalar/12/krklareli-ataturk-evi 14 Ağustos 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. []

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Kemal Atatürk</span> Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı

Mustafa Kemal Atatürk, Türk mareşal, devlet adamı, yazar, Türk Kurtuluş Savaşı'nın başkomutanı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanıdır. Türkiye'yi laik, sanayileşen bir ulusa dönüştüren kapsamlı ilerici reformlar üstlenmiştir. İdeolojik olarak sekülarist ve milliyetçi politikaları ve sosyo-politik teorileri Kemalizm olarak tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zübeyde Hanım</span> Mustafa Kemal Atatürkün annesi (1857–1923)

Zübeyde Hanım, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün annesi.

<span class="mw-page-title-main">Makbule Atadan</span> Mustafa Kemal Atatürkün kız kardeşi (1885–1956)

Makbule Atadan, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün kız kardeşidir. Atatürk'ün Selanik, İstanbul ve Ankara'daki yaşamına tanıklık etmiş bir tarihsel kişiliktir.

<span class="mw-page-title-main">Ali Rıza Efendi</span> Mustafa Kemal Atatürkün babası

Ali Rıza, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün babası.

Havza Atatürk Evi, Samsun'un Havza ilçesinde bulunan ve müze olarak kullanılmakta olan tarihi yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Müzesi</span> müze

Gazi Müzesi, İlkadım, Samsun'da, Kale Mahallesi, Mecidiye Caddesi'nde bulunan bir müze. Mustafa Kemal'in Samsun'a ilk gelişinde kaldığı Mantika Palas ya da Mıntıka Palas olarak bilinen otelin restore edilmesi ile 1940 yılında ziyarete açılmıştır. 509m²'lik alana sahip, İki katlı olan tarihi yapının dış duvarları yığma tuğla, iç bölmeleri bağdadidir. Her yıl yaklaşık 100 bin kişi tarafından ziyaret edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Abdurrahim Tuncak</span> Atatürkün manevi oğlu

Abdurrahim Tuncak, Mustafa Kemal Atatürk'ün manevi oğlu. Mustafa Kemal ve ailesinin Akaretler ve Şişli'deki evlerinde Zübeyde Hanım tarafından büyütülüp yetiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fikriye Hanım</span> Atatürke olan aşkıyla tanınmış tarihi kişilik (1887–1924)

Fikriye Hanım ya da ölümünden sonra nüfus kayıtlarına geçen adıyla Zeynep Fikriye Özdinçer, Mustafa Kemal Paşa ile ilişkisi ve Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Ankara'da Milli Mücadele karargâhındaki hizmetleri ile bilinen tarihî kişiliktir.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Müzesi (İstanbul)</span>

Atatürk Müzesi veya diğer adıyla İnkılâp Müzesi, İstanbul'un Şişli ilçesinde, Halâskârgazi Caddesi üzerinde yer alan ve 1942'de İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nce müzeye dönüştürülmüş Mustafa Kemal Atatürk'ün oturduğu ev. Atatürk'ün kişisel eşyaları, Atatürk ve Kurtuluş Savaşı ile ilgili çeşitli materyaller ve farklı ressamlara ait tablolar sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Adana Atatürk Evi Müzesi</span> Atatürkün Adanada Konakladığı Ev

Adana Atatürk Evi Müzesi, 15 Mart 1923 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk ve eşi Adana'yı ziyareti sırasında konakladığı, 1981'de müzeye çevrilmiş müze-ev.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Atatürk Evi Müzesi</span> Ankaradaki bir müze

Ankara Atatürk Evi Müzesi ya da kısaca Atatürk Evi; Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün, Selanik'te doğduğu evin bir kopyası olarak Ankara'da Orman Çiftliği arazisine inşa edilmiş bir müzedir. Ev; Atatürk'ün 100. doğum yıl dönümü anısına, Ankara Ticaret Odası Yönetim Kurulunun 6 Kasım 1980 tarihli toplantı kararıyla yaptırılmıştır. Evin temeli, 1981 yılında, Atatürk'ün manevi doğum günü kabul edilen 19 Mayıs günü saat 17.00'de dönemin başbakanı Bülend Ulusu tarafından atılmıştır. Evin açılışı ise Atatürk'ün ölüm yıl dönümü olan 10 Kasım 1981 tarihinde, Kenan Evren tarafından yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Latife Hanım Köşkü Anı Evi</span> İzmir, Türkiyede bir müze

Latife Hanım Köşkü Anı Evi, Türkiye'nin İzmir ili Karşıyaka İlçesi Bahriye Üçok Bulvarı'nda yer alan bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Uşakizade Köşkü</span> İzmir, Türkiyede bir köşk

Uşakizade Köşkü, Türkiye'nin İzmir şehrinde yer alan bir köşktür.

<span class="mw-page-title-main">Sakarya Müzesi</span>

Sakarya Müzesi, Sakarya ili, Adapazarı ilçesi sınırlarındaki bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Mersin Atatürk Evi</span> tarihi yapı

Mersin Atatürk Evi ya da diğer adıyla Atatürk Evi Müzesi, Mersin kent içinde iki katlı büyük bir binadır.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Konutu ve Demiryolları Müzesi</span>

Atatürk Konutu ve Demir Yolları Müzesi , Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan tarihî bir ev ve demir yolu müzesidir.

<span class="mw-page-title-main">Karesi Atatürk Evi</span> Türkiyede bir müze

Karesi Atatürk Evi, Balıkesir Merkez Karesi İlçesi Kuvayi Milliye Mahallesi'nde yer alan, Balıkesir Bölge Trafik Müdürlüğü yanında bulunan yaklaşık 8400m² alanda, içerisinde Anıtkabir'deki Aslanlı Yolu hatırlatan bir yol da bulunan ve Mustafa Kemal Atatürk'ün Selanik'te doğduğu evin bir reprodüksiyonu olan projeye 2020 yılı Ağustos ayında başlanmış, 10 Kasım 2021 günü de açılışı yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tokat Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi</span>

Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi, Tokat'ın merkezinde, Süsoy ailesinin yaşadığı ve Mustafa Kemal Atatürk'ün cumhurbaşkanı sıfatıyla şehir ziyaretlerinde konakladığı tarihî konakta bulunan müze-ev ve etnografya müzesi.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Kemal Atatürk'ün ailesi</span> Atatürkün akrabaları

Mustafa Kemal Atatürk'ün ailesi, tarihte sürekli araştırılmış ve çeşitli iddialara maruz kalmıştır. Geleneksel medyada çoğunlukla çekirdek ailesi veya tümüyle soyundan bahsedilmiştir.

Erzurum Atatürk Evi Müzesi, Erzurum’un Yakutiye ilçesinde bulunan, Erzurum Kongresi sırasında Mustafa Kemal Paşa'nın arkadaşları ile birlikte ikamet ettiği konakta hizmet veren müze.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.