İçeriğe atla

Atalya

Antik İsrail
"Promptuarii Iconum Insigniorum "

Athaliah (diğer yazılışları: Atalya, Athalie, Athalia, Atalia) (İbranice: עֲתַלְיָה, ʻĂṯalyâ, "Tanrı yücedir"; Yunanca: Γοθολια; Latince: Athalia) Jehoram'ın eşi, Ahaziah'ın annesi ve Yehuda Krallığı'nı altı yıl süreyle tek başına yöneten kraliçeydi. William F. Albright'a göre MÖ 842 - MÖ 837 yıllarında, Edwin R. Thiele'ye göre ise MÖ 842/841 ile MÖ 836/835 yılları arasında hükümdarlık yaptı.[1] Athaliah genelde İsrail Kralı Ahab ile Kraliçe Jezebel'in kızı olduğu farzedilir. Jehoram ile olan evliliği iki krallık arasındaki anlaşmanın bir ürünüdür.

Davud'un soyundan gelen Jeroham her ne kadar Yahve ibadetine sadık kaldıysa da Athaliah'ın Baal ibadetine hoşgörüyle yaklaştı. Jehoram öldüğünde yerine oğlu Ahaziah geçti ve Athaliah ana kraliçe olarak saltanatta kalmaya devam etti. Ahaziah'ın İsrail Kralı Jehoram ile birlikte Jehu tarafından öldürülmesinin ardından başa geçen ana kraliçe Yehuda'da Baal kültürünü yaymaya çalıştı.

Athaliah, Yehuda Kraliçesi sıfatıyla, Ahaziah'ın olası bütün taht varislerini öldürttü; fakat torunu Joaş Ahaziah'ın kızkardeşi Jehoşeba tarafından kurtarılıp din adamı Jehoiada'nın yanında gizlice yetiştirildi. Altı yıl sonra Jehoiada Joaş'ı kraliçenin karşısına çıkarıp Yehuda'nın yeni kralı olduğunu söylemesi üzerine Athaliah şaşkınlığa uğradı. Acilen ayaklanmayı bastırmak için işe koyulan Athaliah hemen yakalanıp öldürüldü.

Athaliah: Ahab'ın kızı mı, kızkardeşi mi?

Birçok Tora yorumlarının bulunduğu metinlerde (yukarıda aktarıldığı gibi) Athaliah'ın Ahab ile Jezebel'in kızı olduğu anlatılır. Bazı metinlerde ise kronolojik açıdan yaklaşıldığında aslında Athaliah'ın Ahab'ın kızkardeşi olması gerektiği savunulur.[2][3] Kardeşlik ilişkisini destekleyen unsurlar şunlardır:

  • 2 Krallar 8:26 ve 2 Tarihler 22:2'de Yehuda'lı Jehoram'ın Omri'nin "kızı" ile evlendiği yazılıdır. İbranicedeki bat kelimesi kızı anlamına geldiği gibi bir nesile ait kadını da simgeler. Yani bat-Omri, Omri'nin kızı anlamına geldiği gibi Omri'nin soyundan gelen kadın anlamını da taşımaktadır. Günümüz tercümelerinde bu "(kız) torun" olarak gözükür (bkz.2 Krallar 8:2620 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.). Bu sefer de akla gelen soru, Athaliah'ın Ahab yerine Tora'da neden Omri ile olan ilişkisi kullanıldığıdır.
  • 2 Krallar 8:29'dan çıkan sonuç ise Athaliah'ın kocası Jehoram evlilik yoluyla (hatan) Ahab hanedanlığına bağlı olmasıdır. İbranicedeki hatan kelimesi kayınpeder-damat ilişkisini belirtmek için kullanılır. Eğer Athaliah Ahab'ın kızı olsaydı Jehoram için "damat" kelimesi kullanılmalıydı; Jehoram'ın "Ahab hanedanlığının mensubu" oluşu Athaliah'ın Ahab'ın kızkardeşi yapmaktaydı.

Athaliah'ın Ahab'ın kızı olduğunu savunanların referans noktaları 2 Krallar 8:18 ve 2 Tarihler 21:6'dır. Bu kaynaklarda Jehoram'ın "Ahav'ın kızıyla evli" olduğunu bire bir yazar. (2 Tarihler 21:6'nın Süryanice versiyonunda kızkardeşi diye tercüme edilmiştir.)

Edebiyat ve müzikte Athaliah

Fransız Jean Racine 1691'de Tora'da adı geçen Kraliçe Athaliah ile ilgili adı Athalie olan bir oyun yazdı. Alman bestekâr Felix Mendelssohn ise ilk defa Berlin'de 1845'te sahneye konan bu oyun için bir beste yaptı.

1773'te Handel Athalia isimli bestesini yapıp kraliçe için "Jezebel kızı Baal'li Yehuda Kraliçesi" diye hitap etti. Baal, Eski Ahit'te anlatıldığı üzere İsrailoğullarının da zaman zaman ibadet ettiği Kenanlıların bereket tanrısıydı.

Atalya
Davud Hanedanlığı
Yehuda kabilesi
Resmî unvanlar
Önce gelen
Ahaziah		{{{title}}}
MÖ 842 - MÖ 836 		Sonra gelen
Joaş

Ayrıca bakınız

  • Tanah - 2 Krallar ve 2 Tarihler
  • Josephus, Jewish Antiquities 9.7.1-5.
  • Athalia, by Handel; The New Oxford Annotated Bible, third edition (2001), page 582.

Kaynakça

  1. ^ Edwin R. Thiele, The Mysterious Numbers of the Hebrew Kings (3rd ed.; Grand Rapids, MI: Zondervan/Kregel, 1983) 104.
  2. ^ H. J. Katzenstein, "Who Were the Parents of Athaliah?" Israel Exploration Journal 5 (1955) 194-197.
  3. ^ Winfed Thiel, in Anchor Bible Dictionary, David Noel Freedman and Gary A. Herion, editors (New York: Doubleday, 1992) 511-512.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ahav</span>

Ahab veya Ahav Omri'nin oğlu ve İsrail'in Kralıydı. William F. Albright'a göre MÖ 869 - MÖ 850 yıllarında, E. R. Thiele'ye göre ise MÖ 874 - MÖ 853 yılları arasında hükümdarlık yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İlyas</span>

İlyas, İbranice İncil'deki Krallar Kitaplarına göre bir peygamber ve bir mucize yaratıcısıdır ve Kral Ahab'ın hükümdarlığı sırasında kuzey İsrail krallığında yaşar. 1 Krallar 18'de İlyas, Kenan tanrısı Baal'a karşı İbrani Tanrısı YHWH'ye tapınmayı savunur. Tanrı ayrıca İlyas aracılığıyla diriliş, gökten ateş indirme ve "ateşle" diri diri göğe girme gibi birçok mucize gerçekleştirir. Ayrıca "peygamberlerin oğulları" olarak bilinen bir peygamberler okuluna liderlik eder. Yükselişinin ardından, öğrencisi ve en sadık yardımcısı Elyesa, bu okulun lideri rolünü üstlenir. Malaki Kitabı, İlyas'ın "Tanrı'nın büyük ve korkunç gününün gelişinden önce" döneceğini kehanet eder, onu İbrani Kutsal Kitabına saygı duyan çeşitli inançlarda Mesih'in ve eskatonun habercisi yapar. İlyas'a yapılan atıflar Sirak, Yeni Ahit, Mişna,Talmud, Kuran, Mormon Kitabı ve Bahai yazılarında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İsrail Krallığı (kuzey)</span>

İsrail Krallığı Birinci İsrail Krallığı'nın MÖ 930'da yıkılmasından sonra kurulmuş iki devletten biridir. MÖ 930'da kurulan krallığın varlığı MÖ 720'de Asur İmparatorluğu'nun işgaliyle son buldu. En önemli şehirleri Şehem, Tirzah ve Samiriye idi.

<span class="mw-page-title-main">Omri</span>

Omri "Tanrı hayatımdır") İkinci İsrail Krallığının kralı ve Ahab'ın babasıydı. William F. Albright'a göre hükümdarlığı MÖ 876 - MÖ 869 arası sürerken bu E. R. Thiele'ye göre MÖ 888 - MÖ 880 arasıdır. Zimri, Elah'ı öldürüp kendini kral ederken Omri Elah'ın ordusunda komutandı. Omriyi kendilerine kral seçen birlikler Tirzah'a yürüyüp Zimri'yi sarayında kıstırdı ve Zimri öldü.

<span class="mw-page-title-main">Ahaziya (İsrail)</span>

Ahaziah, Ochozias veya Ahaziya Ahab ve Jezebel'in oğlu ve İsrail'in sekizinci kralıydı. William F. Albright'a göre iktidarı MÖ 850 - MÖ 849 yılları, E. R. Thiele'ye göre ise MÖ 853 - MÖ 852 yılları arasında varolmuştur. Krallar Kitabında babası Ahab'ın yolundan gittiği için eleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yoram (İsrail)</span>

Jehoram İsrail Kralıydı. Ahab'la Jezebel'in kral olan iki oğlundan biriydi. Tanah'ta anlatıldığına göre İsrail Kralı Jeroham'ın beşinci yılında aynı isimle (Jeroham) başka bir kral Yehuda Krallığı'nın başına geçti. Yehuda Kralı Jeroham başa geçtiğinde, babası Jehoşafat hâlâ kraldı; iki kral ülkeyi birlikte yönettiler. İki farklı kral Jeroham Tanah'ın bazı kısımlarında birlikte anıldığından bu akıl karıştırmaktadır.. Yoram, William F. Albright'a göre MÖ 849 - MÖ 842 arası, E. R. Thiele'ye göre ise MÖ 852 - MÖ 841 arası hükümdarlık yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yehu</span> İsrail kralı

Jehu Nimşi'nin torunu, Jehoşafat'ın oğlu ve İsrail'in kralıydı. William F. Albright'a göre MÖ 842 - MÖ 815, E. R. Thiele'ye göre MÖ 841 - MÖ 814 tarihleri arası hükümdarlık yaptı. Jehu ile ilgili bilgilerin kaynağı olarak Tanah kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">II. Yarovam</span>

Jeroboam II Joaş'ın oğlu ve Kuzey İsrail Krallığı'nın on dördüncü kralıydı; kırk bir yıl krallık yaptı. Döneminin Yehuda Kralları Amaziah ve Uzziah'tı. Suriyelilere karşı zaferler kazanıp ülkeyi eski sınırlarına kavuşturdu: "Yarovam Levo-Hamat'tan Arava Gölü'ne kadar İsrail topraklarını yeniden ele geçirdi". William F. Albright'a göre M.Ö. 786 - M.Ö. 746, E. R. Thiele'ye göre ise M.Ö. 793 - M.Ö. 753 yılları arası krallık yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Aviya</span>

Aviya, Abijam veya Aviyam Davud Hanedanlığının dördüncü, Yehuda Krallığı'nın ikinci kralıydı. Rehoboam'ın oğlu, Davud oğlu Süleyman'ın torunuydu. Tarihler kitabında ona "Abijah" diye hitap edilir.

<span class="mw-page-title-main">Asa</span>

Asa, Yehuda Krallığı'nın üçüncü, Davud Hanedanlığı'nın beşinci kralıydı. Süleyman oğlu Rehoboam'ın torunu, Abijam'ın oğluydu. Tanah'a göre 41 yıl hükümdarlık yaptı. Saltanatı MÖ 913-910 ila MÖ 873-869 tarihleri arası sürdü. Ardılı olarak yerine oğlu Jehoşafat geçti. Thiele'nin kronolojisine göre Asa hastalandı ve krallığını oğlu Jehoşafatla paylaştı; ortaklaşa sürdürülen krallığın ikinci yılında Asa öldü.

<span class="mw-page-title-main">Yehoşafat</span>

Yehoşafat Asa'nın oğlu ve Yehuda Krallığı'nın dördüncü kralıydı. Oğullarından biri, kendinden sonra tahta geçen Jehoram'dı. Annesi Azubah'ydı Tanah'a göre Tanrı'nın tüm ulusları yargılayacağı yer olan Jehosafat Vadisi adını bu hükümdardan aldığına inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Yehoram (Yehuda)</span>

Jehoram Jehoşafat'ın oğlu ve Yehuda Krallığı'nın kralıydı.

<span class="mw-page-title-main">Ahazya (Yehuda)</span> Yehuda Krallığının 7. kralı.

Ahaziah Yehuda Kralıydı. Babası Jehoram annesi de Ahab'ın kızı Athaliah idi. Tanah'ta adı Jehoahaz olarak da geçer. Ahab Hanedanlığı yıllarına göre 42 yaşında tahta geçti fakat gerçek yaşı 22 idi. Çoğu dinbilimciler 2 Tarihler kitabında geçen 42 yaşın bir yazım hatası olduğu, doğrusunun 2 Krallar kitabında yazıldığı gibi 22 olduğunu savunur. Bazı Yunan ve Suriye metinlerinde 2 Tarihler'deki yaşın 22 olarak düzeltildiği gözükür. William F. Albright'a göre M.Ö. 842'de, E. R. Thiele'ye göre ise M.Ö. 841/840 yılında krallık yaptı. Annesi Athaliah'ın etkisiyle "Yahveh"cileri kızdıran ibadet şekillerini ülkeye soktu.

<span class="mw-page-title-main">Yoaş (Yehuda)</span> Yehuda Krallığının 9. kralı.

Joaş (İbranice: יוֹאָשׁ veya יהואש, "Tanrı vergisi"; Yunanca: Ιωας; Latince: Joas), Ahaziah'ın soyundan hayatta olan tek kişiydi ve Yehuda'nın kralıydı.

<span class="mw-page-title-main">Hezekiya</span> Yehuda Krallığının 14. kralı

Hezekiya Ahaz'ın oğlu ve Yehuda Krallığı'nın 14. kralıydı. Edwin Thiele hükümdarlık tarihlerinin MÖ 715 ile MÖ 686 yılları olduğunu belirtir. Hezekiya ayrıca, Tora'da en çok göze çarpan krallardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Amon (Yehuda)</span> Yehuda kralı

Amon, Tora'ya göre babası Menaşe'den sonra tahta geçen Yehuda Kralıdır. Annesi, Yodfat'lı Haruz'un kızı Meşullemet'tir. Karısı, Bozkat'lı Adaya'nın kızı Yedida'dır.

<span class="mw-page-title-main">Yoşiyahu</span>

Yoşiyahu büyük reformlar yapan Yehuda kralıydı. Tarihçiler tarafından, kendi zamanına denk gelen Deotronomik reformlar döneminde dini yazıtlar yazdırdığı veya bulduğuna inanılır.

<span class="mw-page-title-main">İşboşet</span>

İşboşet, Aşbaal veya İşbaal, Tanah'ta adı geçen krallardan biridir. ~MÖ 1047'de doğan İşboşet, Kral Şaul'un dört oğlundan biri olup annesi Ahimaaz'ın kızı Ahinoam'dır. Şaul'un ve üç erkek kardeşinin Gilboa Dağı Savaşı'nda ölmesinin ardından, İsrail'in on iki kabilesini içinde barındıran İsrail Krallığı'nın ikinci kralı olarak seçildi.

Krallar Kitabı, Kral David'in ölümünden Yekoniya'nın Babil'de esir düşmesine kadar geçen 400 yıllık sürede antik İsrail ve Yehuda krallıklarıyla ilgili hikâyeleri anlatır. Yeşu, Hâkimler ve Samuel kitaplarının bulunduğu bir dizi tarihsel kitabın sonuncusudur ve ana amacı Yahudi krallığın Babilliler tarafından neden yıkıldığını dini açıdan anlatmak ve sürgünden dönüşün temelini hazırlamaktı.

<span class="mw-page-title-main">İzebel</span>

İzebel veya Jezebel, Tanah'ın Krallar Kitabı'nda bahsi geçen, Saydalı I. Etbaal'ın kızı ve İsrail Kralı Ahav'ın karısıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.