İçeriğe atla

Ataerkil klan sistemi

Bu madde Batı Zhou'daki siyasi hiyerarşi sistemi hakkındadır. Erkek egemen toplumların genel kavramı için Ataerkillik sayfasına bakınız.

Antik Çin'de, Zhou kültürel alanının ataerkil klan sistemi (Çince: 宗法; pinyin: zōngfǎ; 'klan yasası'), Batı Zhou'dan önce ve Doğu Zhou hanedanlığının ilk yarısı boyunca grup ilişkileri ve güç tabakalaşmasının birincil aracıydı. Bu toplumsal örgütlenme yöntemi, Zhou devletinin siyasi işleyişinin temelini oluşturmuş ve onu önceden şekillendirmiştir. Ataerkil sistem kan bağına dayanıyordu ve özünde ilk doğan veraseti vardı ve Batı Zhou siyasi hiyerarşisinin korunmasında ve sosyal düzenin istikrarında rol oynadı.[1][2] Ritüel ve müzik sistemiyle birlikte Zhou toplumunun temeli olarak görülür.[3]

Genel bakış

Zhou halkı erken dönemlerde atalara ait tapınaklar inşa etme geleneğine sahipti ve klan tapınağı atayı temsil eden bir Ruh tableti barındırıyordu ve içinde inşa edilen tapınakların sayısı ataerkilin hiyerarşik statüsüne bağlıydı. Tapınaklar ritüellerin yanı sıra büyük törenler ve kararlar için de kullanılırdı ve bir tören salonu niteliği taşırdı. Atalara duyulan bu saygı klan içindeki birliği güçlendirmiş ve sosyal yapıyı istikrara kavuşturmuştur. Klan tapınak sistemini tamamlayan klan mezar sistemi, Batı Zhou ve İlkbahar ve Sonbahar dönemlerinde soyluların ve devlet görevlilerinin halka açık mezarlıklara topluca gömülmesini sağlıyordu. Üç ayin kitabına göre, katil ölüler hariç tüm klan üyeleri klan mezarına gömülmelidir. Patrik bazen acil bir durum olduğunda ataları bildirmek için klan mezarına gitmek zorunda kalırdı.

"Soyadı" için kullanılan modern standart Çince kelime 姓氏; xíngshì'dir. Batı Zhou hanedanlığında, xing (姓) ve shi (氏) iki ayrı soyadıydı; daha büyük olan xing ortak aristokratik soyu gösterirken, shi coğrafi bölgeye dayalı olarak xing'in bir koludur. Soylulara gençken babaları tarafından verilen bir isim ve yetişkin olduklarında da bir nezaket ismi verilirdi.[4] Nezaket ismi Taç Giyme Töreni veya Olgunluk Töreninde, bazen de kadınlar için evlilikte alınır.[5] Erkekler için, bireysel aristokratın tam nezaket isminde üç karakter vardır. İlk karakter, en büyükten en küçüğe doğru o neslin doğum sırasını gösterir: 伯、仲、叔、季, bazen de 孟. İkinci karakter keyfidir ve önceki nesillerden gelen isimleri yansıtabilir veya aynı babanın tüm oğulları arasında tutarlı olabilir. Son karakter "baba" için kullanılan bir kelimedir.[6] Bu, Batı hanedanlık armalarındaki kadanslara benzer.

Klan toplumuna benzer şekilde, Zhou hanedanının soyluları aynı soyadından evliliği yasaklamışlardır.[7][8]:22–23

Ayrıca bakınız

Kaynaklar

  1. ^ Yang Ximei (杨习梅), (Ed.) (2016). Zhongguo Jianyu Shi 中国监狱史 [The History of Imprisonment in China] (Çince). Pekin: Falü Chubanshe. s. 44. ISBN 978-7-5118-9582-0. 
  2. ^ “宗法”字的解释 [Definition of "Zongfa"]. Zdic Chinese Dictionary (Çince). 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022. 
  3. ^ 常识必背 | 什么是礼乐制度？ [Always recognizable yet bound to contravene – what was the system of rites and music?]. sohu.com (Çince). March 2022. 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Lü Shihuo (呂世浩) (2014). Qin Shihuang: Yi chang lishi de sibian zhi lü 秦始皇︰一場歷史的思辨之旅 [First Emperor Qin: Evolution of the full field of historical discourses] (Çince). Ping'an Wenhua. 12 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
  5. ^ Wilkinson, Endymion Porter (2018). Chinese History: A New Manual. Cambridge, MA: Harvard University Asia Center. ss. 143-145. ISBN 978-0998888309. 
  6. ^ 古人常说“伯仲叔季”，其中玄妙你知道多少？古人：切记，不可乱用! [Ancient people were always saying "eldest, second-eldest, younger, youngest", but how many of their marvels do you know? Ancient ones say: remember, you can't apply these haphazardly!]. sohu.com (Çince). 2019. 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Mou Runsun (牟潤孫) (1990). Haiyi Zazhuo 海遺雜著 (Çince). Hong Kong: Chinese University Press. s. 166. ISBN 978-962-201-407-7. 
  8. ^ Ip King-tak (葉敬德) (2014). 儒家家庭價值的應用與生物科技倫理 [Confucian Family Values, Applications and Biotechnology]. International Journal of Chinese & Comparative Philosophy of Medicine (Çince). 12 (1): 21-37. doi:10.24112/ijccpm.121554 Özgürce erişilebilir. 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Konfüçyüsçülük</span> Çin merkezli etik ve felsefi sistemi

Konfüçyüsçülük, Ruizm veya Ru klasisizmi olarak da bilinir, antik Çin'de ortaya çıkan bir düşünce ve davranış sistemidir ve çeşitli şekillerde bir gelenek, felsefe, din, hükûmet teorisi veya yaşam biçimi olarak tanımlanır. Konfüçyüsçülük, Çin filozofu Konfüçyüs'ün öğretilerinden, daha sonra Yüz Düşünce Okulu dönemi olarak anılacak bir dönemde gelişti.

Çin felsefesinde Legalizm, bir politik sistemin temellerini içeren felsefedir. İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'yle Savaşan Beylikler Dönemi'nde yaygın olan dört felsefe okulundan biriydi. MÖ 770-MÖ 221 yıllarını içine alan bu dönem, Çin'de büyük kültürel mayalanmanın olduğu ve yeni düşünce tarzlarının ortaya çıktığı dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">Shujing</span>

Shujing veya "Tarih Klasiği" Antik Çin tarihindeki olayları konu alan kayıtların bir derlemesidir. Sıklıkla Shàngshū yani "Saygın Evrak" (尚書/尚书) veya sadece Shū (書/书) yani "Evrak" olarak da anılır. Eserin ismi Batı dillerine farklı şekillerde çevrilmiştir: "Tarih Klasiği", "Evrak Klasiği", "Tarih Kitabı" ve "Evrak Kitabı" gibi.

<span class="mw-page-title-main">Zhou Hanedanı</span> Çu Devleti veya Zou Hanedanı

Zhou Hanedanı ; Çin tarihinde MÖ 1122'den MÖ 256 yılına kadar hüküm süren kraliyet hanedanı. Çin tarihindeki Zhou Hanedanı, diğer tüm hanedanlardan daha uzun süre hüküm sürmüştür. Bu hanedandan önce Çin'in yönetici hanedanı; Shang Hanedanı idi ve Çin Hanedanı'nı bu hanedan takip etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çin tarihi</span> ulusal tarih

Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Çin kültürü</span>

Çin kültürü, modern dünyadaki en eski jeopolitik varlık olan Çin'in topraklarında yer alan, en zenginleri 10.000 yıl öncesine dayanan, çok çeşitli alanlardaki muazzam ve karmaşık başarıları kapsar. Nitekim günümüz Çin, hanedanların ve siyasi rejim değişiklikleriyle Çin Şi Huang'ın M.Ö. 221 yılında kurduğu Çin İmparatorluğu'nun doğrudan vârisi olarak görülebilir. Pratiklerin, nesnelerin ve kavramların etkili bir şekilde yayılmasına olanak sağlayan bu süreklilik, Çin kültürünün belli unsurlarına bölgesel ve tarihsel farklılıkların ötesine geçen genel bir görünüm kazandırmaktadır. Bu unsurlardan bazı örnekler, mandarin rejiminde ve toplumsal ve ailevi ilişkilerin kavranmasında görünebilen Konfüçyüsçü etkiler ya da Çin dünyası genelinde benimsenmiş felsefi veya metafizik kavramların ve dini pratiklerinin kökeninde bulunan Taoizm damgası. Çin İmparatorluğu'nun prestiji, bu ortak kültürünün Uzak Doğu ve Güneydoğu Asya'ya yayılmasına katkıda bulunmasının yanı sıra Çin uygarlığını zenginleştirmiş birçok yabancıyı cezbetmiştir. Diğer kültürel başarılar ancak belli bir bölgeye ya da bir döneme özgüdür. Bu açıdan, Çin kültürünün çeşitli alanlarının 19. yüzyıldan beri Batılı nüfuza ve moderniteye yaklaşma biçimi ve küreselleşmeye karşı göstermeye devam ettiği tepki büyük bir ilgi meselesidir. Çin'in ekonomik gelişimi popüler geleneklere ve sanatlara meydan okumaktadır. Nakış veya tiyatro gibi birçok kültür biçimi kaybolma sürecindedir.

<span class="mw-page-title-main">Çin sanatı</span>

Çin sanatı, Çin'de yapılan ya da Çinli sanatçıların yaptığı görsel sanattır. Erken "taş devri sanatı" M.Ö. 10.000 yıllarına dayanır ve çoğunlukla basit çömlekçilik ve heykeller içerir. Bu erken dönemin ardından Çin sanatı, Çin tarihiyle olduğu gibi çoğunlukla yüzlerce sene süren çok sayıda hanedanlık dönemiyle karakterize edilir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Zhou Hanedanı</span>

Doğu Zhou Hanedanı, Çin'in Zhou Hanedanı'nın ikinci yarıydı. MÖ 770-256 yılları arasında sürmüş olup İlkbahar ve Sonbahar ile Savaşan Devletler Çağı olmak üzere iki döneme ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bronz yazıtlar</span>

Bronz yazıtlar, Shang Hanedanı'ndan Zhou Hanedanı'na ve hatta daha sonrasına kadar zhōng çanları ve dǐng tripodal kazanlar gibi ritüel bronzlar üzerinde kullanılan çeşitli Çin yazılarıdır. Erken bronz yazıtlar, hemen hemen her zaman tuncun döküldüğü parça kalıbın ıslak kilinde bir kalemle yazılırken daha sonraki yazıtlar ise genellikle bronz döküldükten sonra oyulmuştur. Bronz yazıtlar, Çin yazı ailesindeki en eski yazılardan biridir ve ondan önce fal yazıtları gelir.

Ch'ien Mu veya Qian Mu, Çinli tarihçi, filozof ve yazardır. 20. yüzyıl Çin'inin en büyük tarihçilerinden ve filozoflarından biri olarak kabul edilir. Ch'ien, Lü Simian, Chen Yinke ve Chen Yuan ile birlikte Modern Çin'in "En Büyük Dört Tarihçisi" olarak bilinmektedir.

Yüz Aile Soyadı, ortak Çin soyadlarından oluşan klasik bir Çince metindir. Song Hanedanı döneminde bilinmeyen bir yazar tarafından derlendi. Kitapta 507 soyadı listelenmektedir. Bunlardan 441 tanesi tek karakterli, 66 tanesi çift karakterli soyaddır. Orijinal isimlerden yaklaşık 800 isim türetilmiştir.

Jin Hanedanlığı'nın altıncı imparatoru olan Jin İmparatoru Zhangzong, kişisel adıyla Madage ve Çinceleştirilmiş adıyla Wanyan Jing, Çin'deki Curçen yönetiminde hüküm sürmüştür. Zhangzong, 20 Ocak 1189'dan 29 Aralık 1208'e kadar saltanat sürmüştür.

Situ, antik Çin'deki en yüksek rütbeli devlet dairelerinden biriydi. Batı Zhou hanedanlığı döneminde kurulan bu makamın orijinal adı 司土 olup Arazi Yöneticisi anlamına gelmektedir.

Fanyang'ın Lu klanı (范陽盧氏) Doğu Han hanedanlığının sonlarından Song hanedanlığının başlarına kadar etkin olan bir Çin siyasi klanıydı. Zhou hanedanlığı altında bir dükalık devleti olan Qi'deki soylu bir klandan geliyorlardı. Aile adları Lu 盧, Qi'nin yönetici Jiang ailesi tarafından kendilerine verilen tımarın adından türetilmiştir. M.Ö. 386 yılında Tian ailesinden Dük Tai'nin Qi yönetimini Jiang ailesinden almasının ardından Jiang (姜) ailesiyle akraba olan Lu ailesi, kalıtsal tımarlarını ve mülklerini kaybederek diasporada yaşayan bir aile haline geldi. Lu ailesi daha sonra bugünkü Pekin, Tianjin ve Baoding'i kapsayan Fanyang Kumandanlığı'na yerleşmiştir.

Boling Cui Klanı (博陵崔氏) Han Hanedanlığı'ndan Beş Hanedanlık ve On Krallık döneminin sonuna kadar siyasi olarak aktif olan soylu bir Çin klanıydı. Qinghe'nin Cui klanı ile aynı soyu paylaşıyorlardı. Bu klanın kurucu babası Cui Zhongmou (崔仲牟), Qinghe Cui klanının kurucu babası Cui Ye'nin (崔業) küçük kardeşiydi. Babaları Jizi (季子), bu iki klanın ortak atasıydı.

Qinghe Cui klanı (清河崔氏) yüksek rütbeli devlet memurları ve Konfüçyüsçü âlimlerden oluşan seçkin bir Çin ailesiydi. Klanın atalarının evi, bugünkü Shandong ve Hebei eyaletlerinin bir kısmını kapsayan Qinghe Kumandanlığı'ndaydı (清河郡).

Jingzhao Du klanı, Jingzhao bölgesi merkezli önde gelen bir Çin klanıydı. Kökenleri Batı Han hanedanlığına kadar uzanan bu klan, Tang hanedanlığının sonuna kadar Çin siyasetinde ve toplumunda önemini korumuştur.

Hedong'un Pei klanı (河東裴氏) Han hanedanlığından Beş Hanedanlık ve On Krallık döneminin sonuna kadar siyasi olarak aktif olan önemli bir Çin klanıydı. Atalarının evi Hedong Kumandanlığı'ndaydı. Kurucu babaları, arkaik Feng klanından gelen Jiepei (解𨛬君) Lordu Pei Ling (裴陵) idi.

<span class="mw-page-title-main">Caishen</span>

Caishen, Çin halk dininde ve Taoizm'de tapınılan mitolojik bir figürdür.

<span class="mw-page-title-main">Li Şanlan</span>

Li Şanlan Çing Hanedanlığı döneminde yaşamış Çinli bir matematikçiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.