İçeriğe atla

At nalı teorisi

At nalı teorisi ya da at nalı modeli, siyaset biliminde aşırı sol ve aşırı sağ ideolojilerin birbirlerinin tam zıttı değil, tam aksine oldukça benzer fikirler olduğunu savunan bir terimdir. At nalının sol ve sağ uçlarının birbirine yakın olması sebebiyle terimin isminde at nalı kullanılır. At nalının sol ucu aşırı solu temsil ederken, sağ ucu aşırı sağı temsil eder. Bu iki ideoloji, tam aksi uçlarda bulunmalarına rağmen aslında at nalı üzerinde birbirlerine oldukça yakın konumlardadır. Bu da aslında bu iki ideolojinin birbirinden çok da farklı olmadığının temsil edilmesini sağlar. Teorinin savunucuları, aşırı sol ve aşırı sağ arasında otoriterliğe veya totaliterliğe yönelme eğilimleri de dahil olmak üzere bir dizi benzerliğin bulunduğunu savunur. Teorinin çok sayıda savunucusu olmasına rağmen birçok eleştiri de almıştır.[1][2]

At nalı teorisinin savunucuları, aşırı sol ve aşırı sağın siyasi yelpazede merkezden ziyade birbirlerine yakın olduklarını savunur.

Teori, çoğunlukla Fransız filozof ve yazar Jean-Pierre Faye'ye atfedilir.[3]

Kökeni

"At nalı" metaforu, Weimar Cumhuriyeti döneminde Kara Cephe partisinin ideolojisini tanımlamak için kullanıldı.[4]

Terimin daha sonraki kullanımı Jean-Pierre Faye'in 2002 yılında yayınladığı Le Siècle des idéologies (İdeolojiler Yüzyılı) kitabında görülür.[5] Faye'nin kitabı; Hitler, Nietzsche, Stalin ve Marx'a bazı atıflarda bulunarak totaliter rejimlerin ideolojilerini felsefi olarak tartıştı.[6]

Bazı kişiler, teorinin Amerikalı sosyologlar Seymour Martin Lipset, Daniel Bell ve Çoğulculuk Okulu ile ilişkilendirirler.[7] Ayrıca teori Almanya'da da popüler olduğu için, bu teoriye katkıda bulunanlardan birisinin Alman siyaset bilimci Eckhard Jesse olduğu da söylenmektedir.[8]

Modern kullanımı

Amerikalı siyaset bilimci Jeff Taylor, 2006 yılındaki bir kitabında şöyle yazmıştı: "Sol ve Sağ'ı merkezde elitzm bulunan popülizmin iki parçası olarak düşünmek daha yararlı olabilir. Siyasi yelpaze doğrusal olabilir ancak düz bir çizgi değil, at nalı şeklindedir.".[9] Terim, aynı yıl içerisinde yayınlanan bir makalede hem aşırı sol hem de aşırı sağdan Yahudilere karşı yeniden yükselen düşmanlıkların sebepleri hakkında tartışılırken kullanıldı.[10]

Muhafazakar düşünce kuruluşu Hoover Institution'da misafir öğretim üyesi olan Josef Joffe,[11] 2008 tarihli bir makalesinde şunları yazdı:

Küreselleşme kasvetten kurtulabilecek mi? Küreselleşmeye karşı oluşan isyan aslında '08 Çöküşünden önce geldi. Popülizm, öfkeli yüzünü Batı'nın her yerinde on yılın ortalarına doğru göstermeye başladı. En dramatik iki örnek; popülist partilerin yalnızcılık, korumacılık ve yeniden bölüşüm mesajları ile büyük başarı elde ettiği Almanya ve Avusturya'ydı. Almanya'daki örnek sol popülist parti "Die Linke" iken; Avusturya'daki örnek, bir grup sağ Parti'nin birleşip 2008 seçimlerinde neredeyse %30 oy alması oldu. Sol ve sağ modern siyasetin "at nalı" teorisini bir kez daha resmetti: Demir geriye doğru büküldükçe iki uç neredeyse birbirine değiyor.[12]

2015'te Müslüman bir reformist olan Mecid Navaz, aşırı sol ve aşırı sağ devletlerde "siyasi düşman" listelerinin derlenip yayınlanmasının ortak bir eğilim olduğuna dikkat çekerek konu hakkında şunları söyledi:[13]

Jean-Pierre Faye'e atfedilen politik at nalı teorisinin vurguladığı gibi, eğer yeterince sola seyahat edersek aşırı sağ tarafından kullanılan aynı alaycı, iğrenç ve pervasız kabadayı taktiklerle karşılaşırız. Siyasi yelpazenin iki ucu en tepede bir at nalı gibi buluşuyor. Bu durum da bana göre totaliter bir kontrolü simgeliyor. İdeolojik saflık arayışlarında; Stalin ve Hitler, modern neo-Nazilerin ve aşırı sol taraftarlarının kabul etmek isteyeceğinden daha fazla ortak noktaya sahipti.

Kyrylo Tkachenko'nun Eurozine için 2018'de yayınladığı "Sol Ne Kadar Sağ?" başlıklı makalede, Ukrayna'da son zamanlarda aşırı sol ve aşırı sağ arasında bulunan ortak nedenler hakkında şöyle söylendi:[14]

Ortak bir siyasi gündem arayışı, siyasi yelpazenin her iki ucunda da fark edilebilen bir eğilimdir. Bu fenomen kendisini esas olarak içerikle ilgili örtüşmeler yoluyla gösterse de, buna kırmızı-kahverengi ittifak olarak atıfta bulunmak için iyi nedenler olduğuna inanıyorum. Ortak yönleri, paylaştıkları anti-liberal kızgınlığa dayanmaktadır. Tabii ki, aşırı sol ve aşırı sağ arasında gözle görülür farklılıklar da var.

Kaynakça

  1. ^ Degordian (http://www.degordian.com). "The Left or the Right: Old Paradigms and New Governments". Institut za političke studije. doi:10.22182/spt.2122011.8. 19 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021. 
  2. ^ Right-Wing Populism in America: Too Close for Comfort [Amerika'da Sağ Popülizm: Konfor İçin Çok Yakın.]. Berlet, Chip; Lyons, Matthew N (İngilizce). New York: Guilford Press. Kasım 2000. s. 342. 
  3. ^ "UNITED STATES-ISRAEL: A FRIENDSHIP THAT NEEDS TO BE DEMYSTIFIED". web.archive.org. 30 Eylül 2007. 9 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021. 
  4. ^ Backes, Uwe (1989). Politischer Extremismus in demokratischen Verfassungsstaaten Elemente einer normativen Rahmentheorie. Opladen. ISBN 978-3-531-11946-5. OCLC 246557184. 
  5. ^ "Le siècle des idéologies de Jean-Pierre Faye - Evene". web.archive.org. 15 Aralık 2012. 15 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021. 
  6. ^ Le siècle des idéologies - Jean-Pierre Faye - Armand Colin - Grand format - Le Hall du Livre NANCY (Fransızca). 
  7. ^ "Challenging Centrist/Extremist Theory". 9 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021. 
  8. ^ "ZEIT ONLINE | Lesen Sie zeit.de mit Werbung oder im PUR-Abo. Sie haben die Wahl". www.zeit.de. 17 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021. 
  9. ^ Taylor, Jeff (2006). Where did the party go? : William Jennings Bryan, Hubert Humphrey, and the Jeffersonian legacy. Columbia: University of Missouri Press. ss. 481-482. ISBN 0-8262-1659-5. OCLC 64390457. 
  10. ^ "Australia/Israel Review - Scribblings". web.archive.org. 16 Mayıs 2011. 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021. 
  11. ^ "Josef Joffe". Hoover Institution (İngilizce). 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021. 
  12. ^ "New Year's Essay 2009 - For Roland Berger - By Josef Joffe | Roland Berger News | Strategy Consultants". web.archive.org. 3 Şubat 2009. 22 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021. 
  13. ^ "The Left's Witch Hunt Against Muslims | Maajid Nawaz". The Daily Beast. 23 Mayıs 2018. 23 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021. 
  14. ^ "How Right is the Left?". www.eurozine.com. 17 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Siyaset veya politika, gruplar arasında kararların alındığı veya bireyler arasındaki güç ilişkilerinin, kaynakların dağıtımı veya statü gibi diğer etkileşim biçimlerinin ilişkilendirildiği bir dizi faaliyeti ifade eder. Siyaset ve hükümeti inceleyen sosyal bilim dalı ise siyaset bilimi olarak adlandırılır.

İdeoloji, özellikle tamamen epistemik olmayan nedenlerle bir kişi veya grup tarafından benimsenen inanç veya felsefeler kümesidir. bu durumda "pratik unsurların teorik unsurlar kadar önemli olduğu" anlamına gelir. Daha önceden genellikle ekonomik, siyasi veya dini teorilere ve politikalara uygulanan terim, Karl Marx ve Friedrich Engels'e kadar uzanan bir geleneğe sahipti. Ancak daha yakın zamanlarda yapılan kullanımlarda terim genellikle ek olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Popülizm</span> politik yönelim veya bakış açısı

Popülizm veya halk çıkarcılığı, toplumdaki seçkin bir tabaka tarafından halkın çıkarlarının bastırıldığını ve engellediğini varsayan ve devlet organlarının bu seçkin tabakanın etkisinden çıkarılıp halkın yararına ve toplum olarak gelişmesi için kullanılması gerektiğini söyleyen siyasî bir felsefe veya söylem biçimi. Popülist söylem "sokaktaki insan"ın ekonomik ve sosyal çıkarlarını vurgulayarak, önyargılarını ve duygusal kırılmalarını kullanarak başarıya ulaşmayı amaçlar. Popülist söylem, belirli bir ideolojiye bağlı değildir. Nitekim, son yıllarda hem sol hem de sağ görüşlü liderlerin popülizme başvurduğu gözlemlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Solculuk</span> toplumsal eşitliği ve eşitlikçiliği destekleyen siyasi ideolojiler, politik duruş

Solculuk, genellikle bir bütün olarak toplumsal hiyerarşiye veya belirli toplumsal hiyerarşilere karşı çıkarak, toplumsal eşitlik ve eşitlikçiliği destekleyen ve bunu sağlamaya çalışan siyasi ideolojiler yelpazesidir. Sol siyaset tipik olarak, taraftarlarının toplumda diğerlerine göre dezavantajlı olarak algıladıkları kişiler için endişe duymanın yanı sıra, uygulandıkları toplumun doğasını değiştiren radikal yollarla azaltılması veya ortadan kaldırılması gereken haksız eşitsizlikler olduğuna dair bir inancı da içerir.

Sağcılık, toplumsal hiyerarşiyi veya toplumsal eşitsizliği kabul eden veya destekleyen siyasal duruş veya etkinliktir. Toplumsal eşitsizlik, sağcılar tarafından; ya milletsel/ırksal farklılıklardan, ya dini ve inançsal farklılıklardan, ya kültürel ve sosyal farklılıklardan ya da piyasa ekonomisindeki rekabetten kaynaklandığı için kaçınılmaz, doğal, normal veya cazip bulunur. Sağ ve sol isimli siyasal kavramlar, Fransız Devrimi (1789-1799) zamanında, ayrı görüşteki siyasetçilerin Fransız parlamentosunun sağında veya solunda oturmalarından esinlenilerek oluşturulmuştur; parlamento başkanının sağındaki koltuklarda oturanlar, çoğunlukla monarşist Ancien Régime destekçilerinden oluşmuştur.

Üçüncü görüş, II. Dünya Savaşı sırasında Batı Avrupa'da gelişmiş milliyetçi bir politik pozisyondur. Bir ırk veya millet içerisinde yer alan insanlar arasındaki sosyal adalet gibi konulara önem vermektedir. Üçüncü görüş genellikle aşırı milliyetçiliğe ve ırkçılığa varan örneklere sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Aşırı sol</span> politik konum

Aşırı sol, radikal sol veya ekstrem sol siyasi yelpazenin solunda standart siyasi solun ötesinde olan politikalardır. Terimin tek ve tutarlı bir tanımı yoktur; bazı bilim insanları bunu sosyal demokrasinin daha solunu temsil ettiği şeklinde değerlendirirken diğerleri bunu komünist partilerin soluyla sınırlı tutar. Bazı durumlarda aşırı sol, bazı otoriterlik biçimleri, anarşizm, komünizm ve Marksizm ile ilişkilendirilmiş veya devrimci sosyalizm, buna ek olarak ilgili komünist ideolojileri veya anti-kapitalizm ve küreselleşme karşıtlığını savunan gruplar olarak karakterize edilmiştir. Aşırı sol terörizm, ideallerini demokratik süreçleri kullanmak yerine siyasi şiddet yoluyla gerçekleştirmeye çalışan aşırıcı, militan veya isyankar gruplardan oluşur.

Sosyalist Parti, Fransa'nın günümüzde ağırlıklı olarak merkez sol ve sol görüşlü siyasi partisi, 1969'da İşçi Enternasyonali Fransa Bölümü'nün Sosyalist Parti adını almasıyla kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Aşırı sağ</span> sağcı siyasette sağcılığın en yüksek biçimini gösteren politik konum

Aşırı sağ, radikal sağ ya da ekstrem sağ, sağcı siyasette sağcılığın en yüksek biçimini gösterir. Aşırı sağ siyaset, toplumsal hiyerarşiyi aşırı biçimde destekler; daha doğuştan bazı insanların aşağı, bazılarınınsa üstün olduğu gibi düşünceleri içinde barındırır. Belirli kişilerin ya da grupların ileri derecede üstünlüğünü destekler. Bu tip siyaset genel olarak otoriterdir ve radikal biçimde sol fikirlere karşıtlık içerir. Genellikle aşırı sağ terimi istenmeyen gruplara karşı göç ve uyum karşıtlığı duruşları, sosyokültürel boyutta baskı, milliyet ayrımcılığı; ırksal ve dinsel grupların kendilerini diğerlerinden üstün konuma getirecek tutumlar, küreselleşme karşıtlığı gibi görüşleri kapsamaktadır. Başka bir deyişle kavram aşırı milliyetçi, yabancı düşmanı, ırkçı, köktendinci özelliklerine sahip kişi ya da grupları tanımlamada kullanılır.

Merkez sol, siyasette sol ve merkez arasındaki görüşler bütünüdür. Fırsat eşitliği yoluyla toplumsal adaletin sağlanabileceği düşüncesini savunmaktadır. Merkez sol siyaset, toplumun varsıl ve yoksul kesimleri arasındaki gelir farkını en aza indirmeyi amaç edinmiştir. Siyaseten ve toplumsal olarak radikal kararlar alınabilir. Bunun yanında reformist tutumlar ile de ekonomik ve sosyal politikalar sağlanabilir. Çoğulculuk taraftarı bir görüştür, toplumun sosyal hak ve çıkarları el üstünde tutulur.

Sosyal bilimlerde, siyasi ideoloji, belirli bir toplumsal hareketin, kurumun, sınıfın veya büyük bir grubun etik ideallerini, prensiplerini, doktrinlerini, mitlerini veya sembollerini açıklayan ve toplumun nasıl çalışması gerektiğini ve belirli bir toplumsal düzen için bazı siyasi ve kültürel bir plan sunan bir dizi fikirler bütünüdür. Siyasi ideoloji, gücün nasıl dağıtılması gerektiği ve hangi amaçlar için kullanılması gerektiği konularıyla ilgilenir. Bazı siyasi partiler belirli bir ideolojiyi sıkı bir şekilde takip ederken diğerleri genel olarak ilgili ideolojiler grubundan ilham alabilir, ancak belirli bir ideolojiyi açıkça benimsemezler. Bir ideolojinin popülaritesi, bazen çıkarları doğrultusunda hareket eden ahlaki girişimcilerin etkisiyle de ilgilidir. Siyasi ideolojilerin iki boyutu vardır: (1) hedefler: toplumun nasıl organize edilmesi gerektiği; ve (2) yöntemler: bu hedefe ulaşmanın en uygun yolu.

Sol popülizm, solculuğun ve popülizmin birleştiği bir siyasi ideolojidir. Söylemleri sıklıkla anti-elitist duyguların açığa çıkarılması, sisteme muhalefet ve "geniş halk kitleleri" adına konuşmaktır. Sol popülistlerin genellikle sahip oldukları fikirler antikapitalizm, sosyal adalet, pasifizm ve küreselleşme karşıtlığı iken sınıf bilinci ve sosyalist teoriler geleneksel sol partilerde olduğu kadar önemli değildir. Sol popülizmin eşitlikçi fikirlere dayandığı ve ötekileştirmeye karşı olduğu kabul edilir. Bazı sol popülist hareketler, sosyal demokrasinin içinde kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Pournelle diyagramı</span>

Pournelle diyagramı, Jerry Pournelle tarafından geliştirilmiş iki boyutlu bir koordinat sistemi olup siyasi ideolojileri ayırt etmede kullanılır. İki boyutlu bir diyagram olduğundan Siyasi Pusula'ya ve Nolan diyagramı'na benzer ancak Pournelle diyagramının eksenleri diğer sistemlerden farklıdır.

Aşırılık veya ekstremizm, bir görüş, kanı ya da tutumun en uç biçimiyle benimsenme durumudur.

Siyasi yelpaze, siyasi pozisyon veya politik spektrum, farklı siyasi pozisyonları birbirine göre tanımlamak ve sınıflandırmak amacıyla kullanılan bir sistemdir. Bu pozisyonlar, bağımsız siyasi boyutları temsil eden bir veya daha fazla geometrik eksende yer alır. "Siyasi pusula" ve "siyasi harita" ifadeleri, özellikle popüler iki boyutlu modellerine atıfta bulunmak üzere, siyasi yelpazeyi ifade etmek için kullanılan terimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Sağ popülizm</span> sağ siyaset ile popülist söylem ve temaları birleştiren siyasi ideoloji

Sağ popülizm, sağ siyaseti popülist retorik ve temalarla birleştiren bir siyasi ideolojidir. Popülizm, politikacıların elitlerden ziyade sıradan insanlara hitap etmesi gerektiği fikridir. Sağ kanat popülistler genellikle düzene karşı konuşurlar ve halktan destek almak için elitizm karşıtı duyguları kullanırlar. Genellikle ülkelerinin kültürünü, kimliğini ve ekonomisini yabancılardan gelen tehditlere karşı savunurlar. Bu ideoloji sağcı siyaset, sosyal muhafazakârlık, ekonomik milliyetçilik ve mali muhafazakârlık ile ilişkilidir.

Ilımlı, özellikle siyaset ve din açısından radikal veya aşırı görüşlerin reddini belirleyen ideolojik bir kategoridir. Ilımlı, aşırı görüşlerden ve büyük sosyal değişimlerden kaçınarak herhangi bir ana akım pozisyonunu kabul eden biri olarak kabul edilir. Birleşik Devletler siyasetinde ılımlı, sol-sağ siyasi yelpazede merkezi bir konuma sahip olan biri olarak kabul edilir.

Alman Sosyalist Partisi, 1918 yılında Weimar Cumhuriyeti döneminde kurulan aşırı sağcı ve Alman milliyetçisi bir siyasi parti. Alman siyasetinde Völkisch Hareketine bağlı siyasi partilerden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Siyaset karşıtlığı</span> geleneksel siyasete güvensizlik

Siyaset karşıtlığı veya anti-politika, geleneksel siyasete karşı çıkma veya güvensizlik durumunu tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu, anti-establishment duygusu ve resmi siyasetten kamuoyunun uzak durmasıyla yakından ilişkilidir. Sosyal bilimde, anti-politika, politik tartışmayı halk alanından çıkarmayı amaçlayan uygulamaları ve aktörleri ifade edebilir ve bu durumda terim, politik apatiye neden olan bir durumu ifade eder; bu şekilde kullanıldığında terim apolitikleşme ile benzerlik gösterir. Eğer siyaset, tüm toplumsal kurumları ve güç ilişkilerini kapsayan bir şekilde anlaşılıyorsa, anti-politika, politik yabancılaşmadan kaynaklanan politik faaliyeti ve "alışılagelmiş siyaseti" reddetmeyi ifade edebilir.

İtalyan "Üçüncü Pozisyon" örgütü, 1970'li yıllarda İtalya'da ortaya çıkan aşırı sağ bir siyasi hareket olarak tanımlanabilir. Örgüt, adını politik spektrumun ne sağında ne de solunda olduğunu iddia eden "Üçüncü Yol" veya "Üçüncü Pozisyon" doktrininden alır. Bu ideoloji, hem kapitalizmi hem de komünizmi reddeder ve bunun yerine, ne sağ ne de sol bir yolda ilerlemeyi savunan, milliyetçi ve sosyalist unsurları bir araya getiren bir üçüncü yol önermektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.