İçeriğe atla

At frengisi

At frengisi veya durin (tercüme farklarından dolayı kabuk hastalığı ya da örtü hastalığı da denilmektedir) (Fransızcaya, Arapça uyuz anlamına gelen darina'dan ve kirli anlamına gelen darin'den geçmiştir),[1] atların ve atgillerin diğer üyelerinin bir hastalığı. Hastalık etkeni parazitik protozoonların önemli bir cinsine ait olan ve bu cinsin cinsel yolla bulaşan tek üyesi olan Trypanosoma equiperdum'dur.[2] Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü mevzuatına istinaden, Avrupada bu hastalık ihbarı mecburi bir hastalıktır.[3] Hastalığın klinik belirtilerinin tedavi edilebilmesine rağmen,[2] tedavisi yoktur.[4]

Parazit

Trypanosoma equiperdum, Trypanosoma ailesinin Trypanosoma evansi ve Trypanosoma brucei ile beraber bilinen üç türünden birisidir.[2] Trypanosoma equiperdum'un Trypanosoma evansi ile çok yakın bağlantılı olduğu keşfedilmiştir, yapılarının benzerliği nedeniyle mikroskop altında yapılan inceleme ayrımları için yeterli olmamaktadır.[5]

Trypanosoma equiperdum

Tedavi

Etken konakta son derece dayanıklıdır ve hastalığının aşısı yoktur. Hastalığın klinik belirtilerine yönelik tedavi için dört ana etken madde vardır: Suramin, Diminazen, Cymerlarsan ve Quinapyramin.[2][6] Tedavi sonrası nükslerin yaşanması olasıdır.[4] Bu hastalık her durumda ölümcül değildir ve kendiliğinden iyileşebilir, ölüm oranı görece yüksektir ve kayıtlarda mortalite oranı yüzde ellinin üzerindedir.[3]

Bu hastalığın tedavisi ya da aşı eksikliği at sektöründe temel problemlerdendir, özellikle gelişmekte olan ülkelerde at, eşek ve katırlar ulaşım ve taşıma işlerinde kullanılan kıymetli canlılardır.[7] Durin, gelişmekte olan ülkelerde endemik bir sorun olarak kabul edilir, etkenin bulunma oranı dünyadaki atğil popülasyonunun yüzde altmışının üzerindedir.[8] DHSÖ'nün protokolüne göre seropozitif hayvanlar itlaf edilir.[3] Geçim kaynakları bu hayvanlar olan insanlar için bu durum iyi bir seçenek değildir. Bu yüzden, bu konuda bir koruma uygulaması ya da tedavi geliştirmek çok önemlidir.

Kaynakça

  1. ^ "dourine". American Heritage Dictionary of the English Language: Fourth Edition. Bartleby.com. 2000. 22 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2007. 
  2. ^ a b c d Gillingwater, K; Buscher P; Brun R (2007). "Establishment of a panel of reference Trypanosoma evansi and Trypanosoma equiperdum strains for drug screening". Vet Parasitology. Cilt 148. ss. 114-121. 
  3. ^ a b c 2012 Codes of Practice. "Dourine Extract" (PDF). Horserace Betting Levyboard. 15 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2012. 
  4. ^ a b Hagos, A.; Goddeeris BM; Yilkal K (2010). "Efficacy of Cymerlarsan and Diminasan against Trypanosoma equiperdum infections in mice and horses". Vet Parasitology. Cilt 171. ss. 200-206. 
  5. ^ Brun, R; Hecker H; Lun AR (1998). "Trypanosoma evansi and T. equiperdum: distribution, biology, treatment and phylogenetic relationship (a review)". Vet Parasitology. Cilt 79. ss. 95-107. 
  6. ^ Merck Veterinary Manual. "Dourine". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2012. 
  7. ^ Brun, R.; Hecker H; Lun AR (1998). "Trypanosoma evansi and T. equiperdum: distribution, biology, treatment and phylogenetic relationship (a review)". Vet Parasitology. Cilt 79. ss. 95-107. 
  8. ^ Hagos, A.; Goddeeris BM; Yilkal K (2012). "Efficacy of Cymerlarsan and Diminasan against Trypanosoma equiperdum infections in mice and horses". Vet Parasitology. Cilt 171. ss. 200-206. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Menenjit</span> beyni veya omuriliği saran zarların iltihaplanma durumu

Menenjit beyni ve omuriliği kaplayan koruyucu zarlarda oluşan akut enflamasyondur(iltihaplanma). Enflamasyon; bakteri, virüs veya diğer mikroorganizmaların enfeksiyonu sonucu ve az da olsa ilaçlar tarafından olabilir. Menenjitte enflamasyonun beyin ve omuriliğe yakınlığı hayatî bir risk taşıyabilir. Bu halde durum acil vaka olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">HIV/AIDS</span> HIV virüsünün sebep olduğu bulaşıcı ölümcül hastalık

AIDS, ilk kez 1980'lerin başında Orta ve Güney Afrika'da gündeme gelen ve giderek ürkütücü boyutlara ulaşan, etkeni HIV (İngilizce: Human Immunodeficiency Virus / Türkçe: İnsan bağışıklık yetmezliği virüsü) olan bir enfeksiyon hastalığıdır. HIV, bağışıklık sistemindeki akyuvarların (özellikle CD4+ lenfositler) yapısını bozarak ve sayısını azaltarak vücudun enfeksiyonlara karşı direncini ortadan kaldırır.

<span class="mw-page-title-main">Verem</span> Mycobacterium tuberculosis adlı bakterinin neden olduğu bulaşıcı hastalık

Verem veya tüberküloz, bakteriyel ve bulaşıcı bir hastalık. Halk arasında ince hastalık olarak da bilinir. Mycobacterium tuberculosis mikrobunun neden olduğu uzun seyirli ve granülomatöz karakterde bakteriyel ve bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Bulaşma yolu, çoğu zaman, bir tüberküloz hastasının çevreye tükürdüğü balgamı ya da öksürdüğünde saçılan basil yüklü damlacıklarla olur.

<span class="mw-page-title-main">Böbrek yetmezliği</span> böbreklerin kandaki atık ürünleri yeterince filtreleyemediği hastalık

Son dönem böbrek hastalığı (ESRD) olarak da bilinen böbrek yetmezliği, böbreklerin artık kandaki atık maddeleri yeterince filtreleyemediği ve normal seviyelerin %15'inden daha azında çalıştığı tıbbi bir durumdur.

<span class="mw-page-title-main">Majör depresif bozukluk</span> Düşük benlik saygısı ve normalde eğlenceli aktivitelere ilgi veya zevk kaybı ile birlikte her şeyi kapsayan düşük ruh hali

Majör depresif bozukluk, majör depresyon veya klinik depresyon, en az iki hafta boyunca, farklı türden günlük hadise ve tecrübeler karşısında, sabit bir şekilde düşük ruh halinde bulunulması ile karakterize edilen bir zihinsel hastalıktır. Hastalık, tıbbi teşhisi ancak bir uzman tarafından konulabilecek bir hastalıktır. Hastalık, halk arasında kullanılan depresif olma durumu ile alakalı olmayıp, bu ruh hallerinden her yönden ve tamamen ayrılan bir hastalık türüdür.

<i>Leishmania</i>

Leishmania Kinetoplastida takımından Trypanosomatina alttakımı ve Trypanosomatidae ailesindendir.

<i>Trypanosoma</i>

Trypanosoma Kinetoplastida sınıfından monofiletik tek hücreli parazitik kamçılı protozoa cinsidir. Adı tirbuşon şeklindeki hareketleri nedeniyle Yunanca τρύπανον (delici) ve σῶμα (gövde) kelimelerinden gelir. Çoğu heteroksendir ve taşıyıcılarla iletilir. Trypanosoma equiperdum gibi bazıları ise doğrudan temas ile yayılır. Türlerin çoğunluğu kan ile beslenen omurgasızlar tarafından taşınır ancak türler arasında farklı yayılma mekanizmaları görülür. Omurgasız konakta genellikle bağırsaklarda bulunur ama memeli konaklarda ise kan içinde ya da hücreler arası ortamda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Eflornitin</span> stereoizomerler grubu

Eflornitin Sanofi-Aventis tarafından üretilen birçok kullanımı olan bir ilaçtır. İlk olarak kanser tedavisine kullanımı düşünülmüşse de sonradan Afrika tripanozomiazisinde(Uyku hastalığı) oldukça etkili olduğu ortaya çıkarılmıştır.Özellikle Batı Afrika formunda etkilidir. ABD'de Ornidyl müstahzar adıyla bilinmektedir. 2008'de yapılan güncel bir çalışma ) sulindak ile kombine kullanıldığında rekürren Kolorektal polip tedavisinde de etkili olduğunu göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tularemi</span>

Tularemi, kemirgenlerde öldürücü nitelikte olan bu hastalığın etkeni Francisella tularensis'tir. Hastalık hayvanlardan doğrudan temasla geçe­bildiği gibi sinek ve kenelerle de taşınabilir. Kuluçka devresi, üç gündür. Türkiye'de Emen-Beyşehir ve Yukarçiğil-Ilgın (Konya) endemik bölgelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Ateş (tıp)</span> vücut sıcaklığının yükselmesi ile karakterize olan yaygın tıbbi belirti

Ateş veya pireksi insanlarda, organizmanın enfeksiyona karşı savunma mekanizmasının bir belirtisidir ve vücut sıcaklığının hipotalamustaki sıcaklık set noktasının artması nedeniyle normal aralığı aşmasıyla ortaya çıkar. Normal sıcaklık için üzerinde mutabık kalınmış tek bir üst sınır yoktur: Kaynaklar insanlarda 37,2 ve 38,3 °C aralığında değerler kullanmaktadır. Set noktasındaki artış, artan kas kasılmalarını tetikler ve soğuk veya üşüme hissine neden olur. Bu durum, daha fazla ısı üretimine ve ısıyı koruma çabalarına yol açar. Set noktası sıcaklığı normale döndüğünde, kişi sıcak hisseder, kızarır ve terleme başlayabilir. Nadir olarak, ateş ateşli nöbeti tetikleyebilir, bu durum özellikle küçük çocuklarda daha yaygındır. Ateşler genellikle 41 ila 42 °C aralığını geçmez.

<span class="mw-page-title-main">Diyabet</span> Kandaki glikoz seviyesinin aşırı artmasından kaynaklanan metabolik bozukluk

Diabet ya da Diabetes mellitus, sıklıkla yalnızca diabet ya da diyabet veya halk arasında şeker hastalığı olarak adlandırılan, genellikle kalıtımsal ve çevresel etkenlerin birleşimi ile oluşan ve kandaki glukoz seviyesinin aşırı derecede yükselmesiyle (hiperglisemi) sonuçlanan metabolik bir bozukluktur. Vücutta kan şekerinin düzenlenmesi pek çok sayıda kimyasal madde ve hormonun karmaşık etkileşimi sonucunda sağlanır. Şeker metabolizmasının düzenlenmesinde rol oynayan hormonlardan en önemlisi pankreasın beta hücrelerinden salgılanan insülin hormonudur. Diyabetes Mellitus ya insülin salgılanmasındaki yetersizlik ya da insülinin etkisindeki veya insülin cevabındaki bir bozukluk sonucunda ortaya çıkan yüksek kan şekerinin yol açtığı birkaç grup hastalığı tanımlamak için kullanılan ortak bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Babesiosis</span>

Babesiosis, Babesioz ya da Piroplazmoz, Babesia cinsine ait türlerin neden olduğu, malaria benzeri bir hastalıktır. Trypanosomos'dan sonra en çok görülen memelilerin önemli kan parazitidir. İnsanlarda da Babesia bovis, Babesia divergens türleri görülmesinden dolayı, Babesiosis zoonoz özellikte bir hastalıktır. Vektör kenenin ise genelde Ixodes keneleri olduğu bildirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Chagas hastalığı</span> insan hastalığı

Chagas hastalığı ya da Amerika tripanozomiyazı, Trypanosoma cruzi adlı protozoanın neden olduğu tropikal bir paraziter hastalıktır. Çoğunlukla öpücük böceği (Triyatomine) olarak bilinen böcekler aracılığıyla yayılır. Belirtiler, enfeksiyonun seyri sırasında değişkenlik gösterir. Hastalığın ilk aşamasında tipik olarak herhangi bir belirti görülmez ya da aşağıdaki hafif belirtiler görülür: ateş, lenf düğümlerinde şişme, baş ağrısı ya da ısırık yerine mahsus şişlik. Fertler 8–12 hafta sonra hastalığın kronik aşamasına girer ve hastaların %60-70'inde asla başka belirti görülmez. Hastaların kalan %30-40'lık kısmında, enfeksiyonun ilk defa bulaşmasından 10 ila 30 yıl sonra başka belirtiler gelişir. Bu belirtiler arasında hastaların %20 ila 30'unda görülen ve kalp yetmezliğine yol açan karıncık genişlemesi sayılabilir. Ayrıca, hastaların %10'luk kesiminde megaözefagus ya da megakolon görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Layşmanyaz</span>

Layşmanyaz, Leishmania cinsi protozoa parazitlerinin sebep olduğu ve belli tatarcık (yakağan) sineği türlerinin ısırmasıyla bulaşan bir hastalıktır. Hastalık kütanöz, mukokütanöz ve viseral layşmanyaz (kala-azar) olmak üzere üç şekilde görülür. Kütanöz tip hastalığa deri ülserleri eşlik ederken, mukokütanöz tipte deri, ağız ve burun ülserleri görülür. Viseral (içorgansal) layşmanyaz ise deri ülserleriyle başlar ve daha sonra ateş, alyuvar sayısında azalma ve dalak ile karaciğerde büyüme görülür.

<span class="mw-page-title-main">Konak (biyoloji)</span> başka bir organizmayı barındıran organizma

Biyolojide, daha küçük canlıları parazitizm, mutualism veya kommensalism gibi simbiyotik bir ilişki içerisinde vücudunda barındıran canlılara konak denir. Konak canlı, misafirine genellikle besin ve barınma imkanı sağlar. Virüslerin konak hücreleri, köklerinde azot bağlayan bakterileri barındıran baklagiller ve parazit kurtlara konak sağlayan hayvanlar örnek olarak sayılabilir. Botanikte daha spesifik bir örnek ise, bir tür ektoparazit olan mikropredatörlere besin kaynağı sağlayan konak bitkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Afrika tripanosomiyazisi</span> Hastalık

Afrika tripanosomiyazisi veya uyku hastalığı insan ve hayvanlarda gӧrülen parazitsel bir hastalıktır. Trypanosoma brucei adındaki bir canlı türünden kaynaklanır. İnsanlara bulașabilen iki türü vardır, Trypanosoma brucei gambiense (T.b.g) ve Trypanosoma brucei rhodesiense (T.b.r.). Bildirilen vakaların %98'ine neden olan tür T.b.g.'dir. Her iki türü de hastalıklı çeçe sineği ısırığı ile bulașır ve en ҫok kırsal alanda gӧrülür.

<span class="mw-page-title-main">Kuluçka (epidemiyoloji)</span> enfeksiyon ile hastalık semptomlarının başlangıcı arasındaki süre

Kuluçka süresi, canlının patojenik organizmaya, kimyasal maddeye ya da radyasyona maruz kalma ile belirgin belirtilerin ve bulguların ortaya çıkması arasında geçen süre. Tipik olarak enfeksiyon hastalıklarında, konakta belirtilerin ortaya çıkabilmesi için enfeksiyöz organizmanın çoğalması dönemidir.

<span class="mw-page-title-main">Herpes virüs ensefaliti</span>

Herpes virüs ensefaliti, herpes simpleks virüsüne bağlı ensefalittir.

Tıbbi anlamda 'komplikasyon' terimi, bir rahatsızlığın, hastalığın veya tıbbi tedavi işleminin ön görülebilen istenmeyen etkileridir. Komplikasyonlar bir hastalığın gidişatını kötü yönde etkiler. Komplikasyonlar mevcut hastalığın ağırlaşması veya diğer organ sistemlerini etkileyen yeni şikayet ve bulguların ortaya çıkması olarak görülebilir. Altta yatan hastalıkla birlikte komplikasyonlar yeni hastalıkların ortaya çıkmasına sebep olabilirler. Ayrıca uygulanan tedavilere de bağlı komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

Levamizol, parazitik solucan enfeksiyonlarını, özellikle askariazis ve kancalı kurt enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır. Ağızdan alınır.